I
IE Ml M HEI ZtllflEH.
ACCUMULATOREN.
Fa. Gebr. Boeren, - 's-Bosch.
Tweede Blad
Kerknieuws.
Reclame.
Buitenland,
Starter— en Verlichtingsbatterijen.
„Exide" Agentschap.
i
Nummer 13. Zaterdag 3 Febr. 1923
kerkelijke kroniek leverde
de bouwstof.
(Door den WelEerw. heer J. Panken
aangebracht.)
(Vervolg).
XVIII.
Baardwijk is oud en vermaard.
Niet het minst bekend door den gods
dienstzin, en de getrouwdheid van de
Heeren van Baardwijk's Heerlijkheid
aan het voorvaderlijk geloof, en door
de stichting van b£t Oudmannenhuis
in het jaar 1544 gefondateerd.
Ie. Het oude Kerkgebouw, weleer aan
den H. Clemens, Paus en martelaar,
toegewijd, met den nog heden ten dage
staanden toren aan den Winterdijk,
heeft vier eeuwen getrotseerd. Dit kerk
gebouw was sinds jaren, en tot nog
kort geleden, in gebruik bij de Pro
testanten. Thans afgebrokenzie
kadaster 988
Deze kerk was georïenteerd (op de
heilige linie)
De lengte van deze kerk is ongeveer
28 Meter. Nadat dit gebouw door
Nic. v. Krieken en Nic. de Wit was
gesloopt werd de doodenakker (voor
heen ook begraafplaats der katholieken)
aanmerkelijk vergroot.
De Gemeentetoren is hoog 36'/a
Meter. De torenspits is 17'/a Meter,
het muurwerk is 19 Meter. In dezen
toren hangen twee luidklokken en is
aangebracht een uurwerk (thans in
onbruik).
2e. De „oudste" Luidklok in de
Gemeente Waalwijk is van 1683 met
het opschrift:
JAN FREM1 ME FECIT
ao 1683.
lohan van de Wércken.
Claes Wassenberg.
Kerkmeesters tot Baartwijck.
De diameter of middellijn is onge
veer 90 cM.
De „grootste" van de (twee) in den
OHden Gemeentetoren te Baardwijk
heeft een middellijn van 1 Meter,
ao 1752.
Als opschrift de volgende namen:
De Heeren W. Noot, Predikant.
A. Meermans, Drossaert.
W. D. Focker, Secretaris.
A. vanVessem, G. Block, G. vanBerckel,
G. Keetelaer, I. van Vessem, C. Block,
A. D. Bergmans, I. Cuijsten, W. v/d.
Stelt, G. Hoorn, A. C. Heermans.
Vervolgens het rijmpje:
'k Gaf eerst een helderen toon
Mijn tongh die deet mij breeken
Petit heeft mij vernieuwt
En doet mijn, schooner spreeken.
1752.
Het Wapen van Baardwijk.
3e. Voor de invoering der Hiërarchie
(1559) behoorde de Parochie Baardwijk
aan het Bisdom Luik onder het eeuwen
oude Dekenaat Hilvarenbeek
Als wanneer onder den Bisschop
Robertus de Bergis (uit het adellijk
huis Berghen) ons bisdom van 's Her
togenbosch is opgericht, dan bleef de
Parochie van St. Clemens tijdens den
len Bisschop Sonnius (de groote Son-
nius Franciscus van der Velde te Son
bij Eindhoven geboren) onder het
Dekenaat Hilvarenbeek.
Bij de le synode van 's Bosch ten
jare 1571, van 8 tot 10 Mei gehouden
in de St. Janskerk, werd door den
Bisschop Metsius de Parochie voor
noemd, reeds ingedeeld bij het Deke
naat „Si. Geertruidenberg"
4e. In 1692 kregen Baardwijks katho
Heken wederom een eigen (nietig)
bedehuis. Gebouwd onder Pastoor
Jacobus Ignatius Daneels, wiens beel
tenis ten jare 1835 nog in de glas
schildering te zien was.
Dit kleine Roomsche bedehuis, in
IJsselmetselsteenen opgetmk.kg.fi, had
"n da
23
Heken, met behulp van rijkssubsidie
van f 6000 een fraaier kerkje gebouwd
hadden. Dit huis Gods op den 9 Sept.
1836 door den ZeerEerw. Heer Spooren-
berg. Deken en Pastoor te Waspik
gebenediceerd, tijdens het pastoorschap
van den Zeereerw. Heer Johannes
Martinus Baselmans en betrokken op
den 11 September d.a v. In 1868 is
deze kerk vergroot. Pastoor Baselmans
ontving ook voor de vergrooting milde
bijdragen van de parochianen.
In 1834 en 1835 van de parochianen
in geldelijke bijdragen bijna f 4000, de
voorganger van pastoor Baselmans, de
Weleerw. heer Jan van Handel, gaf zelf
500 en den gedenksteen. (Vergelijk
Schutjes over de pastoors van Baard
wijk. Zie vooral in Bossche Bijdragen
het waardige artikel, geschreven door
den Heer J. v. d. Hammen Nic-z. over
Pastoor van Andel.) De oude kerk in
1897 afgebroken, de daaraf gekomen
bruikbare steenen ongeveer 145.000.
Het opschrift van de kleine klok,
(thans ook in den nieuwen kerktoren,)
die in het jaar 1837 in de schuurkerk
was aangebracht, is versierd met
latijnsch opschrift(vergel XVIII sub.
2e) dat beteekent„ik ben één jaar
jonger dan deze kerk".
5e. Volgens eene statistiek, over
de jaren 1804 tot en met 1813
opgemaakt door Burgemeester Jan
Floris den 27 Januari 1827, blijkt het
gemiddelde geboortecijfer 27, het over-
lijdingsgetal 20 en de huwelijken 5 per
jaar te zijn Baardwijk had in 1825
(vergelijk Meijerijsch memorieboek) ruim
770 inwoners. De katholieke Gemeente
(volgens Par, archief de Baardwijk)
telde in 1904 tot 1913 in gemiddeld
jaarcijfer 51 geboorten, 32 overlijdens
en 10 huwelijken.
6e. Vanaf de 17e eeuw tot op
heden hebben de navolgende dignita
rissen de betrekking van Schout of
Burgemeester aanvaard
W. Nicols aö Simon Hulshout aó
W. van Vessem 1691. Anthonie Meer
mans Anthonisse 1733. P. van Loveren
1794. Laurens v. d. Zande 1795.
Gosuinus van Heijst 1796. fan Floris
1820 Jan Loeff 2 Januari 1832. Hendrik
Loeff 10 Maart 1842. J. A. J. van
Heijst 13 Februari 1880. Godefridus
de Goei 1919.
Hun aandenken vergaat niet en
hunne namen zijn in eer van geslacht
tot geslacht".
XIX.
le. Prachtige Kruiskerk aan den H.
Clemens P. M. toegewijd Kerk met
toren te Baardwijk.. Gebouwd in Gothi-
sche of spitsbogenstijl.
Vóór den aanvang van dit groote
werk zijn heilige missen ter eere van
den H. Joseph opgedragen door den
Pastoor en Kapelaan.
Op 26 Maart 1896 aanvang met
uitgraven en zandaanvullen van het
terrein (ongeveer 1800 kubieke M. zand).
De fundeering der nieuwe Kerk werd
gelegd bijna vlak tegen de fundeering
der oude kerk. Steenen voor de Kerk
benoodigd ongeveer 1600.000.
Op den 16 Juni: éérste steen geze
gend en gelegd. Eiken Zaterdag na het
Lof de voorspraak ingeroepen van
Maria, de Moeder van altijddurenden
Bijstand.
Gedurende dit bouwwerk voort
durend gunstig weder, zoowel in den
winter en voorjaar als in den zomer.
In deze ruime kerk zijn ongeveer 500
zitplaatsen. De toren is 63 meter hoog.
Inzegening Juli 1897 en plechtige
Consecratie dezer Kerk door Z. D. H.
Mgr. W. v. d. Ven den 25 September
1899.
•2e. Architect de heer N. J. H Groe-
nendael. De uitvoering van het werk
opgedragen aan H. Ja Dekkers, opzich
ter B. Ruigvoorn.
XX.
le. Vanaf 12 September 1835 pastoor
Johannes Martinus Baselmans, geb. te
Gestel-Blaarthem 26 Juli 1798, op 23
jarigen leeftijd priester gewijd te Meche-
len, bijna 4 jaren kapelaan te Boxtel,
kapelaan te 's-Hertogenbosch St. Pieter
op 26 Februari 1826 en overleden in
den morgen circa 10 uur op den feest
dag van Petrus en Paulus 1884.
2e. Vanaf 7 Juli 1884 tot 13 Novem
ber 1914 pastoor Gerardus van Haar en,
dder in de Orde van Oranje Nassau,
te Vechel 30 October 1838, pries-
gewijd 30 Mei 1863, kapelaan te
rg Heike en St. Joseph parochie
atstelijk te Nijmegen in de St.
inuskerk.
[toor van Haaren vierde blijde
van 25 jarig priester en pastoor,
den 30 Mei 1913 het luisterrijk
,n gouden jubilé.
;oede Herder van zijn volk
toor B. F. van Krieken z.g.
te Velp benoemd 26 Juni
Geffen vanaf 1901, den 30
1914 aangesteld als pastoor
IJjk; in 1869 den 9 Maart
tel, op 8Juni 1920 zilveren
ilé gevierd. Te Heerlen
E/erleden 13 Januari 1922.
het Sepulshrum Sacer-
lardwijk 16 Januari d.a.v.
eerw. Heer Adrianus Jos.
M, van Erp, opvolger van wijlen den
Zeereerw. Heer B. F. van Krieken,
Pastoor van Erp geb. 1876, priester
1900.
XXI.
le. In het jaar 1690 onder het pas
toraat van den Weleerw. Heer Jacobus
Ignatius Daneels can. reg. van abdij
Groenendael bij Brussel, bestond reeds
te Baardwijk in de St. Clemens paro
chie het Broederschap van de Geloo-
vige Zielen. Een zeer groot getal was
aangesloten, ook uit andere plaatsen.
Deze naamlijst der leden berust in het
kerkarchief Baardwijk.
2e. Het Broederschap van den Soete
Naem Jesus, door mij Petrus Schenck,
pastoor van deese Gemeente van
Baerdtwijck ende andere van de Ge
meente versoght sijnde, is aen ons
toegestaen door den Eerw. P. Prov.
Ordinis Praedicatorum Thomas du
Jardin en het selfde is solemneelyck
door den Eerw pater Petrus de Neve
e jusdem ordinis, op den 30 Nov. 1722
synde de feestdagh van den H' Andreas
Apostel, ingesteld, w.g. Petrus Schenck,
Pastoor te Baerdtwijck.
3e. Broederschap tot uitroeiing der
Godslasteringen, verwenschingen en
onkuische gesprekken, (opgericht door
Z. H. Gregorius XVI, 30 April 1837)
voor het vicariaat van 's Bosch door
tusschenkoinst van den Hoogeerw. heer
H. de Dubbelden administrator apost.
van hetzelfde Diocees, afgekondigd 22
Oct. 1837 in deze Gemeente. Ita Pas
toor J. M. Baselmans.
5e. De kerk van Baardwijk bezit een
groote relikwie van den H. Clemens
(schedel).
St. Clemens Broederschap opgericht
tot afwering van alle besmettelijke
ziekten van menschen en vee. den
15 Febr. 1884.
Vroeger werd te Baardwijk de H,
Clemens als beschermheilige tegen
ziekten ook veel vereerd en aangeroe
pen, met grooten toeloop van volk
uit de omgeving.
6e. Den 27 Juni 1889 is het St. An-
toniusgesticht te Baardwijk plechtig in
gezegend door den Zeereerw. Heer G.
van Haaren Pastoor en betrokken door
de Eerw. Zusters van het Gezelschap
J- M. J.
XXII.
Door Mgr. J. Zwijsen, vic. Apost.
van 's Hertogenbosch eene Kapelanie
opgericht te Baardwijk anno 1852.
Aangesteld als kapelaan den 29 Ap
ril 1852 August Pessers, (geb. te Til
burg) in Juni 1861 overgeplaatst en
kapelaan benoemd te Nuenen.
Vanaf Juni 1861 Joan van Rijsewijk
geboortig van Tilburg, anno 1836,
priester 1861, kapelaan tot 30 Augus
tus 1880 en alsdan pastoor te Dreumel
aldaar overieden
Kapelaan J. Glaudemans, geb. 29
Augustus 1850 te 's Hertogenbosch,
priester gewijd 24 Juni 1876, die vanaf
22 Maart 1877 assistent en van 1 Mei
1878 kapelaan te Moergestel was,
volgde na mijnheer van Rijsewijk in
1880 in de St. Clemensparochie. De
Zeereerw. heer J. Glaudemans is ruim
25 jaar pastoor te Wanrooij en 72 jaar
oud.
Op 7 Juli 1884 kapelaan benoemd
Wilhelmus van Dooren, (geb. te Aarle-
Rixtel priester 1881) die vanaf 20 Mei
1883 ter vervanging van den ouden
Pastoor Baselmans assistent was, ter
wijl de kapelaan de Weleerw. Heer
Glaudemans tot kapelaan werd aange
steld door Z. D. H. Mgr. Adrianus
Godschalk. In Mei 1900 is kapelaan
van Dooren pastoor geworden in de
Parochie Maria Polder parochie te Dus-
sen (Hank) aldaar overleden in 1919
den 14 Juli.
Ferd. Franssen in 1900 kapelaan
te Baardwijk, geb 1874 te Helmond,
priester gewijd 1899. In 1908 aange
steld als Sub-Regent van het Klein
Seminarie en in 1920 als Pastoor en
Deken te Vechel.
Op den 17 Juni 1908 kapelaan ge
worden te Baardwijk Lud. M. L
Meeuwese, te 's Hertogenbosch in den
ouderdom van 30 jaren overleden 30
November 1910.
Jan C. Verhoeven, geb. 1881, priester
1906, thans kapelaan te Kerkdriel.
Jos Nuyens, geb. 1883, priester 1909,
thans kapelaan te Oss.
Joan Ant. van Berkel, geb. 1890
priester 1916.
2o. De nieuwe katholieke begraaf
plaats is op den 11 Augustus 1886
plechtig gebenediceerd door den
pastoor, daartoe gemachtigd door Mgr
A. Godschalk.
Een Sepulchrum sacerdotum in den
Calvarieberg gebouwd November 1888.
Op 15 Juni 1889 het lijk van den
pastoor J. M. Baselmans bijgezet.
Requiescant in pace onder den
CalvariebergPastoor van Haaren en
Pastoor van Krieken, alsook Rs. Ds.
L. J. V. Loeff, Sacellanus Helmondanus
bonus milis Christi Jesu obüt 26 Juli
1898.
3o. Het H. Sacrament des Vormsels
is in de parochiekerk te Baardwijk toe
gediend den 4 Juni 1880 door den
Speciale vakkundige Reparatie-Inrichting.
22374
Laadstation.
Tegenover 't
Eiectriciteit.
Station.
Telei. No. 896.
bisschop van Gerra Mgr. Zwijsen. Ook
op 3 Augustus 1899 door Mgr. W.
v d. Ven.
4o. De eerstelingen van de manne-
ijke retraltanten in Loyola uit Baard
wijk: Joseph Loeff Pz., Johan van
Mier, Cornelis Mulders, Cornelis van
-ieesbeen, Antoon Lombards, Antoon
3ullens CzBernard van den Heuvel,
C. Leijtens, Jan Sustrunck en Cornelis
Swinkels.
De eerste zelatricen van het retraite-
werk Paulina Loeff, Antonetta Schil
ders, Theodora van Mier, Cornelia
Waas, Johanna Klerkx, Joanna Pullens,
Maria Lommers, Anna Kleiberg, Theo
dora de Gouw, Wilhelmina Klerx, van
Bladel en Anna van der Mee.
5o. De allereerste H Missie ook
voor de Gemeente Baardwijk in het
aar 1843 op den 3 Mei gegeven door
Pater Bernard met 4 Sociis in de pa
rochiekerk te Waalwijk St. Jan, Ver
nieuwing van deze H Oefening Maart
1845 door pater van der Linden en
jater van der Zanden, (Redemptoristen)
n St. Clemenskerk.
H. Missie 23 December 1854 door
pater van der Linden en 2 sociis.
In 1865 op 4 Maart door de Eerw.
Paters Redemptoristen Peters, Michels
en van Dijk.
In het jaar 1881 (23 Juli) begonnen
door de Eerw. Paters Bos, Dielemans
en Knukkel, Redemptoristen. Op 27
Maart 1886 H. MissiePaters Bos en
Baartmans, Redempt.
In 1891 en 1896 H. Missie, deze
eerste gegeven door paters Capucijnen
Alphonsus en Benvenutus, de tweede
door de Paters Redempt. Swaans en
Peeters.
H. Missie 9 Maart 1901 en op 6
December 1902 de vernieuwing. Ge
geven door de Paters Redemptoristen
Baekers en Marijnissen.
In 1912 van 16 tot 24 November
H Missie door de Paters Capucijnen
Bonifacius en Hyacinthus
Laatstelijk November 1919 H. Missie.
XXIII.
lo. De grootsteklok in de nieuwe
Gemeente Waalwijk, is ter plaatse
voormalig Baardwijk in den nieuwen
kerktoren van de Parochie St. Clemens.
Deze „Stem Gods" roept de geloo-
vigen vooral tot het H. Altaaroffer en
tot navolging ook van den H. Kerk-
patroon.
Versiersels: Kruisbeeld en St. Cle
mens P M.
Opschriftme fuderunt
Fritsen hebben mij gegoten.
De diameter is één Meter
2o. Authentiek-bewijs op
voormalig Baardwijk (van
Koning) luidt als volgt
„De Hooge Raad van Adel gebruik
„makende van de magt aan denzelven
„verleend, bij besluit van den 20sten
„Februarij 1816, bevestigd bij deze de
„Gemeente Baardwijk ingevolge het
„door haar gedaan verzoek, in het be
„zit van het navolgende wapen zijnde
„met goud beladen schild met een
rad rood van kleur."
Gedaan te 's Gravenhage den 16
Juli 1817 ter ordonnantie van den
Hoogen Raad.
(Wordt vervolgd).
Terwille der monumentaal-schoone
traditie van het Oud-Mannenhuis
te Baardwijk.
Waalwijk, Febr. 1923. J. P.
Petit et
en 6 cM.
Raadhuis
wege den
gen, alles in één woord wat daar elk
jaar voorkomt
Voortaan is in deze behoefte voor
zien, deze leemte is gevuld, nu het
orgaan „Stemmen uit Lourdes", op
aanmoediging van talrijke Geestelijken
en leeken is opgericht in het College,
toegewijd aan O L. V van Lourdes,
van de Sociëteit der Afrikaansche
missiën te Cadier en Keer bij Maas
tricht,
En nu doet de Redact.e van „Stem
men uit Lourdes" een beroep op de
lezers van ons Blad, om door een
abonnement het nieuwe maandschrift
te steunen.
De baten zijn voor de Afrikaansche
missiën.
Aan de Katholieke Pers
Een nieuw tijdschrift ziet het licht,
onder den titel„Stemmen uit Lour
des". Een tijdschrift dat, zijn naam
getrouw, van zijn tijd is en een leemte
vult door velen gevoeld, in eene be
hoefte voorziet van duizenden Neder
landers.
Werd de grot van Massabielle in
1921 door 77 bedevaarten met bijna
800 0o0 pelgrims bezocht, in 1922
steeg hun getal tot boven de 900.000.
Eéns in Lourdes geweest, en
er is een schakel gelegd tusschen Lour
des en zijn pelgrims.
Geestelijken en leeken gevoelden
het gemis van een orgaan dat den
Mariavereerder onderhoudt over Maria's
heerlijkheden en wonderkracht, te
Lourdes en- den oud-pelgrims over
Lourdes jaarlijksche bedevaarten, der
wetenschappelijk onderzochten erkende
mirakelen, de voornaamste bekeerin-
Noodseinen.
Geen wonder, dat Moeder bij tijden
prikkelbaar wordtHaar tobberig werk
binnenshuis, wasschen, strijken, ver
stellen, poetsen en de eindelooze huis
houdelijke zorgen zouden door geen
man verdragen worden.
Wees voorzichtigPrikkelbaarheid,
pijn in de lendenen en zijden, hoofd
pijn, rugpijn, urinekwalen, zenuwach
tigheid, en duizelingen zijn seinen van
nierverzwakking.
Om zich te hoeden-voor ontwikke
ling van de lange nasleep van nog
ernstiger nierstoornissën, is het tijd om
aan zich zelf te denken en de wor
stellende nieren met Foster's Rugpijn
Nieren Pillen te helpen.
Dit speciale niergeneesmiddel is geen
alles genezend middel het werkt alleen
op de nieren en blaas, en het baat
tegen pijnlijke verschijnselen van nieren
blaaskwalen als nierzand, rheumatiek,
steenvorming, waterzucht, ischias, spit,
blaasontsteking en urinezuurvergifti-
ging. Passend voor jong en oud, diende
geen huis zonder Foster's Pillen te
zijn.
Verkrijgbaar in apotheken en dro
gistzaken h f 1.75 per doos. 33
Het ergste moet nog komen
ziedaar de hoofdinhoud van al de be
richten, die langs omwegen uit het
Roergebied komen En met dat „ergste4
wordt bedoeld al hetgeen er voort
spruiten zal uit de ultimatum-achtige
nota's, welke Parijs en Brussel naar
Berlijn hebben gezonden. Al loopen
die nota's over verschillende punten
het blijkt den Franschen geen bezwaar
te zijn, om de dreigementen en de
strafmaatregelen zoo te treffen, dat de
voordeelen samenvallen. Zoo het bevel
aan de Duitsche regeering om oogen
blikkelijk alle ge- en verboden aan de
ambtenaren in het Roergebied in te
trekken (m.a.w. niet langer de leiding
te nemen over het lijdelijk verzet).
Indien de Duitsche regeering niet ge
hoorzaamt, zullen de Franschen on
middellijk overgaan tot het afsluiten
van het Roergebied.
Dat hoeft niet meer, want het Roer
gebied is reeds afgesloten en de
Duitsche regeering zal rustig weigeren
te gehoorzamen. Maar naast de reeds
uitgevoerde afsluiting van het Roer
gebied eerste dreigement komt
een ander dreigement van een ander
ultimatum bijzonder goed te stade „De
Commissie van Herstel moet tot haar
leedwezen constateeren dat Duitschland
opzettelijk in gebreke is gebleven ten
aanzien van zijn verplichtingen, welke
31 Januari afliepen", luidt het tweede,
gisteren overhandigde schriftuur, „en
daarom hebben de Fransche bezettings
autoriteiten in het Roergebied opdracht
gekregen, om van den lsten Februari
af, alle zendingen cokes en steenkolen
den door- en den toegang tot het niet-
bezette Duitschland te verhinderen".
Zoo'n verhindering kan met des te
meer succes worden doorgezet, als het
Roergebied ingesnoerd ligt.
Tegenover die grootere gebeurtenis
sen, die op til staan, vallen de kleinere,
zooals uitwijzingen, stakinkjes. trein
ontsporingen botsingen van arbeiders
en Fransche cavaleristen (teDusseldorp)
boycott uitbreidingrequisities, enz. weg.
Want de gevolgen van die grootere
gebeurtenissen sleepen ernstiger dingen
na zich, dan al die droevige gebeur
tenissen „van den-dag," al geven die
dan ook iedereen, die op zijn gemak
5»
