TBTW BET ZII1K
Tweede Blad»
Provinciaal Nieuws
Nieuws uit Kaatsheuvel
Numm. 49. Woensdag 6 Juni '23
Mededeelingen der Kamer
van Koophandel en Fabrieken
voor de Langstraat te
Waalwijk.
Ten aanzien van het Handelsregister
valt het volgende mede te deelen. Het
aantal dossiers bedroeg op 31 Maart
1922 1030. In den loop der 9 maanden
nam dit aantal met 186 toe, zoodat op
31 December 1922 1216 zaken waren
ingeschreven.
De belangstelling voor het Handels-
register nemen gaandeweg toe. Was
het aantal der inzagen en der afgege
ven uittreksels in 1921 nog onbetee-
keneud, in de 9 maanden van 1922
werden 263 inzagen verstrekt en wer
den 27 uittreksels afgegeven De eerste
maanden van 1923 toonen een nog
sterker toename.
Algemeene beschouwingen.
Groothandel en groot-nijverheid.
De algemeene toestand van handel
en nijverheid was binnen het ressort
onzer Kamer over het afgeloopen jaar
buitengewoon slecht. De schoen- en
ledernijverheid en wat daarmede samen
hangt, de leder- en fourniturenhandel,
de handel in huiden en looistoffen
leveren in het gebied der Kamer de
voornaamste bronnen van bestaan op.
De toestand in deze branche was aller
ellendigst
Zette 't jaar 1922 reedsslechtin.de
toestand werd gaandeweg erger en
einde 1922 lagen leerlooierijen en
schoenfabrieken stil of werkten met
een sterk ingekrompen productie. Van
welken invloed deze geweldige inzin
king is op alle lagen der bevolking,
waarvan de welvaart voor het grootste
deel afhankelijk is van den bloei dezer
beide takken van industrie, wordt het
beste gedemonstreerd door enkele
sprekende cijfers.
Waalwijk telt even 9000 inwoners.
De schoen- en lederindustrie en wat
daarmede verband houdt, is zoo goed
als de eenige bron van bestaan. Er is
een flinke middenstand de boerenstand
is in hoofdzaak aangewezen op melkerij
voor de consumptie. Het aantal ar ei
ders in de schoen- en lederindustrie
bedroeg «inde 1921 volgens het ge
meenteverslag 1878 Op 1 December
1922 is het aantal werkloozen in deze
gemeente geschat op ongeveer 1200.
Daaronder zijn dan begrepen de ge
deeltelijk werkloozen, die onder een
wachtgeldregeling „vallen. Het juiste
cijfer van het aantal .werkloozen is
niet vast te stellen. Beschikt kan wor
den over het aantal ingeschrevenen bij
het plaatselijk correspondentschap der
arbeidsbemiddeling. De aangifte voor
deze inschrijving is verplichtend voor
hen die uitkeering ontvangen uit werk
lozenkassen of krachtenssteunregeling.
Tal van werkloozen vallen daarvoor
niet in de termen zij melden zich ook
niet aan hij het correspondentschap,
omdat dit orgaan bij de algemeene
malaise toch, op een hooge uitzonde
ring na, niet in staat is plaatsing te
bezorgen. Daarnaast kan worden be
schikt over het aantal uitkeeringen
krachtens de wachtgeldregeling. De
rest moet worden geschat
Wij hebben kunnen ervaren, dat de
Regeering niet beschikt over voldoen
de op deze wijze verzamelde gegevens
omtrent den omvang der werkloosheid
in de schoen- en lederindustrie. Als
regel zullen, naar wij meenen, bij haar
slechts voorhanden zijn de cijfers der
arbeidsbeurs, die, zooals wij hebben
aangetoond, op volledigheid allerminst
aanspraak kunnen maken. Wij zullen
hierna aantoonen, dat een schatting op
1200 werkloozen vrij nauwkeurig is
geweest. De werkeloosheid heeft dus
onder de schoen- en lederbewerkers in
de gemeente Waalwijk einde 1922 het
ontstellende cijfer van ongeveer 64 pCt
bereikt; 2/3 der arbeiders was dus
werkeloos.
Wij waren in staat na te gaan, wat
in een der eerste weken van Januari
1923 in de schoen- en lederfabrieken
in voormelde gemeente aan arbeids
loon werd uitgekeerd en wat bij den
zelfden loonstandaard zou zijn uit
betaald, wanneer de bedrijven met
normale productie zouden hebben
kunnen werken. Uitgekeerd werd rond
f 18.000, terwijl bij normale productie
zou zijn betaald ruim f45.000. Er
werd dus nog slechts iets meer dan
1 /s verdiend van wat normaal zou zijn
te halen. Deze cijfers stemmen overeen
mei de schatting van het aantal werk-
loozen, hierboven gegeven.
De gevolgen voor de finantieele
positie, zoowel van de ingezetenen als
van de gemeente, liggen voor de hand.
Alleen de arbeidersbevolking heeft
wekelijks rond f 27.000 minder te
verteren. Dat beteekent armoede in de
meeste arbeidersgezinnen dat betee
kent een dreigende catastrophe voor
den neringdoenden middenstrand,
Het spreekt van zelf, dat de koop
lust en maar al te vaak de koopkracht
van den werkgever in evenredigheid
vermindert, en evenzeer die van wat
buiten de arbeiders van dé schoen- en
lederindustrie leeftde leder- en four-
niturenhandelaar, de commissionnair,
de agent, de expediteur, kortom nage
noeg de gansche bevolking.
Als belastingobject is het inkomen
van den arbeider bij dezen stand van
zaken uitgeschakelddat van den
werkgever zal evenmin eenig gewicht
in de schaal kunnen leggen en even
eens niet dat van den winkelstand.
Dit brengt voor de finantiën der
gemeente zeer groote moeilijkheden
mee. Niet alleen, dat de belastingbron
opdroogt, doch daarnaast is de ge
meente gedwongen tot zeer groote
uitgaven voor wachtgeld- en steun
regelingen.
De bestrijding derfinantieele gevolgen
van de werkloosheid heeft in de ge
meente Waalwijk over 1922 de gemeen
schap reeds ongeveer gekost f 210 000.
Ook in de gemeente Dongen is de
schoen- en ledernijverheid nagenoeg de
eenige bron van bestaan.
Het aantal lederfabrieken en leer
looierijen bedraagt 51, dat der schoen
fabrieken en schoenmakerijen 28 met
een normale wekelijksche productie
van 4700 huiden en 17.300 paren
schoenen.
Van de 1641 arbeiders in beide
takken waren einde December 19z2
1138, dus ruim 69 pCt. Aan Arbeids
loon werd in de laatste week van
December 1922 22.302 gulden minder
uitbetaald dan normaal. Uit een aan
dit verslag als bijlage toegevoegde
tabel, waarin een nauwkeurig beeld
wordt gegeven van den omvang der
werkloosheid in die gemeente en de
finantieele gevolgen daarvan, blijkt,
dat in de periode Juni - December 1922
f 534 575 minder arbeidsloon is uit
betaald.
Ook in de gemeente Loonopzand—
Kaatsheuvel was de toestand al even
ongunstig. De aldaar ingestelde enquête
omtrent de werkloosheid is niet geheel
volledig, omdat niet van alle bedrijven
de nuodige gegevens konden worden
verkregen. 21 fabrieken verstrekten
geen en 6 onvolledige opgaven, Het
onderzoek liep dan ook slechts over
36 schoenfabrieken. Hoewel het zeer
te bejammeren is, dat uit deze gemeente
geen volledig overzicht kan worden
verkregen, spreken toch de verzamelde
cijfers voldoende om zich ook een
beeld van den toestand in die gemeente
te vormen.
In de genoemde 36 schoenfabrieken
zou de productie over een half jaar
normaal bedragen ongeveer 300.000
paren. In het 2e halfjaar is echter
slechts een productie gemaakt van
78.000 paren, een inkrimping dus tot
op ongeveer '/4 van de normale. Zou
bij een normale productie in 1922
ongeveer f 800.000 aan arbeidsloon zijn
uitgekeerd thans heeft dat slechts
bedragen ongeveer f 490.000. Dit cijfer
zou nog belangrijk lager zijn geweest,
wanneer niet de meeste werkgevers
ook bij eene sterk verminderde pro
ductie het grootste deel van hun perso
neel zoo lang mogelijk in hun bedrijf
hielden.
Een onderzoek bij een viertal looie
rijen ingesteld gaf aan, dat door
beperkte productie op f 90.000 arbeids
loon in 1922 f40.000 minder-werd
uitgegeven.
Het bestuur der gemeente Drunen,
waar de schoenindustrie eveneens van
beteekenis is, rapporteerde dat in het
begin van 1922 op de meeste fabrieken
en bij de handwerkers over het algemeen
nog al eenig werk was, doch dat in
het tweede halt jaar bijna alle fabrieken
geregeld stil lagen en de handwerkers
ook zoo goed als niets meer te doen
hadden.
Zooals uit het hierna volgend verslag
omtrent den toestand van de schoen
en ledernijverheid in het bijzonder zal
blijken, moet de malaise in de beide
takken nagenoeg uitsluitend worden
toegeschreven aan de concurrentie van
uit de landen met lage valuta.
In het algemeen is overigens de
binnen het ressort onzer Kamer on
gunstige toestand van handel en indu
strie veel meer veroorzaakt door de
abnormale valuta verhoudingen, waar
door eenerzijds invoer in de hand
werd gewerkt en anderzijds export on
mogelijk werd gemaakt, naast de door
het buitenland getroffen invoerbelem-
meringen, dan wel door de wereld-
malaise zelf. Een uitzondering hierop
maakt wel de scheepbouwindustrie, die
door de verminderde koopkracht van
het buitenland en vooral door de slapte
in het vervoer te water te lijden had.
Van verschillende zijden wordt voor
den opbloei der industrie mede een
ernstige belemmering gezien in de
hooge tarieven der spoorwegen, van
post, telegraaf en telefoon, de lasten
die op de bedrijven worden gelegc
voor diverse sociale wetten, maar
vooral de beperking van den arbeids
tijd, die, naar de ervaring leert inplaats
van een intensieve productie, in he
algemeen een vermindering der pro
ductie heeft gebracht, relatief grooter
dan de vermindering van den arbeids
tijd De faciliteiten die met betrekking
tot den arbeidstijd in sommige indu
strieën worden toegestaan worden
onvoldoende geacht om eenige verbe
tering van beteekenis te kunnen bren
gen.
De verzameling van gegevens om
trent de werkloosheid in het gebied
onzer Kamer heeft het navolgende re
sultaat opgeleverd,
Gemeente
Waalwijk 1200 Nagenoeg uit
sluitend schoen
makers en leder
bewerkers.
Dongen 1138 Idem.
Loonopzand 1120 Idem.
Drunen 208 Idem.
Geertruidenberg 60 30 sigarentnak.,
30 grondwerkers
Waspik 50 Nagenoeg uitsl.
schoenmakers.
Made 120 In hoofdzaak
grondwerkers.
Heusden 350 Arb. scheepsb
Sprang 140 In hoofdzaak
schoen en leder
bewerkers,
's Gravemoer 71 32 schoen- en
lederbewerkers,
10 grondw., 9
sjouwers en 20
schipperskn.
Capelle 73
Dussen 133 In hoofdz. land-
arb. en grondw,
H. en L. Zwaluwe 95 Landarbeiders.
Raamsdonk 130 In hoofdz. land-
arb, en opperl.
Vrijh.-Capelle 24
Wijk 63 30 mandenm., 3
metaalbew. 14
veldarbeiders, 3
vrachtrijders en
13 grondw.
Zooals uit de voor de gemeente
Waalwijk verzamelde cijfers kan blij
ken heeft de bestrijding der werkloos
heid in ons district buitengewoon
hooge uitgaven uit de openbare kassen
gevorderd
Waalwijk, 6 Juni 1923.
durige ziekte, in den ouderdom van
64 jaren, de heer H. H. van Es., in
leven Directeur van Van Gend&Loos,
alhier. De heer Van Es, die gedurende
44 jaren bij de Maatschappij werk
zaam was, waarvan hij 40 jaren
het directeurschap dezer expeditie
onderneming te Waalwijk vervulde,
heeft daarin den moeilijksten maar ook
den zeer drukken tijd mede gemaakt
Hij deed dit steeds met veel accura
tesse en ambitie en stond bij zijne
superieuren dan ook goed aangeschre
ven, al liet zijne wankele gezondheid
misschien de laatste jaren niet toe, te
werken zooals hij dat wenschte.
Daarbij was hij een uitnemend
patroon, die door zijn personeel
zoowel ambtenaren als beambten zeer
hooggeacht werd, zoodat hij voor de
maatschappij, voor zijn personeel en
ook voor de gemeenschap, vooral in
functies aan muziek- en andere gezel
schappen in onze plaats, die hij vroeger
veelvuldig en met groote nauwgezetheid
vervulde, vele verdiensten heeft gehad.
Hedenmorgen ten 10 uur had de
plechtige begrafenis plaats Het stoffelijk
overschot werd gedragen door het
personeel in uniform, terwijl tal van
familieleden, vrienden en bekenden de
lijkbaar volgden, evenals afgevaardig
den der directie,"collega's van andere
kantoren en houders van bijkantoren
in dè omgeving. Drie kransen, waar
onder een van 't personeel, dekten de
lijkbaar.
De plechtige requiem-mis werd ge
zongen door drie Eerw. Zwagers van
den overledene. De geheele plechtig
heid liet niet na diepen indruk te
maken Hij ruste in vrede.
De heer A. G. van de Wiel alhier
is benoemd tot waarnemend Directeur
van Van Gend Loos te Waalwijk.
Onze gemeente heeft dit jaar het
groote voorrecht dat twee zijner zonen
priester zijn gewijd en beiden droegen
1.1. Zondag alhier hunne Eerste plech
tige H. Mis op.
In de parochiekerk van St. Jan Bap
tist de WelEerw. heer Willem van
Mierop. Z.Eerw werd daarbij geas
sisteerd als diaken, door zijn neef, den
WelEerw. heer Antoon Verwiel, kape
laan te Tilburg, als sub diaken, door
den WelEerw. heer de Bree, prof. aan
het Seminarie, door den ZeerEerw,
heer N. van Riel, pastoor van St Jan
alhier als presbyter-assistens, terwijl als
ceremoniaris fungeerde de eenige broe
der van den neomist, die na de groote
vacantie zal worden gekleed.
De kerk prijkte in een waardige ver
siering, terwijl het zangkoor op zeer
verdienstelijke wijze de mooie Mis van
Bartholomeus uitvoerde.
Door den WelEerw. Heer Verwiel
werd de feestpredicatie gehouden. In
een prachtige en gevoelvolle predicatie
wees ZEerw. op de verhevenheid van
het H. Priesterschap. Hij feliciteerde
den neomist, maar niet minder zijne
ouders en bloedverwanten met het
groote voorrecht een zoon of bloed
verwant aan het Altaar des Heeren te
zien. De predicatie liet niet na meer
malen diepen indruk te maken op
familie en geloovigen, die in grooten
getale de plechtigheid bijwoonden.
Ook gedurende het Lof werd door
iet Zangkoor op uitnemende wijze de
slechtigheid verhoogd.
In de parochiekerk van O. L.
Vrouw Onbevlekt Ontvangen droeg de
WelEerw. Heer H. Surig zijne eerste
plechtige H. Mis op, waarbij fungeerde
als diaken de Z.Eerw. Heer Arntz,
pastoor te Gassel als sub-diaken de
WelEerw. Heer Panken, kapelaan van
St. Jan, als presbyter assistens, de
ZeerEerw. Heer Buijs pastoor der
parochie, en als ceremoniaris de broe
der van den neomist, die student is
in de philosophie bij de Witte Paters.
De feestpredicatie werd alhier gege
ven door den ZeerEerw. Heer Arntz,
die tot onderwerp had gekozen, de
verhevenheid van het H. Sacrament
des Priesterschaps en het bijzondere
voorrecht voor familie en parochie, als
een zijner zonen tot dit H ambt wordt
geroepen.
Het zangkoor zong op uitnemende
wijze dedrie-stemmige Mis van Cuypers
terwijl ook gedurende het Lof, zeer
mooie meerstemmige liederen ten ge-
hoore werden gebracht Ook hier was
de belangstelling der parochianen zeer
groot.
Wij voegen gaarne onze felicitaties
bij de vele die de twee jeugdige
priesters zeer zeker op dezen dag van
zoo overtalrijke zijden mochten ont
vangen.
L.l, Zaterdag, overleed na lang-
Maandag 16 juli zal in onze ge
meente wederom een echtpaar zijn
gouden huwelijksfeest vieren. Dan toch
zullen de echtelieden A. Hombergen
den dag herdenken waarop zij voor 50
jaren geleden door den echt werden
verbonden
Het zal de jubilarissen dien dag zeer
zeker niet aan blijken van belangstel
ling ontbreken, daar zal een binnenkort
op te richten buurtcommissie wel zorg
voor dragen.
In October a.s. zullen Toontje Tim
mermans en echtgenoote hun gouden
bruiloft vieren
Bij de Zondag gehouden comp.-
wedstrijd van den Waalwijkschen
Kegelbond tusschen de eerste vijftallen
van „Niet Poedelen" en „Vriendenkring"
wist „Vriendenkling" van de nog kort
geleden opgerichte vereeniging „Niet
Poedelen" gemakkelijk te winnen met
145 hout.
Naar wij vernemen zal de Keu
ringsdienst voor Vee en Vleesch voor
den Kring Wanlwijk, omvattende de
gemeenten Drunen, Waalwijk, Loon op
Zand en Sprang-Capelle, Maandag 18
Juni in werking treden.
Het concours van Kruisboogge
zelschappen, gegeven door den Bond
„D. V. S. V." (Kring 's-Bosch), op de
banen van het gezelschap „Nooit
Gedacht", gevestigd bij den heer j. v.
Helvoirt, Putstraat, alhier op j 1. Zondag
heeft een schitterend verloop gehad.
Reeds vroeg waren de schutters
aanwezig en heel den middag is er
onderling hard gestreden om als over
winnaar uit het strijdperk te treden.
De Korpsprijzen, waarvoor 2 series
van 4 pijlen per schutter werden ge
schoten werden behaald als volgt
le pr. Ons Genoegen's-Bosch 194 p.
2e Willem Teil Vucht 182
3e De Eendracht Waalwijk 182
4e Nooit GedScht 180
5e De Jonge Batavieren
Nieuwkuijk 178
6e Rozenjacht Vlijmen 176
7e Excelsior Elshout 173
8e Strijden zij ons Doel
Haarsteeg 125
De personeele prijzen werden be
haald door
R van Raamsdonk 's-Bosch le prijs
met 23 punten N. Janssen Waalwijk
2e pr. met 23 p., Aug. van Bladel
Waalwijk 3e pr met 23 pJ van
Dongen 's-Bosch 4e pr. met 22 pJ
Hobbelen Vucht 5e pr met 22 p., J
v. d. Hoven Waalwijk 6e pr met 22 p
Geluksprijzen door
Meeke Vucht le prijs met 35 pN
Bergmans Waalwijk 2e pr. met 33 p.,
G. van Overdijk Vlijmen 3e pr. met
32 p.
De Binnenpolder van Besoijen
zal zijne Algemeene Vergadering hou
den op Woensdag 20 Juni a s. des
voormiddags ten 101 a uur bij den heer
Jos. van der Zanden alhier, terwijl de
Buitenpolder van Besoijen 1.1. Vrijdag
aldaar bijeen kwam en de begrooting
voor 1923—'24 vaststelde op 2560 42'/2
en de rekening over 1922—'28 met
een batig saldo van f 1559.97.
De vischclub „Visscherslust"
nam LI Zondag deel aan een wedstrijd
te Dongen. Zij behaalde daarin den
lsten corpsprijs, zijnde een prachtigen
lauwerkrans.
Daarenboven werden nog de vol
gende personeele prijzen behaald
A van Es 4en prijs, H. van Schaik
den lOen, J. van Bokhoven den 14en
en L van Es den lóen prijs.
De C. v, P. te Schiedam waar
schuwt geen handelsrelaties aan te
knoopen met H. J. L. Paddenburg,
zich noemende grossier in koloniale
waren, wasch- en poetsartikelen enz.,
wonende Groote Markt 27 te Schiedam,
alvorens inlichtingen te hebben inge
wonnen bij den commissaris voor
noemd, hoofdbureau, Lange Nieuw-
straat 21.
Overname in handels nieuws- en
advertentiebladen gewenscht.
Een der firma's hier te plaatse
ontving voor eenige dagen bericht van
iemand dat zijn inmiddels overleden
vader had gesproken over eene oude
schuld bij betreffende firma en dat hij
gaarne die schuld zou voldoen.
Bij het nagaan van een en ander
bleek dat werkelijk nog een vordering
open stond van het jaar 1871 (zegge
achttien honderd een en zeventig) welk
bedrag door den zoon werd betaald
in de overtuiging daarmee zijn ge
storven vader een laatsten grooten
dienst te hebben bewezen. Werkelijk
een unicum in dezen tijd.
Door de vischclub „Maar geduld
hebben" gevestigd bij P van Cromvoirt,
werd j I, Zaterdag op het Kanaal, in
den Overlaat alhier, een onderlinge
vischwedsirijd gehouden van 3 tot 6
uur n m. Na afloop hiervan kwamen
allen weer in het verenigingslokaal
bij elkaar, waarna de prijzen die voor
deze gelegenheid waren beschikbaar
gesteld door de bestuursleden werden
uitgereikt aan de overwinnaars, waarna
den avond onder gezellig .samenzijn
werd doorgebracht.
Een vrachtauto der „Waveem"
reed gisterenmiddag met kracht tegen
een hek van de afsluitboomen aan
den overweg Stationstraat, zoodat dit
deerlijk werd gehavend. Het te vlug
aanzetten voor de boomen geheel open
waren, schijnt de oorzaak.
In Tilburg werd Maandag een
Jaarvergadering gehouden van den
N. C. B voorafgegaan door een H.
Mis in de parochiekerk van St. jozef
Het jaarverslag 1922 werd zonder
aanmerking goedgekeurdhetzelfde
geschiedde met de rekening en ver
antwoording en de begrooting voor
1924.
Alleen werd opgemerkt, dat voortaan
geen subsidies meer mogen gegeven
worden aan vereenigingen waarvan de
leden niet tevens lid zijn van den
N. C. B.
De WelEerw. Heer Bekkers, het
bestuur dankend voor de keurige
begrootingstelde voor om, wanneer
er overschotten zijn binnen het raam
der begrooting, het hoofdbestuur te
machtigen, hiermede nooddruftige
scholen hooger te subsidieeren. Dit
voorstel vond allerzijds bijval, doch
werd ten slotte verschoven tot het
volgende jaar.
Een voorstel van het hoofdbestuur
om de Bredasche eiermijn aan te ne
men als instelling van den N. C B.
werd goedgekeurd.
Inzake de vleeschkeuringswet, zoo
deelde de heer Verheggen mede, zul
len de Regeering grieven en verbete
ringen worden medegedeeld.
SPRANG. Wij hebben onlangs ge
meld dat een jongmensch hier en in
den omtrek zijn practijk ervan maakte
de menschen op te lichten, om daar
waar de ouders afwezig waren tegen
de kinderen te zeggen dat eerstge-
noemden kaas besteld hadden en dat
ze 't geld maar zoolang bij de buren
moesten leenen.
Dezer dagen was hij hier wederom
op dezelfde wijze bezig, doch werd
herkend en aan de politie overgeleverd.
Hij is afkomstig uit Oosterhout.
Abonneert U op en Adverteert in
„DE ECHO VAN HET ZUIDEN",
het meest gelezen blad in de Lang
straat en Omgeving.
Kiao-taeu vei, 5 Jut! 1923.
Het zilveren Priesterjubilé van
den Z.Eerw heer Joh. van Enschot,
Pastoor te Berkdijk, is Maandag onder
buitengewone belangstelling gevierd.
Dagen van te voren had een Comité
bestaande uit de heeren H. de Bruin,
Th. Ligtvoet, M van Boxtel. W. van
Kuijk. F. Vugts A. van Boxtel, P. Wa-
gemakers, J. v. d Linden. Geurts, Nic
van Belkom en H. van Boxtel, zorg
gedragen dat deze dag voor hun be
minden Herder tot een onvergetelijke
zou worden.
De plechtigheid begon met om 7 uur
een stille H. Mis waaronder algemeene
H. Communie der Parochianen.
De inzet van dit feest was schitte
rend, want bijna alle parochianen die
maar konden, naderden tot de Tafef
des Heeren om God te danken dat Hij
1
