at EEHP »tn BtT IÜIBEH
ST. NICOLAAS.
Tweede Blad.
Binnenland.
ST. NICOLAAS
17, 24 Nov. cn 1 December.
de meest doelmatige is,
ST. NICOLAAS of i.d.
Numm 95. Zaterdag 17 Nov. '23.
Iets omtrent de oudste
geschiedenis van
's-Srevelduin—Gapelle.
1200 1650.
XI.
Dat pastoor V o r n i u s met de
Roomsche kerk moet gebroken hebben
en dat hij gehuwd was en een kind
heeft gehad, blijkt uit de acte van 27
April 1618, voorkomende in het Ca-
pelsche schepenregister no. 16683
(1612 1628), tol. 103 verso, die ik
weder, als bewijsstuk, hier moet af
schrijven
Aenneminghe van 't onmondich
weeskyndt van Cornells
Pauwelsz. van V o r n,
pastor.
Op htiyden desen XXVII en Aprilis
anno 1618 compareerde Mr. Willem
Willemsz., wonende tot Gils, ende heeft
aengenomen het onmondich (genaemt
Adriaen Cornel issenwees
kyndt, soone van Cornells Pau
welsz., pastoor geweest tot
Ca pp el. ende belooft hy comparant
tselve te onderhouden sijn leven lanck in
cost ende cleederen. soo sieck als gesondt,
gelijck tselve eerlijck behoort, onder 't
verbandt naer rechten daer toe staende
waer voor Mr. Willem voorschreven sal
genieten tkyndts voorschreven gedeelte
van vader ende moederzali
ger competer ende; bekennende
hy comparant daer aff ten vollen voldoen
te sijn. Is expresselijck geconditioneert
off Mr. Willem voorschreven afflyvich
worden ende sijn huisvrouw tkyndt voor
schreven niet houden en wilde als voor
schreven is, sal aen tselve sijn gedeelte,
wesende ter somme van 76 rijnsgulden,
wederom geheelijck gerestitueert worden,
enz.
Met wie en waar Mr. Vornius
gehuwd is en waar hij, na zijn ver
moedelijken overgang tot het Protes
tantisme, gewoond heeft en gestorven
is, heb ik in de Capelsche registers
niet kunnen vinden, waaruit ik afleid,
dat hij Capelle heeft verlaten en elders
vermoedelijk te Gilze een goed
heenkomen en verblijf gezocht; Zijn
zoontje, Adriaen Cornelisz.,
van Voorn, van wien verder niets
bekend is, woonde in 1618 te Gilze.
Ongeveer 6 jaren nadat de Capelsche
parochiekerk in handen der Hervorm
den was overgegaan, n 1. 16 Juli 1616,
werd door den schout (Joris A d r i -
aenssen de Roy) de heemraden 2,
(Adriaen Aertsen Doedijn)
Gerit Antonissen Smidt
Wouter Adriaenssen Root-
hals,JanTo nissen deLeeuw,
Adriaen Adriaenssen de
jongen enCorstCorstensz),
den oud-secretaris (Peter Aertsen
P a e p), de kerkmeesters (Adriaen
Dircksz. van Clootwijck3)en
Joachim Aertssen), de heilige-
geestmeesters4) (W outer Claes
Heynen en Henrich Dircksz.
van der Maes) endeborge-
meesters s) (J a n jansz. de
Jongen en SebastiaenPeters)
een inventaris opgemaakt van de
kercken goederen en die goederen zelf
overgeleverd aan Jor. Johan van
Ravenschot, ambachtsheer van
Capelle en Waspik6). Die inventaris
luidt aldus:
Inden iersten eenen latijnschen bybel.
Item een kransken met eenen neusdoeck
met roode syde doorstickt. Item noch
twee casuyffelen7) met roodt temeyt
fluweel met goudt doorstickt, met twee
gelijcke dienstrocken. Item noch een roode
damaste choorcap met swart fluweel met
eenen vergulden appel met een root
cransken. Item noch een blau fluweelen
casuyfel met syde gesticht. Item noch
twee roode fluweelen casuyffelen met
goude coorden. Item noch een terneyte
casuyfel, met root fluweet geboorl, met
twee gelycke dienstrocken. Item noch twee
swarte dienstrocken met het wapen van
die van Bruhezen ende Robbrecht van
Gent. Item noch een swarte camelotte 8
casuyfel met root camelotte geboorl. Item
noch twee gordynen van groen en root.
Item noch een root terneyte sa) came-
lotten baercleet met een swarte fluweelen
cruys geboort. Item noch een ciborie9)
cleet met vier quaspen. Item noch een
root camelotte altaer cleedt met canifas 10)
gevoedert. Item noch negen swarte
alplappen x°a) met seven roode alplappen.
Item noch vier manipels twee roode
en twee swarte Item noch vier stoolen 12),
twee roade ende twee swarte. Item noch
een wit syden dweelken met een wit
doecxken. Item noch een root lapken.
Tot het jaar 1650 bleven bovenge
noemde kerk-ornamenten onder bewa
ring van de Roomsch-Katholieke familie
van Raveschot, totdat den 20 Mei
1650 eene kleindochter van bovenge-
noemden Jor. |ohan van Rave
schot, n.l. JuffrouwTheodora
van Loon, dochter van Jor. Ar-
noud van Raveschot, ze on
getwijfeld uit een gevoel van piëteit
te haren behoeve voor de som van 70
carolus gulden aankocht van de Ca
pelsche kerkmeesters C o r s t C o r-
nelisz. Leeuw en Jan Peters z.
O e r 1 e m a n s. (Kantteeker.ing bij bo-
vengenoemden inventaris).
Alvorens nog enkele bijzonderheden
mede te deelen omtrent den eersten
tijd der Reformatie te Capelle, moet ik
hier nog een lijst laten volgen van de
meest bekende personen, die gedurende
het Roomsche tijdvak van 1543 tot 1610
aldaar leefden en invloed, hetzij op
kerkelijk of maatschappelijk gebied,
hebben uitgeoefend
Geestelijken
1568. Adriaen Segers en Aert
Petersz. Paep.
Chirurgijn
1562. Mr. Gerard Arckelens.
Schout te Zuidewijn
1577. Adriaen van Clootwijck
Adriaensz.
Besoijen (Waalwijk).
J. van der Hammen Nicz.
Adriaen van* Ne r-
Nederveen, tijdelijk
1542-1543
ven of
pastoor.
1544—1546. Heer Pauwels, pas
toor.
1547—pl.m. 1556. Meesterjacob.
pastoor.
1553. Henricus Hesius, rector
van O. L. V. altaar
1553. Cornelius Fabri Petri,
rector van St. Barbara-altaar.
1553. Adrianus van Loon,
rector van St. Catharina-altaar.
1550. Adrianus Loeff Anto-
n i s z.,,3) rector, wiens plaatsver
vanger was Johannes van
C 1 o e t w ij c k.
Pl.m. 1556—pl.m. 1590. Heer An-
tonie Peters z., pastoor.
1592—1598. Mr. Henrick Gent-
ge n s, pastoor.
1598—1601. Mr. Cornelis Pau
welsz van Voorn, pastoor.
1602 1604. Mr. Henrick Gent-
g e n s, pastoor.
1605-plm. 1608. M r. Cornelis
Pauwelsz. van Voorn, pas
toor (f vóór 1618).
1544. Heer Joost de Roy.
1545. Heer Hubrecht Adri
aensz.
1555. Heer Philips Philipsz.
1565. Heer Cornelis Petersz.
van den Ryen, kapelaan
1571. Cornelius Petri Bie-
r i u s, kapelaan.
1571—1572. Cornelius van
Udenhout, presbyter.
Ambachtsheeren
1520-1556. Mr. Cornelis van
Gent Willemsz. en Jan van
Raveschot (1547).
1556-1559. Robbrecht van
Gent.
1552—1571. Arend van Rave
schot.
1571. Jan van Raveschot.
Ambachtsvrouw
PI m. 1598. Maria van Rave
schot Jansdochter, gehuwd
met Willem van Steenhuys.
Schouten
Pl.m. 1530—pl.m. 1556. Adriaen
Dircksz. van Clootwijck.
1557-1559. Joris de Roy
G e r i t s z.
1559—pl.m. 1565. Cornelis van
der Maes Hendricks z.
Pl.m. 1565—pl.m. 1580. Adriaen
de Roy Geritsz
Pl.m. 1580—pl.m. 1600. Peter An-
t h o n i s z.
Pl.m. 1600—na 1616. Joris Adri
aensz. de Roy.
Stadhouder van den schout
1607. Dirck Adriaensz. Roo-
ver.
Secretarissen
Pl.m.1543—pl.m.1565. Jan Dircksz.
van Clootwijck de Jonge.
Pl.m. 1565—pl.m. 1568. G ij s b r e c h t
Adriaensz. de Bruyn.
Pl.m. 1569—pl.m. 1580. Adriaen
Kepken alias van Oert.
Pl.m. 1580-pl.m. 1610. Peter
Aertsz Paep.
Pl.m. 1610-na 1617. A. Rom bouts.
Heemraden
1569. Hendrick Adriaensz.
Back, Anthonis Stoffelen
Aert Petersz. Paep, Peter
Anthonis z., Lambrecht
Lambrechtsz., Cleys Aertsz.,
Lambert Ariensz.
1580. Lambrecht Dircksz.,
Adriaen van Clootwijck
Adriaensz., Peter Aertsz.
Paep, Dirck de Roover
Adriaensz.. Jan Jansz.
Dolck, Adriaen Willem s z.
Smit, Adriaen Tonisz. Smit.
Heiligegeestmeesters
1588 Adriaen Doudijn Aertsz.
en Adriaen Petersz.
1607. Philip Payman, Corst
Corstiaensz. en Adriaen
J a c o p s z.
Kerkmeesters
1556. Tonis Symons en Jan
Petersz. Paep
1580. Lambert Dircksz. en
Dirck Ariensz. Roover.
Koster
PI m. 1528—pl.m. 1583. Mr. Leonard
I Adriaenssen.
Vaartmeesters van de Nieuwevaart:
Aanteekeningen.
1. Vermoedelijk zou het gemeente
archief van Capelle omtrent een
en ander inlichtingen kunnen
geven.
2. Heemraden synoniem met sche
penen
3. De bekende Elsje of Elisa
beth van Houweninge,
dienstmaagd van Hugo de
Groot, moesttegen Adriaen
vanClootwijckDircksz.
oom zeggen. (Capelsche schepen
registers).
4. Heiligegeestmeesters arm-
meesters.
5. De „borgemeesters" verrichtten
oudtijds eene andere functie dan
tegenwoordig. Hoofdzakelijk be
heerden zij de geldmiddelen der
gemeente en komen op dat punt
overeen met de tegenwoordige
gemeente-ontvangers.
6 Zie schepenregister van Capelle
no. 16685 (1612-1627) fol 71.
7. Een kazuifel is een deel van het
priesterlijk misgewaad opper
kleed zonder mouwen, waarop
van voren en van achteren een
kruis is afgebeeld.
8. Kamelotten uit kemels- of
geitenhaar geweven.
8a. Terneyte genaaid
9. Ciborie groote zilveren of
gouden kelk, met deksel gesloten.
10. Canifas kanefas weefsel van
hennep.
10a. Alplappen vermoedelijk alben
priesterlijke kleeding.
11. Manipel smalle zijden strook,
met één tot drie kruisjes, door
den priester aan den linkerarm
gedragen.
12. Stool lange, smalle, gekleurde
bandstrook, om den hals gaande
en tot aan de knieën reikend,
op de borst gekruist
13. Van een broeder van dezen
Adrianus, n.l. van Lam
bert Antonisz Loeff,
stamt af wijlen Mr.J.A L o e f f,
oud-minister van Justitie Adri
anus Loeff was in 1553
kapitteldeken te Hilvarenbeek.
Minister Colijn zeide te Amster
dam 't volgende over de crisis
De directe aanleiding tot de crisis
was de verwerping der Vlootwet
door de Tweede Kamer. De regeering
heeft het ontwerp-Vlootwet ingediend
omdat zij haren plicht inzake de
defensie van Indië niet wilde verzaken.
Spreker zeide de volle verantwoorde
lijkheid voor wat hij als minister heeft
helpen voorstellen en verdedigen, te
hebben aanvaard, doch hij wees ten
sterkste af de bewering dat hij de
geestelijke vader, de doordrijver van
deze wet zou zijn. Niet dat spreker te
dier zake niet ten volle homogeen was
met zijn collega's in het ministerie, in
tegendeel, doch hij moet afwijzen het
geestelijk vaderschap van de wet en
van het besluit tot behandeling.
Spreker wees er hierna op, dat ook
op ons land rust den plicht tot neutra-
liteitshandhaving en in een der betref
fende tractaten staat, dat iedere staat
de verplichting heeft, in geval van
oorlog te zorgen, dat de vijand buiten
zijn gebied blijft en zulks met de mid
delen waarover hij beschikt. Nu is
gezegd dat men vertrouwen moet heb
ben in den Volkenbond en in de groe
iende internationale arbeidersbeweging,
doch zoo zeide spr de nieuwe
wereldgeest na 1918 is zoo mogelijk
nog verdorvener dan vóór 1914. Vooral
waar Nederland's gebied zoowel in
Europa als in Azië licht aan den zoom
der gebieden, waarin de wereldconflic
ten worden uitgestreden, ligt op ons
land de ernstige plicht tot neutraliteits-
handhaving. Spreker wees er op hoe
uit het pas verschenen werk van
Churchill is gebleken, dat de Engelsche
regeering tijdens den wereldoorlog het
Nederlandsche leger heeft beschouwd
als 'n „substantieelen factor waarmede
rekening moest worden gehouden".
De vloot die thans werd voorgesteld
was evenals ons leger tijdens den
oorlog geen oorlogsinstrument, doch
een vredesinstrument.
Vooral in dezen tijd zal. naar de
meening der A. R. Partij, gegaan moe
ten worden tot het uiterste minimum,
dat met het oog op 's lands veiligheid
bestaanbaar is, doch ook dan niets daar
beneden. En daarom spreekt het van
zelf dat de A R partij alleen zal mede
werken bij de vorming van een nieuw
kabinet, wanneer de nakoming van 's
lands neutraliteitshandhaving ook zoo
zal zijn gewaarborgd. Wat betreft de
Onze adverteerders weten reeds lang dat een advertentie in
ons blad een goede verspreiding heeft en algemeen gelezen wordt.
Maar toch willen wij onze adverteerders bij gelegenheid van
a.s. ST. NICOLAAS nog meer van dienst zijn en er aan meewerken
dat hun advertenties van voor tot achter, van a tot z, worden na
gelezen en uitgespeld, en dat door de lezers beoordeeld wordt wie
het meeste zorg besteedt aan -'n advertenties.
Daaraan moeten al onze abonné's, groot en klein meewerken.
Zij moeten lo. ons doen weten hoeveel maal 't woord
of een andere aanduiding als „SINTERKLAAS" e. m. d.
voorkomt in de advertentie-kolommen (ook in de advertenties tusschen
den tekst) in de Nummers van ons Blad van
Daardoor zijn ze natuurlijk verplicht de advertenties precies
regel voor regel na te gaan, zoodat de geheele advertentie hen
onder oogen komt.
2o. Moeten zij ons berichten welke advertentie volgens hen
in een dezer drie nummers
nl. die door inhoud, samenstelling enz. de meeste attentie trekt.
Voor onze adverteerders is het dus zaak om hunne advertenties
zoo goed en aardig mogelijk saam te stellen. Aan 't zetwerk zullen
we alle zorg besteden, maar nemen hieromtrent geen verdere verant
woording op ons. Iedere adverteerder moet zelf zooveel mogelijk
aanwijzing daaromtrent geven.
Onze abonné's hebben dus een tweeledig werk.
lo. Moeten zij ons zoo nauwkeurig mogelijk opgeven, hoeveel
maal 't woord
tesamen voorkomt in de advertentiekolommen en de advertenties
tusschen den tekst in de Nummers van 17, 24 NOVEMBER cn
1 DECEMBER.
2o. Moeten zij ons opgeven, welke advertentie in die drie
nummers volgens hen 't meest pakkend is saamgesteld.
Aan deze wedstrijden hebben wij een flink aantal prijzen ver
bonden en wel als volgt:
Voor het raden van 'i aantal:
le prijs f 10.—
2e prijs f 7.50.
3e prijs f 5.—
4e prijs f 2.50.
5e 10e prijs: 1 doos luxe post, desgewenscht met naam bediukf.
10-15e prijs: 100 prachtige visitekaartjes m.passende enveloppe,
15—25e prijs: Een gebonden roman, getiteld: „Niet Schuldig"
Voor onze Winkeliers-Adverteerders:
(Die natuurlijk alleen voor prijs in aanmerking komen.)
le prijs1 gratis abonnement van 300 regels.
2e prijs 1 gratis abonnement van 200 regels.
3e prijs; 1 gratis abonnement van 100 regels.
In 't le kwartaal 1924 te gebruiken.
Ieder deelnemer is verplicht aan beide wedstriiden
mede te werken.
Wij twijfelen er niet aan of onze abonné's zullen medewerken
om dezen wedstrijd te doen slagen.
Wij gelooven dat we aan de inlichtingen die hierboven verstrekt
zijn, niet veel behoeven toe te voegen.
Alleen willen we nog vermelden dat de uitslag op Maandag
3 December ten onzen kantore in een in de vestibule geplaatste
bus moet worden gestopt of wel ons per post toegezonden, onder
teekend natuur ijk.
Men hee|t dus niets te doen als na te gaan hoeveel maal het
woord Si. Nicolaas, Sinterklaas, of i. d. voorkomt in het
nummer van heden, (in de advertentie-kolommen en in de adver
tenties tusschen den tekst) en dan welke advertentie men het meest
doelmatig of best acht, men noteert dit of knipt de advertentie uit,
men doet hetzelfde met de nummers van 24 November en 1 December
en men vult dan het biljet in dat in het nummer van 1 December
wordt afgedrukt en bezorgt het ten onzen kantore.
Dat is alles en we hopen dat zeer velen zich deze moeite
zullen geven.
51380
vraag waarom dit vlootontwerp nu
moest worden behandeld, wees spr.
erop, dat de kwestie der defensie van
lndië nu gedurende 17 jaren is voor
bereid, dus de zaak is niet bepaald
overhaast.
Hierna komend tot de vraag, wat
werd voorgesteld een vloot half zoo
groot als die door de technische com
missie werd voorgesteld, welke vloot
echter een volkomen eenheid vormde
en waaraan in 't geheel niet vastzat de
de noodzakelijkheid om een tweede
dergelijke vloot te bouwen.
Hierna behandelde spr. de finantieele
zijde en wees erop, evenals door hem
in de Kamer is gedaan, dat de kosten
van het ontwerp, wat Nederland betreft
even groot waren als het bedrag, dat
nu voor de vloot moet worden gevo
teerd. Doch vervolgde spr de
anti-vlootwetactie, geconcentreerd tegen
den persoon van den minister van
finantien, had een dieperen achtergrond.
De verwerping van de vlootwet, zoo
redeneerde men, zou ook het bezuini
gingsplan van de regeering doen ver
dwijnen en dat was de diepere acht^r-
DE ADMINISTRATIE
grond der actie, waarbij tevens gespe
culeerd werd op de anti-militairistische
gevoelens in ons volk en op den
tweeërlei inslag in de R.K. Staatspartij.
Spreker ging hierna in groote lijnen
het bezuinigingsprogramma na en zeide
dat alleen het hooge belang des lands
de regeering heeft genoodzaakt met dit
program te komen, hoe veel het haar
ook gekost heeft. Slechts zeer noode
ging zij er toe over om ook de sala
rissen aan te lasten, doch waar van
de 420 millioen kosten van den eigen
lijken Staatsdienst 210 millioen noodig
is voor de salarissen, is het toch dui
delijk dat de 140 millioen die bezuinigd
moet worden, niet gevonden kunnen
worden zonder de salarissen aan te
tasten.
Sprekers grief is echter dat men niet
even geduld gehad heeft om de regee
ring de gelegenheid te geven uitvoerig
haar denkbeelden uiteen te zetten. Dan
zou gebleken zijn dat de regeering
voornemens was bij de herziening der
salarissen meer dan nu, rekening te
houden met het elementbehoefte.
Zoolang de toestand van 26 October
