DE ECHO UAH HEI «EN.
Gouden Jubileum
No. 35. Zaterdag 28 April '28 51e Jrg.
9
TWEEDE BLAD.
Firma O. A. UüiNhtKS
1878 1 Mei 1928
Wederom geeft een Gouden zaken-
jubilé in onze plaats ons een zeer
welkome gelegenheid, in ons blad
een waaraeercud woord te wijden
aan een onderneming die er zooveel
toe heeft bijgedragen, dat de repuiaue
van het WaaiwijKsche labiikaai in de
schoenenbranche, zoowel in binnen-
als buitenland steeds op de hoogste
piaats bleef gehandhaald.
Terecht mogen wij dit jubileum
een bekroning noemen van een onver
moeid streven tot vervolmaking van
het product, van het zien steeds aan
passen aan de laatste eischen des
tijds. Want zoowel de suchter als
zijn opvolger hebben alle vooroor-
deelen en malaise-tijden ten spijt
steeds gebruik gemaakt van de nieuw
ste tecnnische hulpmiddelen var. de
beste kwaliteiten grondstoffen en
materialen en zich toegeiusi met alle
noodige kennis, om door al die jaren
heen te brengen een fabrikaat dat in
uitvoering en kwaliteit de concurrentie
met elk ander binnen- en buiten
landsch scnoenwerk zou kunnen
doorslaan.
Is er voor den geachten firmant,
zijn familie en niet minder voor zijn
talrijk personeel dus alle reden tot
een waardige feestelijke herdenking
van dit telt, ook ver buiten dezen
kring van direct belanghebbenden,
zoowel in onze plaats als in de ge-
heele schoen- en lederbranche zal dn
heugelijk jubilé belangstelling wekken,
zal men eeren de nagedachtenis van
den alom bekenden stichter, zal men
uiting willen geven van zijn hoog
achting en waardeering voor den
huidigen firmant.
Dan zullen hun verdiensten voor
de omwikkeling der schoenindustrie
in het algemeen en voor onze plaats
in het bijzonder in een helder dag
licht worden gesteld en hartelijke
woorden van gelukwensch en hulde
worden gesproken.
In die aigemecne hulde mag voor
zeker ons blad, dat zich het blad
van dit schoenen-centrum mag noemen,
niet achterblijven en gaarne willen
wij een en ander memoreeren van de
ontwikkeling van deze gerenommeerde
schoenfabriek en de verdiensten van
den firmant en zijn hooggeachte
familie.
Een stukje geschiedenis.
Wanneer wij hier in het kort de
geleidelijke ontwikkeling dezer zaak
schetsen, dan zal dit tevens het beeld
weergeven van de ontwikkeling van
de schoen nijverheid in geheel onze
plaats en streek.
De oorsprong en de eerste levens
jaren van het thans jubileerende
bedrijf verplaatsen ons in den tijd
toen de schoennijverheid nog uit
sluitend uit handwerk bedrijven be
stond en er met uitzondering van de
toen nog zeer primitieve stikmachines,
nog geen sprake van machinale
schoenmakerijen was.
Evenmin was er sprake van 8-urigen
arbeidsdag en moesten de schoen
makers 12 uur en vaak langer per
dag arbeiden tegen een vrij sober
loon. Maar wel heerschte er onder
die schoenmakers een opgewekte
geest; uit iedere werkplaais klonk
vroolijk gezang en gelach. Het was
in den tijd dat een patroon, diens
vrouw en kinderen, evengoed als de
'knechts om het hardst meezwoegden
en er onderling een verstandhouding
bestond alsof allen tot een gezin
behoorden. Toen het maakloon nog in
stuivers werd uitgedrukt en men nog
rekende met „schreeuwers", „huur
penning", „sloof", enz., toen week
loonen van f6.— a f 7.— buiten
kansjes waren.
Maar laten wij ons tot de thans
jubileerende zaak zelve bepalen.
In 1875 kwam de heer Otto Donkers
uit Megen geboortig, in dienst bij de
Wed. Fr. de Vries, die een schoen
makerij had aan het Hoogeind in het
pand thans genummerd 34 en bewoond
door den heer J. v. d. Meijdenberg
van Mierlo.
Reeds eerder was Otto Donkers in
deze schoenmakerij werkzaam geweest
en had er zijn vak grondig geleerd.
Toen dan ook zijn vroegere baas
Fr. de Vries kwam t<* overlijden achtte
men hem de geschikste persoon om
de leiding dezer zaak op zich te nemen.
Drie jaar later in 1878. besloot de
heer Otto Donkers, die intusschen met
deze zaak goed op de hoogte was ge
komen, het aanbod der wed. de Vries
tot overname van de zaak, te aanvaar
den. Het ging tot dusverre echter met
deze schoenmakerij niet al te best, doch
onder leiding van Donkers kwam ze
er weer geheel bovenop. Hij werkte
toen met een 7-tal knechts Hij huwde
even later met Adriana Pullens die,
van huis uit ook in de schoenmakerij
groot gebracht, hem daadwerkelijk
crachtig ter zijde stond. De zaak
marcheerde zoo goed dat na een paar
aar reeds naar een grooter pand
moest worden uitgezien. Aan het
Laageind werd een nieuw huis ge
bouwd, n 1. dat thans bewoond wordt
door den heer B. van Helvoirt No. 119,
doch ook hier zou spoedig, door het
steeds grooter worden van den om
zet, de ruimte te klein blijken en zoo
werd in 1886 het thans nog door de
tamilie Donkers bewoonde heerenhuis
met anntx ruime werkplaatsen gesticht.
Onnooüig te zeggen dat deze ge
stadige groei slechts kon verkregen
worden door het onvermoeid streven
van den stichter om steeds het beste
product op de markt te brengen en
nimmer tot het verbruiken van min
derwaardige grondstoffen en materialen
zijn toevlucht te nemen, hoezeer
slechte tijden en lage prijzen daartoe
ook aanleiding mochten geven. Zijn
schoeisel droeg in snit, model en
kwaliteit steeds een bijzonder cachet
en had in kooperskringen een beste
reputatie.
Hij stelde dan ook zeer hooge
eischen aan het door de knechts af
werd, doch vooral in uniformiteit van
afwerking, daar alle werkzaamheden
steeds door denzelfden knecht gedaan
werden, wat men vroeger, toen ieder
arbeider de paren geheel gereed
maakte, nooit kon bereiken. Het bleef
echter nog altijd geheel handwerk,
doch niet zoodra was er sprake van
machinale inrichting der schoenfa
brieken of ook Harry Donkers behoorde
tot de vooruitstrevenden die. ten spijt
van de profetiën der conservatieve
handschoenmakerijen, dai het machinaal
werk nimmer het handwerk zou kunnen
evenaren of vervangen, inzagen dat
alleen door machinale inrichting de
concurrentie van het buitenlandsch
fabrikaat afdoende kon worden be
streden.
In 1909 werd de nieuwe machinale
schoenfabriek in gebruik genomen.
Het personeeltal werd flink uitgebreid
en ook nu weer was het Donkers
grootste zorg om ook het machinale
product de vergelijking met het hand
werk en het buitenlandsch fabrikaat
glansrijk te doen doorstaan. Ja het
scheen nu nog meer in aanzien te
lijk fnuikend voor dit zoo bloeiende
bedrijf dat eensklaps zijn voornaamste
afzetgebied,het buitenland verloor.
Doen spoedig wist de heer Donkers
in eigen land dit verlies ruimschoots
in te naien.
De jaren van hoog-conjunctuur die
daarop gevolgd zijn en die vele schoen
fabrikanten lot te groote sprongen
forceerden, hebben deze firma geen
moment van het voor haar atgebakend
pad gevoerd, evenmin als de daarop
gevolgde inzinking aan een rustige,
gestadige ontwikkeling heeft in den
weg g staan.
Geleidelijk werd de fabriek vergroot,
het personeel uitgebreid, de machinale
inrichiing met de nieuwste vindingen
toegerust en al moge momenteel de
fabriek dan niet in omvang en pro
ductie vooraan siaan, het doel dat de
oprichter en de huidige fiimant zich
voorstelden, nl. om hei fabrikaat aan
den spits te stellen mag voorzeker
bereikt geacht worden. Men denke
maar eens aan zijne expositie op de
laats e vakienioonsteliing ie Waalwijk.
Op dat schitterend resultaat mag ae
heer Hany Donkers bij dit heugelijk
jubileum met voldoening en rechtma-
tigen trotsch neerzien en zijn beide
zoons Oito en Adnën, die reeds een
werkzaam aandeel ln het bedrijt heb
ben mogen zich hem ten voorbeeld
stellen, willen zij de reputatie van het
Donkers schoeisel ook in de toekomst
ongerept bewaren.
De productie bedraagt momenteel
meer dan 1U00 paar per week, terwijl
het personeel ruim 100 man sterk is.
Hoe de verhouding tusschen patroon
en werknemer in dit bedrijf is wordt
het best geschetst door het algemeen
bekend feit dat, wie eenmaal bij Don
kers werkt, daar gewoonlijk ook blijft.
Velen hebben reeds hun zilveren dienst-
jubileum gevierd, terwijl de meeste
anderen reeds een groot aantal jaren
in dienst zijn.
Ook de wijze waarop het personeel
zal uiting geven van zijn hoogachting
en hulde aan den patroon bij deze
te leveren werk, dat niet gemakkelijk
zijn algeheele goedkeuring kon weg
dragen. En dan nog was hij karig om
„'n pluimpje" te geven. Typeerend
is wel zijn gezegde: „Als ik niks zeg,
dan moet ge maar denken dat het
goed is".
Zijn schoenen werden op tentoon
stellingen tal van malen bekroond en
overal zeer hoog geroemd.
Ook in het maatschappelijk leven
van toenmalig Baardwijk nam de
heer Otto Donkers een vooraanstaande
plaats in. Geen gezelschap of gelegen-
heidscomité of hij stond er in vooraan.
Ook was hij een tijdlang lid van den
gemeenteraad en bekleedde verschil
lende functies
Ten tijde dat de groote omwenteling
in de schoennijverheid nabij of ge
deeltelijk reeds gaande was, werd de
heer Otto Donkers op 54-jarigen
leeftijd, in 1905, uit het leven, uit zijn
zaak en zijn gezin weggerukt.
Intusschen was zijn zoon Harry
reeds tot 'n krachtige steun in zijn
bedrijf opgegroeid.
Naar het voorbeeld van zijn vader
was ook de vervolmaking van het
product zijn ideaal en met jeugdige
energie heeft hij de zaak door zijn
vader gevestigd en op hechte grond
slagen geplaatst aangepakt en het is
vooral onder zijn leiding geweest dat
de zaak zoo'n groote vlucht heeft
genomen, niet alleen in uitbreiding
van personeel, fabriek en productie,
maar vooral in de perfectioneering
van het reeds zoo hoog geroemde
„Donkers"-schoeisel.
Met een personeel van circa 35 man
begon hij eerst den zg. verdeelden hand
arbeid in te voeren. De knechts
werkten toen in plaats van thuis op
den winkel en aan ieder werd slechts
een bepaald onderdeel van de ver
vaardiging van het schoeisel toege
wezen. Daardoor won de productie
niet alleen in kwantiteit, doordat ieder
arbeider in zijn onderdeel zeer bedreven
stijgen, want spoedig zien we de
fabriek een groote vlucht nemen. Niet
tevreden met een afzetgebied in eigen
land, gaat de vooruitstrevende firmant
zijn fabrikaat ook op de wereldmarkt
werpen en korten tijd later vindt het
grootste deel der productie voortaan
gretig afnemers in geheel Europa, is
dit laatste reeds een sprekend bewijs
van de voortreffelijkheid van het
Donkers-schoeisel, ook opandergebied
werd dit herhaaldelijk bewezen.
Op geen tentoonstelling ontbrak het
Donkers schoeisel en steeds vielen het
de hoogste onderscheidingen ten deel.
Vermelden wij nog dat ook de heer
feestelijke gelegenheid zal voldoende
bewijzen hoezeer allen met de zaak en
den patroon meeleven.
Wij meldden het reeds hoe zij vele
maanden lang zich onder leiding van
het actieve feestcomité hebben voor
bereid om dezen feestdag tot een on-
vergetelijken te maken. Wat zooalhet
resultaat van deze lange voorbereiding
is, wordt in het hieronder volgend
feestprogram in het kort aangegeven.
Behalve uit het personeel zullen nog
uit vele andere kringen de huldebe
tuigingen bij deze gelegenheid niet
ontbreken. Daarvoor staat de firma in
de schoenenwereld te hoog aange-
oogenblik worden bekleed demon
streert au laatste oveiüuiüciijk.
De heer Donkers vioegei wethouder
der oude gemeente Baaiawijk is thans
lid van den gemeenteraad, regent van
het oude Mannenhuis, voorzitter der
woningbouw vei etniging „Baardwijk",
lid van de commissie van bijstand
voor de gas elccincueit- en water-
leidtngbeditjven, lid van de schattings-
commissie voor de Rijksinkomstei.be-
lasung, lid van hel plaatselijk school
bestuur der Hoogere Handelsschool,
beschermheer der Liederiatel „Tot
Bloei der Toonkunst" en der Harmonie
„St. Jan". Van den onlangs geliqui-
deerden Nederl. Bond v. Schoei.tabr.
was hij jarenlang hoofdbestuurslid en
ook thans in het nieuwe verband is hij
lid van 't besiuur der Federatie van
Schoenfabrikanten en van 't bestuur
der Vereeniglng van Waalwijksche
Schoenfabrikanten.
Heeft de heer Donkers in al deze
functies groote verdiensten voor het
algemeen gehad, niet minder zijne
echtgenoole. Wie weet niet welk een
groote steun en stuwkracht Mevr.
Donkers is in den R.K. Vrouwenbond,
de kookschool, Misslenaaikring en in
alle mogtlijke ondernemingen of acties
waarin den steun der dames onont
beerlijk is. Men denke slechis aan haar
energieke leiding van de schitterend
geslaagde Mlssie-tentoonstelln.gwaar
van zij de ziel was.
Bij elke gelegenheid wordt een be
roep gedaan op hare medewerking
en nooit tevergeefs.
Moge dan de op handen zijnde
jubileumviering een grootsche getuige
nis worden van de algemeene waar
deering die men koestert voor de
verdiensten die de jubileerende zaak
en de familie Donkers voor zoovelen
heeft gehad.
Het zij ons vergund reedsbij voorbaat
onze hartelijke gelukwenschen aan te
bieden bij dit gouden zaken-jubileum
en onze beste wenschen te uiten voor
den groei en bloei van dit prachtbedrijf
in de toekomst, voor den jubilaris
zijne medewerkers en zijne geachte
familie persoonlijk.
Wij hopen en daar zijn wij zeker
van in ons verslag der feestelijkheden
ie kunnen getuigen van eene waardige
nuldiging en grootsche feestviering
De huldiging door 't personeel is
bepaald op Zaterdag 5 Mei a s.
Hier volgt het programma ter feest
viering
Dinsdag 1 Mei wordt de H. Mis
van 8 uur opgedragen tot deze
intentie.
Van 127a—2'/2 uur receptie ten
huize van den heer Donkers.
Verder wordt gedurende den dag
net feest in familiekring gevierd,
's Avonds 7 uur komt de harmonie
St. Jan" haar beschermheer een sere-
nade brengen en om 8 uur de lieder-
tafel „Tot Bloei der Toonkunst".
Johan Donkers, broeder van den hul
digen firmant, die in 1918 uit de zaak
trad, gedurende vele jaren ook een
groote stuwkracht voor de zaak is
geweest.
De oorlogsjaren werkten aanvanke-
schreven, daarvoor neemt de firmant
en zijn geachte familie een te vooraan
staande plaats in, ook in het maat-
schappelijk leven.
De volgende opsomming van functies
die door den heer H. Donkers op het
Zaterdag 5 Mei is de dag voor het
personeel.
's Morgens 9 uur H. Mis.
Te 107* uur bijeenkomst van het
personeel in het Patronaaisgebouw,
dat tot feestzaal zal worden ir-gericht.
Alsdan zal door den voorzitier van
het feestcomité, den heer Adr. van
Vlierlo Sr. het huldeblijk van het
personeel worden aangeboden. Dit
huldeblijk zal bestaan uit een bronzen
plaquette voorstellende den stichter
en den huidigen firmant, gevat in een
fraaie marmeren omlijsting, vervaar
digd door den hekend n Waalwijk-
schen kunstenaar Theo van Delft.
Tevens zal een vergroote reproductie
van de groep foto van het personeel,
die men hierbij in ons blad ziet afge
beeld, aan den patroon worden aan
geboden.
Met eenige zangnummers zal deze
plechtigheid worden opgeluisterd
's Middags 4 uur komt het personeel
wederom in het Bondsgebouw bijeen,
waar het door den heer Donkeis een
feestmaaltijd zal worden aangeboden.
Voor deze feestelijke bijeenkomst
heeft het actieve feestcomité een afwis
selend, veel belovend programma
saamgesteld.
Behalve verschillende nummers die
door het voor deze gelegenheid uit
het personeel opgerichte gemengd
koor zullen worden uitgevoerd onder
leiding van den heer L v. d. Geld,
staan nog heel wat tooneelstukjes,
voordrachten, gezamenlijke zangnum
mers en tal van andere variaties op
het program en bij voorbaat kan hier
reeds een uiterst vroolijke feeststem
ming voorspeld worden, die de waar
dige bekroning zal zijn van de maan
denlange voorbereiding, waarbij door
allen, zonder uitzondering, de grootste
toewijding is aan den dag gelegd.
Ingezonden Mededeelingren.
MIJNHARDT'S
Hoofdpijn-Tabletten 60 ct.
Laxeer-Tabletten 60 ct.
Zenuw-Tabletten 75 ct.
Staal-Tabletten 90 ct.
Maag-Tabletten 75 ct.
By Apoth. en Drogisten.
OTTO DONKERS.
HARRY DONKERS.
Het huidiKe personeel der jubileerende fa. O. A. Donkers. In het midden, zittend, de heer Donkers met zijn jrezin.
Het Feestcomité, bestaande uit: (zittend v.l.n.r.): A. Boom, Adr. van
Mierlo Jr, Elis. Verhoeven. H. v. d. Velden (accountant, ecre-voorz.)
en Adr. van Mierlo Sr. (voorzitter): (staande v.l.n.r.): L. v. d. Geld,
P. Dupont en A. ran Herwünen.