Nummer 1
Maandag 1 Januari 1917.
40e Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Oudejaar-Nieuwjaar.
"3JÖo"d-BEABAND" I
WAALWIJK.
sr^"a^-ie^:^- resten 16voetmaar
1
ronnen van onderzoek,
hoofdzakelijk Noord-
Brabant betreffende.
GEMEENTE. ARCHIEVEN.
öij dit nummer ont
vangen onze lezers d*
gewone AJmauak.
Maatschappij van Verzekering op het Leven.
Dit Blad TUMhjjnt Woensdag- en Zaterdagavond,
Abonnementsprijs per 8 maanden f 0.90.
Franco per post door het geheele ryk f 1.05
Brieveningeaonden stukken f gelden enz., franco te «enden aan den
Uitgever.
li ITÖ Aff E
ram-Ad <58 ECHO.
Telefoonnummer 88
Prijs drr AuDVantKEfTiiN 10 cent per regel; minimum regel»; greot»
etter» naar plaatsruimte. Advertentie!» 8 maal ter plaatsing opgegeten
worden 2 maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zoer voordeelige contract
«esloten Reclames 15 cent per rege
Men passeert niet een mijlpaal in het
leven der menschheld, zonder eea wijle
te rusten in ernstige overpeinzing. In den
oudejaarsnacht, welke scheiding maakt
tusschen oud ei nieuw en toch beide
aaneeukoppelt, gaan de gedachten ach
terwaarts in belichting der herinneringen,
en richten zich de verwachtingen naar
voren ia hoopvol of vreezend vragen
naar de toekomst. Het menschehjk leveD,
dat bij jaren geteld wordt, maakt een
halt bij de wisseling des jaars, om het
pas voorbije verleden en de reeds inge
treden toekomst te overzien.
Maar zoowel de nog krachtig in ons
voortlevende indruk van de wederwaar
digheden van het ten einde spoedende als
de berekeningen en verwachtingen voor
het wachtende jaar, welke ons particulier
leven raken, wijken ten derde male in
het overdenkingsuur van Silvesteravond
terug voor de albeheerschende, heel de
wereld rondom en in ons gevangen hou
dende absessie van den oorlog.
Dag en nacht In het leven omwoelende
oorlogsgebeuren levend en denkend, al
bijna twee en een half jaar onafgebroken
starend naar die al maar door voor onze
oogen afwikkelende rampenfilm, Is het
voor ons bijna onmogelijk, om thans een
overgang van den tijd te beleden, zonder
onze eerste en grootste aandacht te
geven aan wat feêJ rb'Jge jaa:
vulde en wellicht nogmaals een heel j lar
zal bezetten.
Het oude oorlogsjaar 1916, dat In
tranen en bloed is begonnen en eindigt
in weedom en ellende, dat schrikkelijke
jaar met zijn ontelbare hecatombes van
meoschenlevens, met zijn grenzenlooze
uitstorting van zieleoleed en lichamen-
verwoesting, met zijn nlets-on?ziende
vernielingsgewcld, ligt zwaar als een
looden last op het gevoel en de herin
nering der menschheid, en zal nimmer
geheel uit het geheugen van het thans
levende menschengeslacht kunnen wor
den weggenomen, en noopt thans weer
na ons Kerstartlkel erover te spreken.
1914-1917 zal met onultwischbare letters
geschreven staan in het hlstorieboek der
menschheid en tot het einde dezer eeuw
zullen de waarheid en de dichting schok
kende episoden uit dezen krijg weten te
verhalen, zullen schrijvers en schilders
in hun kunstwerken de schrikkelijke
werkelijkheid van dezen oorlogstijd weer
geven zullen oud-strijders van deze jaren
met belangstelling en bewondering wor
den aangewezen als deelhebbers in den
grooten wereldkrijgzullen de tallooze
plaatsen welke getuigen en slachtoffers
waren van geweldig samentreffen der
strijders als monumenten genoemd
worden.
En wij die afscheid nemen van het
oorlogsjaar, maar helaas nog niet van
den oorlog, hoewel de hoop op een
verren vrede iets ruimer wordt, wij, die In
dit vreeselijk heden, dat een eeuw in
de gedachte der menschen zal voortbeer-
schen, wij gevoelen thans al den dtuk-
kenden angst om het gebeurde en nog
gebeurende, wij voelen ons terneerge
houden onder den nu reeds onmeetlijken
grooten stapel van bekende gruwelfeiten
en voelen ons bevangen door vreeze
voor bekendmaking der nog ongewetene.
Terugblikkend dan op het afgeloopen
jaar, dat achter ons geteekend ligt als een
bloedige kruisweg, waarover zich de
menschheid heeft voortgesleept een jaar
lang, komt met het onverzwakt gevoel
van innig meedoogen met die stervende
volken en ontvolkte steden, in ons op
een machtig gevoel van dannkbaarhtid.
Dankbaarheid, die tot tranen dringt, om
het onverdiende voorrecht, dat ons volk
van het directe oorlogsgeweld is gespaard
gebleven dankbaarheid jegens de God
delijke Voorzienigheid, die om redenen
Gode alleen bekend, de alles overwel
digende ramp tot nog toe heelt afgewend.
En al de dagen van dat bloedjaar
overdenkend, waarin iedere een begin
koe geweest zijn van een reeks van
ellenden, ook voor ons, het begin van
een algeheel eiode van ons volksbestaan
terugblikkend op die voorbije dagen,
welke door G.ids goedheid voor ons
dagen van behoud en vrede geweest
zijn, danken wij met blijdeo juichtoon.
En ons van het- jongst verleden met
dankbaarheid In hef hart wendend naar
de naaste toekomst, slaan wij eeo blik
vooruit, niet met een overdreven vrees
voor de verborgenheden van het komen
de jaar, noch ook met geduitde onver
schilligheid voor wat mogelijk blijft, maar
met vast betrouwen, tem er waar ons
hart met stille hoop is vervuld, dat 1917
uitkomst zal geven.
Bij deze ernstige tijdwisseling, welke
ons meer dan ooit, boven onze persoon
lijke en zakelijke belangen, doet denken
aan 'n vurig verlangen naar het algemeen
welzijn van land en volk, van Kerk eo
Staten, omsluit onze jaarlijksche hell-
wensch thans de Innigste vredebede voor
het oorlogende Europa, en wenschen
wij allen met krachtig gevoel en mach'ig
geluld, dat God het hoore en ve'hoore,
in deze z!n aan allen toeZalig Nieuwjaar
VI.
Tot de belangrijkste bescheiden van
een gemeente-archief behooren ongetwij
feld de dorps- of burgemeester sreke-
ningen.
legenwoordig heeft iedere gemeente
hiar eigen burgemeester en haar eigen
gemeente-ontvanger. Vioeger was dit
zoo niet. Toen was zelfs geen sprake
van gemeente-ontva gers die naam
bestond heelemaal niet. Ook was de functie
van een burgemeester eertijds geheel
anders dan thans. Is thans een burge
meester het hoofd der gemeente en het
hoofd der politie en zorgt een gemeente
ontvanger voor de behoorlijke inkomsten
en uitgaven eener gemeente, in vorige
eeuwen was het ambt van burgemeester
daarmede geheel verschillend l
Vóór de staatsomwenteling van 1795
of liever voor de staatsregeling van
1798 had iedere gemeente minstens twee
burgemeesterseen administreer enden en
een toezienden. Uit deze beramingen volgt
reeds, dat hun werkkring geheel verschilde
van dien der hedendaagsche burgemees
ters. Feitelijk is het ambt van burge
meester in onze dagen veel aanzienlijker
dan dat vroeger was. Het werk, dat
thans door een gemeente-ontvanger
wordt gedaan, deden eertijds de burge
meesters zij inden en gaven de gelden
der gemeente uit. Soms werden zij collec
teurs of gezworenen genotmd. Als bewijs
hiervoor vermeld Ik twee dorpsrekenio-
geo, een van 1575 en een van 16^2,
aan welker hoofd het volgende staat
>Rekeoioge ende bewijs die doeode sal
>sijn Willem Lambertsz als gesivoren
»des dorps van Besoeyen deaonoXVc
vijff ende tseventicb, stellende den ont-
>fanck ende vervollegens den vuytgeve."
»Rekenloge ende bewijs van Willem
>Goyaertss»n ende Jan Klaessen Haegen
z/haeren uytgeefif ende ontfanck, die
>syluydcn over den dorpe van Besoyen
zeldzaamheid. De .postjgb er In voorko
mende waren gewooo.lvk wijdloiplg in
geboekt maar juist drir. wijdloopigheid,
welke thans voor een oot gebrek zou
worden aangemerkt, hc«Jt gelijk we
later zien zullen ver# het nageslacht
onberekenbare voordeeLn opgeleverd.De
rekening liep gevrooi'jk niet van 1
Januari tot 31 December; dat was in
verschillende plaatsen o. k geheel verchil-
leod. D® bovengenoemde Besoyensche
burgemeestersrekenlog van 1612 liep b.v.
van 20 M* .1612 tof einde Augustus
1613 en d den 21 November 1613
door schout en heemrad, n geslooten, geac-
cordeert ende gelaudeerl, Aan de posten
der ontvangsten werd n den regel niet
buitengewoon veel zorg;besteed, of liever
die waren heel sober/.e vulden slechts
een of twee bladzijde, terwijl de uit
gaven nagenoeg de 'ijsele rekening in
beslag namen.
Om zoodanige rekecjjng in allen deele
goed te begrijpen en ,-eheel in zich op
re nemen, dient men «n grondige ken
nis te bezitten van v.c ;gere toestanden
en gebruiken. Mij gebeurt het nog meer
malen, dat ik met som nige posten geen
raad weet cn ze Diet weet te verklaren
de vreemdste benaml-gen en uitdruk
kingen, ontleend aan verschillende be
lastingen, aan vroegei bestaande wa
tertje*, weegjei, stekjes, voetpaden,
landerijen, akke bedrijf; e. v. a., brengen
den lezer vaak ln de /ar. Een der ODt-
Ter Zee.
BERLIJN, 28 December. Officieel Een
onzer duikbooteu heeft eeuigen tijd ge-
ledeu in de Noordelijke IJszee ten Oos
ten van den Noordkaap het stoomschip
Suchau, van de Russische vi ij willige
vloot, opgebracht. Het schip had oor
logstuig aan boord en was van Amerika
naar Archangel op weg.
Nadat de Russische scheepsofficieren
gevankelijk op de duikboot waren over
gebracht, heeft een Duitsch zeeofflclei
met eenige onderofficieren de leiding
over het stoomschip ln handen geno
men. Dit werd daarop door de duikboot
begeleid, naar een Duitsche haven op
gebracht. Hier bleek het de stoomboot
Spezla 3781 ton van de Hamburg Ame
rlkalijo te zijn, d e de Russen bij htt
uitbreken van den oorlog in de haven
van Wladiwostok ln beslag hadden ge-
namen. De lading ter waarde van vele
miljoenen bestond uit 100,000 7,5 c M
granaatkartetsen, 75,000 7 5c M ont
plofb»re granaten, 150.000 3,7 c M
patronen, 250.000 lonten voor ontplof
bare granaten, 100 000 lontea met uur
werk, 125,000 loatschroeven, 150000
trlnitrotuluol een kostbare ont
kwamen hare heerlijke stemmlddelen en
ongekunstelde voordracht tot haar volste
recht. Op zoo'n kracht mag de Vereenl-
ging terecht trotsch zijn.
Ook het accompagnement viel zeer te
loven.
Besoijen mag trotsch op zijn gemengd
koor zijn zoo'n schare verdient moreelen
en finaucieeleo steun van lederen inge
zetene. Dit wensch ik haar van harte toe.
Dankend voor de plaatsruimte
Hoogachtend.
EEN TOEHOORDER.
a "g st poit e nJ v - n* inbare stof, 175.QOO KG k-uit. 40 000
Opgericht
1843
Verzekerd Kapitaal
Reserve
f 17.824.006.—
f 2.663.649.-
luidt aldus Den ontfanck vant bede-
b o e c k bedraecht in een e e u w i s s e l-
b e d e ter somma van een bondert
drieendartich gulden ses stuyvers vijff
duyts, monteert over aehtien beden ter
somma van viertntivintich bondert gul
den Welke oningewijde begrijpt
thans nog iets van een bedeboeck
en wie verstaat iets van de uitdrukking
eeuwlsselbede? Om de benaming
>bedeboek« te begrijpen, dient men te
weten, dat >bede« oorspronkelijk de
verponding of belasting was, die aan den
landsheer werd opgebracht een bede-
boek is dus een belastingboek. Maar wat
de uitdrukking eeuwisselbede be
treft, Is het mij nog Diet gelukt eenige
verklaring daarvan te vinden. Ook wijlen
Prof. Fruln, die orntrtrat «rpondiugsza-
ken uit dea oudsten tijd en ook uit den
tijd van de Republiek dei Vereenigde
Nederlanden, in voortreffelijke opstellen,
veel heeft gepubliceerd, geeft die uit
drukking nergens 1
Ik maakte boven gewag van de wijd-
looplgheid en langdradigheid der bur
gemeestersrekeningen, iazonderheld van
de uitgaafposten, en noemde die wijd-
r-M looplgheid een groot voordeel voor het
>gehat hebben ln den jaere 1612, als I nageslacht. Dat is zoo zonder die lang-
kollecktuers o itfangen ende uytgegeven j dradigheld, ik zou haast durven zeggeo
In kleine gemeenten waren de burge- zonder die overdreven nauwkeurigheid,
MBÉ zouden vele plaatselijke benamingen,
vele oude gebrmken en toestanden, vele
Interessante bijzonderheden omtreDt al-
leilel zaken verloren zijn gegaan, zou
men de beteekenls van menig oud'Hol-
landsch woord niet meer kunnen ver
klaren.
In een volgend opstelletje hoop Ik
omtrent de merkwaardigheid van de
meeste oude dorpsrekeniugen eeolgc
sprekende staaltjes mede te dealen.
Besoijen. V. D. Ha""**' Nicz.
meesteis in den regel heel eenvoudige
lieden vaak boerenmenschen, die eenige
ontwikkeling bezaten en eenigermate in
goeden doen verkeerden. De admimstree-
rende of regeerettde burgemeester inde
de gelden en gaf ze uit, de toeziende
hield toezicht en zorgde, dat alles ordelijk
en eerlijk toeging. Al wat nu de bur
gemeesters ten behoeve der gemeente
ontvingen en uitgaven, boekten zij op
eenige vellen oud-Hollandsch papier,
octavoformaat dat was de burgemeesters-
rekeningEen dorpsrekentog van een
40 k 50 tal bladzijden fijn schrlfts is geene
WaalwiJk, 30 Dec. 1916
Mijnheer de Redacteur.
Mag ik verzoeken, het volgende in
Uw blad op te nemen?
Zaterdag 23 December maakte ik de
reis van Dordrecht naar Waalwijk met
de Thor. Omstreeks 6 uur voer de boot
tusschen de spoorbrug over het Hol-
landsch Diep en Drimmelen tegen
een krib en hoogst ergerlijk was het
wat wij toen hebben ondervonden. Vlak
achter ons (+300 M) kwam een andere
boot van dezelfde maatschappij, „De
Langstraat" bestemd voor Geertruiden-
berg, die echter, zonder te letten op
aanroepen of fluitsignalen, doorvoer,
zelfs niet de vaart vertraagde, om te
informeeren of er gevaar was.
Stel u voor een boot, overvol met
passagiers, van wie een gedeelte blij
was met een staanplaatsje, in stormweer
cn duisternis midden op een water als
de Amer.
leder dacht, dat de kapitein van de
I Langstraat zijn passagiers te Drimmelen
zou afzetten, om dan te trachten, ons
te helpen, maar pas te 9 uur kwam de
boot terug, toen het water te laag was,
om onze boot af te trekken Er werd
afgesproken, dat de boot om 2 uur bij
vloed zou terugkomen en zoo gingen
we den nacht in. Om 11 uur kwam de
vloed op en onophoudelijk bonk e de
boot tegen de steenen, zoodat het geen
wonder was, dat tengevolge van angst
en honger (er was geen eten aan boord)
vele passagiers onwel werden.
Tegen 2 uur kwam een sleepbootje,
naar gezegd werd, uitgezonden tot hulp
K G zwart kru.t, 126 30 c Mp-ojec- 1 van een in de nabijheid vastgevaren
rieleo, 150 cylindsrsrnet zuren, 1,230.001 vrachtboot> dat ons trachtte te helpen,
K G looden staven, zeven vrachtauto— maar wejdra zelf vastzat. En eindelijK,
mobielen, 200 balen zoolleer, 500 klos- L inp|aats van te 2 uur kwam
sen prikkeldraad en 6000 spoorstaven. wger -phor yi Was hier vergissing
in -t spe| 9
ingezonden Stukken. We willen hopen, dat niets anders
oorzaak was van die late aankomst De
(Bulten verantwoordelijkheid der redactie) kapjtejn wejgerde echter ons over te
Geachte Redacteur l nemen, ofschoon volgens onze kapitein
m.r U, tnf Af. errnnte vóór voldoende water stond om dat te
f? LJ h.ï N H Ker^ebouw e doen. Eindelijk, na enkele vergeefsche
menigte, die het N. H. Ke kf pügingen de boot af te sleepen en ik
Besouen vulde, om tejenteten van de P b Ra ,ang bidden en
uitvoering d" Wat ik daa, smeeken, bracht de inmiddels vlotge-
vereenlglng „Hallelujan Wat ik daar den s, boot in 3 gangen de pas-
hoorde heeft mij buitengewoon voldaan Thor yi Toen was
en vertast tevens. D°or ee« be^rekJ^kk he^ Zondagmorgen 7 uur. Een blijk van
klein ^°.°nr' menslievendheid gaf de kapitein nog,
tverdeo in 12 tal werken uigevoerd op Je eerste aanlegplaats een paar
eeo wijze, die de scherpste criticus VOQr de hongerige reizigers wat
zou moeten loven w«" d* Lod zouden koopen, maar op den
stemmen naar verhouding even goed als neug
trokken worden Toch wlsten de man- door di, s(ukje de aandacht
nenstemmen zich goed aan te passen en vesti op m> j. hoog9t ergerlijke
ontwikkelden de ba.sen vooral eestenden, in 't bijzonder op den
paar passages een moolcn. beschaafden behoorlijk hulp te
k.ank. 't Is ondoenbaar .n o.noodlg ook' op het feit, Jat een
tevens ieder nummer a'™,de,^k te+J moeilijk vaarwater aangegeven wa3fc
.spreken. Alles we'd lU''"' ™Ct1fl'" door een ton. een boomtak. e'en boot,
zongeu^De dbecfeuT. de hee'r+Koofro m«« een paar latjes Hollandsch Diep
beheerscht zijne schare geheel en weet d'e ee" i foeiboot, geen zoeklicht,
met de hem toevertrouwde krachten te be™artjeén scheepsroeper aan boord
woekeren. Ouder de nummer», die mij 1 jfeeft.
persoonlijk bevielen, behoorden deP-^ Moge dit voorval den reizenden to
van Weiss, de klacht der v waarschuwing zijn.
;„._aoone „Vesper voor de plaatSing
Een passagier van de Thor VIL
Koelman en de eeuw»'
tfanDeV-.++M+ v. d. Kolk. de Vries
hectt een zeldzaam schoon orgaan, dat
ons aan het „Vox bumana'' van eeo
orgel doet denken. Ia de „Kerstnacht^
van Wambach, en eene aria uit Mignon
Andere en worden lenocht du stukje
orer te neuaeiié
De Echo v
Waalwpsclie en Ijangstraatsehe Courant,
