DE ECHO VU «ET ZUIOEN.
ACCUMULATOREN.
Fa. Gebr. Boeren, - 's-Bosch.
Tweede Blad
Kerknieuws.
Gemeenteraad.
Starter— en Verlichtingsbatterijen
„Exide" Agentschap.
Nummer 11. Zaterdag 27 Jan. 1923.
kerkelijke kroniek leverde
de bouwstof.
(Door den WelEerw. heer J. Panken
aangebracht.)
(Vervolg).
XV.
le. In de Gemeente Waalwijk zijn vier
groote metalen klokken, en meerdere
kleine.
Fier op afkomst en gewichtige be
stemming, draagt de schoonste metalen
bel hare opdracht of taak op het voor
hoofd geschreven.
Het opschrift geeft hiervan blijk.
Het moge dan volge
Johan Vermi
me fecit Ao 1693.
HVN-t- AD+ ICI4- G+ BDV-f- LDSf
PM-f- DVN+ BDC+ A-f- VNIR-f-
INC+ VO.
(Hymnum ad Jesu Christi Gloriam
Beatae Dei Virginis, Laudes Piae Me
moriae Defunctorum Benedicentibus
Angelis Unior incessabili voce).
De diameter van deze klok (onder
in cM.) in hef torentje van de groote
kerk aan de Haven, is van ruim 90.
Het gewicht: meer dan 450 Kilo Met
drie geornamenteerde randen in symbo
liek citerspel, triangel, bel en pauk
j|De 2e randleeuwenkoppen geflan-
ikeerd door arenden. De derde (breed-
Pste) rand is met bloemen versierd, zeer
fraai. Het wapen van Waalwijk met de
initialen P. S. en het sigillum oppidi
de Waelwijck met de letters A. H. en
P, B. H. er onder.
Deze torenklok (met toon „la" onge
veer), maar ook torenspits en torentrans,
is schoon op die monumentale kerk
uit de XVe eeuw, met restauratie jaartal
1617 in den Westgevel.
De „Peer" op den toren is geheel
in den geest der laat-Gothiek, XVe-
XVIe eeuw, zooals er o.a. zijn teTilburg,
Breda, Leende, Hilvarenbeek, enz.
2e. De klok in voormalig Besoijen
(Raadhuis) is van 't jaar 1868, met een
gewicht van 40 Kilo. Op de R.K. Kerk
van 1868 met 199 Kilo gewicht. En de
oudste in Besoijen van 1803 op de
Herv. Kerk van 233 Kilo, met opschrift
Henricus Petit me fudit.
De klok Waalwijk, St. Jan, 1907,
gewicht 100 Kilo, en in het torentje
St. Antoniuskerk van het jaar 1907,
gewicht 163 Kilo.
De kleine klok, in den nieuwen kerk
toren te Baardwijk is van 1837 en
weegt 90 Kilogram, met het opschrift
Nata sum
1837
anno hac ecclesia
natu minor.
Petit et Fristen me fuderunt.
Deze zes laatste zijn geleverd
door de firma Petit Fritsen, klokken
gieters Aarle-Rixtel. Over de drie groote
torenklokken in voormalig Baardwijk
in een volgend artikel.
XVI.
le. Na den brand van kerk en
pastorie in 1685, is een schuurkerk
voor Waalwijk gebouwd, vergroot met
twee gebinten in 1765 en gesloopt
in 1829. (Zie Kerkklokje).
De platte grond van deze oude
schuurkerk (Cfr. Supra Sub X) is in
1877 gecopieerd, geteekend doorA. B
van Lieshout.
2e. De Waalwijksche verdwijnende
„Waterstaatkerk", (volgens bouwplan
nen door Waterstaat goedgekeurd en
gesubsidieerd), (zooals er langs de
spoorbaan 's Bosch—Lage-Zwaluwe
nog meer staan) met drie altaren
hoofdaltaar, en Oostkant O. L. Vrouw
altaar en Westkant St. Joseph-altaar,
Ongeveer 40 M. lang en 20 M. breed
(buitenmuren) met 14 pilairen. In het
schip van dit kerkgebouw Oost- en
Westzijde 6 ramen matglas in lood,
twee gekleurde kathedraalglas boven
deningang der Sacristiën in het priester
koor, drie ramen in den voorgevel
(voorfront Noordkant). Kerkhoogte
groote schip 15 M., de zijbeuken M.
Het portaal der verwoeste Waterstaats-
stijlkerk geeft ons 1827 te lezen en is
in den „besten" Barokstijl (vlaamsch
Rubens stijl) uitgevoerd geweest.
Ook de houten deur hoorde er volko
men bij. Typisch is ook dat het
„Gods Huis" zoo duidelijk en zoo
verheven werd aangeduid voor de be
treders van den breeden toegang met
de groote (ofschoon eenvoudige) gou
den letters „Domus Dei".
3e. Het orgeltje in de oude schuur
kerk (destijds achter de tegenwoordige
RK. Pastorie) is gebouwd door den
Orgelmaker P. de Folder uit Gent in
den Zomer van 1802. (Zie Kerkklokje).
De orgelmaker J. Vollebregt uit 's Her
togenbosch had in 't jaar 1846 dit
kerkorgeltje veel bijgewerkt en gerepa
reerd. Deze restauratie kostte destijds
f1000.
Het betrekkelijk nieuw en prachtig
orgel, dat ons „Domus Dei" heeft
gesierd vanaf 1877 en met goede zorgen
van de heeren Gebr Smits uit de Reek
is :"afgebrokenl^en weggeborgen, is
geconstrueerd te Brussel door Pierre
Schijven Cie. Deze.firma is'bekroond
te Parijs.FjTentoonstelling 1867.
Uit het^oudere kerkorgeltje^(boven-
genoemd) zijn destijds genomen: zes
registersj-enfééne windlade, en^bij den
tegenwoordigen orgel aangebracht.
4e. De Volder, Pierre glean, geb
1767 te Antwerpen*(volgens Hamel,op
27 Juli) woonde geruimen tijd in Gendt
en in Brussel ;|Nam]vioolles bij.Redein
en in 1791 was hij als violist verbonden
aan het koor|der Kathedraalvestigde
zich in 1794 te Gent waar hij de
concerten der„Sodalité" leidde schreef
twee opera's, vijf missen, verschillende
concertstukken voor viool enz. enz
Werd in 1816 benoemd tot lid van het
Koninklijk Instituut der Nederlanden;
is in de leer geweest bij een Holland-
schen orgelmaker, die in Antwerpen
woonde hij maakte meer dan honderd
vijftig orgels, meermalen met goud
bekroond, (volgens Hamel 78 nieuwe
en 56 restauraties). Overleed te Brussel
in 1841, terwijl hij nog belangrijke
werken in de maak had. De Volder
(Henri) zoon van voornoemden, geb.
1794 te Antwerpen en vestigde zich
met zijn vader in Gent en in Brussel,
waar hij in het jaar 1865 nog woonde.
Deze bescheidene en gewetensvolle
orgelmaker heeft 50 orgels gebouwd.
Zijn beide zonen, Charles en Léon,
zijn ook in de zaak van hun respec
tabelen vader getreden. Zie Grégoire
Pag, 92—99
5e. Als organisten in de schuurkerk
(boven aangeduid) vind ik opgeteekend
den heer Delheid in 1804, den onder
meester Vleugels in 1805, orgelist
Eichmer 1814, J. Perquin in 1815
en J. Wassen 1816. De Familie Wassen
(De gebroeders) tot het jaar 1876, toen
de Heer Adrianus Joês Maria De Bree
opvolgde en gedurende 31 jaren orga
nist der St Jan Baptistkerk is geble
ven. Onze tegenwoordige organist is
de Heer Brekelmans, gediplomeerd,
uit voormalig Besoijen. Aan het Huis
des Heeren bewezen zij goede diensten.
6e. Van ons R.K. zangerskoor „St Cae-
cilia" van Waalwijk op den 24 Juli
1.1. met goud bekroond, zijn nog te
noemen de Directeurs notaris Thijsman,
Monsieur de Bree, de Directeur J. A.
van Bladel senior van 1866 tot 1891,
die als opvolger had den Heer Th.
Schambergen. Thans staat ons koor
onder kundige directie van den Heer
Norbert van Bladel sinds het jaar 1914.
Ook deze en volgende „bewezen
aan het Huis des Heeren goede
diensten."
7e. In de kosterij zijn dienstbaar ge
weest in of bij onze verdwijnende kerk
vanaf 1827 twee kosteressen, met n.m.
Maria Horvers en Anna Somers. Ver
volgens de kosters Jan Schalken 1839,
Petrus Duquesnoy, Leonardus Boter-
mans,(vanaf 1847 tot 1892) kosterjohan
nes Bataille (vanaf 1892 tot 1907) en onze
Wout" is nog de custos op heden
in de noodkerk.
In het voorjaar kan worden begon
nen met het groote werk van de
nieuwe kerk. Bidden we voorals nog
tot den H. Patroon St. Joseph, dat Hi
verkrijge den zegen Gods over die
werkzaamheden.
XVII.
1733.)
7o. Suster Anna Somers, leeke-suster
van het voors clooster.
8o. Suster Jenneke (Hendrina) Hes
sels leeke-suster van het voors. clooster
;t 23 Jan. 1742).
In 1709 was nog een Pater Rector
aangesteld en belast met de zielzorgen
van dit huis.
3o.Nazareths cloosterterrein kanworden
aangeduid als begrensd aan Oostzijde
door de bekende Kloosterheül. Aan de
Zuidzijde door het zoogenaamde Be
rijnenpad. Gezien de overblijfsels van
e georienteerde klooster kapel, de
destijds) fraaie huisjes verder van de
clooster-keuken, en daarbij ook aan
wijzing van kloosterkerkhof en de
jlaats der Groote Poort, dan is dit
errein afgebakend. Vergelijk Bossche
bijdrage dl. II afl. 2, waarin ook ge
sproken wordt over een brouwhuijze
huizing thans bewoond door J de
daan.) Vergelijk ookCopie „Ver-
coopsconditie" van deze huyzinge enz
genaamd „de Blijk", in dato Maart
1806. Volgens „ouden van dagen" waren
er (in de jaren 1850 tot 1855) als toen
nog in die huijzing van de Haan,
brouwerij van Nazareth genoemd) te
zien groote ijzeren platen met gaatjes,
als voorheen in gebruik bij de moute
rijen en gerstdrogerijen.
4o Het Klooster Nazareth cum annexis
volgens transport-akte) getranspor
teerd aan Advocaat Johan Baptist de
With Gijsbertz te Waalwijk Vergel.
c. dl II afl. 2 pag. 232.
Advocaat Jan Baptist de With en Gijs-
bertus de With beiden overleden en so-
emniter begraven in den winter van
746, (Arch. Par. Waalwijk). In Oct.
749 heeft Jacob den With de Kloos
tertoren laten sloopen Cfr. Supra Sub
XIV.
„Fragmentarische historie wordt
vervolgd." J. P.
Waalwijk, Jan. 1923.
lo. De kloosterbouw „Nazareth" is be
Speciale vakkundige Reparatie-inrichting.
Laadstation.
22374
Electrictteit.
Station.
Tegenovor 't
Telei. No. 896.
gonnen in 1510 op den 9 April me
de kloosterkerk en kloosterwoning
Pater Gerardus van Ruremonden legde
(of zegende) den Isten steen. (Cfr
Supra XIV.) Sedert het jaar 147
woonden de Zusters in een of twee
kamers of kleine huisjes. In het jaar
1518 op St. Philippus en St. Jacobsda
is de 1ste H. Mis in de kloosterker c
gezongen.
Op St. Laurentius 1537 is het kloos
terkerkhof vergroot en ook gewijd, (vo
gens Bossche bijdragen dl III. afleve
ring 3)
2o. Over dit aloude Convent van Na
zareth schrijvende, ben ik gelukkig de
vinder te zijn van meerdere namen der
laatste bewoonsters van dit huis.
In een register (kerkelijk archief
Baardwijk) zijn door Pastoor J. I.
Daneels, canoninck regulier van het
clooster van Groenendaal bij Brussel,
de volgende op het einde der 17e
eeuw opgeteekend als leden der broe
derschap „van de geloovige zielkens."
Ten 1ste suster Gertrudis Peeters,
religieuse ende suppriorinne van het
Clooster van Nazareth te Waelwijck
2o. Suster Christina Brock religieuse
van het voors. clooster.
3o. Suster Dymphna Couwenbergh
religieuse van het voors. clooster, over
leden 12 October 1742.
4o Suster Laurentia Coolen, later
„mater" geworden. Cfr. Bossche Bij
dragen l c. Pag. 236. y
5o. Suster Albertie van den Kemp,
leeke-suster van het voors. clooster.
6o. Suster Anna van den Broek,
KAATSHEUVEL.
(Vervolg.)
Voorzitter. Dan Is de tweede vraag
of er arbeiders gemist kannen worden
k stel me op het standpunt om niet te
ontslaan.
En of ze al of niet te missen zijn,
daarover wensch Ik me niet uit te
aten.
De heer van Lier zegt dat aan den
opzichter toch ook niet moet worden
overgelaten om te zeggen hoeveel
arbeiders er noodlg zijn, want altijd
bltykt dat dergel^ke ambtenaren gaarne
heel veel personeel onder hun com'
mando hebben staan.
De heer de Wijs zou de arbeiders
in ieder geval volle gelegenheid willen
geven om naar ander werk te zoeken
zeker hun daarvoor een maand of drie
gelegenheid te geven.
Voorzitter. Wie moeten er dan het
eerst uit.
Snaphaan. Wie moet dat bepalen
B. en W. of de raad.
Voorzitter. Ia dit geval zou ik zeg
gen de raad. Het is een gevolg van
de vaststelling van de begrooting en
dan moet de raad maar aanwezen ook
Broks. Als de arbeiders onderling
eens spraken en wat wilden bezuinigen,
dan zou het misschien mogelijk zijn
dat geen ontslag behoeft te worden
gegeven.
Voorzitter. Dat is een zeer goede
opmerking. In dezen geest zou de op
lossing gezocht kunnen worden.
IJpelaar. Dat keur |k ook goed, want
om iemand zoo maar op straat te
zetten komt niet te pas.
Voorzitter. Ik heb het al gezegd, ik
vind het vreeselijk om Iemand, vooral
in dezen tfld, op straat te zetten
Van Lier. En als ze het nu onderling
niet met elkaar kunnen vinden, wat
daa Worden er dan twee ontslaan
Voorzitter. Ik zal eerst in omvraag
brengen of er twee ontslaan moeten
worden, dan kan ik direct een ander
voorstel In omvraag brengen
Tegen ontslag stemden de heeren
Snaphaan, Dankers, van den Wilden
berg, van Lier, Roestenberg, Verschure,
Rijken, de Bresser, van Kuijk en Broks.
Voorzitter. Er is weinig consekwentle.
van Amelsfoort. Er is ook een ander
gezichtspunt
Voorzitter. Dan krijgen we eerst het
voorstel van Broks. Ik wil echter vooraf
opmerken dat de menschen al 8'/i pCt.
moeten missen van hun loon.
Roestenberg. Juist. Dat Is 't 'm. Na
gaan we beginnen met het loon van
den arbeider te verminderen, dan
moeten we dat ook van de overige
ambtenaren doen. We kannen niet
alleen van onder af aan beginnen.
Snaphaan, Ik heb daar straks bij de
behandeling van het hoofdstuk betref
fende de openbare veiligheid al op een
en ander gewezen, doch men tippelde
toen maar door. Ik heb daar niets van
willen zeggen, denkend, nog gelegen
held te vinden om daar op terug te
komen en nu ben ik er al.
Vooraf wil Ik nog eens Iets vragen.
Koevoets en de opzichter, behooren
die ook onder de gemeentearbeiders
onder de gemeentearbeiders begrepen,.f
Voorzitter. De zaak van Koevoets is
afgehandeld.
Snaphaan. Das die blijft.
Voorzitter. Ja, die heeft f 2 laten
vallen.
De heer de Wijs zegt er nooit voor
te vinden te zijn om met verlaging van
loon van onder af aan te beginnen en
daarom stelt hij voor de verlaging toe
te passen op al wat in dienst van de
gemeente is.
Voorzitter. Eerlek gezegd heeft het
Dag. Bestuur wel vermoed dat over
salarisverlaging, ook van ambtenaren,
zou worden gesproken.
Zelf ben ik in het Dag. Bestuut met
het voorstel gekomen om, nu de ge
meente er zoo voorstaat, de pensioenen
door de ambtenaren zelf te laten be
talen. Ik heb daar bi) gevoegd laten
we bij het hoofd der gemeente beginnen.
Dus van mi)n salaris gaat een groote
f350 af. (Bravo's van het publiek op
de tribune).
Echter voor verlaging van loonen
ben Ik niet te vinden en zal mij daar
dan ook sterk tegen verzetten. En
mocht de raad een dergelijk besluit
nemen, dan zal Ik niet nalaten om bij
Ged. Staten en de Kroon daarvan in
h-ioger beroep te gaan. Wij allen moeten
voorkomen dat we niet aan die lage
loonen komen van voor den oorlog,
want dan zou het er heel wat treuriger
gaan uitzien.
De heer de Wijs zegt het op prijs
gesteld te hebben dat het Dag Bestuur
zelf met het voorstel is gekomen om
de pensioensbijdrage» wederom op de
ambtenaren te gaan verhalen. Voor
loonsverlaging voelt hij ook niets, doch
als men dit ging doen bij de gemeen
te-arbeiders, zou men den burgemees
ter en secretaris toch niet kunnen laten
zitten.
De Voorzitter geeft toe dat uit het
een het ander moet volgen, dit is de
consekwentle. De vraag is maar, is men
voor verlaging van loon, ja of neen.
Ds heer Snaphaan merkt op dat
wat betreft de gemeentearbeiders, een
ander standpaal is ingenomen.
Gezegd is er moeten er 2 worden
ontslaan, ofwel ze moeten met elkaar
overeenkomen dat ze voor bet over
schietende salaris dan willen werken.
De Voorzitter zou de vraag willen
stellen of als de tijd beter was geweest,
er zou gesproken zijn om twee arbeiders
te ontslaan.
De heer van den Wildenberg meent
dat de raad in principe er voor is om
de loonen niet te verlagen, doch wel
men algemeen overtuigd dat twee
gemeente-arbeiders kunnen worden
gemist en om deze menschen nu niet
op straat te zetten is gezegdlaat ze
onder elkaar het uitmaken of ze ge
negen zijn thans te gaan arbeiden voor
een bedrag wat nu aan drie menschen
wordt uitbetaald.
Z.i. kan hier dus van geen princi
pieel doorgevoerde loonsverlaging
worden gesproken en houdt deze zaak
dan ook geen verband met Burge
meester, Secretaris of welke andere
ambtenaren of wie ook. Een burge
meester moet er zij?, een secretaris
ook en hier met de werklieden is men
de overtuiging toegedaan dat er twee
kunnen gemist worden, doch uit me
delijden gaat men zeggen, laat ons ze
niet ontslaan, doeh laat ze onder elkaar
uitmaken of ze voor het salaris vaa 3
willen werken, Dat Is een heel ander
geval.
De heer Snaphaan blijft de meening
toegedaan dat er toch voor enkele per
sonen de toelage wat minder had
kunnen worden gesteld.
Rijken. Je weet van te voren wat
Ged. Staten dan zullen zeggen.
Snaphaan. Dat weet men nu niet,
dat moet men afwachten.
Voorzitter. Burgemeester en Weth.
zijn tegen algemeene loonsverlaging
over het algemeen genomen heeft
leeke-suster van het voorj. cl. ("f 7 Febr. i te worden gerekend. Wie worden hier
en
de Commissie datselfde standpunt in
genomen. 8'/i pCt. is reeds eene ver
laging.
Bij voorkomende vacature kan men
nog altijd weer zien.
Van den Wildenberg. Met het geval
van den strater was dit ook anders
omdat hfl maar voor een jaar was be
noemd.
Roestenberg. Ik stel voor om tot
een oplossing te komen, dat Burg. en
Weth. eens met de arbeiders gaan
spreken.
Snaphaan. Daar kan ik mij mede
vereenigen maar dan moet men ook
met de politie gaan praten want de
arbeiders verdienen f 22.50 en de po
litie eens zooveel, dat verschil Is toch
te groot.
Van Amelsfoort. Ged Staten keuren
dat toch niet goed. Dat hebben we
drie jaar geleden nog gezien.
Snaphaan. Toen was de toestand
ook nog heel anders.
Roestenberg. Met de arbeiders Is
het een andere kwestie. Daarvan wordt
gezegd dat er te veel zijn, iets wat
van de politie niet kan worden gezegd
en ook niet wordt gezegd.
Snaphaan. Ik heb straks wel gevoeld
dat bet niet ia omvraag werd gebracht.
Roestenberg, Ik ben niet voor ver
laging van loonen. Als die nu abnor
maal waren of te hoog, dan was het
iets anders.
Snaphaan. Het voorstel van Broks
is dan goed, maar hoa zal men dat
uitvoeren.
Rijken. Het is in dezen tijd een
groot salaris, niet dat ik ze dat misgun.
Snaphaan. Hoor eens, mijnheer Rijken
daar moet u niet over praten, dat zijn
verkregen rechten.
De Voorzitter vreest dat de menschen
er niet op in zullen gaan.
De heer Rijken zou dit nog zoo hard
niet willen zeggen. Ze zullen ook al
denken beter een half el dan een lege
dop.
De Voorzitter zegt, om een eind aan
de besprekingen te maken, bet voor
stel van B. en W. in omvraag te zullen
brengen.
Voor het voorstel slemden de heeren
v. d. Wildenberg, van Lier, Roesten
berg, Verschure, Rijken, de Bresser,
van Kuyk en Broks.
Tegen de heeren Snaphaan, Dankers,
de Wijs, van Amelsfooit en IJpelaar.
Rijken. Door het Dag. Bestuur zijn
alle subsidies afgevoerd van de begroo
ting.
Voorzitter. Het Dag. Bestuur was
van meeolng dat alle posten van sub
sidie voor dit jaar moesten worden
geschrapt. De commissie Is echter van
oordeel dat enkele posten daarop
moeten blijven staan.
Verschure. De subsidie voor de
springstieren is tot op f 140 terugge
bracht. Dat is f 100 voor de vereeniging
en f 20 voor lederen stierhouder.
Van Amelsfooit. De subsidie van een
vorig jaar is nog niet uitgekeerd.
Voorzitter. Daar kan toch over wor
den beschikt.
Van Her. Die f25 voor vergoeding
van den Veearts van Tilburg kan nu
komen te vervallen nu de vlseschkeu-
rlngswet er Is.
De heer Snaphaan vraagt waarom
wel aan den eene en niet aan den andere
subsidie word gegeven.
Van Amelsfoort. De eene vereeniging
zal meer in het algemeen belang zijn
dan de andere.
De heer van den Wildenberg meent
dat de springstieren In het belang van
de gemeenschap zijn, evenals de geiten-
fokvereeniglng. Ook de ha'monies, die
steeds groote kosten hebben, mogen
la het belang van de gemeente
worden genoemd, daar van die
vereenlglngen een opvoedende kracht
uitgaat. Aan het Handelsonderwijs te
Waalwijk wordt voor lederen leerling uit
deze gemeente f 50 vergoed, aan den
handelscursus ieder f 50, aan het Groe
ne Kruis f50 is in tot ah' f620.
Deze subsidies meent de Commissie
dat moeten worden behouden.
Ssaphaan. Welke redenen heeft men
dan om die andere vereenlglngen uit
te schakelen
Van den WUderberg. De Commissie
meent dat dit de meest belangrijke,
althans in het algemeen belang werken
de vereenlglngen zijn.
Snaphaan. Bij mij is een Leesbiblio
theek voor een gemeente van zeker
zoo'n groot belang als een harmonie
en die wordt dan uitgeschakeld. Men
leesbibliotheek wordt uitgeschakeld,
moet eens komen' kijken hoeveel
duizenden boeken er worden gehaald.
Roestenberg. Ik zou, als men aan
eea vereeniging subsidie gaat geven,
aan alle vereenlglngen maar weer gaan
geven.
Snaphaan. Ik zou zeggen dat de
harmoniëa het dit jaar maar eens
zonder subsidie moesten stellen.
De heer Rijken betoogt dat de sub»
stdie voor het Groene Kruis beslist
