HET ZUIDEN
s
KERKORGEL.
No. 38. Zaterdag 11 Mei '29. 52e .Jrg.
TWEEDE BLAD.
it.
Vorige week heb ik gewezen op den
hoogen ouderdom van een groot ge
deelte van het materiaal, dat daaren
boven veel geleden heeft; thans moet
ik Uwe aandacht vestigen op een twee
de voornaam punt, waarop vooral de
groote vooruitgang van den modernen
orgelbouw in de laatste 50 jaren zijn
invloed doet gelden, n.l. de inrichting,
het systeem, volgens welke het orgel
gebouwd is. Een korte verklaring zal
hierbij zijn nut hebben. Men onder
scheidt bij orgelbouw drie systemen;
A. Het mechanische, waarbij alle
bewegingen van toetsen, registe'rtrek-
kers etc., naar het inwendige van het
orgel worden overgebracht door mid
del van draden, latjes (z.g. abstraeten),
tuimelaars, wippen enz., evenals bij
een ouderwetsche huisbel. Dit systeem
was en is nog berucht om zijn zwaren
en moeitevollen speelaard, en het spijl
mij, dat het beperkte bestek van deze
artikelen niet toelaat, dit uitvoeriger
te verklaren. De laatste 40 jaren is dit
systeem dan ook geheel en al verdron
gen door
B. Het pneumatische, waa'rbij alle
speelbewegingen worden overgebracht
door middel van luchtdruk. Hierdoor
wordt de reeds aanwezige gecompri
meerde lucht (z.g. orgelwind) aange
wend, om het grootste gedeelte der
krachtsontwikkeling, welke voor de
bespeling noodig is, van den organist
over te nemen, met het gevolg, dat dit
systeem een uiterst lichten speelaard
bezorgt, veel lichter zelfs dan van een
piano. Daarenboven vergemakkelijkt
dit systeem ook in hooge mate de be
diening der registers en heeft het de
mogelijkheid geopend voor een on
noemelijk aantal register-combinaties
en speelgemakken, welke het mecha
nisch orgel onmogelijk kon leveren.
Ontegenzeggelijk levert deze pneu
matiek in vergelijking met het mecha
nische systeem ook enkele nadeelen op,
waartoe gewoonlijk gerekend worden
het bruuske aanspreken der pijpen, en
vooral het te laat aanspreken tenge
volge van het tijdsverloop, dat de wind
noodig heeft om zijn weg af te leggen.
Deze nadeelen waren dan ook oorzaak,
dat aanvankelijk vele orgelbouwers en
organisten zeer vijandig tegenover de
pneumatiek stonden, doch tegenwoor
dig, nu het systeem na jaren van ont
wikkeling en verbetering een hoogen
- trap van volmaaktheid en een voldoen
de 'bedrijfszekerheid verkregen heeft,
kunnen door vakkundige afwerking de
nadeelen tot een minimum gereduceerd
worden, zoodat zij niet meer opwegen
tegen de veel grootere voordeelen, wel
ke er aan verbonden zijn, en zoo zal
heden ten dage w7el geen orgelbouwer
het meer in de hersens krijgen om nog
een mechanisch orgel te houwen.
Ten derde volgt het meest moderne
op 't gebied van o'rgelbouw
C. Het electrische systeem, waar
bij alle bewegingen door middel van
electrische stroom wordt overgebracht.
Hoewel men 'reeds sedert een 80-tal ja
ren allerlei proeven heeft aangewend
met zeer uiteenloopend succes, om de
electriciteit dienstbaar te maken voor
den orgelbouw, hetzij in combinatie
boven al gezegd is, dat al deze ve'rnieu-
wingen groote geldsommen zullen vor
deren, maarlaat ik er onmiddellijk
bijvoegen, men moet niet vergeten, dat,
wanneer het mechanische systeem van
ons orgel moest behouden blijven, er
aan de diverse onderdeden ook voor
heel veel geld gerepareerd zou moeten
worden, hetgeen mijns inziens onver
antwoordelijk geld verknoeien zou zijn,
1000 meter hoogte bedroeg de tem*
peratuur nog 79 graden F. De vlieg-
booten zijn echter in goeden toestand
aangekomen.
De candidaatverkiezingen in de R K.
Kieskringen.
Men moet de samenstelling der
candidatenjijstengoed verstaan.Neemt
men b.v.b. de lijst van de gecombi
neerde Kieskringen Den Bosch en
met de pneumatiek, hetzij zuive'r elee- terwijl met een grootere uitgave ook de Zee!and Dat nu de heeren Krijgsman
trisch, toch heeft het nog lang geduurd,
eer dit systeem de noodige bedrijfsze
kerheid verkreeg. Het is evenwel het
systeem der toekomst en de gi'oote
voordeelen, die het voor het orgelspel
met zich brengt, zijn doodeenvoudig
ontelbaar; van tijdverlies voor het
overbrengen der beweging is hier na-
turlijk geen sprake, ook al is de speel
tafel nog zoo ver van het orgel verwij
derd; vervolgens levert de electrische
verbinding de mogelijkheid voor een
verplaatsbare speeltafel, en de register-
combinaties grenzen aan het oneindige.
Deze en nog meer wondere dingen heb
ik persoonlijk kunnen constateeren bij
het kolossale electrische orgel in de
Maria-basiliek te Kevelaar en bij het
pas gebouwde werk in het Lemmens-
ïnstituut te Mechelen. Reeds vóór 25
jaren werden electrische orgels ge
bouwd (b.v. het groote Musikvereins-
orgel te Weenen in 1907), en in het
buitenland, vooral Duitschland, Oos
tenrijk en Amerika past men steeds
meer en meer dit systeem toe; ook in
ons land zijn reeds verscheidene elec
trische orgels geleverd, zoowel door
Hollandsche orgelbouwers (zooals in
de Kerk van het Heike te Tilburg), als
door Buitenlandsche firma's (o.a. in
de Nieuwe Protestantsche Zuiderkerk
te Rotterdam), doch onze eigen binnen-
landsche orgel-industrie heeft nog niet
die hoogte bereikt, dat zij tot het fa-
briceeren van electrische orgelwerken
in staat is, zoodat men voor dit systeem
op de buitenlandsche groot-industrie
is aangewezen, waarvoor echter om ve
le redenen zulke gewichtige bezwaren
bestaan, dat men verstandiger doet, dit
systeem met rust te laten. Daarenboven
vraagt dit systeem een koninklijk ge
vulde geldbeurs!!
Hierbij doet zich ook onze Holland
sche securiteit gevoelen, waarvoor
eerst een nieuwigheid volkomen safe
moet zijn, voordat men tot de toepas
sing ervan overgaat.
Uit deze korte verklaringen dei' or
gelbouwsystemen moge U voldoende
gebleken zijn, dat het mechanische sy
steem, volgens welk ons orgel gebouwd
was, totaal verouderd is, en wanneer
dus bij heropbouw het o'rgel moet wor
den ingericht volgens de eischen des
tijds niet alleen, maar ook overeen
komstig den stand van het tegenwoor
dige orgelspel, dan moet noodzakelijk
dit systeem vervallen, wat vanzelf met
zich medebrengt, dat de bestanddeelen
van het oude o'rgel, zooals speeltafel,
speelmechaniek, windladen enz. allen
moeten vervallen, en er dus niets te
gebruiken overblijft dan de pijpen en
de blaasbalgen met de regulateurs. Nog
eens wil ik hier wijzen op hetgeen hier-
voldoening geschonken wordt, dat hel
geld beter besteed is.
PETRUS DE BREE, Pr.
Seminarie „Beekvliet",
Sr. Michiels-Gestel.
BUITENLAND.
De nieuwe Amerikaansche tarie/wet.
De nieuwe republikeinsche tarief-
wet is vandaag ingediend. Tot de
voornaamste voorgestelde wijzigingen
behooren een algemeen tarief van 3
ets, per pond op ruwe suiker, met
uitzondering van Cubaansche suiker
waarvoor 't tarief slechts 'n kleinig
heid verhoogd is. De algemeene
tarieven voor geraffineerde suiker
bedragen 3,5 ets, voor geraffineerde
Cubaansche suiker 2,8 ets, tegen
thans resp. 2,39 en 1,91.
De wet stelt geen wijziging voor
in 't tarief voor gegoten ijzer, terwijl
katoen van lange vezel vrij blijft.
De wet verdubbelt vrijwel de invoer
rechten op rundvleesch en verh< ogt
het invoerrecht op ruwe wol met 3
ets. per pond. Terwijl er geen wijzi
gingen worden voorgesteld in de
tarieven voor haver, tarwe- en gerste-
bloem wordt voor mais'n verhooging
van 15 a 25 pet. per bushel aanbe
volen. In het tarrief op levend vee,}
of dat op appels, kersen en visch
worden geen wijzigingen voorgesteld.
en v. d. Putt daarop als no 9 en 10
staan beteekent niet, dat zij eerst na
de heeren v. Beek, Schaepman en
Lambermont een kans zouden krijgen
om Kamerlid te worden. Mocht er,
na de verkiezing van de 5 eerste
candidaten, een vacature ontstaan,
dan zal niet in elk geval de heer v.
Beek als opvolger het eerst aan de
beurt komen. De bedoeling is dat dit
alleen geschiedt als voor den zetel
Fleskens (landbouw) een vacature zou
ontstaan. Hetzelfde geldt ten aanzien
der zetels-Deckers en Lockefeer met
de heeren Schaepman en Lamber
mont, die voor dezen als plaatsver
vangers gelden. Mocht dus voor de
candidaten 4 en 5 ooit een vacature
ontstaan, dan is de bedoeling dat
daarin voorzien wordt door de be
noeming van no 9 en 10 met over
slaan dus van nos. 6, 7 en 8. Dit kan
geschieden doordat de onder die num
mers bedoelde heeren voor eene
benoeming bedanken en dan weer
onder aan de lijst worden geplaatst.
't Zelfde is 't geval in den Kieskring
Tilburg met Mr. Steenberghe.
BINNENLAND,
De radio en de verkiezingen.
De Tijd meldt, dat naast de Chr.
ook de Kath. Radio—Omroep aan
den Radioraad had medegedeeld, de
politiek liever uit den zender te hou
den, maar indien ook door anderen
de geboden gelegenheid wordt geac
cepteerd, zijn elf kwartiertjes (voor de
politieke afterdinner speeches) te aan
vaarden. De zendtijden zijn over de j terrein n zeer interessante voetbal
VOETBALSPORT.
WAALWIJK.
w. s. c.
Door zeer toevalligen samenloop v.
omstandigheden kon op Hemelvaarts
dag de wedstrijd Unitas—-W.S.C, niet
doorgaan, doch zal deze nu morgen in
Gorinchem gespeeld worden.
Voor dezen wedstrijd zal een fiets
tocht georganiseerd worden en vertrou
wen wij dat hieraan niet alleen alle W.
.S.C.'ers, doch ook vele supporters zul
len deelnemen.
Het vertrek is bepaald op 11 uur
vanaf Hotel de Twee Kolommen.
Op len Pinksterdag zal op 't WSC-
Zonder schriftelijke toestemming is eenige overname uit deze rubriek verboden.
Brieven en bijdragen voor deze
rubriek te zenden aan
OOM WIM,
De Echo van het Zuiden, WAAL WIJK,
DE BLOEMEN
VAN DE KLEINE IDA.
Sprookje naar Andersen.
I.
„Mijn arme bloemen zijn heelemaal
dood!" zei de kleine Ida. „Ze waren
gisteravond nog zoo mooi en nu han
gen .alle bladeren verwelkt naar be
neden! Waarom doen ze dat?" vraag
de ze den student, waarvan zij zoo
veel hield. Want hij kon zulke mooie
geschiedenissen vertellen en knipte
de grappigste figuren: harten met
kleine dames er in, die dansten;
bloemen en groote kasteelen, waar
van de deuren open en dicht konden
worden gedaan; het was een vroolij-
ke student! „Waarom zien de bloe
men er vandaag zoo treurig en ver
vallen uit?" vraagde ze opnieuw en
liet hem een heel bouquet zien, dat
gaiisch en al verwelkt was.
„Ja, weet je wat haar scheelt?"
antwoordde de student, „de bloemen
zijn vannacht op een bal geweest en
daarom laten ze de hoofden hangen!"
„Maar bloemèn kunnen toch niet
dansen!" merkte de kleine Ida op.
„Jawel", zei de student, als het
springen zij vroolijk rond; bijna el-
ken nacht houden zij bal!"
„Mogen er geen kinderen mee op
het bal komen?"
„Jawel", antwoordde de student,
kleine madeliefjes en lelietjes van
dalen!"
„Waar dansen die mooie bloe
men?" vroeg de kleine Ida, die graag
alles wilde weten.
„Ben je niet vaak buiten de poort
bij het groote slot geweest, waar de
Koning 's zomers woont en waar de
mooie tuin is met al die bloemen er
in? Je hebt toch de zwanen wel ge
zien, die naar je toe zwemmen, als je
ze broodkruimels wilt geven? Daar
nu wordt het bal gehouden, wat ik
je zeg!"
„Gisteren ben ik met moeder daar
buiten in clen tuin geweest", zei Ida,
„maar alle bladeren waren van de
hoornen en er was geen enkele bloem
meer over! Waar zijn die nu? Verle
den zomer zag ik er zooveel!"
„Die zijn nu in 't slot!" antwoord
de de student. „Je moet weten, dat,
zoo gauw als de Koning en al zijn ho
velingen naar de stad trekken, de
bloemen dadelijk uit den tuin naar 't
slot verhuizen en wat 'n pleizier heb
ben. Dat moest je eens zien! De twee
mooiste rozen gaan op den troon zit
ten en zijn dan koning en koningin.
Al de rooie hanekammen gaan aan
weerszijden naast den troon staan
en buigen maar al door; dat zijn dan
beide zenders en partijen verdeeld.
We staan er dus goed voor.
Bijna 84000 leden.
Blijkens mededeeling van den voor
zitter van den Katholieken Radio-
Omroep, pastoor Perquin, voor de
microfoon van den Huizer-zender
gedaan, zijn in de afgeloopen week
(van Maandag tot Zondagavond)
13.753 personen toegetreden als lid
van den K.R.O.
De twee weken vóór de vorige week
bedroeg dit getal ruim 24.000. De
K.R.O. telt thans 84,000 leden.
De marinevliegbooten naar Indië.
Men meldt nog uit Karatsji
De tocht van Bender Abbas naar
Karatsji heeft veel van de vliegers
gevergd. Tijdens de vlucht hadden
zij zoo goed als geen uitzicht. Op
andere mooie bloemen en dan is er
groot halde blauwe viooltjes stellen
kleine adelborsten voor, die dansen
met hyacinthen en croeussen en noe
men ze „freules"De tulpen en de
groote gele lelies, dat zijn de oudere
dames, die zien toe dat er netjes ge
danst wordt, en dat alles behoorlijk
toegaat!"
„Maar", vroeg de kleine Ida, „is er
dan niemand, die de bloemen er iets I
van zegt, dat ze in het slot van den
Koning dansen?"
„Er is niemand, die er eigenlijk
iets van gewaar wordt!" zei de stu
dent. „Somtijds komt in den nacht
wel de oude slotbewaarder, die daar
buiten op alles moet passen, hij heeft
een grooten bos sleutels in de hand;
maar zoodra de bloemen de sleutels
hooren rammelen, houden ze zich
heel stil, verstoppen zich achter de
lange gordijnen en steken alleen het
hoofd er uit. „Ik kan ruiken dat hier
bloemen in de zaal zijn!" zegt de oude
slotbewaarder dan, „maar zien kan
ik ze niet."
„Dat is vermakelijk!" riep de klei
ne Ida en klapte in de handen. „Maar
zou ik de bloemen ook niet kunnen
zien?"
„O, ja!" zei de student, denk er
maar aan, dat je door 't raam kijkt,
als je weer naar buiten gaat, dan zul
je ze wel zien. Dat deed ik vandaag
nog en toen zag ik een groote gele
lelie op de canapé liggen; die rekte
zich uit en verbeeldde zich, dat ze
een hofdame was!"
„Kunnen al die bloemen uit den
botanischen tuin ook naar buiten
gaan? Kunnen die dat heele eind
loopen?"
„Ja, daar kun je zeker van zijn",
gaf de student ten antwoord, „want,
als ze willen, kunnen ze vliegen! Heb
je die mooie vlinders niet vaak ge
zien, de rooie, de gele en de witte?
Die zien er bijna net zoo uit als bloe
men, en dat zijn ze ook geweest; ze
zijn van den stengel hoog in de lucht
j gesprongen en hebben daar met de
blaadjes geklapperd, alsof het kleine
vleugels waren en toen konden ze
vliegen. En daar ze goed boven ble-
I ven, kregen ze verlof om ook overdag
te vliegen en hoefden niet weer tel-
kens op den steel te gaan zitten en
zoo werden de bladeren ten laatste
wedstrijd gespeeld worden tusschen
twee ploegen, resp. samengesteld uit
oud-spelers der vereenigingen WSC
en Quick. Volgende week zullen wij
de namen der resp. spelers publicee-
ren.
WASPIK.
De voetbalvereeniging Brabantia,
aangesloten bij den Brabantsehen Voet-
banbond is ontbonden. Opgericht is
thans eene nieuwe R.K. Vereeniging
Hercules.
HEUSDEN.
—De aangekondigde wedstrijd V.I.O.
S., alhier en Jong Ammerzoden, kon
door omstandigheden met Hemelvaarts
dag niet doorgaan en is uitgesteld moe
ten worden.
DUIVENSPORT.
WAALWIJK.
Zondag 5 Mei hield de Waalwijk-
werkelijke vleugels. Dat hel) je toch
zelve gezien! Maar 't kan ook best
zijn, dat de bloemen in den botani
schen tuin nog nooit huiten in het
slot van den Koning zijn geweest en
niet eens weten, dat het daar 's nachts
zoo vroolijk toegaat. Daarom moet
je eens doen, wat ik je nu zeggen zal,
en je zult zien, dat de professor in de
plantkunde, die hiernaast woont
je kent hem immers wel? de han
den van verbazing in elkaar zal slaan.
Als je in zijn tuin komt, moet je aan
een van de bloemen vertellen, dat er
op het slot buiten een groot bal is;
die zegt het dan weer aan al de an
deren en dan vliegen ze weg. Komt
dan de professor in den tuin, dan is
er niet één bloem meer, en hij kan
maar niet hegrijpen, waar ze geble
ven zijn."
(Wordt vervolgd).
FLIK EN FLOK.
II.
„Die muizen", sprak de vrouw,
„Ze zijn toch zoo brutaal.
Och, hadden we een poes,
Die ving ze, allemaal!!!"
„Nu vrouw", sprak Knip, „ik zal
Wel voor een poesje zorgen,
Een goede muizenkat,
Heb slechts geduld tot morgen".
Den dag daarop ging Knip
Naar een naburige stad,
Waar hij sinds jaren al
Ben oude tante had.
Die zou wellicht voor hem
Een poesje willen missen.
Hierin zou hij, dit bleek,
Zich dan ook niet vergissen.
Des avonds laat bracht Knip
Een aardig poesje thuis.
Zie zoo, dacht hij, nu is 't
Voor muizen hier niet pluis.
Het lieve beest werd goed
En rijkelijk onthaald
Op lekkers, brood en melk
En daarna werd bepaald
Dat poes een naam zou hebben.
Men noemde haar Minet
Na deze plechtigheid
Werd ze in haar mand gezét.
UIT HET DAGBOEK VAN
PIETER POR.
6 Mei. Gisteren in de Kiesvereeni-
ging stemmen geweest, met
Buurman. Onderweg vroeg ie
me om inlichtingen. Toen ik
ra'n uitleg begon, stopte ie
„schei maar uit, ik zal 't poli
tiek—advies wel volgen, anders
ben ik er nog niet zoo zeker
van, dat ik goed stem".
Aan dat politiek advies zit
toch wel een scheef oor.
7 Mei. Nog 'ns rustig 't raadsver-
slag gelezen. Wat hangt v. d.
Waerden toch 'n somber beeld
op van onze plaats
'k Vind het zeervreemd.dat
Weth. Smolders zaken uit ge
heime zitting (of vertrouwelijke
bespreking) klapt, vooral als 't
moet dienen om 'n opponent
te treffen. Da's niet fair.
Stem zeer in met plannen
Kerkpad bouw. Onze gemeen
te zal er 'n beter beeld door
krijgen.
8 Mei. Met belangstelling gelezen
wat er over Van Delft's expo
sitie is geschreven. Natuurlijk
goed om in Den Bosch te
exposeeren. Maar zou't Comité
nou ook kunnen bevorderen,
dat onze inwoners eens gele
genheid krijgen om in eigen
plaats 't werk van een hunner
te zien Dat zou onze burgerij
zeker zeer op prijs stellen.
9 Mei. Dankbaar kennis genomen
van hetgeen Jhr. van Sasse van
Ysselt Zaterdagavond in Den
Bosch gezegd heeft over de
cultureele beteekenis van Waal
wijk.
Zoo'n frisch geluid van hoog
staande, bevoegde en onver
dachte zijde, waarbij onze
plaats ten voorbeeld wordt ge
steld aan geheel Brabant, doet
heel wat anders aan dan de
sombere beschouwingen van be
paalde raadsleden, 't Was hier
gelukkig „geen overdadige wel
varendheid die niet bestaat"
maar cultureele welvarendheid
die wel bestaat, tenminste vol
gens Jhr. Mr. van Sasse van
Ysselt.
Kleineeren van eigen gemeer>-
t?, is dit des raadslids taak?
10 Mei. Buurman schrok van 't slot
Ingezonden stuk van Inspecteur
Steegmans, n.l. waar deze
schrijft, dat de raadsleden niet
moeten meewerken met B. en
W. om den belastlngfactor om
laag te krijgen
Elke gemeente gaat er prat
op, als de factor daalt en hier
zou men er niet aan mogen
meewerken.
Een advies van zeer twijfel
achtig democratisch gehalte
sche Concoursbond een wedvlucht van
uit Quiévrain, afstand 172 K.M. De prij
zen werderv behaald als volgt:
Dat was des avonds laat.
Den anderen morgen kwam
Flik als gewoonlijk zien
Waar bleef zijn boterham.
(Wordt vervolgd).
DE TWEE BOKKEN.
Twee bokken, beide sterk
En beide even vlug,
Ontmoetten eens elkaar
Op een smalle, smalle brug.
De brug was sterk genoeg
Dus geen gevaar ze bood
Maar onder deze brug
Was een diepe, diepe sloot.
„Ga", sprak de eene bok,
„Eens even wat op zij,
Je ziet toch, deze brug,
I Die is voor mij, voor mij".
„Wel", sprak de andere bok,
„Voor mij is ze even goed.
Dus haast je nu maar wat,
Op zij! met spoed, met spoed".
„Och kom", zei de eerste weer,
„Het meeste recht heb ik.
Je ziet toch dat ik heb
Den langsten, langsten sik!"
Toen zei weer d'andre bok;
„'t Komt op de horens aan.
En die heb ik het grootst
Heb jij 't verstaan, verstaan?
Dus, ik ga niet op zij.
Hier heb je een stoot, pak aan
'k Heb heusch geen lust om hier
Te blijven, blijven staan."
En zoo 't gevecht begon
Al op die smalle brug.
Want d'ander gaf al gauw
Een stoot, een stoot terug.
'k Weet niet hoe lang ze vochten,
Die bokken sterk en groot,
Wel, dat ze zijn gevonden
Dood in de diepe sloot.
OUDERS, LEZEN UWE KINDEREN
OOK ONS JEUGDHOEKJE.
O O 11CCIUC IMCSJMllliiCll L/tll UU3V/U vu
