DE ECHO VAN HET ZUIDEN
ACCUMULATOREN.
Fa. Gebr. Boeren, - 's-Bosch.
Tweede Blad.
Kerknieuws.
Land-en Tuinbouw
Buitenland.
Starter— en Verlichtingsbatterijen.
„Exide" Agentschap.
Nummer 4. Zaterdag 10 jan. 1923.
Kerkelijke kroniek leverde
de bouwstof.
(Door den WelEerw. heer J. Panken
aangebracht.)
I.
Ie. Het Broederschap van den
H. Rozenkrans is 2o 1652 in de
parochiekerk te Waalwijk opgericht
tijdens heCpastoraat van den ZEerw.
heer ^Walterus Gregorie (Goorissen).
De ''twee éérste prefecten' van deze
ConfraterieJwarenJdeJschout ^Cornelius
Buijs en schepen Wilhelmus Vloot(s),
deze laatste genoemd als bijzonder
ij veraar voor Gods Kerk.
2e. In 1708 bestond de'gConfraterie
van de Allerheiligste Drievuldigheid in
de parochie Waalwijk. Uit Waspik
wanen velen als lid ingeschreven.
Teste: Amandus Goos.fpastoor Waal
wijk 11 Sept. 1707—8 Mei 1719.
3e. Vanaf October 1730 is men voor
het eerst begonnen in de parochiekerk
van Waalwijk met het luidop bidden
afwisselend ééne stem en meerdere
van den RozenkransJop,de.Zon- en
feestdagen eenige vrome jonge doch
ters kwamen in de kerk samen, «dank
den ijver van een zekere deugdzame
Johanna Brekelmans (overleden 23 April
1771). Ita: Lambert Boeracker pastoor.
(Deze pastoor van Waalwijk vanaf
24 Augustus 1725 tot 26 Januari 1759,
is op het Kloosterkerkhof „Nazareth
van Waalwijk" begraven). Cfr Infra.
4e. In 1751 heeft een inwoner van
Waalwijk m.n. Franciscus Collij (be
graven 1 Januari 1786) gedaan gekregen,
dat de processie met het Allerheiligste
Sacrament en het Zaterdagsche Lof
werden ingevoerd.
5e. In 't Kerkarchief staat opgetee-
kend„een aflaat verkregen van den
Heer Praesident van Sint Norbertus te
Rome, een altijddurende aflaat in onze
kerk op St. Jansdag, in de Octaaf
Zondag en nog 'andere acht dagen, die
de Hoogeerw. Vicarius stelle".
Als overledenen van St. Norbertus
(broederschap) op den 4 Febr. 1762
genoemdeene vrome jonge dochter
Agnes Couwenbergh en op den 29 Juli
1762 de zeeredele (of voorname) vrouwe
Maria Theresia van Lange, begraven
op het kloosterkerkhof. Vergelijk
Bossche Bijdragen, deel II afl. 2 pag.
234.
6e. „Anno 1669 op 't laatst van Sep-
„tember heb ik uit order en commando
„van mijn overste de pastorij van Waal-
„wijk en Besoijen geaccepteerd onder
„den vicaris van het Bossche bisdom den
„ZEerw. Heer Judocus Houbraken. In
„'t eerste jaar was er geen pastoor te
„Baardwijk, nog ook in eenig dorp
„van Waalwijk tot den Berg toe. En
„geheel 't land van Altena 't welk
„verlaten was van alle Herders naar
„de zielen Hebbe dan de zelve moeten
„bedienen uit liefde vele jaren. In het
„jaar 1670 is gekomen te Baardwijk
„Rev. Dom. van de Winkel, daarna zijn
„gekomen Heer Molengraaf Sac. Saecu-
„laris op de Dussen. Te Waesbeek
„(Waspik) Heer Bernardus Verharen
„reg. van Tong. Pater Havermans de
„successor van Heer Molengraaf".
Bovenstaande genoteerd door den
Pastoor van Waalwijk Ulricus de Loos.
VergelijkSchutjes Gesch. Bisdom
's BoschBaardwijk-Dussen-Waspik
dl. lil en dl. V.
II.
Als Kerkregenten en Kerkmeesters
van de Roomsche Gemeente Waalwijk
onder de Patoors Urbanus Voet (20 Mei
1763 tot 30 Januari 1785), Fredericus
van den Houdt (20 April 1785 tot
15 Januari 1809) en Leopold van Din-
genen (26 Januari 1809 tot 27 April
1826) de drie laatste (Witheeren) der
Orde van Premonstreit van de Abdij
van Tongerloo als tijdelijk pastoor van
Waalwijk, zijn nog te noemen de
volgende titularissen
1. J. W. Stanislaus Wellens, Med.
Doctor, begraven 14 Augustus 1787 in
de oude kerk aan de Haven (in het
kleine choor).
2. A. de Visser, overleden 28 No
vember 1791, begraven in de oude kerk.
3. Joh. van der Lee, begraven 21
Nov. 1805 op 't Hoog Choor in de
oude Kerk.
4. Jan B. Crielaers, overleden 3 Juni
1818.
5. Theodorus van Drunen(Druenen)
overleden 20 Juni 1809.
6. P. A. Olifiers, overleden 15
Februari 1831.
7. Ludovicus Dekkers, overleden
7 Augustus 1819.
8. Lucas Dalleu, overleden 26
Februari 1836.
9. Germanus Dammers, begraven
2 Juni 1803 in de oude kerk.
10. Johan Brok, Prefect der Broeder
schap H. Rozenkrans, overleden 22
Oct. 1814.
11. J. B. van Gils, med. Doet., over-
eden 5 Januari 1813.
12. Johannes G. Pessers, overleden
21 Mei 1843 oud£88 jaren en circa
10 mnd.
"l3.f|Hermanus Verlegh, overleden 26
Juni 1840.
14. Henricus van Dijck, overleden
151Mei"1829.
III.
Ie. Pastoor Voet begon een register
van rekeningbewijzen en reliqua voor
de Roomsche Kerk op 28 Aug. 1770,
uitgedrukt in onderstaand chronicum
28lAugusti Reverendus Urb. Voet
Primo Huic Registro inscripsit.
Reeds tijdens het pastoraat van dezen
zorgzamen Herder geschiedden er
Zondags drie heilige missen.
2e Pastoor Urbanus (Wilhelmus
Godefridus) Voet was Landdeken van
het Districht Geertruidenberg, verbouw
de het tegenwoordige pastoreelhuis en
richtte het in als pastorie Een marmeren
tegel groot 10 cM., voorstellende een
„Voet", is aangebracht in den zijgevel
Westkant der pastorie, als herinnering.
In 1797 had de heer Abraham Ver
sterren in 's Bosch nog erfpachte op
dit pastoreelhuis, zijnde 6 gld. en 5
stuivers. In December 1805 is die rente
afgekocht voor 108 guldens en 2
stuivers.
Deze R. K. Pastorie is in den jare
1898 aanmerkelijk vergroot geworden
door den Heer Antonius Aarts, Mr.
Timmerman en den Heer Willem van
Heesch, onder leiding van de Heeren
Architecten Jos. van Ree en Hendrik
Meulkens.
3e. Volgens platte grond van de
oude schuurkerk van Waalwijk gele
gen ten Noorden van de thans nog
bestaande pastorie, was dit bedehuis
ongeveer 30 M lang en ruim 10 M.
breed. Is gebouwd na den brand van
kerk en pastorie van 1685. Verge
lijk: Kerkklokje.
Dit kerkske was opgetrokken in
ijsselsteen, gedekt met pannen en riet.
't Had witgekalkte muren, ramen glas
in lood. De kleine sacristie was ver
bonden met pastoorswoning langs de
Klooster Heul.
4e. De pastoor, de ZEerw. Heer Urb.
Voet, teekende aan dat er in enkele
dagen alleen onder de Roomschen vele
groote lijken ten gevolge van de ziekte
„dissenterie" op 't laatst van het jaar
1781 waren
5e. Pastoor Urbanus Voet is begra
ven in het klooster op den 2den
Februari 1785.
IV.
Ie. Pastoor Fredericus van den
Houdt werd den 18 Mei 1788 gemach
tigd door den Hoogeerw. Heer Aerts,
vicarius van de Bossche diocese, tot
de oprichting van „de Gedurige Aan
bidding" in de parochie Waalwijk
Vice-pastoor was alstoen Cappellaan
Vitalis Bernuli.
2e. De perkamenten en papieren
beeldekens (bidprentjes) van dezen
Pastoor van den Houdt zijn gedrukt
bij v. Gemert, Waalwijk.
V.
J. M. Dassen, religieus der Abdije
Tongerloo onderteekent hij procuratie
van I. B. I. Le Bon, erfgenaam van
wijlen den WelEerw. Heer Leopoldus
van Dingenen, in leven Roomsch
pastoor van- en te Waalwijk, de boeken
ter afrekening met het Kerkbestuur van
Waalwijk, op den llden Mei 1826.
VI.
Kerkregenten tijdens het pastoraat
van Paulus Antonius van Baer (als
pastoor benoemd 16 Mei 1826 tot
10 Febr. 1836) in de R. K. Kerk te
Waalwijk Cfr. Kerkklokje.
1. Jan Govertje Pessers Cfr. Supra
11 12.
2. Hermanus Verlegh Cfr. Supra
II 13.
3. Henricus van Dijck Cfr. Supra
II 14.
4. Joh. Th. Pulsers. wasbleeker,
geb. te Uden, overleden te Waalwijk
9 Juni 1832, oud 46 jaren.
5. Victor J. B. Hoos, overleden 24
Februari 1837.
VII.
1. De grenzen der St. Jan Baptist
parochie W a a 1 w ij k strekten zich
tot 1851 uit over Waalwijk—Besoijen—
Drongelen Ganzoijen —Vrijhoeven—
Capelle.
2. Door Monseigneur Henr. Den
Dubbelden is den 29 Juni 1851, op
verzoek van den Hoogeerw. Heer Deken
W. A. Coppens (Cfr. Infra VIII) be
sloten tot oprichting der parochie
Besoijen.
Op den 14 Augustus 1851 is de
eerste steen gelegd van de Parochie
kerk door den bovengenoemden Deken
en op 23 Jan. 1852 deed Zijn Hoog
eerw. de inzegening, als gemachtigd
hiertoe door Mgr. J. Zwijsen.
Het eerste Kerkbestuur was pastoor
Joh. van Kessel en de heeren Am.
Dalleu (IX 4o), G. Kievits, Joh. v. d.
Hout, Corn. Verwiel, Burgemeester.
Bij de parochiescheiding en de op
richting van deze parochie van O.L.Vr.
Onbevl. Ontvangen werd Zuijdewijn—
Capelle door de Kerkelijke Overheid
bij Besoijen ingedeeld.
Pastoors dezer parochiede oud
kapelaan van Waalwijk Joh. van Kessel,
benoemd 1 Juli 1851, tot 1888.
Pastoor H. Verberne, geb. 1842, pries
ter 1867 en in 1888 pastoor, tot 1909.
Sindsdien de Zeereerw. Heer J. T. Buijs,
geb. te Herpt 1865, priester gewijd
1889.
3. In het jaar 1902 werd de St
Antonius Parochie door den Zeereerw.
Heer A. P. Kuijpers, den Parochie
stichter, begonnen. Pastoor Kuijpers,
geb. te Oisterwijk 1863, priester ge
wijd 1888.
De grensscheiding aan den kant van
de St. Jan Parochie werd aangegeven
door de Kerkelijke Overheid door de
lijn van het Staatsspoor.
Op den 13 Mei 1901 werd begonnen
met de grondwerken van de St. An-
tonius-kerk en de pastorie. Den 13 Juni
d.a.v. werd de eerste steen gelegd.
De plechtigheid der inzegening dezer
schoone kerk had plaats op 30 April
1902. De leden van dit eerste Kerk
bestuur de Zeereerw. Heer A. P.
Kuijpers en de heeren Am. van Huiten,
Adrianus de Graaf, Corn. Meelis en
Corn, van Nooijen.
4e. Van de Roomsch Katholieke Gees
telijkheid van het Bisdom 's Hertogen
bosch, die gedurende bijna een eeuw
als Pastoor fungeerden in de St. Jan
Baptist parochie, zijn er slechts twee
te Waalwijk gestorven en alhier be
graven.
Onder tombe en zerk rusten op ons
kerkhof de Zeereerw. Heer pastoor
Eg. Petrus Schrijvers en de Zeereerw.
Heer Leonardus Brans.
Het opschrift onder het kruis op de
begraafplaats van pastoor Schrijvers z.g.
luidt als volgt:
D. O. M.
et
piae memoriae
Aegidii Petri Schrijvers
qui natus in Schijndel Ao Di
MDCCLXXXXVII.
per annos XXXI1II pastor Wahalovensis
in Dno obiit IV ID. Aug. MDCCCLXX.
Pastoor Schrijvers is geb. te Schijndel
30 Nov. 1797, pastoor te Waalwijk
sinds 12 Februari 1836 en aldaar over
leden den 10 Augustus 1870.
'tWas een eenvoudig man, „de
wet van goedheid lag op zijne tong."
Vgl. Bidprentje.
Op het grafmonument van den be
minden Herder Leonardus Brans, pas
toor geworden 29 September 1911 en
overleden 7 December 1915, is inge-
beiteld
„Ik heb onder U geijverd voor het
goede, en ik zal niet beschaamd wor
den."
In het jaar 1926 zal het een eeuw
geleden zijn, dat de zielenzorg te
Waalwijk van de parochie St. Jan
werd opgedragen aan de R K. Gees
telijkheid van het bisdom van 's-Her-
togenbosch. De parochie Besoijen be
staat dan 75 jaar, en St. Antonius viert
het zilveren jubilé in 1927.
5. De weleerw. Heer V. A. J. Rijke
was de Stichter en leidsman der Broe
derschap „De H. Familie J. M. J.. De
oprichting dateert van 7 Mei 1865 en
is begonnen met een zestiental leden.
Van af 1866 worden hier in de
stad de Familieblaadjes verspreid.
De allereerste Secretaris der H. Fa
milie was wijlen de Heer P. H. C.
Wijten tot December 1882sindsdien
is de nog fungeerende Secretaris der
H. Familie de Heer Dingeman van
Bavel. De eerste organisten tijdens de
vergadering der H. Familie waren de
Heeren P. H. C. Wijten, overleden
12 Februari 1920 en Notaris Eug.
Tijsmans, overleden 30 Mei 1878 in
den ouderdom van 63 jaar.
De beeldengroep der H. Familie werd
aangekocht bij den Heer Goossens te
's-Hertogenbosch in Juni 1868.
Een prachtig vaandel ten geschenke
ontvangen van een gewoon lid der H.
Familie, van Petrus van Giersbergen,
(overleden 15 Februari 1908, in den leef
tijd van 85 jaar.) Dit vaandel is plech
tig gezegend door den Apostel-Mis
sionaris Pater Raaymakers, Directeur
van Sparendaal. Zie Zondagsblad der
H. Familie.)
In 1866 vertrokken meerdere leden
der H. Familie als vrijwilligers naar
Rome om voor Z. H den Paus te
strijden. Zij behielden als volgens no
tulen van 25 Februari 1866 recht op
een H. Mis bij overlijden. De éérste
Zouaaf, lid der H. Familie, die is ge
storven staat op de lijst der overle
denen „in piam memoriam" m. n.
Joannes van der Lee, oud 30 jaar,
overleden 15 Juli 1867.
Het ledental dezer Godsdienstige
Vereeniging is thans 280 en 14 Dona
teurs.
Ook voor de eereleden wordt bij
overlijden een H. Mis opgedragen.
In 't jaar 1925 diamanten feest der
H. Familie!! Die bloem der Vereeni-
gingen, hier in deze parochie opge
schoten en ontloken, mag nooit ver
welken of vergaan. (Wordt vervolgd.)
Speciale vakkundige Reparatie-Inrichting.
Laadstation. 22374
Electrlcltelt.
Tegenover 't Station. Telei. No 806.
Wat iedere maand te doen geeft,
(le helft Januari.)
Nadruk verboden.
't Is niet onder blijde omstandighe
den en mooie vooruitzichten, dat het
oude jaar van ons henen ging en we
een nieuwen jaarkring intreden. Noch
voor de tuinders noch voor de land
bouwers laat zich de toekomst bemoe
digend aanzien. De nood der tuinders
is bekend, het is een onderwerp van
beraadslagingen geweest in de Tweede
Kamer en de Minister heeft toegezegd
ernstig te zullen overwegen, wat de
Regeering kan doen om een algemeene
inzinking en catastrophe van den tuin
bouw te voorkomen. En hoe het met
een groot deel onzer boeren is gesteld,
is eveneens van algemeene bekendheid.
De tijden zijn slecht en velen zitten op
hooge lasten, 't zij van hypotheek of
pacht. Groot is het aantal brieven
klaag- en jammetbrieven, welke we
de laatste weken ontvingen van pacht
boeren, die verklaarden niet bij machte
te zijn hun volle pachtsom te betalen
en ook al den blik hoopvol richtten
naar Den Haag en daarom ons vroe
gen: „Wat dunkt u, is er spoedig een
wet te verwachten, welke betere pacht-
verhoudingen zal scheppen En dan
hopen de meesten op het instellen van
bij de Wet ingestelde Pachtbureau's,
als er in enkele provinciën reeds be
staan, ter regeling van de pachtvoor-
waarden, maar dan met bindend recht.
Dat zoo iets zal komen in de naaste
toekomst, hebben we dien briefschrij
vers niet kunnen voorspiegelen. Slechts
hebben we de hoop kunnen uitspreken,
dat de Regeering overleg tusschen
pachter en verpachter zal willen be
vorderen. In hoofdzaak zal de land
bouwer o.a. op eigen krachten zijn
aangewezen. Gelukkig is er door hem
nog heel wat te doen, om zijn lot te
verbeteren of althans draaglijker te
maken. Nog lang niet alle middelen
zijn uitgeput, welke kunnen worden
toegepast ter verhooging der rentabi
liteit van zijn bedrijf. Voorlichting wordt
den boer geboden van alle zijden en
wanneer hij deze aanvaardt, d.w.z. in
praktijk brengt al wat wetenschap en
ervaring hem leeren, dan zijn de uit
komsten van de verschillende onder
deden van zijn bedrijf ontegenzeggelijk
nog dusdanig op te voeren, dat men
straks, na enkele jaren, verbaasd de
handen ineen zal staan over hetgeen
is bereikt. Wanneer dit zoo is en
dit kan als onomstootelijk worden
vastgesteld dan kan de boer, die
zijn vakblad leest en met zijn tijd weet
mee te gaan, met veel meer gerustheid,
of althans heel wat minder zorg, de
komende tijden tegemoet zien. In
den tuinKasperziken moeten liefst
vóór het midden van Januari bespoten
wordendruiven in kassen kunnen
ook nog later in de maand behandeld
worden. Is er buiten niet veel te doen,
in de warme kas is altijd werk genoeg.
Men houde de kas op temperatuur, om
de planten, waarvan men spoedig zal
moeten kweeken, aan den groei te
houden60 a 70 graden Fahr. is een
goede temperatuur Het droogt dien
tengevolge zeer in de kas Zie daarom
dagelijks de planten na en begiet ze,
als ze te droog zijn, maar niet te erg.
Aal- en kruisbessen mag men nu ook
snoeien, zelfs bij stevige vorstechter
geen vruchtboomen. Ge hebt lust, om
nu reeds te zaaien in den kouden
grond Best, dat kan, als het weer het
toelaat en de aarde zich laat bewerken.
Dan kunt ge thans reeds spinazie zaaien
voor een schutting of rabat op het
zuiden Werp het zaad met de greep
in den grond, losjes weg, opdat het
niet te diep wegkome. Hark er daarna
netjes over en gier met verdunden
koemest. Leg er een goede laag takken
of rijsjes over heen ter beschutting!
Wortelen. De Amsterdamsche bakwortel
kan thans gezaaid worden, waartoe de
bak goed diep wordt uitgehaald en
daarna gevuld eerst met blad en ver
volgens met ruigen paardenmest. Begint
de bak na enkele dagen warm te wor
den, laat hem dan eerst wat uitdampen
en doe er dan dagelijks wat verteerde
bladaarde op, niet alles ineens. Is er
een voet aarde op, spit dan den bak
nog eens om, na er eerst nog wat ver
gane paardenmest te hebben opgebracht
Daarna zaait men. Komen de plantjes
op, dan dunne men ze uit op 3 a 4
c.M. afstand, Houd ze goed vochtig 1
Als ge er van houdt, zaai er dan wat
radijs (witte kortlof broeiradijs) over.
Houd uw Oranjerie, indien ge er
een hebt, of koude kas op 40 graden
Fahr., dat is voldoende. Op zonnige,
vorstvrije dagen opene men de ramen
der kas, om versche lucht binnen te
laten. Zorg er voor de bladeren schoon
en rein te houden door afsponzen
begiet slechts matig!
De bezetting van het^Roergebied.
Vaderlandslievende betoogingen. Maat
regelen der Duitsche Regeering.
Giftig anti-Fransch was de betooging
welke er Woensdagavond spontaan te
Essen door de bevolking gehouden
werd Ieder die het zag of meemaakte,
voelde: „Dit volk haat de Franschen."
Voor Donderdagmorgen de Fransche
actie voorgoed een aanvang zou nemen
hoewel Woensdagavond laat offi
cieel nog niets bekend was gemaakt
ten stadhuize van Essen heeft men
zijn Duitsche hart willen luchten.
Duizenden en duizenden zongen de
Duitsche vaderlandsche liederen en
namen zich voor de Franschen „waar
dig te ontvangen"; leeg zullen de
straten van Essen zijn, winkels en
restaurants gesloten.
A. s. Zondag zal officieel rouwdag
zijn voor heel het Duitsche Rijk. Dat
i^een der beslissingen van de regee-
ring, die o.a. nog verder de volgende
besluiten nam
Dr. Landsberg, Duitsch gezant te
Brussel verlaat de staddr. Mayer,
gezant te Parijs, doet desgelijkshun
economische staven blijven achterde
betrekkingen met die landen worden
als afgebroken beschouwd. Het vredes
verdrag wordt voor verbroken verklaard
en zijn uitvoering tot nader order
buiten werking gesteld. Betalingen op
de schadevergoedingsrekening worden
niet meer gedaan.
Met de Commissie van Herstel even
min als met de Entente-mogendheden
wil Duitschland onderhandelen, voor
dat het geschiedde onrecht hersteld is.
Aan alle mogendheden zal een uit
voerige uiteenzetting van het Duitsche
standpunt worden gegeven.
En na de mededeeling, dat de ver
ordeningen omtrent de vreemdelingen
politie zeer zullen worden verscherpt
besloot de regefering nog, dat de par
ticuliere metaal- engoud-inkoopbureaux
zullen worden gesloten en dat het
alcoholverbruik sterk zal worden in
gekrompen.
Zonder twijfel zal Zaterdag de Rijks
dag haar goedkeuring hechten aan al
deze regeeringsbesluiten en haar ver
trouwen aan de regeering schenken.
Het Kohlensyndicaat is gepakt en
gezakt naar Hamburg vertrokken
en zal zich daar ontbinden,
Dat beduidt voor de Fransche een
enorme tegenslag. Want het Kolen-
syndicaat is de eenige organisatie, die
over alle documenten en bescheiden
beschikt, waaruit de regelingen voor
kolendistributie en verkoop te putten
zijn.
Tot de laagste beambten toe hebben
meegewerkt, om den Franschen al dit
materiaal te onthouden en te verzenden
naar Hamburg. Tot zelfs de vakver-
eenigingsvertegenwoordiger, die in het
syndicaat zat, heeft er zich vrijwillig
aan gewijd.
De Entente moet dus nu maar zien
hoe zij met de verschillende mijn-
directies zelf in onderhandeling kan
treden. Maar dat zal haar niet licht
vallen, want alle leidende directeuren
en alle hoofdingenieurs hebben het
Roergebied verlaten
Lijdelijk verzet, zoodat het in het
Roergebied een chaos wordtdaarop
zal iedere Franschman stuiten. Boven
dien overwegen de mijnwerkers korte
vliegende stakingen, want de levens-
middelenprijzen stijgen reeds met den
dag, het onderwijs zal worden ontwricht
(de Fransche troepen komen namelijk
in de scholen) en de woningnood
(18 000 gezinnen hebben reeds geen
woning) zal zoo nijpend worden, dat
de eene ellende na de andere te ver
wachten is. In het aansluitende Rijnsch-
Westfaalsche industriegebied dreigen
alle arbeiders de vliegende Roerstakin-
