OE ECHO (IN kt mm. Tweede Blad Provinciaal Nieuws Nummer 10. Woensdag 24 Jan. 1923. De manifestatie der Noord-Brabantsche Industrieën voor Invoerbelemmering. Nabetrachting. De op uitnoodiging van de verschil lende organisatiën van werkgevers en werknemers in de Noord Brabantsche industrieën op 15 Januari j 1. te Tilburg gehouden manifesterende vergadering is schitterend geslaagd Èn door de gloedvolle redevoeringen èn door de enormedeelname is duidelijk gedemonstreerd hoe nijpend de toe. tand in onze provincie is geworden. Doel van deze nabetrachting is dan ook allerminst, nog eens te komen aandragen met beschouwingen over den algemeenen toestand, wat trouwens slechts een herhaling zóu kunnen zijn van wat niet alleen op de manifest vergadering maar ook in adressen van de organisatiën van werkgevers en werknemers Kamers van Koophandel en Gemeentebesturen tot in den treure is betoogd, doch om eens in eenige concrete cijfers uit te beelden wat ellen de in onze gemeente door de gedwon gen werkloosheid wordt veroorzaakt. Waalwijk telt even 9000 inwoners. De schoen- en lederindustrie en wat daarmee verband houdt is zoo goed als de eenige bron van bestaan Er is een flinke middenstand, de boerenstand is in hoofdzaak aangewezen op melkerij voor consumptie. Het aantal arbeiders in de schoen- en lederindustrie bedroeg einde 1921, volgens het gemeenteverslag, 1887. Op 1 December 1922 is het aantal werkloozen in deze gemeente te schat ten op ongeveer 1200 Daaronder zijn dan begrepen de gedeeltelijk werk loozen die onder de wachtgeldregeling vallen. Het juiste cijfer van het aantal werkloozen is niet vast te stellen. Be schikt kan worden over het cijfer van het aantal ingeschrevenen bij het plaat selijk correspondentschap der arbeids bemiddeling. De aangifte voor deze inschrijving is verplichtend voor hen, die uitkeering ontvangen uit werk lozenkassen of krachtens steunregeling. Tal van werkloozen vallen daarvoor niet in de termen zij melden zich ook niet aan bij het correspondentschap omdat dit orgaan bij de algemeene malaise toch, op een hooge uitzonde ring na, niet in staat is plaatsing te bezorgen. Daarnaast kan worden be schikt over het aantal uitkeeringen krachtens de wachtgeldregeling De rest moet worden geschat. Wij hebben kunnen ervaren dat de Regeering niet voldoende beschikt over op deze wijze verzamelde gegevens omtrent den omvang der werkloosheid in de schoen- en lederindustrie; als regel zullen naar wij meenen bij haar slechts voorhanden zijn de cijfers der arbeidsbeurs, die, zooals wij hebben aangetoond, op volledigheid allerminst aanspraak kunnen maken. Wij zullen hierna aantoonen dat een schatting op 1200 werkloozen vrij nauwkeurig is geweest. De werkloosheid heeft dus onder de schoen- en lederbewerkers in onze gemeente het ontstellende cijfer van ongeveer 64 pCt. bereikt; 2/3fler arbeiders is dus werkloos. Het grootste deel daarvan is tot niets doen gedwongenhet is overgegeven aan liederlijke verveling met den niet te onderschatten demoraliseerenden invloed daarvan Zij die uitkeering ontvangen krachtens de wachtgeld regeling moeten zich elk oogenblik gereed houden om desverlangd den arbeid in de fabriek te hervatten omdat het dienstverband met den werkgever blijft voortbestaan Die uit de werk- loozenkassen trekken zijn eveneens tot niets doen gedoemd omdat geen pas sende arbeid is te vinden. Hetzeltde is het geval met hen, die noch voor uitkeering krachtens de wachtgeld- en steunregelingen, noch voor uitkeering uit de werkloozenkassen in de termen vallen. Resten dan nog de werkloozen die met een steunregeling geholpen worden. Een gedeelte wordt te werk gesteld bij de heide-ontginning als werkverschaffing. Voor hen, die daar voor ongeschikt zijn. wordt licht werk gezocht aan wegen, terwijl er ten slotte nog zijn die ook daarvoor nog niet kunnen worden gebezigd, en dus ook bij de slenteraars zijn te voegen. Het is een ellende dit alles aan te zien hoe het meerendeel der arbeiders die met opgewektheid hunne taak in de fabriek vervulden en met lenige rappe vingers de fijne betuigde en gecompliceerde machines der schoen makerij bedienden thans door lanter fanten of door arbeid met de schop in den stuggen heidebodem, waardoor de handen verruwen en de lenige dunne vingers dik en stijf worden, de bedrijfs- vaardigheid verliest. Voeg hier nog bij dat de uitkee ringen uit de werkloozenkassen en krachtens de steunregeling nauwelijks toereikend zijn om zelfs de allernood zakelijkste levensbehoeften te koopen, j dan is het niet moeilijk zich eenig denkbeeld te vormen van de moreele ellende die als een bezoeking over onze arbeiders is gekomen. Ga voor U zelf eens na wat het zeggen wil, als de steunbedragen voor gezinnen eerst daags zullen worden gebracht op minimum f9.en maximum f 13 jer week, respectievelijk f 10 50 en f13 80. I De finantieele gevolgen voor de gemeenschap zijn daarenboven evenzeer ontstellend. Wij waren in staat na te gaan wat in een der afgeloopen weken in de schoen- en lederfab'ieken aan arbeids loon werd uitgekeerd en wat bij den zelfden loonstandaard zou zijn u tbe aald wanneer de bedrijven met normale productie zouden hebben kunnen werken. Uitgekeerd werd rond f 18 000, terwijl bij normale productie zou zijn betaald rond f 45 000. Er wordt dus slechts nog 1 /3 veidiend van wat nor maal zou zijn te halen. Deze cijfers kloppen vrij nauwkeurig met onze schat ting van het aantal werkloozen, hier boven gegeven De gevolgen voor de finantieele jositie, zoowel van de ingezetenen als voor de gemeente, liggen voor de hand. Alleen de arbeidersbevolking heeft wekelijks rond f 27 000 minder te ver teren Dat beteekent armoede in de meeste arbeidersgezinnendat betee kent een dreigende catastrophe voor den neringdoenden middenstand. Het spreekt vanzelf dat de kooplust en maar al te vaak de koopkracht van den werkgever in evenredigheid ver mindert, en evenzeer die van wat buiten den arbeider van de schoen- en leder nijverheid leeft, de leder- en fournituren- handelaar, de commissionnair, de agent, de expediteur, kortom nagenoeg de gansche bevolking. Als belastingobject is het inkomen van den arbeider bij dezen stand van zaken uitgeschakeld dat van den werk gever zal evenmin eenig gewicht in de schaal kunnen leggen en eveneens niet dat van den winkelstand De belasting plichtige met een vast inkomen zal het kind van de rekening worden. Wij wagen ons niet aan voorstellingen hoe de gemeente hare huishoudelijke uit gaven zal moeten dekken. Niet alleen dat de belastingbron opdroogt, doch daarnaast is de gemeente gedwongen tot zeer groote uitgaven voor wachtgeld en steunregelingen, waarvoor het door den Raad verleende crediet van f 75 000 welhaast weer zal verbruikt zijn. Welis waar kan voor deze crisis-uitgaven worden geleend, doch slechts bij aflos sing op zeer korten termijn. Óp het oogenblik heeft de bestrijding der finantieele gevolgen van de werkloos heid voor de arbeiders, de gemeenschap reeds gekost f210 000 k f220 000 Zoo is de toestand in Waalwijk, aldus misschien nog erger zal hij zijn in menige Noordbrabantsche gemeente. Begrijpt men dan hoe nog zoovelen hardnekkig blijven vasthouden aan het vrijhandelsdogma. Men spreekt er van, den toestand te laten uitzieken, alsof het een simpele zaak is. Zeker men kan het in de schoen- en ledernijverheid laten uitzieken tothet leven ver dwenen is De loonen moeten naar beneden omdat de wereldconstellatie eischt vermindering van productie kosten, noodig voor verlaging van den levensstandaard. Maar dan is het toch nog misdadig de loonsverlaging af te persen door pijnbankmiddelen als vrije invoer ten opzichte van onze schoen en ledeinijverheid, waardoor de valuta loonen de loonen in beide industrieën zouden moeten dringen tot beneden het peil van een hongerloon. Aan nemende dat loonsverlaging noodig is, zal die toch geleidelijk en over de geheele lijn moeten worden tot stand gebracht. Weet men wel dat thans in de schoenindustrie het gemiddelde contractloon voor een volslagen en geschoolde arbeider reeds is gedaald beneden de f20 per week, en dat de loonen in de lederindustrie zeker niet daarboven gaan. Wij begrijpen niet hoe in de dezer dagen te Amsterdam gehouden open bare vergadering ter bespreking van het vóór en tegen van tijdelijke invoer- belemmeringen, de vrije invoer als een groot belang voor den middenstand wordt genoemd. Dit is alleen mogelijk, ais men zich Nederland voorstelt te bestaan uit alleen de provinciën boven den Moerdijk. Men informeere eens bij den middenstand in de zuidelijke pro vinciën of men raadpleege slechts de lijst der faillissementen. Uit het rapport van de Nederland sche Kamer van Koophandel in Zürich, dezer dagen gepubliceerd, is gebleken dat de invoerbelemmering van con- fectieartikelen in Zwitserland niet tot gevolg heeft gehad eene voelbaren invloed op de engros- en detailprijzen. Intusschen schermt men in die ver gadering nog rustig door met prijs stijging die zou volgen bij invoer belemmering. Het zou toch al te dwaas zijn om aan te nemen, dat het door Regeeringsmaatregelen niet mogelijk zou zijn prijsverhooging binnen de perken te houden. En al zou een geringe prijsstijging van sommige arti kelen het gevolg zijn van belemmerden invoer (wij achten ons niet competent om te beoordeelen of dit inderdaad al dan niet het geval zou zijn), zou dit dan nog opwegen tegen de matelooze ellende onder de arbeidersbevolking, het ontzettende kapitaalverlies door inproductie van kostbare fabrieks- installatiën en bedrijfskapitaal, ver mindering der bedrijfsvaardigheid van den arbeider, de hooge uitgaven uit de openbare kassen tot bestrijding der werkloosheid en het niet te schatten verlies aan mindere belastingopbrengst? Zeer juist is door Mr. Dr. J van Best in zijn meesterlijke rede te Tilburg gehouden, gezegd, dat het veel minder gaat om invoerbelemmering van het buitenlandsch product, dan wel om belemmering van buitenlandschen ar beid, die den arbeid in onze vader- landsche industrie wegdringt. Reeds te lang heeft men getalmd de helpende hand uit te steken. Veel leed kon zijn gespaard, een groote verspil ling van nationaal vermogen zou zijn te voorkomen geweest. Waalwijk, 19 Januari 1923. v. L. Waalwijk 24 Januari 1923. Maandagmorgen ten 10 uur had de teraardebestelling plaats van den heer Phillip W. B. Timmermans, onder eene deelneming zoo groot als wij ze in Waalwijk tevoren niet hebben gezien, een hernieuwd bewijs van de hoogach ting en sympathie welke men den te vroeg ontslapene toedroeg. De lijkbaar gedragen en omgeven door 't personeel, door de hoofd agenten van „Noord Brabant" uit Brussel. Gent, Luik en Antwerpen en de Hoofdagenten van de voornaamste plaatsen in Nederland, werd gevolgd door een zeer lange rij van familie leden, autoriteiten, vrienden en kennis sen en ook de parochiekerk van St Jan Baptist telde zoovelen, dat zij ze nauwelijks kon bevatten Het zangkoor voerde op zeer loffelijke wijze de requiemmis uit van Reniers. Alle aanwezigen waren zeer onder den indruk der droeve plet hti gheid, speciaal degenen die het stoffelijk overschot mede grafwaarts volgden in de wetenschap iemand aan den schoot der aarde te hebben toever trouwd, die steeds was een lief hebbend en goed echtgenoot, vader, zoon en broeder, een humaan en be zorgd patroon, een hartelijk vriend, een echt Waalwijker, een man vol energie, werkkracht en levenslust, een man, wiens plaats schier niet zal zijn te vervullen maar wiens voorbeeld moge nawerken, vooral op het jongere geslacht tot in lengte van dagen. Hij ruste in vrede - De uitvoering Maandag avond door de Liedertafel „Oefening en Ver maak" gegeven stond wel op zeer hoog peil en dat in elk opzicht. Wij her inneren ons werkelijk niet de laatste jaren een betere, misschien zulk een uitvoering van „Oefeningen Vermaak" te hebben bijgewoond De soliste schitterend de Liedertafel bijzonder op dreef, het Gemengd Koor beter dan ooit en de uitvoering zelf om verschillende kleinigheden op een peil, zooals we ze steeds gaarne zouden zien; de uitvoeringdroegeencachetzoo- als de Liedertafel o. i. aan haar naam als oudste en roemrucht gezelschap, dat steeds ons aller trots was, ook ver plicht is. Mevrouw van der Meer-Offers, eerste alt zangeres der Ned. Opera, veroverde stormenderhand aller harten en geen wonder Haar eerste optreden gaf het directe bewijs dat zij beschikte over een alt geluid, zooals misschien nooit in Musis is gehoord Een prachtige Alt, vol, warm, helder, in één woord superb in elk opzicht. Dat alles kwam zoo bijzonder uit bij haar eerste op treden met „La reine de Saba" en Aria uit „Samson et Dalila". Ook mo gen wij nog speciaal vermelden „Von Ewiger Liebe" en „'t Zonnelied". Het publiek was dan ook enthousiast, de zaal daverde en er moest natuurlijk gebiseerd worden. 't Was dan ook een bijzonder genot zoo te hooren zingen. De Liedertafel heeft hare traditie, steeds goede solis ten te engageeren, wel voortgezet, neen zij heeft zichzelf beslist over troffen, proficiat met dit succes. Niet minder succes had de vereeni- ging zelf. Zij bleek als't ware begees terd door eene zangeres als deze, door het applaus waarmede het publiek niet spaarzaam was, maar ook was de uit voering een bewijs van ambitie, ernstige oefening en van den onverdroten ijver van den directeur. Er werd zeer goed ge zongen, speciaal noemen we het nieuwe koor „de Ruïne, koor van Brandts- Buys, een koorwerk geschreven voor eerste en eere-afdeelingen op een groot concours. Het kreeg eene uitne mende vertolking, die nog sterker uit komt, als men hoort, dat dit stuk in vijf weken ingestudeerd is. Een mooi echt mannenkoor dat een werkelijk goede uitvoering ten deel vielzoo ook was 't met andere nummers o. m. Ftöhliches Rheinland, de Rots in Zee enz Ook het „Gemengd Koor" had zijn avond, we hebben het nog niet zoo goed gehoord, dit kwam vooral ook uit, in het nieuwe koor „Middernacht" van Wierts, en ook „Droome Vrouw Kom van Olman, werd veel fijner, juister gezongen dan een vorig maal, hieraan was werkelijk heel wat geschaafd nog, daarom klonk het ook uiterst beschaafd. Dus ook het „Gemengd Koor" dat weer aanmerkelijk met frissche jonge krachten bleek vermeerderd, heeft het zijne bijgedragen tot zoodanig welsla gen van dezen avond De heer J. Verhoeven begeleidde op werkelijk zeer kunstzinnige wijze de zangeres, wat zooals de president terecht opmerkte, dikwijls geen gemak kelijke taak is, daar de gelegenheid zoo vaak ontbreekt voor voldoende repetitie. Niettemin scheen deze accompagna- teur daarvan geen hinder te ondervin den, hij vervulde z'n taak werkelijk op meesterlijke wijze. Zeer zeker komt niet 'f laatst, eigen lijk 't eerst de eer van 't slagen van dezen avond toe aan den ijver, am bitie en capaciteiten van den directeur den heer Jac Sars. Zulk een avond moet voor hem een voldoening, maar ook de beste belooning zijn. De president de heer A. C. v d. Heijden bracht aan 't slot van dezen prachtig geslaagden avond op de hem eigen en eenige wijze dank aan soliste, accompagnateur, zangers, gemengd koor, directeur en aan het talrijk publiek. Zooals wij reeds vroeger hebben aangekondigd zou onze tooneelvereen. D V S.V. een opvoering geven van „Hirtacus" in Geldrop, de standplaats van den dichter, kapelaan van Delft. Deze had nu Zondag 11 plaats en met een overweldigend succes. De zaal was tot in alle hoeken bezet en vele autoriteiten gaven van hunne belang stelling blijk. Wat de uitvoering zelf betreft, daar over laten we volgen een verslag dat wij ontvangen uit Geldrop Hirtacus". Opgevoerd te Geldrop op 21 Jan. 1923, door de Waalwijksche Tooneel- vereeniging D.V S.V. „Zoo zelden komt het voor dat er in de Brabantsche dorpen een goed kunstwerk wordt te zien gegeven. Veel minderwarige stukken en helaas veel minderwarig spel, zijn haast het eenige wat op onze winteravonden ten gehoore wordt gebracht. Het was dan ook met een zekeren geest van critiek dat we naar den RK. Volksbond gingen om het spel van de D.V S.V. bij te wonen. Maar hoe zijn we niet, en dat was heel gelukkig, in onze verwachtingen bedrogen, en we hebben een avond, een heerlijken avond van kunstgenot mogen smaken. Na een kernachtig inleidingswoord van den sympathieken leider, kapelaan Bijnen, verscheen de proloogspreker. Reeds bij de eerste zoetvloeiende golvende zinnen kregen we den indruk van „spel". De zachtgedragen klanken, begeleid door het zekere, rustige gebaar, dwong ons alle critiek te laten varen en enkel onzen geest te laten gaan naar het goede, het schoone. Voorwaar, de eerste indruk was zoo een blijde verrassing en we wisten ons voor dezen avond meesterlijk spel verzekerd. De proloog werd een kunst stuk van declamatie. Laten we de spelers volgens de orde op het program nagaan. De moeilijke rol van „Koning" zagen we gespeeld door den heer A. de Vaan die het heele spel door zijn waardig heid behield. Zijn geluid was manne- lijk-ernstig en vol warm gevoel De inwendige strijd, eenigszins bedekt door de voornaamheid van zijn persoon, werd zoo echt weergegeven. Soms kwam hij ons iets te jeugdig voor. De apostel Mattheus, vertolkt door den heer P. Hurkmans, was in één woord „meesterlijk". Als we den tekst buiten beschouwing laten en alleen den persoon laten naar voren treden, dan moeten we bekennen dat we in Geldrop en zelfs niet op Molenheide van het tooneelgezelschap van Berheg- ghe, ooit zulk spel zagen. Mattheus werd ons gegeven als een echte Hei lige, een man, niets uit zich zelf, maar sterk' door Gods hulp. Indrukwekkend was de kalme figuur met die verheven gelaatstrekken, dat zekere, waardige optreden. Hirtacus, gespeeld door den heer M. Berkelmans, was de figuur, die het meeste karakter had, zoowel in woord als in mimiek. Deze man, vol haat en venijn „sprak" zonder woorden te zeggen, alleen door zijn persoon. Hij was „de" speler. Thecles, de heer H. Slaats evenals „de Koning" een moeilijke rol, moeilij ker dan Mattheus of Hirtacus, omdat het karakter niet zoo scherp naar voren „kan" treden, gaf, zonder op te dringen een sympathiek, soms lieflijk, spel. Een der spelers die door zijn kleinen rol niet op den voorgrond kon treden, maar nochtans een der beste spelers was, zagen we in den Melchi, voor den heer A. Verhoeven. De vaste trouw van den ouden slaaf, zijn aanhankelijkheid aan den meester, die hem beschermt, lijdend als zijn meester lijdt, verheugd als zijn meester blijde is. De heer A. Verhoeven was voor sommigen onzer zelfs de beste van dezen avond. Jalu, door H. Hurkmans en Heli door N. van Gorcum, de beide afgods priesters, gaven puik spel, valsch en ophitsend evenals Hirtacus, maar schuw om zelf de handen bevuilen. Heli legde vooral karakter in zijn gelaat, terwijl Jalu's gebaar beter was. De drie slaven en de sprekende rol len van het „Volk" waren evenals de overige spelers, zonder storende fouten. De heer J Didden was wel de beste van deze kleinere rollen en toonde zich een goede kracht, alsook de heer A. van Gorcum, die echter nog wat onzeker van gebaar was. We mogen dus wel zeggen dat het geheele spel op hoog peil stond. Als een der spelers sprak, leefden de overige aanwezige spelers geheel mee en dit moeten we als een der beste punten van kapelaan Bijnens leiding aanmerken, Opvallend was ook de zuivere Nederlandsche uitspraak, waar uit al het Brabantsch dialect wasweg- gelaten, iets wat we zoo zelden op onze zuidelijke tooneelen hooren. Aan alle spelers, geen enkele uitge zonderd, ook niet de knapen, die als figuranten optraden, brengen we onze warme#hulde, voor zulk een meester lijk hoogstaand spel In het bijzonder een woord van waardeering gebracht aan den kundigen leider van deze flinke tooneelvereeniging, den weleerw. heer L. Bijnen, die door het schoone spel voorzeker zijn beste belooning leeft verkregen, voor de "moeite dre hij zichzelf heeft getroost. Voorwaar een dankbaar werk. Moge D.V.S.V. voortgaan in inner- lijken bloei en zij steeds, onder de bekwame hand van haar leider, voort gang maken op den ingeslagen weg. Een ze-r droevige gebeurtenis die niet naliet atlerwege grooten indruk eweëg te brengen, had i.i. Zondag alhier plaats. Toen de heer Wartenberg alhier bij zijn verloofde kwam, om haar af te halen voor een utts apje, voelde hti zich in de winkel der fa. Br. plor- sellag onwel. Men haalde een stoelen toen htj er op plaats nam, viel hij oogecbllkkclijk voorover. Men snelde naar Dr. Laogemetjer, die onmiddellijk ter plaatse was, zoowel als de weleerw. heer Pauken. Eenige oogeoblikken later was d«f dood reeds Ingetreden, een hartverlamming had reeds een einde gemaakt aan het jonge leven van dezen oppassenden jongen man. De heer Wartenberg was 26 jaar. Men kan z ch de droefheid van famti<e en verloofde, en niet minder de algemeene ontroering voorstellen. Tot ons genoegen kunnen we mededeeten, dat de actie tot vekrijgiog van verbetering van den wegTdburg- Waaiwijk, dezer dagen definitief zal worden ingezet. De bedoeling is een vereeniging te roimee, van personen, die belang hebben bij veibeteren van dezen weg, van welke vereeniging verdere actie ta\ uitgaan. Wanneer de opzet slaagt en er een krachtige ve.eenigiog tot si and komt, bestaat er alle uitzicht, dat we eene goede verbinding krijgen met Tilburg, Dat een goede verbinding tusschen twee industrie-centra's, zooais Tilburg eo Waalwijk, belangrijk is voor den algemeenen vooruitgang der streek en Je omwikkeling van handel en indu strie, zal wei niemand ontkennen. De importance van deze aangelegen heid blijkt wel hieruit, dat verschillende vooraanstaande personen van hunne belangstelling hebben blijk gegeven, ooor zitting te nemen in het oprich- ingscomi der wegenvereenlging, zoo dat dit comi zich heeft samengesteld uit de heeien C. Kaag, Tilburg, Voorzitter Kamer van K >opbandelec Fabrieken teTiiburg. B Timmermans, Waalwijk, Voorzitter der Kamer van Koophandel en Fabtie- Ken voor de Langstraat. Huer, Tilburg, Voorzitter der vereeoiging »Tiiburg Vooruit* en der Tilburgscbe Handels vereeniging. A. van Ltempt, Waalwijk, waarn. Voorzliter der vereeniging iWaalwijks Belang*. A. C. Roothaert, Tilburg, Voorzitter der R. K. Mtddenstands-veceeciging >Dö Hanze*. Chr. Vessers, Kaatsheuvel, bestuurs lid van den R. K, Patroonsbond ca Hoofdbestuurslid van de» Ned. R. K. Bond van Schoenfabrikanten. J. B. Verschure, L aonopzand, lid der Kamer van Koophandel en Fabrieken

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1923 | | pagina 5