Provinciaal Nieuw».
BINNEML&MD.
De Oorlog.
Inhoudende f 2Q£Q, ontvreemd.
Waa'w^ 31 JuM 1018
De Knv. broader Egbertus (in
de wereld F- Peters) van de St. Petras
sakooi alMer slaagde voor hst #x**aea
hoofdakte.
De beer H. Spfkermaa alhier heef
me* gaasi* ge vol* het eiad«ea;imea
U. B. S. S-Jarigea carsus afgelegd.
De kapfteia-adjadaat E. Cool vaa
Is VIIs laf. Brig, is bevorderd tot majoor
Op aeg betrckkel^k jeogdigea
leefifd overleed hedea de keer Th. Pc
tors, directeur dei- gen». llehibedrjjfen
alhier. Na langea t$d als opztohter werk-
23im te sija geveest aaa de g«anee»te-
gasfabriek to Htilsgom, daaraa eeaige
j.itea als directeur te Halst, werd de
heer Peters twee jaar geUdea braoemd
ale directeur der lichtbedrfvea alhier,
waar hij, kannen we gerust zeggen, eu
as^e 11 ijk tijdperk heef: doorgemaakt.
Steeds voortvaread ea energiek ia z*e
optreden, wist h| de vaimaaksbe snaehi-
qcs aaa te echaffce, de fabriek in-
ee aitweadig te reorgaaiseerea, eo
de fabricage beter aaa baar doel te
doen beaatwoordea ea aset meer aaeces
te doea werkte. Hoewel zwak van gestel,
was b| eea krachtig aai als directeur
oa leider.
Slechts korten t^d beeft U| zelf de
verwezenlijking zijner plaaaeu mogeo
aaascheuwea, doek niettemin ral de
fabriek, aeoals ij thans is iageriebt, nog
laegca t|d getulgea vaa zijn pr&etiscke
keanis ca onverdroten Ijver als directeur.
H| heeft hier la deze twee jzrea keel
feel tot stand gebracht, jvmmer, dat
hg zoo vroeg werd opgeroepen.
Met bon is heengegaan een goed
huisvader eo eea rechtschapen man
voor degenen die onder zijne leiding
mochten werken.
HjJ ruste la vrede.
Oader enorme deelneming had
Maandag morgen alhier de begrafeais
plaats vaa dea heer Li© van Sohijndel,
die 1.1. Vrijdag op xoo'n noodlottige
wijze te Moatfoort het leve» verloor.
Eea stoet van omstreeks drie headerd
personae, uit alle ravgea e» ztaadsn,
geleidde dsn zoo algemeen betrenrdea
do ode kerk- en grafwaarts. Ë*n schat
vaa krans*® en blcemea werd door de
Joagsten ait 't personeel vooruit gedra
gen, terwijl de lijkbaar werd getorst deo.r
zfae vrienden, van wie eea v|ftal
góttriga moest z|a van dit zoo droevig
Hfdsh
Allen, zoowol de deelaemere aaa dea
stoet als de toeschouwers waree diep
oader dea ka druk.
Moge de zeer groote deelneming in
oik opzicht ondervoede*, voor de diep-
hodvoefde famlH* eoa kleine troost zjjn
hg deaea droeven ramp, by dit onher
stelbaar verlies.
Aan de firma Massuger A ran
Koppel ea aan da firmaA.AJ.de Kort,
kalde sohoeafabrieken is door B. ea W.
vergunning verleend tot het plaatsen
vaa een zuiggasmotor vaa 20 P.K.
- Na eaao prachtige predikatie vaa
een eerw. pater Franciscaan ia de drie
H. Mies en alhier, werd 1.1. Zondag ge
collecteerd voor de stichting van eane
Kerk ea Schoot in de mgnstreek Slttard.
De eellecte heeft opgebracht ruim f 282.
Zondag 1.1. hield eca Eerw. Pator
Missloaatis in de 9t- Antoniuskerk alkier
la beide H. Missen eu Lef eca predikatie
over hot Missiewezea in Suriname. De
ooliecte heeft opgebracht f 90.
De spaansche grisp breide zich
steeds ait, vooral oader de militairen.
Ook eea viertal offieleren zijn aangetast.
Da groota zaal van den R.K. (gilden
bond is tot hospita*! ingericht.
-*■ De Militieraad voor da vrfstollln-
gen* bedoeld ia artikel |1, sub le oa
2e der hfilitlewet, zal voor dece gemeente
afidiag houden op Zaterdag 10 Augustus
1918 te 's Hertogeabosch ia het ge
meentehuis, dee v.m. 10 uur,
-» Inplaate van Woensdag a.s. Donder*
düg muaiek op de markt alhier vaa 7'/a
lot 8F/| uur aam.
Programma:
Les Amazones, Marseh.
SOR LES MONTAGNES, Fantabie.
ArmIDA, Valse.
Iv'Attaque, Marchet
TagSQR £>ËS INCAS, Ouverture.
PWAtA
feo 9 uur taptoe on rondgang dow
dp gemeente.
De koelen vaa landbouwer v. L.
ik de Zeine werden deze week leegge-
molkem De dader zekere K. is bekend
togen hem is proces-verbaal opgemaakt,
Da vaardigheidsproef voor wiel
rijders om dea Rlche-beker (aangeboden
door den heer G. Schiefelbusch te TH-
bjLirg), uitgeschreven door den Nederl.
Wielerbond, met medewerking van de
Motoicdub >Brabant> zal Donderdag 15
Augustas (Maria Hemelvaart) plaats
hebben. De afrit is bepaald op 's mor-
Kae 12 uur aan Hotel Riche k: Tilburg,
deelnemers rijden met ecu verschil
ton een minuut af. De deelnemers, die
tffeoos te Stellen elschen de beste ver
richting levert, wordt eigenaar van den
zilWeren Rtehe-befeer.
leder deelnemer, die de 110 K M.
volbrengt binnen 5 ndr, ontvangt een
kiel® zilveren bondsmedaiHe. B;halve
genoemde beker worden uitgeloofd 2:
prijs goaden medaille, aangeboden door
N. N., 8.{ pt. kunst voor werp, aangebo
den door des heer E. P. Pierso'n, Tfl-
barg. Als ewcra-pfazengroote zilv.
bondsmed. voor den deelnemer uit Til
berg. die de beste prestatie levert;
groote zilv. bondsmedallle ld. voor dea
deelnemer uit Noordbrabanf, belten
Tüb'jfg woonachtig verguld zilv. mcd.,
aangeboden door den vice-voerzitter der
motorclub »lrahaat» voor dea verslko-
cneadts deeioemsr, die de rit volbrengt.
De rente is als volgtTilburg, Moer
gestel, Oirsehet, B*st, Bj-xtol, Veght,
'•-Bosch, Vlijmen, N cuwkaijk, Dmnen,
Biardwiik, Waalwijk, Capclie, Waspik,
's G-avemoer, Oesterhowt, Gilze, Rijen,
Tilburg, totaal ll(j K.M.
Is een daartoe gehouden verga
dering te Den Bosch, oader leldceg van
d»a heer ScböeaBaakers nét Geertrui-
deaberg, hoofdbeatuBi'slid vaa den R.K
Middenstandsbond, kwam het eerste
Hanss-VroaweagHde tot stand, n.l. dat
der módisten.
De regeeringscomnaieearfa heeft is
opdracht van den minister aan de bur
gemeesters in Noord-B/abast, die allen
door hem z|n benoemd *1* veorzit.ers
der landbonweommissies medegedeeld,
dat zij geen enkele vergoeding voor
ban benoeming met d; lsE,.ra®ling znllea
ontvangen. Een aantal bergemeestors
zullen zieh tot den Mieiitcr wanden om
ontheffing van de verantwoordelijkheid
•f tot teekeanivf van dezelfde vergoe
ding als aan de ledca.
BESOljEN. Omrtraat het doodsehleten
vaa den militair C. Harbaiden op Vrijdag
ji. kuanta we nog het voigende melden
De militairen zouden omstreeks half
elf /nlst aantraden voor tea avoadeefe-
aiag en Hepen nog eeatgszln*; door elkaar
te stoeien, toen er plotseling een schot
afging ea een militair in elkaar zakte.
Hf was getroffen. Het schot was ter
hoogte vaa den arm door de borst ga-
gaan en ongeveer by den aek aitgeko-
mti. De getroffene, die dadelijk eea lijk
was, kwam van Mgdrccht ea seu Zater
dag fl. met drie maanden verlof zfn
vertrokken. De ongelukkige dader, die
een zanfiwtoeval van schrik kreeg, komt
van Rotterdam an heet B.
De gerechtelijke schouwing van het
lfik had op Zatcsd&g jl. in een der lo-
totoa der opeabsae school pUata. Op
Maandag jt* werd hot oh'der militair
gelalde naar hot statiën Waalwrijk-Be-
sofen gebracht ea vaadskr vervoerd
naar Mijdrecht, alwaat de teraardebestel
ling heeft plaats gehad.
De Spaansche ziekte breidt zich
hier gaandeweg uit. It het geheel efn
raim 30 mllRairea ea eahaie burgers
aangetast.
Tot ambtenaar, belast met de in
ventarisatie van het hier aanwezige vee,
is belast de heer W. F. Klerk* alhier.
Tengevolge Vaa het hcerschen der
Spaansche ziekte oader de schoolkin
deren, werd op Maandag jl. de R. K.
ongensschool gesloten,
Hedenmorgen werd bf den Burge
meester alhier gedeponeerd eea zilveren
damesarnaband door R. van der H.
LOON-OP-ZAND. Osk in het mili
tairenkamp op Efteling alhier heeft de
Spaansche ziekte haar intrede gedaan.
Een 15>tzl militairen >1» reeds aangetast.
VRIJHOEVE-CAPPELE. Ia den bul-
tenp>ldor alhier, sloeg het paard van
den laudbeuwer C. v. T. op hol, sprong
met de aangespannen kar over een hak
dat geheel vernield werd, kwam ver
volgens in een sloot terecht, doch wonder
)Oven wonder kwam het paard en knr
door spoadig aangesnelde hulp zonder
etsei op het droge.
C1PELLK. Vergsderlkg van den G«-
ms(Miicr«&d vaa Cspslie ep Wosaidag 81
Juli 1918 dos s»midd«gs tsu 1 unr.
Oadeiwerpsn ter bihaadslibg
1. Iugekemea stakkae.
8. Aaebieding Gemeen erekeaiag drenst
1917 en Liveaimiddclsnbsdrgf 1017.
5. Atcbiediag rekvviBg 1917 ea begreo-
tiug 1919 vaa kat Barg<:rlijk ArmbefiHaur,
4. Bsaoemikg oomuisf-6a tot onderzoek
dier rekoain^ea..
8. Yonrital tot taebreèiag der regeling
neergelvgdia het VTerkeloor-ksidbeslait 1917.
6. Opmaking voerdiacht voer tvae leden
vau het collige voor Zifter* wegens perio
dieke aftreding.
Da heer B. van dor Soevou is ha-
neemd tot hooicontrolidur,
Vorige weak werd doer rijksambte
naren nil Kaatsheuvel «et behulp d«r ryks-
an geBieeatepolitie alkiar op veruutden vau
overtreding vsn hot tiaekuarbod een inval
gedaan in de woni&g van G. de B. in deze
gemeente. Het gevolg d'urva» wat dat
ongeveer 70 èi 80 K.G. tundvleesak ge
vonden werd. Deze hoeveelheid vlesreh werd
in beelag geneuaen ea ouder de inwoners
gedistribueerd.
**- Dï«er dagen weid E. N, die per
rijwiel door de Tolsteeg rt«d( doer P. S.
soedaaig met eeu schrepelj^geslsgeu, dat hf
bloedende worden bekwam en geneeskundige
hulp noodzakelijk was. Door d) politie wordt
eeu onderzoek mgisteld.
In den nach i vaa 25 op 26 Jali j,'.
zija bij den land ion var J. A. Tin, alhier
van 70 bossea roggo de koppen afgesnedeD.
Tot nog tec zija da dsde"s onbekend.
J.l. ïdeidag ontdekte da vevkoopaasa
C. van T. alhier dat sija paard verdronken
lag iu de sloo". Vjprwzsr ea a groote tegaa-
sleg veoe dezen persoon, die erenwül neg
teuigssias geleaigd werd deordat de ba g«-
ni'i s:sr noodïlsrhtiDij tee kon staan er er
soodiesds nog eeaig geld van terecht kwam.
RiAMSDOHK. G<d«reude de afgeljopen
saund werden aau da J&ijksbea.'a alhier ib-
gischreven 81 en bevracht 12 schepen. 9
vertrokken ledig, zoedat fio; 6ö stu'cs bt-
■ehikbaAr z'^n.
M*j, B. Sinulde.'P, talef »aistaan het
postkantoor alhier, w«rdt 1 Aag. s.s. ovei-
gaplaatit naar Goirle.
Hat verplichte XABgAumaair vau yEx-
celsior^ voor het cosc-ju v Puit^rskoek is
yZiagersmsrscl»^, Uvwyl als nasomar naar
keuze /i\oost dar Toonsuuit* sal gezongon
wjrdflo.
Tan dse landbouwer de W. is een
kee ait ds weide gestolen. Dj dieven schij
a».a hoe laeger bae brntaler te worden.
- De WelEorw. hscr Du. J. Kooposans
hn^ft voor het bereep nnar do (Isr. gemeente
te Vrfhocvea-Gappel bedankt.
Wederom |ij i van das landbouwer J.
K tie a keoiea in de wvide leeg gemolkee.
Ojk nn van de d.»dsr» geen spoor,
1AAU8 DON £SVEER. Op Saadosl
ziju eeksle gerallea vas tjphui roorgekaman.
De machinist-stoker aaB het Keissn-
veer C. Imnsdaal, is beve:dard tot machinist
der Rfkawata: staat.
Zondag kwam ds 7-jsri^e K. zoodanig
ta vallm dat hy c«n pols brak.
Eindelyk is het gelakt enkele vsn d<
teindis7tB ts p&kkio te krygeo. Hit zijo
ds ^dimes' G. en v. H dis by v. d. V.
dsn tuin vau hoouai eu erwtea ontdaan
hadden. Of' smakelyke boenen gewseat
zy> watea we niet, insar dat 't dure zij»
dat staat va*t t
Ds uilslag der simewsdstvydea va»
Zoudig jl„ nitgeéchreven dear Juliana, is
ala volgt
Juliana DongenJeliaaa R'veer 2—0.
Exeslsier G'hsrg-Enelaior Moerdijk 10.
Oijrapi* R'rser-R.W.B. It Baceyen 81.
Btadstryd Oi/mpi»- Excelsior 01, («a
eea uur verlenging). Zoodat Excelsior G'berg
dea eersten pryi (Unwsrkrana) Oiympia de»
tweeden (cilraren cnadtillt) ra Jnliaua Dot-
gen den derden prijs(silrersn medailh) verwierf,
GE fi&T RUIDEN BE RG. Bj het water
•ohappsn uit dü Deige viel ds 8-jsrige R.
Z. n de rivier. Etn tor plaatse vertoevend
sehipper wist ^e klsiae op hst droge te
hruugen.
- ïydecs eeu hevig onweder syu Vrydtg
van laedbtawer C. Birven twee koeien doer
dsn bliksem gedood,
Mej. Butst™ slaagde voor het examen
van spetksksvs-asiisteete.
Geslaagde proficiat.
G08TERHOUT. Do maximem melkprya
werd h| mi?, beschikkiog voor d«ia gc.
meantc vasfgestsld ep 16 et.
r- Zsterdaguaeht wtrd iogeSrokeu is de
werkplaats van den rywielhaodslaar v. M.
Esn dimssrijwiel en scr.ig gereadiehap wer
den entvrsemd. Het rywiel werd, oatdaas
van de bands», ie e»n sleet ia de nabyheid
teiuggavoBdeB.
Vaa de los- eu laadplaats aan het
WilhilBjinak&Baal is tea nsdeele van fVei>
schure's Mtrgariaef&brisketi" een vo'.rat ont
vreemd.
VLIJMEN. Vergadering van den raad
dezer gemeente op Woensdag 31 Juli
1918, des namiddags te 7 ure, ten Raad-
huize dezer gemeente.
Te bebandelto onderwerpen
1. Ingekomen stukken.
2. Aanbieding gemeenterekiag over
1917.
3. Goedkeuring rekening burgerlijk
Armbestuur over 1917.
4. Voorstel van Burgemeester eB
Wethouders tot toetreding tot de Ned.
Vereeniging vau Gemeenten.
5. Opmaken voordracht zetters wegens
periodieke aftreding op 1 Januari a.s.
van de ledeu G. van Heesbeen en H.
Mommereteeg Cz.
6. Herziening verordening regelende
de jaarwedden der onderwijzers.
LOON-OP-ZAND. Tot inzet van de
zomerketmis gaf de Harmonie «Concor
dia» op Donderdag 15 Juli te 10 uur v. m.
een groot matinee musical» et comiquc
in haar zaai van den hear W. Scboen-
makors, welk morgeufeest alleszins ge
slaagd mag heeten. De zaal eivol. Eea
talrijk publiek met vroolijke stemming
was geheel oor.
Concordia zuUe met den frlsschen mar-
chc van Perck het matlnée waardig in.
De nummers 2 en 3 werden eveneens
keurig ten gehoore gebracht. Vooral do
fantolsie sur 1' opera de Carmen van
Bizet, munDe uit door correcte uitvoe
ring en mooien samenklank, en na de
pauze was de Fanst van Gounod he'-
glanspunt der muzikale prestatie van
Concordia, waarin de technische vaar
digheid der eerste partijen te bewon
deren viel bij eene zuivere stemming
van het bekorend ensemble.
Aan den instructeur, den heer A.
Scravers, e® aan den Directeur, den heer
M. van Loon, komt voorwaar een woord
van welverdiende lof roe voor degelijke
leiding van het gezelschap, en de nette
verzorging van het muzikale gedeel'e.
De komische nummers waren ia uit
stekende handen by het bekende Bre-
dasche Duo Krijnen. waarover we weinig
behoeven te zeggen, daar goede wijn
geen krans behoeft. Wie van beiden het
meeste succes had, durven we alet be
slissen, doch dat is zeker, dat de lach-
ipieren steeds meer dan baltecgewoon U
beweging waren, en dat Da elke voor
dracht uitbundig werd geapplaudiseerd.
Dat tweetal Mynheer Jos. ea Mejuffrouw
Nelly, is voor zoo'u uitvoering als ge
knipt. Ze gaaa in elkaar op, compleïeeren
elkaar en oogsten met hun ongekun
steld optreden, hun leuke kwinkslagen
vn hun vlotte, oagedwoagea voordracht
en typische mimiek als naar gewoonte
veel lof en bijval en blijvea het succes
en de attractie van zoo'a feestuitvoering.
De afzonderlijke nummers voor de
paaze, evenals de duo's na dezelve, vie
len alie even goed ia dea smaak. Vooral
het leuke >A!s de vrede is geteekead*
sloeg dapper in. Waaneer we zu nog
rcleveeren, dat Mej. Joh. Krtjoen zich
eene waardige vrucht vaa dezen esmls-
chen stam toonde en zich als eene ge
oefende er- knappe pianiste en accom-
pagaatrice deed kenaen, dae mogen we
gerust verkiarer, dat het duo Kwijnen
zich hier thaas als trio in eene schitte
rende reputatie heeft gehandhaafd, en
op zeer verdienstelijke wijze heeft ge
zorgd, dat naast de gesmaakte muzikale
kaast van de Harmonie Concordia, ook
het geaoegen eene ruime beurt kreeg
door de bekoorlijke ea amusante co-
mische nummers van het afwisselende
programma.
De prettige, weldadig iswerkende
kernaissttmtxilng was er al een paar volle
a'en in geweest. Toch was het de aan
wezigen aan te zien dat te ruim 2 aur
nog te vroeg het programma was afge
werkt, en het uur van scheiden sloeg.
De president, de heer Mart. Schoen
makers, sprak ter finale een pittig woord
van dank aan directeur en werkende
leden van Concordia, aan het trio Krij
sen voor zijae gewaardeerde medewer-
kiag, en san de honoraire leden met
huane dames voor de talrijke opkomst,
tevens de aanwezigen verder ee«e recht
prettige kermis toeweeschecde met eene
verkwikkende verpoozing naar lichaam
en geest.
H.
Heusden, 31 Juli 1918.
'i Schijnt vast te staan, dat te
begianen met Donderdag de gasfabriek
voorloepig s:op gezet wordt, aangezien
het rantsoen kolen verbruikt is en nieuwe
voorshands niet worden aangevoerd. Wat
ou met hen, die zich van kookgas moeten
bedienen en buitengesloten zijn van
zofcr-errantsoeneering van brandstoffen.
Van dea cursus van opleiding tot
korporaal bij het 16e Reg. laf. zijn
gisteren 23 manschappen als zoodanig
aangesteld.
Wederom schijnt men een partijtje
waschgoed tc hebben medegenomen
althans de eigenaar is het kwijt.
Tot groote tevredenheid der huls
moeders werd deze week voor het eerst
gedistribueerd huishoud- en ook toilet
zeep, benevens zeeppoeder.
Maandag had de begrafenis plaats
van den Welcd. Heer H. Prins. Ie dee
stoet merkten we op den Gemeenteraad
met den heer Secretaris, den kerkeraad
der Ned. Herv. Gemeente, het bestuur
van het Prot. Gasthuis, benevens tal van
vrienden.
Op verzoek van de familie werd aan
ket graf niet gesproken.
Sedert Zondag zijn twee nieuwe
gevallen geconstateerd van febris typhai-
dia en wel ten huize van Dr. A.
Zaterdagmiddag brandde in de
nabijheid der stad op een perceel weiland
een zich daar bevindende hooitas af.
De oorzaak is onbekend. Het schade-
postje is niet onbelangrijk.
Blijkbaar maakt de Entente van
Archangel de basis voor haar operaties
in het Moerrnansgebled. Haar gezanten
zijn derwaarts vertrokken en er zullen
verschillende oorlogsschepen heengaan.
Langs den Moerman-spoorweg weiftde
Entente Russische vsijwilligers aan.Reeds
zouden er 3300 gerecruteerd zyn.
Tot heden zaten de Entente-gezanten
in Wolegda. Dat schijnt een centrum
van een samenzwering te zijn geweest,
die tot een opstand moest leiden op
het oogenblik, dat de Dultsche gezant
in Moskou, graaf Mirbach, werd ver
moord. Op den dag van den moord
brak in J&roslaf een opstand uit. Die is
thans geheel onderdrukt, 1500 opstan»-
delingen zijrt gevangen genomen, waar
van er reeds 38 zijn doodgeschoten. De
stad is nagenoeg geheel verwoest.
De Tsjecho-Slowaken In het zuidoos
ten van Rutland hebben den levensmid
delen toevoer naar Moskou onderbroken.
Trotzky heeft op het gevaar van den
opstand der Tsjecho-Slowaken, die hij
huurllogen der Entente noemt, gewezen
zij willen, zegt hij, eea nieuw front tegen
Duitschiand vormen.
Naar men weet, zal Japan thacs de
Tsjecho-S'ow&keo, die langs den ge-
heclen Traassiberischen spoorweg zitten,
volgens program van president Wilson
gain oadersteunen. Nabij Wladiwostok
hebben de Tsjecho-Slaven een strijd
macht, bestaande uit 9000 Oosteorijk3che
ea Duitscbe krijgsgevaugeneD, 1000 man
roode garde en 1000 arbeiders en boe
ren verslagen, 2000 Dultsche, Hongaar-
sche ea Turksche gevangenen zijn la
bun handen gevallen, waaronder 26
Dultsche en Oostenrijkschs officieren.
Augustus IQ14.—1 Augustus 1918.
Wat is het doel der vredesbeweging
en welke resultaten hoopt zij te be
reiken Ziedaar eene vraag, die zoo tal
loos veis malen in de afgeloopen jaren
is gesteld, en die ook op dezen verjaardag
van het uitbreken vaa den oorlog la
1914, als vanzelf op aller lippen komt.
Eene vraag, die velen meenen te kunnen
beantwoorden en die toch slechts door
zoo weinigen laderdaad naar ciscb be
antwoord ka* worden.
Geen woader, want de vredesbewe
ging heeft onder dea Invloed van den
oorlog wel de grootste veranderingen
ondergaan, die me* denken kan. Wy
nemen nu niet de betrekking reeds lang
achter ons liggende periode, waarin de
vredesbeweging slechts ethische begin
selen nastreefde; onder den invloed van
en Mormaan Angell zijn de economische
practjjk-argumeaten in gelijke mate op
den voorgrond getreden. Maar tot aan
den vooravond van den oorlog meende
de vredesbeweging oprecht overtuigd,
dat een reeks van kleine en afcotidarlrjke
middelen voldoende kon zijn om tot het
doel te leiden, middelen vooral van
negatieven aard; middelen om de be
wapeningen te doen ophouden, het
ehauvinisme te kecren, den internatio
nalen handel zijn imperallstisch karakter
te ontnemen, den oorlog niet meer als
het eenige middel vau oplossing van ge
schillen tusschen Staten te beschouwen,
ea soevereiniteit der Staten haar scherper»
vorm te ontnemen ziedaar enkele van
die negatieve pogingen.
Het is de onvergankelijke verdienste
van dr. Alfred, H. Fried, den redacteur
van de «Friendenswarte» en doctor
honoris causa van de Leidsche Universi
teit geworden ia 1913, dat hij meer dan
eenig ander ons den positieven weg tot
het doe! heeft aangewezen. Hij heeft er
nadruk opgelegd, dat niet in het nega
tieve onze kracht moet wordeu gezocht,
maar in het positieve. Hij heeft er op
gewezen dat thans tnsschen de Staten
der wereld heerscht een toestand van
anarchie, waarin ieder zich gedraagt op
da wijze als hem op elk oogenblik het
best dunkt; dat in plaats van dezen
toestand van anarchie moet komen, wil
men de volkeren geluk en reden ver
zekeren, eea toestand van organisatie,
waaria de Staten evenals de individuen
in de nationale gemeenschap, zich onder
werpen aan zekere regelen die ten
algemeenen bate zijn vastgesteld. Alfred
Fried is het geweest die ons heeft ge
sproken van Statefiorganisatle in den
zin der plannen die sedert eeuwen zijn
ontwikkeld, zij het ook op heel wat
vager grondslagAlfred Fried is het
geweest die ©ns heeft gezegd, dat indien
wij ten smaakvol huls willen verkrijgen,
wij niet een afgekeurd huis moeten op-
lappeo, ma&r het fundament moeten
leggen voor een geheel nieuw ea s'.evlg
gebouw.
En het is alsof io en door dezen oor
log die waarheid ons duidelijk is ge
worden. Zeker, wij gevoelden allen reeds
voor het denkbeeld der Statenorganisa-
tie de vredesvrienden in het b.ijzonder.
Maar w-j achten het onbereikbaar en
wij vroegen ons af of het wel noodig
was. Wij meenden dat beperking der
bewapeningen en ontwapening tot stand
zou zzja te brengen ook in de gewone
verhoudingen der volkeren, zooals wij
die voor den oorlog kendenwij meen
den dat arbitrage en bemiddeling de
oorlpgen konden vervangen; wij waren
overtuigd, dat een internationaal politie
leger en eene internationale politievioot
sanctie zouden verleeneu aaD de be
sluiten der rechtbanken ta aan de trac-
taten. De oorlog, die zooveel en aan
zoovclen heeft geleerd, heeft ons dui
delijk gemaakt dat dit eene dwaling is,
eene groote onvergeeflijke dwaling. Want
alleen dan, wanneer tusschen de Staten
verhoudingen worden geschapen, die
een zeker recht en billijkheid waarbor
gen, alleen dan is te verwachten, dat
overmatige bewapeningen niet meer
ueodig zullen zijn en de uitspraken van
van rechtbanken en bemiddelaars zullen
worden ingeroepen in het eigen belang
van elk der volkeren voor zich.
En ia den oorlog is dit denkbeeld
levend geworden in de volkeren en hij
de Staatslieden. Wie aan den vooravond
van 1 Augustus 1914, al vermoedde hij
niets van het drama dat zich zou gaan
afspelen, zou hebben voorspeld, dat bin
nen enkele jaren het denkbeeld der Sta-
tenorganisatie tot de pueten van het
rtjei^mx^spy
