Tweede Blad.
Binnenland.
a
Numm. 85. Zaterdag 13 Oct. '23
Verslag van de actie tot verlaging der
electriciteitstarieven voor industrie
in de gemeente Waalwijk,
door. Ir. C. Pulles, c.i.
1.
Toen in het begin van April 1923
de heer Spapens, schoenfabrikant te
Waalwijk, zich tot mij wendde met
het verzoek te berekenen hoe duur bij
eigen opwekking met een motor van
ongeveer 60 P.K., de electrische energie
zou worden en deze berekening leidde
tot een prijs van ten naastebij 8'/a ch
per K.W.U., besloten wij, daar ook
voor de Fa. Pulles van Oerwen Co,
een dergelijke berekening gold, een
actie te beginnen om te komen tot
lagere electriciteitstarieven voor indu
strie, daar genoemde afnemers volgens
de huidige tarieven ongeveer 15 cent
per K W.U. moesten betalen.
Volgens het voorloopige plan
zouden we ons beperken tot de Gem.
Waalwijk, waartoe de actie zooals uit
het verloop zal blijken ook is beperkt
gebleven.
Voor een goed inzicht in dit verloop
is het gewenscht het oorspronkelijke
tarief iets uitvoeriger te behandelen.
Ter berekening van het voor gele
verd vermogen verschuldigd bedrag,
is in iedere installatie aanwezig een
meter waarop kan worden afgelezen
1. Het aantal verbruikte K.W.U.
(kilowatturen),
2. De hoogste belasting, die aanwezig
geweest is.
Daar nl. de P.N.E.M. en de Gem.
moeten zorgen steeds voldoende ver
mogen te kunnen leveren, moet hun
installatie berekend zijn op de hoogst
ooit voorkomende belasting, zoodat
een gedeelte van de vaste kosten van
die installatie (b.v. rente en afschrijving)
door die hoogste belasting bepaald
worden en het dus logisch is dat zij
hun afnemers ook daarvoor laten be
talen.
Trouwens, ditzelfde is ook bij eigen
opwekking het geval. Hier moet de
krachtsmachine zoo zwaar zijn dat zij
bij de hoogste belasting deze nog
zonder onaangename gevolgen kan
doorstaan.
Rente en afschrijving worden dus
ook hier bepaald door'het grootste ooit
benoodigde vermogen, zoodat ook hier
voor iedere K.W. (1 K.W. is ongeveer
1.36 P.K.) van dat maximale vermogen
een vaste som wordt betaald.
Door de Gem. wordt iedere maand
het aantal afgenomen K.W.U. opgeno
men, benevens de hoogste belasting in
die maand en bij de eind-afrekening
over het jaar wordt als maximaal in
rekening gebracht het gemiddelde van
de 4 hoogst waargenomen maximalen.
De voor de afgenomen energie te
betalen som bestaat uit 3 deelen:
1. 4 c. voor iedere afgenomen K.W.U.
2. Een kolenclausule. Voor iederen
gulden dat de door de P.N.E.M. in
rekening gebrachten steenkoolprijs bo
ven de f 10 komt, wordt voor ieder
K.W.U. 0.32 c. meer betaald. Bij de
afrekening in 1922 kwam dit op 4.4 c
per K.W.U.
3. Voor iedere K.W. van de maximale
belasting f 108 per jaar.
Ter verduidelijking een voorbeeld.
Zij de maximale belasting 29 K.W.
en het aantal afgenomen K.W.U. in 1
jaar 46.000 dan wordt hiervoor betaald
1. 4 c. .per K.W.U. 46000 4 c. f 1820
2. Kolenclausule 46000 4.4 c. f 2024
3. Maximaal 29 f 108 f 3132
percentage. Hoe hooger dit is, des te
gunstiger wordt het bedrijf belast en
des te minder wordt het veranderlijke
gedeelte van den K.W.U.prijs.
Is nl. de gemiddelde belasting gelijk
aan de maximale, dus het belastings
percentage 100 pCt., dan is voor iedere
K.W. van de maximale belasting per
jaar afgenomen 2400 K.W.U. en is het
veranderlijke deel van den K.W.U.prijs
f 108 gedeeld door 2400 of 4'/a c
ls het belastingspercentage 90 pCt.
dan is voor iedere K.W van de max.
belasting slechts afgenomen 0.9 van
2400 K.W U. of 2160 K.W.U. en is
het veranderlijke deel f 108 gedeeld
door 2160 of 5 cent.
Is zooals in het berekende geval het
percentage 66 pCt., dan is voor iedere
K.W. van de max. belasting afgenomen
0,66 van 2400 K.W.U. of 1600 K.W.U.
zoodat het veranderlijke deel bedraagt
f 108 gedeeld door 1600 of 63|* c en
de totaalprijs per K W.U. 8.4 ct. plus
6,75 ct. of ruim 15 cent.
Hieruit blijkt dat wanneer 2 verschil
lende afnemers waarvan de een 60000
de andere 6000 K.W.U, afneemt
Totaal voor 46000 K.W.U. f 6996
Gemiddelde prijs per K.W.U. ruim
15 cent.
Uit deze becijfering blijkt dat de
gemiddelde prijs per K.W.U. eigenlijk
bestaat uit een constant deel, zijnde
8,4 ct. en een veranderlijk deel dat
afhangt van de maximale belasting.
Voeren we nu in het begrip gemid
delde belasting en verstaan we daar
door het aantal afgenomen K.W.U., ge
deeld door het aantal werkuren per
jaar, hetgeen normaal 2400 bedraagt,
dan blijkt dat bij de boven aangeno
men waarden deze gemiddelde belas
ting bebraagt 46000 2400 of 19.16
K.W.
De maximale belasting zou gelijk
geweest zijn aan de gemiddelde belas
ting als het igeheele jaar door altijd
evenveel vermogen was afgenomen.
Dit is evenwel niet het geval.
Op de eerste plaats draaien niet
altijd dezelfde machines en vervolgens
en dat is de hoofdzaak, loopt in de
wintermaanden de maximale belasting
ver op, daar dan, behalve met machi
nes, het net met licht belast wordt.
Het percentage nu dat de gemiddelde
belasting is van de maximale belasting
(in boven behandeld geval is dit 19,16
gedeeld door 29 is 66 pCt.) bepaalt
het veranderlijke deel van den K.W.U.
prijs. Dit noemen we het belastings-
en
eenzelfde belastingspercentage hebben,
beiden komen op denzelfden prijs per
K.W U., wat onlogisch is, daar de op
wekking voor een groot vermogen veel
voordeeliger is per K.W.U. dan voor
een klein vermogen.
Om contact te krijgen met andere
belanghebbenden hebben wij op 13
April een vergadering bijeengeroepen
van de grootste belanghebbenden, op
welke vergadering ook van de zijde
van andere afnemers duidelijk de onte
vredenheid werd te kennen gegeven
over de «dure kracht" en waarin wi
verzocht werden uit naam van alle
aanwezigen verder de leiding te blijven
houden in de te voeren actie.
Wij vroegen daarom een onderhouc
aan met den heer Directeur van de
PNEM, hetwelk ons werd toegestaan
op 25 April.
Van dit onderhoud heb ik in de
eerstvolgende vergadering een beknopt
verslag gegeven, dat op het volgende
neerkomt
De heer Junkers veronderstelt reeds
aanstonds dat onze komst ten doe'
heeft te spreken over tarieven en be
spreekt de redelijkheid van die tarieven.
Wijst op de hooge prijzen der steen
kool, vanwaar de daarop betrekking
hebbende clansule die den prijs der
K.W U zoo opdrijft.
Op onze mededeeling dat vooral de
maximalen den doorslag geven in den
prijs per K.W.U. wordt ook de rede
lijkheid daarvan beredeneerd.
Daar wij echter terugkomen op het
rechtstreeksche doel van onze komst,
verlaging der tarieven, met vaststelling
van den tijd binnen welke deze ver
laging zal plaats hebben, wordt ons
medegedeeld, dat binnen 8 dagen de
PNEM met de gemeente een onderhoud
zal hebben waarop een voorstel zal
worden gedaan, dat beoogt, den mini
mumprijs per K.W.U voor industrie te
brengen op ongeveer 12 cent.
Op ons gelijktijdig antwoord „Dat
is nog te veel", krijgen we ongeveer
het volgende te hooren
Wanneer dat nog te veel is, dan kan
de PNEM U waarschijnlijk niet helpen
De heer J. waarschuwt ons echter voor
eigen installatie, spreekt over de zorgen
daaraan verbonden, over den vooruit
gang der gecentraliseerde electriflcatie
over de geheele wereld, hetwelk niet
het geval zou zijn, indien in het alge
meen eigen opwekking voordeeliger
was dan de gecentraliseerde. Hij wijst
verder op het nut eener zoodanige
opwekking, bijvoorbeeld in tijd van
oorlog of andere moeilijke tijden, waar
bij van overheidswege allereerst en
allerbest de centrales van brandstoffen
kunnen worden voorzien, terwijl het
dan nagenoeg onmogelijk is te zorgen
voor een goede distributie over een
groot aantal verspreide kleine afnemers.
Hij waarschuwt ons verder voor een
te kleinen eigen aanleg. Heeft men op
een gegeven moment meer energie
noodig, de centrale levert ditdirectjen
zonder grens, terwijl aan een eigen
machine altijd een grens is.
Hij komt verder terug op enkele
jaren geleden, den tijd van de oprich
ting van de PNEM. Toen was er een
algemeene vraag over de geheele
provincie naar electrificatie, toen kon
eigen opwekking niet concurreeren,
daar anders de fabrikanten wel daartoe
zouden zijn overgegaan. Het is daarom
onbillijk, nu, daar de toestanden ver
anderd zijn, en eigen opwekking wel
kan concureeren, de centrale, die men
zelf gewild heeft en waarmee men toen
zoo blij was, in den steek te laten.
De heer Spapens merkt op, dat hij
nooit blij is geweest met de |centrale,
dat hij, aangelokt door de mooie voor
spiegelingen zich heeft aangesloten,
doch dat die Istap hem steeds heeft
berouwd.
De heer J beweert, dat had de
PNEM de gemeenten niet als tusschen
persoon behoeven te nemen de tarie
ven werkelijk veel voordeeliger zouden
zijn geweest.
Wij veronderstellen dat wel de manier
van afschrijven oorzaak kan zijn van de
noodzakelijkheid van hooge tarieven,
j De PNEM heeft het monopolie, de ge-
i meenten moeten van haar afnemen,
waarbij de PNEM een prijspolitiek kan
voeren zooals in den vrijen handel
onmogelijk is.
Gingen wij bij onze, calculatie op
dezelfde manier te werk als zij, dat
we wat we in oorlogstijd duur gekocht
hadden tegen dezelfde prijzen wilden
verkoopen, dan had het er met onze
bedrijven treurig uitgezien.
Ook volgens den Heer J, is de eerste
,aren teveel afgeschreven. Hij heeft
ngevoerd de zoogenaamde annuiteits
afschrijving waarbij gedurende de
eerste jaren, wanneer alles nog nieuw
is, niet zooveel wordt afgeschreven, en
maakt de veronderstelling, dat dit
misschien met goed gevolg ook in de
verschillende gemeenten zou kunnen
worden ingevoerd.
Hij wil er verder vooral den nadruk
op leggen, dat in vele gevallen de
P.N.E.M. iets verweten wordt, waar
van ze geheel geen schuld heeft.
De P.N.E.M doet haar best haar
klanten zoo goed en zoo voordeelig
mogelijk te bedienen, en dat ze daar
mee succes heeft, bewijst wel het toe
nemend verbruik en de aansluiting van
groote fabrieken, bijv. Jurgens, die
zelf hun electriciteit kunnen opwekken,
doch ze voordeeliger kunnen betrekken
van den P. N. E. M.2).
Hij meent dat in vele gevallen de
gemeenten de oorzaak zijn van de hooge
prijzen en begrijpt niet dat, waar
andere gemeenten groote winsten maken,
Waalwijk op zijn bedrijf moet toe
geven.
Op onze opmerking, dat de belas
ting in Waalwijk geheel anders is dan
in vele andere gemeenten, ten gevolge
van zijn industrie, en dus voor een
bijzonder tarief in aanmerking komt,
wijst de Heer J. nogmaals op het bin
nenkort voor te stellen tarief
Hopende door dit zij het ook zeer
onvolledig verslag den indruk van ons
onderhoud te hebben weergegeven, en
resumeerende, dat het uiterste waartoe
de P. N. E. M. kan overgaan is 12 c
per K. W U. wat in ieder geval nog
te veel is eindig ik met de hoop, dat
ons verder pogen meer succes zal
hebben.
Na dit onderhoud met den Heër J.
wendden wij ons tot den Heer Secretaris
der Gemeente Waalwijk, dien wij van
den stand van zaken op de hoogte
stelden en mededeelden, dat indien de
P. N. E. M. niet genegen was, iets te
doen dat meer in overeenstemming
was met onze wenschen, onze firma's
allereerst om concurrentie-redenen,
genoodzaakt zouden zijn tot eigen
opwekking, waard®or daar onze be
drijven samen ongeveer 40 pCt. van
de industrie belasting geven, de renta
biliteit van het net zeer zou vermin
deren.
Op de vraag, mei welken prijs per
K. W. U. wij als maximum voor de
gunstigste afnemers accoord konden
gaan, is door ons, genoemd 10 c. per
K. W. U. en hebben wij tevens het
standpunt ingenomen dat wij met geen
enkel voorstel, dat leidt tot een hoogeren
prijs, genoegen zouden nemen.
Wij vernamen daarop het volgende
Reeds met Prof. van Swaay waren
indertijd besprekingen gevoerd, aan
gaande het contract van de P N E. M.
met de gemeente Waalwijk, bij welke
besprekingen de heer van S. had er
kend, dat deze gemeente wel aanspraak
kon maken op een bijzonder tarief,
daar de belasting, tengevolge van de
industrie in hoofdzaak een dagbelasting
is en dus voor de P. N. E. M. gunstig
en tevens gezegd, „dat hij voor Waal
wijk wel iets wilde doen". Van dit
iets doen evenwel, is nimmer iets ge
komen, hoezeer hierop ook is aange
drongen.
Verder staat na de vaststelling van
de te betalen som voor de maximale
belasting „Hetwelk herzien zal wor
den na den oorlog". Deze herziening
heeft nooit plaats gehad.
Tenslotte meende de heer Secretaris
dat waar het belang der industrie, het
belang der gemeente is, het niet onmo
gelijk was dat de Gemeente haar afne
mers terhulpe zou willlen komen, doch
dat het gewenscht was, alvorens hierop
verder te gaan eerst het voorstel van
de P. N. E. M. af te wachten.
Reeds voorziende, dat we met een
gemeentelijke actie waarschijnlijk niet
veel van de P. N. E M. zouden gedaan
krijgen, hebben wij gemeend, dat het
niet ongewenscht was een Provinciaal
lichaam op de hoogte te stellen, en
hebben wij ons gewend tot den heer
Timmermans, Voorzitter van den Kamer
van Koophandel, met het verzoek om
op de eerstvolgende vergadering de
electriciteits-kwestie ter sprake te
brengen, om zoodoende een actie te
krijgen over de geheele Provincie.
Na inlichtingen omtrent den stanc
van zaken was de heer T. daartoe
gaarne bereid, doch adviseerde ons,
onze eigen actie te blijven voorzetten.
Tevens vernamen wij, dat de Heer
T. die reeds geruimen tijd een eigen
opwekking heeft, door middel van een
Crossley ruwoliemotor, hierover zeer
tevreden is, vooral wat betreft bedrijfs
zekerheid en economisch werken.
Van deze stand van zaken, hebben
wij belanghebbenden op de hoogte
gesteld.
Maar heel duur, daar de maximaal
verhoogd wordt.
2) De prijzen welke deze firma's
betalen, worden echter niet genoemd.
Thans is ingediend een wetsont
werp tot verhooging van het invoer
recht op thee en bier. Dit ontwerp is
afgescheiden van het wetsontwerp tot
technische herziening van het tarief
van invoerrechten, dat de minister
eerlang hoopt in te dienen.
De accijns van bier beloopt thans
gemiddeld ruim f 0,02'/a per liter, welk
bedrag bij aanneming van het ontwerp
zal klimmen tot bijna 7 cent per liter,
een verhooging, die den bierprijs in
koffiehuizen niet belangrijk omhoog
behoeft te jagen, te minder waar deze
op dit oogenblik toch reeds door de
belanghebbenden met moeite op het
bestaande peil wordt gehouden. Toch
zal, ook indien de toeneming van het
bierverbruik, die sedert 1918 geleidelijk
plaats heeft door de verhooging mocht
tot staan komen of zelfs eenige daling
daarin mocht ontstaan, de maatregel een
bate afwerpen van pl.m. f 6,000,000,
Wat het invoerrecht op thee aangaat,
hetwelk thans f 25 per 100 kilogram
bedraagt, dit zou naar de meening van
den minister zonder overwegend be
zwaar tot f 100 per 100 kilogram kun
nen worden opgevoerd. De handel in
dit artikel geschiedt met het oog op
het tegenwoordig bedrag van het in
voerrecht toch reeds nagenoeg uit
sluitend met gebruikmaking van het
entrepotstelsel en zal dus deswege door
de voorgestelde verhooging geen groo-
tere moeilijkheden ondervinden terwijl
overigens het meerdere bedrag niet
van dien aard schijnt dat daarvan een
belangrijke vermindering van het ge
bruik van thee is te duchten,
Van de voorgestelde verhooging van
het invoerrecht op thee is voor de
schatkist eene hoogere bate van
f 7,000,000 's jaars te verwachten. In
totaal is dus een hoogere inkomst te
verwachten van f 13,075,000 's jaars.
In de plaats van mr. Van der
Grinten benoemd tot hoogieeraar aan
de R K. Universiteit te Nijmegen, is
benoemd tot gemeente secretaris van
Nijmegen, mr. J. L. Niessen, secretaris
van Tilburg.
Da indiening vaa sea wetsont
werp tot technischs herziening van het
tarief van invoerrechten la eerlang te
verwachten.
De Minister van Arbeid, H. en
N. zal de bsgrootingen der Kamers
van Koophandel niet goedkeuren, tenzil
aan het personeel der Kamers een 10
pet. salarisverlaging wordt opgelegd
met ingang van 1 Januari a.s.
De Minister van Kolonies heeft
principieel bezwaar tegen het pubheee-
rea van het oordeel van den G. G.
van Ned.-Iadië ten aanzien van de
Vlootwet.
Daar is me in den lande heel
wat te doen over de vlootwet. Een
ieder meent voldoende, vooral van de
niet-coodzakelijkheid op de hoogte te
zijn. Het wordt een politiek gedoe
van je wdsïe, alles wordt uit z'n ver-
aand gerukt. Men is bezig van S.D.A P.
zijde met een moESterpetilie. Bant ge
tegen dure koffie, thee of bier, vraagt
men den argelooze en na een natuurlijk
3, dan vooruit teekenen op de lijst
'tegen de Vlootwet, Men is niet op
de hoogte van den toestand, men kent
nauwelijks de kosten, of kostenser-
mCerdering, het belang van Nederland
en Indlë, onze positie. Wij ontzeggen
niemand het recht tegenstander te zijn
van de Vlootwet, maar meu oordeelen
met onbevangen blik.
Men heeft toch van den anderen kant
even goed te bedenken, dat deze vloot
gevraagd en noodzakelijk geacht wordt
om in Iadië de neutraliteit te kunnen
handhaven, zooais ons leger ons in 191'
buiten den wereid oorlog hield.
En evenmin hechten zij waarde aan
de beteckenis van Iadië voor onze
positie in de wereld, en aan het belang
van onze overseesche bezittingen voor
de volkswelvaart hier te lande, waar
mee het bestaan van duizenden, ook
vooral arbeiders, verband houdt.
Aan een cultureeie en confessioneels
taak van Nederland tegenover Indlë
wordt piotseling geen waarde meer
gehecht, geheel tegenovergesteld aan
de meeniogeo, welke anders werden
afgelegd en aanvaard. Men ontkent,
ook hij dis om voorlichting roept, het
stofieiijk belang dat ons land op aller
lei gebied bij Iadië heeft, en maalt er
niet om hoewel men zoo uiterst
beducht is voor ocs vaderiandsche
belang, dat ons land zonder Indlë
een staatje van absoluut geen beteekenis
gaat worden.
Men roept om voorlichting, in da
technische kwesties, waarover eea leek
moeilijk oordeelen kan. En toch hecht
men geen waarde 8as de oordeelen
van de Interdepartemectal Commissie,
van de Marine- en Legerstaven in
vaderland en moederland, van de
Indische Defensiecommissie, van den
1 Iadiscben-Volksraad, en van de Vloot
wet-commissie incluis, en men vergete
niet dat ook de Volkenbond den plicht
oplegt eventueel oorlogvoerenden van
ons grondgebied te weren;
Na al het geschreeuw tegen de Vloot
wet, die ld deze omstandigheden zeker
niet begeerenswaardig is, moet bet
bovenstaande eens tegenover gezet
worden,
De >Trlbune>, die anders nogal
schik in de Vlootwet-petionnement heeft
vertelt echter een mooi staaltje van
dat haadceekenenverzamelorsIn het
Amsterdamsche Wetkhuis met z$u 1205
verpleegden, is een van de ambtenaren
van de directie twee dagen vrij gesteld
vau dienst om bij de verpleegden rond
te gaan om ze het petitionnement te
laten teekenen. De oudjes zien in
dengene dis hua de lijst aanbiedt, al
lereerst hun superieur wien iets te
weigeren hun zeker zuur zal opbreken.
Er werd dan ook als ééa man ge-
teekend.
Aan de R. K. Vakbeweging en
aan de Sydicallst (orgaan vaa het
nieuwe Ned. Syndic. Vakvesbond) zijn
de volgende gegevees omtrent de
sterkte en den achteruitgang der ar
beidersorganisaties ontleend
cQ
e r* OO
J5* s
5
I I
in oo in n
,5
55 5 w
55 pi Z
Vaa 1910 af bedroeg het aantal ge
organiseerde a beiders in o-s land:
o\ ca
co
co
m
cu ro
ai CU
o
cu o
On co
-- *5
o J;
o -Q v*
8|
2
De vakorganisaties zijn dus weer terus-
gebracht tot het peil.vso 1 Ja*. 1918.
Een wetsontwerp tot verlenging
van den geldigheidsduur van het
Schoenenwetje heeft het Departement
van Arbeid. H. en N. verlaten.
Het Comité ten belange van het
Middenstandscrediet in het Zuiden
deelt mede, dat de groote deelname
van crediteuren der Bossche Hanzebank
het Comité heeft in staat gesteld om
de oprichting van een nieuwe Midden-
standsbank te verzekeren.
In een adres aan den Minister
van Financiën verzoekt de vereeniging
van tabaksfabrikanten nog twee jaar
te wachten met verhooging van den
tabaksaccijns.
De centrale commissie voor
georganiseerd overleg in ambtenaars
zaken adviseert in haar eindadvies
afwijzend ten opzichte van het haar
toegezonden ontwerp-besluit betref
fende een algemeene salarisverlaging
van 10 pCt.
Naar aanleiding van een bericht
in het Hd.bld van Woensdagmorgen
dat fn parlementaire kringen een ge
rucht zou loopen over plannen der
regeering om niet alleen het 7e leer
jaar niet verder in te voeren, maar ook
de leerstof van de overige 6 leerjaren
zoodanig te beperken en samen te
*9?
OjO
a3
T3
N
kegIFan vet iüidu.
O
C
o
CM
co
O
v co
- «si r*
ON
H 00
cm
00
S3
in
»- On
co «rv
CM
O
S O
CM
H O N
i> oo o
OO «o CO
OO co ON
co" VO
vo CO I>
OO VO CM
t> r-4 OO
OO VO Tji
O «O Tj"
O O O
N \0 H H
iCj N «-<
LO N
CO ON OO
cm iO «o
vo »o r- i>
CJ CM tr\ v*
N \0 N
B
.O
ryj
VO
VO OO
Ov
ov ca
25 CO VO >0
3 CV1 H SU
OV CU
Ov
VO
VO
lO
Tt< C—
co VN
C7V pv.
VO
Ov
Ov
O «o
w* OO
On •—4
ÏO
O
O
CU rH
OV vo
pm in
Ov vo
o co
cu OO
OV vo
Ov «n
ON m
OO O
ON rt
p* CM
H trt
VO
00
CM
m
CO
O
co
O
OO
CM
CM
O
ON
t£
a
3 j-
OS
e
it 3 •-*
O
O *Q rcr
O O
