sta
uvel,
Tweede Blad.
FIRMA G. VERKADE
nraizoisiH smm.
FIRMA G. VERKADE
Royal Worcester
Corsets.
m
BUITENLAND.
België.
Engeland
Duitsehland
Binnenland.
Burgerljjke Stand.
Wereld Beroemde
g.
"SPORT.
Tijdelijk 20 pCt. korting.
HEMDEN katoen 19 ct
LAKENS katoen 49 ct.
Prachtig Graslinnen
voor Lakens 68 ct,
Kunst en Letteren.
NUMMER 46
ZATERDAG 11 JUNI 1921.
44c Jaargang,
van
mden
oeken
an 55
f 3.00.
okken
1 wol,
19955
>pen.
Igen.
2000
•aat.
'7.
ingen
.9265
'er dag
v.m
- v.m.
v. to.
v. m.
zen te
i,
4 287
1640
Ipleisi.
Iets omtrent de oudste ge
schiedenis van
'sQ revelduin Capelle.
1200—1620)
lil.
Het ontstaan van 's-Grevelduin-Ca-
pelle verliest zich in den nacht der
eeuwen. De oorspronkelijke streek tus-
schen Geertruidenberg en Waalwijk
eenerzijds en van ongeveer het Oude
Maasje tot aan de hoogere gronden van
Brabant anderzijds oudtijds n.l. tot
1815 aan de grafelijkheid van Holland
behoorende was vóór en nog lang na
1200 grootendeels één onafzienbare
moerassige, lage, onherbergzame ivil-
dernis. Het waren, gelijk in sommige
stukken gezegd wordt, wilde moeren,
domeingoed, dus het eigendom van den
graaf van Holland. In een charter van
1313, te vinden bij F. van Mieris, groot
charterboek der graven van Holland,
3e deel, bl. 610, wordt gesproken van
een wilderd, die gheleghen is jeghens
den ambochte van Ramsdunc, tusk.en
Tielmans Ver Belien soens moer ende
tuysken Tryfebroec buten den dijc, diit
ghemene land daer helt toterer Dunc-
ga toe. Tusschen 1200 en 1350 ontston
den daar van lieverlede onderscheidene
ambachten. Hoe geschiedde dat? Heel
eenvoudig. De graaf van Holland, de ei
genaar, begon af en toe hetzij om het
land te verbeteren, hetzij om de lands
lieden in betere conditie te brengen of
Hetzij om meer zelfzuchtige redenen
van die wildernissen eenige stukken in
leen uit te geven, tegen het betalen
eener jaarlijksche rente of cijns, of het
leveren van manschappen. Zoo ge
schiedde het met Besoijen, met Sprang
(zie hieromtrent mijne uitvoerige op
stellen in vroegere Echo's), met 's-
Gravemoeren zoo geschiedde het ook
met Capelle. Men meene echter niet, dat
's-Grevelduin-Capelle al dadelijk den
naam Capelle verkreeg. O, neenDe
oudste benaming van Capelle was Wen-
delnesse, en daarmee werd*dan het zui
delijkste gedeelte dier gemeente be
doeld. Reeds in 1200 was er eenEgidius
r (Gillis) van Wendelnesse ol Wilnesse.
Dat Wendelnesse synoniem was met
wildernis, blijkt bij Van der Eyck, be
schrijving van Zuid-Holland, bl. 288,
waar men vindt, dat 's-Gravemoer met
liet gezamenlijk uitgegeven Hendrick-
Luy(t) en-Ambacht met de noordzijde
lag neffens die cade van Groot-Was
piek, neffens Willems- Ambacht van
Weyndelnesse alias Wildernisse (14e
eeuw). Bij Hamaker, rekeningen van
de grafelijkheid van Holland, le deel bl.
126, wordt Wendelnesse ook genoemd
up TJlendonc. De naam Capelle in
plaats van Wendelnesse komt hoogst
waarschijnlijk het eerst voor in 1353 of
daaromtrent. Immers op Maandag na
St. Laurens, dat was 12 Augustus 1353,
gaf graaf Willem V aan Gerrit van Ne-
derveen een moer, breed 500 roeden,
gelegen zuydwaerts af te Brabant
waert, jegens het ambocht Cappellen.
De naam van het ambacht Wendelnesse
bleef nog langen tijd voortbestaan, wat
blijkt uit het volgende op het Algemeen
Rijksarchief te Den Haag berustende
leenbrieven
a. 9 October 1321. Graaf Willem
verkoopt en beleent Willem van Wen
delnesse, ridder, het ambacht van W.
met tienden. (Vergelijk Dr. P. L. Mul
ler, Regesta Hannonensia, bl. 112).
b. 1329. Gillis van Wendelnesse
houdt van den Heer van Voornè den
lagen ban van W. (Voorne A. B. 8 v.s.,
Voorne B. 129 v.s.).
c. 4 Augustus 1347. De Vrouwe van
Voorne beleent Willem van Wendelnes-
ne Gillis'zoon met 16 p. Holl. 's jaars
op de huur van het groote wilde land
binnen Strijen. Na zijn dood op zijn
vader te devolveeren. (Nic. van Putten
72 v.s. Putten en Strijen m. h. b. 245
v.s.)
d. 15 Dec. 1352. Jan Nellen ont
vangt ten erfcijns in leen 5 hoeven
moers aan de Wildernesse, liggende van
Stevens gerechte van Waalwijk noord
waarts tot Raamsdonkwaart. (E. L. 43
fol. 17 verso).
e. 1353. De Vrouwe van Voorne be
leent Hessel Arentsz. bij opdracht van
Willem Gillisz. van Wendelnesse met
16 p. Holl. 's jaars ten rechten erfleen.
(Nic. van Putten fol. 77).
f. 29 November 1360. Willem van
Wendelnesse ontvangt van hertog Al-
brecht van Beijeren in leen al de goe
deren van zijn vader. (Liber IIII. 61
v.s.).
g. 10 September 136L Gillis van
Wendelnesse verkoopt Jan van Blois,
heer van Schoonhoven en Gouda, zijn
huis, molen en erven op Tessel, enz.
(B. B. Blois 64 v.s.)
h. 11 November 1362. Pieter Wy-
brands ontvangt van hertog Aelbrecht
in leen het hofland in het ambacht van
Wendelnesse. (Liber IIII 78).
i. 12 Feb. 1422-23. Hertog Jan van
Beijeren geeft aan Jan en Willem van
Wendelnesse, gebroeders, wegens onkos
ten in den oorlog te Dordrecht in eigen
dom zekere huizinge. (Hertoch Jan X
fol 39).
In den loop der 15e eeuw, inzonder
heid na den St. Elisabethsvloed van
1421, verdtveen de naam van het am
bacht Wendelnesse en loste zich op in
het ambacht's-Grevelduin. Toch bleef
cle familienaam Wendelnesse nog wel
eenigen tijd in deze streken bestaan, al
verdwenen de ambacht sheer en,
J. VAN DER HAMMEN Nicz.
Besoijen.
De Belgische Kamer heeft, In
overeenstemming met een besluit van
den ministerraad, de algemeene ver
kiezingen op 23 October gesteld.
Naar een correspondent te Brussel
meldt, blijkt uit een officieele mede-
deeling, dat van de 78.000 vernielde
particuliere gebouwen in West-Vlaan-
deren en eiders In België, nog steeds
50.000 woningen niet zijn herbouwd.
Alleen in het Yzergebied zijn reeds
meer dan 15.000 hulzen, 250 kerken,
200 scholen en 16 kloosters hersteld.
Edward Foley en Patrick Maher
zijn gisterochtend te Dublin ter dood
gebracht wegens den moord op den
politle-agent Wallace te Knocklong,
in bet graafschap Limerick, twee
jaar geleden. De moord was ge
pleegd toen Wallace een gevangene
met den trein naar Cork bracht. De
gevangene werd bevrijd en de agent
doodgeschoten.
Verder werd ter dood gebracht de
politie-agent William Mitchell wegens
den moord op Dixon, een magistraat
in Dunlavie, bij een inbraak ten huize
van Dixon.
Een groote menigte had zich buiten
de gevangenis van Mountjoy verzameld,
om voor Maher en Foliey te bidden.
Een gepantserde auto stond voor de
poort van de gevangenis.
Om kwart over achten werd de
kennisgeving aangeplakt, dat het recht
voor Foley, Maher en Mitchell zijn loop
had gehad.
De familie van de twee eersten had
den 'vorigen avond afscheid van hen
genomen. Zij gaven de volgende bood
schap mee Vecht voortStrijdt voort
voor de eer, roem en vrijheid van het
dierbare, oude Ierland. Onze harten
gaan uit naar onze goede oude vrienden.
Ons bloed zal niet vergeefs voor Ierland
vergoten zijn en wij hebben, naar onzen
God gaande, een sterk voorgevoel, dat
Ierland spoedig vr^ zal zijn.*
De berichten uit Opper-Silezië
lulden nog steeds tegenstrijdig, doch
de toestand schijnt in zooverre te ver
beteren, dat de geallieerden reeds
begonnen zijn met de afbakening van
de neutrale zêne.
Kreuzburg is weer door de Italianen
bezet en Rozenberg door de Engelschen.
Ook Glelwitz is door de Engelschen
bezet. Het schijnt, dat bij de afbakening
van een neutrale zóae een afdoende
afsluiting van het grensverkeer wordt
doorgevoerd. De Engelsche troepen
werden te Gieiwitz door de bevolking
met gejubel ingehaald.
In de districten Pless en Rybnic
neemt de klasse-terreur steeds grooter
omvang aan en draagt een bepaald
anarchistisch bolsjewistisch karakter.
De geallieerden zullen nu over
gaan tot het bezetten van Hindenburg,
Beuthen en Kattowltz. Het ziet er naar
uit, dat Korfanty's benden Opper-
Silezlë spoedig ontruimd zullen hebben.
In de stemming der Opper-Sllezlsche
bevolking is reeds een duidelijke ont
spanning merkbaar, welke nog versterkt
wordt door het feit, dat de geallieerde
troepen gezamenlijk opereeren.
Men seint uit Brussel, d»t de
Nederlandsehe gezant op uitnoodiging van
den eersten minister Carton de Wiart,
tegenwoordig zal zjjn by de opening van
het Hollandsche paviljoen te Lede bij ialst,
tot stand gebracht dank zy de 500.000
franc», door Nederlandtche dames gescbon.
ken ten bate van het weeshuis der Belgi
sche officieren en soldaten.
WAALWIJK.
19941
Het bezoek van den kroonprins
van Japan, die vergezeld zal zijn van
prins Kan-Io, aan de Koningin en aan
ons land is thans, behoudens mogelijke
geringe wijzigingen, aldus geregeld
Ongeveer 5 uur 's namiddags op
Woensdag 15 dezer zullen de kroon
prins en prins Kan-In aan het Centraal
Station te Amsterdam aankomen. Om
8 ure zal in de groote zaal van het
Palels op den Dam een gala-maaltijd ter
eere van de hooge gasten plaats hebben.
Den volgenden dag omstreeks half-elf
zal de kroonprins een bezoek brengen
aan de diamantslijperij van de firma
Asscher. Des namiddags zullen de
prinsen een rijtoer door Amsterdam
maken, gevolgd door een ontvangst door
het gemeentebestuur van Amsterdam
op de Koopmansbeurs, waarbij een thee
zal worden aangeboden.
Donderdag ongeveer 5 uur heeft het
vertrek uit Amsterdam plaats, van het
Centraal Station, naar 's-Gravenhage,
waar de kroonprins ruim 6 uur zal aan
komen. Kort na aankomst aldaar zullen
prins Hlro Hito en prins Kao-In een
bezoek brengen aan de Koningin Moeder.
Des avonds geeft de minister van
bulteelaGdsche zaken, jhr. mr. dr. Van
Karnebeek een onvangst ter eere van
de Japansche prinsen.
Op Vr^dag 17 dezer zal een rijtoer
plaats hébben naar het Huls ten Bosch
en het Vredespaleis. Des namiddags zal
een bezoek per auto aan Rotterdam
worden gebracht. Op het program voor
dit bezoek komt voor een bezichtiging
van de havens en een bezoek aan het
droogdok van de firma Wilton. Na af
loop daarvan biedt het gemeentebestuur
van Rotterdam ten raadhulze een thee
aan.
Ongeveer 5 uur keeren de prinsen
naar den Haag terug, waar des avonds
half-acht een maaltijd ten Koninklijken
Palelze plaats heeft.
Des Zaterdags is het officleele bezoek,
gedurende hetwelk zoowel te Amsterdam
als te 's-Gravenhage, de prinsen met
een gedeelte van het gevolg ten Paleize
zullen logeeren, ten eindede beide
prinsen zullen gelflk gemeld, dan nog
enkele dagen incognito hier te lande
blijven.
-- De Ned. Reisvereeniging neemt
elk jaar in bloei toe. In 1919 werd aan
reisgelden ontvangen f 36 000 in 1920
steeg dit tot bijna een kwart millioen.
Naar de N.C. verneemt, is bij het
departement van Onderwijs een nieuw
ontwerp Middelbaar Onderwijswet ge
reed gekomen, verband houdend met de
algeheele reorganisatie van het onderwijs.
De cartonfabrieken van de Union,
te Oude Pekela, onlangs stopgezet, wor
den weer in werking gebracht. Alle
arbeiders kunnen terug komen tegen
f 22 weekloonvroeger was het f 26.
Aan de Velperzijde is door de ge
meente Arnhem een complex terreinen
aangekocht, d.z. Paaschbergterreinen
van de familie Van Pallandt, voor de
som van ongeveer zes ton (f 1.30 per
MJ.) Voor het bouwrijp maken van den
grond is nog een klein millioen noodig.
Er zal een voorstadje van 20.000 in
woners op dien grond kunnen verrijzen
De icgeeriog wit aan de gemeente
Zaandam wel f2.5OO.O0O leenen, o.m.
onder de voorwaarde, dat geen beslui
ten worden genomen welke tot verhoo
ging van de gewone uitgaven lelden
zonder dat tegelijkertijd de middelen
tot bestrijding dier uitgaven worden
aangewezen en de zekerheid bestaat, dat
die middelen ook Inderdaad voldoende
zullen zijn tot dekking van dé"* uitgaven
en in redelijkheid door de belasting
schuldigen kunnen opgebracht worden.
De Katholieke Jonge Werkgevers
vereniging heeft onder leiding van prof.
van Aken, haar eerste lustrum te Nijme
gen schitterend gevierd. Tegenwoordig
waren o.m. mgr. Diepen en minister
Aalberse. Er werden belangrijke verga
deringen gehouden en redevoeringen
uitgesproken, terwijl ook het aangename
niet op het programma was vergeten.
Op het telegram, door het bestuur der
Katholieke Jonge-Werkgeversvereeniging
bij gelegenheid van de viering van haar
eerste lustrum aan Z. H den Paus ge
zonden, mocht Z. D. H. Mgr. A, F: Die
pen, Bisschop van Den Bosch, het vol
gende antwoord ontvangen
De H. Vader, met buitengewone
welwillendheid de betuiging van kinder
lijke toewijding en trouw aanvaardend
van den voorzitter ende leden der Kath.
Jonge-Werkgeversvereeniging in Neder
land, rondom Uwe Doorluchtige Hoog
waardigheid vereenigd om het eerste
lustrum hunner Vereeniging te vieren,
vormt de beste wenschen voor den toe-
nemenden bloei van genoemde Vereeni
ging en voor de vruchtbare resultaten
der godsdienstige en sociale zaak in Uw
dierbaar land en zendt van ganscher
harte den gevraagden apostolischen
zegen.
Kard. GASPARRI.
Naar de Nieuwe Ct. verneemt,
worden tusschen enkele Kamergroepen
onderhandelingen gevoerd over een com
promis in dien zin, dat de verdeeling
in kern- en reservetroepen vervalt en
de diensttijd op 5 maanden wordt be
paald.
De wedstrijd Frankrijk—Nederland is
tbsns definitief op 13 November a.s. te
Parijs vastgesteld. Frankrjjk speelt verder
tegen België op 15 Januari, tegen Engeland
op 28 Februari en tegen Spanje op .17
April.
Naar het #Vad.' verneemt is het
protest van Be Qaick tegen het niet toe
kennen van een strafschop in den wed
strijd tegen Go Ahead aangehouden. Dat
wil dus zeggen, dat de protestcommissie
het niet verworpen heeft en dus nog kans
bestaat voor Be Quick om gelijk te komen
met N, A. C.
Verder is in verband met een aangehou
den protest het kampioenschap der Znide-
ljjke 2e kltrsa nog niet beslist. Men weet,
dat Philips kampioen was en promoreeren
zou.
Hieruit volgt dus, d«t de ksmpioene-
wedstryden onwettig zjjn, daar het best
mogelyk is dat een niet gerechtigde Ver
eeniging daaraan heeft meegedaan.
(Baiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Mijnheer de Redacteur
Het artikel „Zwerftochten" in Uw
geëerd blad van 4 dezer schonk ik mijne
volle aandacht, wijl ik de opvattingen
van den geachten schrijver ten zeerste
waardeer.
Ik meen daarom geheel in zijn geest
te handelen door nogmaals op dit onder
werp terug te komen om zoo te
trachten aan zijn idee een begin van
uitvoering te geven.
Zou de geachte schrijver meenen,
dat er te veel vereenigingen zijn om
het bestaan van eene vereeniging als
door hem voorgesteld onmogelijk te
maken
Ondergeteekende heeft over dit onder
werp reeds jaren geleden van gedachten
gewisseld met menschen en uit Noord-
Brabant en uit de Noordelijke Provinciën
en houdt er zich van overtuigd dat er
voor een vereeniging tot bevordering
van het vreemdelingenverkeer al was
het dan voorloopig voor deze streek,
veel animo bestaat.
Zeer zeker zijn er lezers die bij het
volgen van Uw artikel het hoofd
schudden, vooral waar U spreekt over
het verleenen van subsidie door Ge
meenten, doch ook menigeen acht zooiets
zeer wel mogelijk en is het zelfs niet
uitgesloten dat de Provincie, misschien
ook het Rijk hieraan hun steun ver
leenen.
Geachte schrijver, deze zaak is ge
woon een kwestie van aanpakken en
is het met deze zooals het met alle
zaken in begin was:
Wie helpt den bal aan 'trollen?
't Zou werkelijk te betreuten zijn,
wanneer het idee alléén in een nieuws
blad werd vermeld om er een week
later niet meer aan te denken en zou
het in dit geval m.i. niet te veel zijn
gezegd met„Brabanders, gij leeft
niet in Uw tijd".
De vrucht is nu rijp en velen die
met mij beseffen wat schat in Noord-
Brabants natuurschoon begraven ligt,
zien met warme belangstelling de
verdere verwikkeling van dit plan
tegemoet om eventueel hun vollen
steun aan de nieuwe vereeniging te
schenken.
En zeker is het dat vele vreemde
lingen uit de Noordelijke Provinciën,
na verbetering van verkeerswegen,
pensions, koffiehuizen enz. bij voorkeur
in ons Noord-Brabant hun vacantie-
dagen doorbrengen.
Uit eigen ondervinding zou ik U
kunnen verhalen wat anderen over
Brabants natuurschoon dachten, vooral
in betrekking tot het voorgesteld plan.
Duidelijk bleken mij hunne gevoelens
te dien opzichte bij het in den handel
brengen van foto's uit de omgeving
die in den zomertijd bij duizenden en
duizenden werden aangekocht ten be
wijze dat er, behalve menschen die
hun leven verslijten in pure materieele
opvattingen, ook velen gevonden worden
die de schoonheid der natuur beschou
wen als een der grootste gaven den
mensch gegeven tot verheffing van zijn
wezen.
Ik ben het volkomen met den ge-
achten schrijver eens dat de Brabanders
hun eigen streek niet kennen en niet
begrijpen wat voordeelen hun het natuur
schoon kan opleveren.
Oogen open dus, moedig aangepakt,
er kan in betrekkelijk korten tijd, in
onze streek vooral, veel worden tot
stand gebracht.
Allons, wie neemt de leiding in
handen
L. SIKKERS.
Drunen, 6 Juni 1921.
Alphans Diepenbroctis Mis sa.
De uitvoering van Alphons Dlepen-
brock's Missa in de kathedraal van St.
Jan te 's-Hertogenbosch is bepaald op
26 Juni om balf twaalf en 3 en 7 Juli
om halfelf voormiddag, telkens tijdens de
H. Hoogmis.
Het dubbel-mannenkoor bestaat uit
80 zangers. Tenor-solist is Louis v.Tolder.
Het massale orgel wordt bespeeld
door H. Hermans, organist te Maastricht
en het geheel wordt geleld door den
organist der kathedraal Piet Kalienbach.
De Gregoriaansche zangen en respon
soria worden uitgevoerd door het Bos
sche knapenkoor >Dle Sanghers onser
Soeten Lieven Vrouwe».
BESOIJEN.
Over Mei 1920.
GeborenJohannes Antonius zv J A
Kleijsen-Verstijnen Dirk Leendert zv
A v Zelst-Gouda Petrus Johannes
Leonardus zv P H Broos-Engelen
Elisabeth Cornelia dv J C de Bruin-
Binkhorst Antonetta Johanna dv A A
Faro-Hommel Adrianus Theodorus
zv A T Snaphaan-van Mier Pieter
zv J J Zeegers-Wanten Elisabeth
Catharina dv K H Bakkeren-van Heijst.
GehuwdFranciscus Johannes Jo-
sephus Heijs 30 j en Geertruida Antonia
Leijtens 23 j Marinus Kuijsten 35 j
en Catharina Antonia Quirijns 36 j
Piet Hein Vos 30 j en Catharina Janson
25 j Johannes Schiedon 26 j en
Geertrui Johanna Bakkeren 25 j
Huibertus van Zwetselaar 24 j en Jenneke
van Zeist 23 j.
Gevestigd: Johannes Schiedon van
Sprang Cornelia Henskens van Dru
nen Andries van der Laaken van
Utrecht Johanna Maria van der
Waerden van Reusel—JacobusTreffers
van Capelle (N.-B.) Christianus Maria
Klerkx van 's Hertogenbosch Gijsber-
tus Nicolaas Aussems en gezin (3 pers)
van Loon-op-Zand izaak Boone van
Oostburg.
VertrokkenCatharina Maria Janssen
naar 's Hertogenbosch Johan Carel
Marie van der Mast naar 's Hertogen
bosch Adriaan van Ammelrooij naar
's Gravenhage Gerarda van de Wiel
naar 's Gravenhage Marinus Kuijsten
en gezin (2 pers) naar Sprang Cor-
nelis Jan Bel en gezin (3 pers) naar
Waalwijk Adriana Kool naar Bergen-
op Zoom Arnoldus Goedhart naar
Sprang Elisabeth Odekerken naar
Amersfoort.
DRUNEN.
Over de maand Mei.
Geboren Ant P zv Adr v Wezel-
Haarbosch Adrianus zv Jac v Giers-
bergen-v d Wiel Johannes Q zv
Mar Aarts-Coenraad Wouth M zv
M Pijnenborg-Verdiesen Hendr zv
Mart. Brok-Castelijns Johanna C dv
A d Geus-Boer Johanna M dv Corn
Brok-v Engelen Petrus H zv A Ven-
nings-de Bruin Engelina L dv C v
Logten-v Engelen Hendr zv Mich v
Noort-Elshout Gijsbert zv Corn
Merkx-v Spijk.
Overleden Johanna v d Bosch, wed
v Aug v Broekhoven 90 j Adriana
v Berkel, echtg v Ant Smits 49 j
Lambertus Heijmans, echtg v M v Giers-
bergen 78 j Adrianus P Verhoeven
65 j Helena Koks, echtg v Mich v
d Leur 60 j Laurentius Brok 76 j.
Huwelijken Wilhelmus v Logten
28 j en Corn Klerks 30 j Petrus J
Stevens 27 j en Maria v Asten 24 j
joh P Verdiesen 31 j en Elisabeth v
Noort 27 j Adr J Merkx 20 j en
Joh v Son 17 j Franc J Vesters 28 j
en Maria Schapendonk 22 j Nic W
Verhoeven 30 j en Corn Bergmans 30 j
Herm W Pulles 36 j en Maria Robben
32 j Theod M v Loon 31 j en Hendr
Bruurmijn 24 j Pieter Biekens 26 j
en Petr Klerks 30 j Wouth Jehoel
34 j en Joh v Velthoven 38 j.
WAALWIJK.
19941
n
- De Echo van het Zuiden.
7
