Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
i
HEERENBAAI
Hoeden en Petten
H. VERHULST,
Bij Examens
NUMMER 44.
ZATERDAG 31 MEI 1930.
53e JAARGANG.
SITOAVBi
WAALWIJKSOHE STOOMDBJJKKEBIJ ANTÖON TLELEN.
T*l«rr.-Altree: KCMO.
Telefoon No. S|.
DIT NUMMER BESTAAT JUT
VIER BLADEN.
EERSTE BLAD.
Eenige cijfers en beschouwin
gen omtrent het Lager
Onderwijs in Waalwijk.
De Plaatselijke Commissie van Toe
zicht op het L. O., heeft ook dit jaar
haar zorg besteed aan de samenstelling
van statistieken betreffende het Lager
Onderwijs in onze gemeente. Uit het
lieden aan den Gemeenteraad aange
boden verslag blijkt in de eerste plaats,
dat het totaal aantal leerlingen van de
scholen voor gewoon L. O. is toege
nomen van 1463 op 31 Dec. 1928 tot
1501 op 31 Dec. 1929, welke ver
meerdering ten goede kwam aan de
R.K. Scholen en de Openbare School.
Van de 1501 kinderen (alle verdere
cflfers hebben betrekking op den toe
stand van 31 Dec. 1929) bezochten
1284 de verschillende R. K, Scholen
en wel
a. jongensscholen.
Broedetssehool A 229 leerl.
B 228
Qrootestr. 58a (v.m. Besoyen) 76
Baardwijksche straat 124
657 leerl.
b. Meisjesscholen.
Qrootestr. 244
(St. Theresiasch.); 242 leerl.
Crispijnstraat 170
Qrootestr. 58a (v.m. Besoyen) 75
Minister Loefstraat 48 140
627 leerl.
Totaal aantal leerlingen op alle R.K.
Lagere scholen 1284 leerlingen.
De openbare School telde 118 leerl.
waarvan 67 jongens en 51 meisjes;
ie Christelijke School 99 leerl., waar
van 48 jongens en 51 meisjes.
Aan de R K. Jongensscholen waren
werkzaam20 leerkrachten, aan de
K. Meisjesscholen 19 en aan de
Openbare en Christelijke School eik 3.
Behalve de gewone vakken van
mderwijs, waaronder bij de bijzondere
scholen ook het Godsdienstonderwijs
gerekend worden, wordt aan
verschillende Waalwijksche Scholen in
iparte cursussen gelegenheid gegeven
'1 het aanleeren van vreemde talen.
Over deze kwestieal of geen
vreemde talen op de lagere Scholen,
Is veel geschreven en verschil van
Mening in dit punt is inderdaad zeer
ped mogelijk. Voor een lagere school
n een plattelandsgemeente of een
lagere school met bijna uitsluitend
i'beiderskinderen, die dikwijls op den
»ag waarop ze 14 jaar worden van
ichool gaan, acht ik het aanleeren van
!en vreemde taal op de lagere school
het algemeen onnoodig en daarbij,
Iennis van de beginselen van een
"eemde taal vervliegt zeer spoedig,
"anneer het practlsche leven niet voor
repassing, bevestiging en uitbreiding
|a[j die kennis zorgt. De uren aan
ilke lessen besteed, zijn vaak een
l'gernis èn voor den onderwijzer èn
!t gros der leerlingen, dat meestal
"61 veel voelt voor het thuis leeren
'aiJ woordjes en spraakkunst of het
'aken van thema's, terwijl de kleine
r°ep leerlingen, die wel prijs stelt
P de kennis van een vreemde taal,
°°r het groote getal onverschilligen
hun vorderingen worden geremd,
oor die kinderen, welke later naar
f™ inrichting voor middelbaar onder-
gaan, acht Ik het een voordeel,
zij althans eenige kennis van één
meer vreemde talen hebben ver
erven, omdat de eerste klasse van
n middelbare school voor jongelui
le »et studeeren nog moeten leeren.
vaak te zwaar is. Nu wordt er vooral
in de laatste jaren in verschillende
gemeenten ook propaganda gemaakt
voor Esperanto—onderwijs, bestaande
in het aanleeren van een kunstmatige
hulptaal, welke het internationaal
verkeer en de internationale samen
werking zeer ten goede zouden kunnen
komen.
Voor iemand die reeds wat aan
vreemde talen, vooral Fransch, heeft
gedaan, is Esperanto gemakkelijk te
leeren, maar voor dezulken is die
hulptaal niet bestemd. Anderen hebben
ook voor Esperanto dezelfde moeilijk
heden bij het leeren van woordjes als
bij het aanleeren van elke andere
vreemde taal het geval is, de spraak
kunst van het Esperanto is wel veel
eenvoudiger dan die van Fransch ot
Duitsch, maar dit ten deele schijnbaar
voordeel (vergelijking van van elkaar
verschillende spraakkunstige vormen in
twee of meer talen verheldert het taal
kundig inzicht) weegt m.i. niet op
tegen de geringe waarde in de praktijk.
Het zal ieder, die in het buitenland
reist, wel opgevallen zijn, dat men
nooit iets van Esperanto merkt, hetzij
men stations, hotels, winkels, handels
kantoren of wetenschappelijke inrich
tingen bezoekt. De voorstanders in het
buitenland moet men vooral zoeken
in Tsjecho—Slowakije, Hongarije en
Roemenië, waar sommige nationalis
tische kringen aan den invloed Van
het Duitsch trachten te ontkomen en
overigens overtuigd zijn, dat kennis
van de eigen taal van den vreemdeling
niet kan worden gevraagd. Er zijn ook
wel voorstanders van het Esperanto in
Duitschiand en Frankrijk, maar de
werkelijke beoefenaars maken er slechts
een zeer gering deel van uit. In de
laatste jaren wordt in die landen juist
een veel grootere belangstelling dan
vroeger aan den dag gelegd voor het
aanleeren van de moderne talen zelfs
richt men daarvoor speciale z.g. mo
derne gymnasia en lycea op. Degenen,
die b.v. Fransch als hun moedertaal
spreken en daarnaast óf Duitsch óf
Engelsch kennen, hebben waarlijk geen
behoefte daarnaast nog Esperanto als
een internationale taal te leeren en de
drie moderne talen te bekwamen, ter
wijl voor hen, die na het L. O. al
dadelijk een werkkring zoeken, ook de
R.K. Midd. Handelsavondcursus gele
genheid biedt om één of meer vreemde
talen te leeren. De Avondcursus wordt
ook door R.K. meisjes bezocht, maar
overigens ontbreekt voor die meisjes
de toch door verschillende ouders
gezochte gelegenheid voor het volgen
van voortgezet dagonderwijs, hetzij
aan een middelbare school, hetzij aan
een R.K. school voor uitgebreid lager
onderwijs. Het is overigens opvallend,
hoe weinig meisjes hier voortgezet
dagonderwijs genieten. Van de 68
meisjes, die het vorig jaar de lagere
scholen verlieten, gingen slechts 2
verder studeeren en wel op een Mid
delbare school voor meisjes en 1 op 'n
U.L.O.-school. Het cijfer wordt min
der ongunstig door de vermelding dat
nog 6 zich als leerlingen op den R.K.
Handelsavondcursus Heten inschrijven.
„gewone" menschen, in die landen.
die reeds een wereldtaal als moeder
taal spreken, hebben het Esperanto
evenmin noodig, zoodat ik in afzien-
baren tijd geen algemeene of zelfs
uitgebreide toepassing van die kunst
taal verwacht en den tijd en de kosten,
noodig voor het aanleeren van die taal
in onze scholen, niet verantwoord acht.
Van de gelegenheid, aan verschil
lende scholen in onze gemeente ge
geven, om nog in een aparten cursus
vreemde talen te leeren, wordt slechts
zeer spaarzaam gebruik gemaaktde
Broedersscholen hebben 2 Fransche
cursussen met te zamen 23 leerlingen
en 2 Duitsche, welke samen 10 leer
lingen teilen, de Fransche cursus aan
de R.K. Jongensschool in de Baard
wijksche straat wordt door 5 jongens
bezocht, de cursus Fransch van de
St. Theresiaschool voor meisjes telt 14
leerlingen, de cursus Engelsch 6 leer
lingen, de cursus Fransch in de Zusters-
school van de Min. Loeffstraat wordt
door 2 leerlingen bezocht.
Aan de Openbare Lagere School
alhier wordt aan 12 leerlingen buiten
de schooluren Fransche les gegeven,
ln onze geheele gemeente krijgen dus
56 leerlingen der lagere scholen Fran
sche les, 10 leerlingen Duitsche les en
6 leerlingen Engelsche les. Dit getal
is voor een gemeente als Waalwijk,
met veel internationale betrekkingen,
niet groot, maar van den anderen kant
bestaat er voor de jongens ook de
gelegenheid, zich op de U.L.O school
van het Nut v. h. Algemeen en op de
R.K. Hoogere Handelsschool in de
Wordt de behoefte aan meer onder
wijs dan de lagere school biedt, door
het gros der ouders niet op prijs ge
steld, of is het ontbreken van vervolg-
inrichtingen voor R.K Dagonderwijs
voor meisjes de oorzaak De cursussen
aan sommige lagere scholen stellen
een aantal R.K. meisjes wel ln de ge.
legenheid, om althans eenige Fransche
of Engelsche kennis op te doen, maar
voor R.K. meisjes in onze gemeente
bestaat zelfs geen gelegenheid op een
katholieke inrichting dagonderwijs in
de Duitsche taai te ontvangenIn dat
opzicht staat Waalwijk, helaas, ten
achter bij heel wat gemeenten van
gelijk of kleiner zielental.
Ook van de jongens gaat echter
maar een zeer klein gedeelte verder
studeerenvan de 73 jongens, die ln
1929 de lagere scholen verlieten, gin
gen slechts 4 over naar een middelbare
school, 4 naar een seminarie of mis
sieschool 5 naar de school voor
U.L.O en 1 naar een kweekschool voor
onderwijzers. Ook gingen er nog 4 naar
de Vakschool voor de Schoenindustrie
te Drunen (de Rijksvakschool te Waal
wijk neemt in den regel alleen jongelui
op van 17 jarigen leeftijd en liefst na
3 jaar H.B.S.-onderwljs te hebben ge
noten).
Van de 55 jongens, die in 1929 na de
L. S. al dadelijk de praktijk in gingen,
werden 25 op een schoenfabriek ge
plaatst, 3 op andere fabrieken. 22 kozen
andere ambachten. Van de 68 meisjes
die ln 1929 de lagere scholen verlie
ten, gingen 2 studeeren, 17 kwamen
op e#n naaischool, 22 werden in de
huishouding geplaatst, 26 gingen op
een fabriek werken en 1 kreeg een
betrekking op een kantoor.
Waar de statistiek in hef verslag der
Commissie van Toezicht ten aanzien
van het vervolg-dagonderwljs voor
meisjes zeer ongunstig en voor jongens
niet gunstig is, moet vffl den anderen
kant gewezen worden óp de groote
belangstelling voor avondonderwijs in
onze gemeente. Van de 55 jongens,
die in 1929 na het verlaten der Lagere
School geen verder dagonderwijs, in
weiken vorm ook, gingen volgen, lieten
pl.m. 53 zich inschrijven op avond
scholen11 op den R K. Middelbaren
Handelsavondcursus, 3 op de vak.
school en 38 op de teekenschool. Van
de 49 meisjes, die op fabriek, in de
huishouding of op een kantoor werden
geplaatst, volgden 6 handelsonderwijs
13 vakschool-, i teekenschool- en 4
paironaatS'herhalingsonderwijs.
De Nuts U.L.O.-school werd op 31
Dec. 1929 door 54 leerlingen (39 jon
gens en 15 meisjes) bezocht. In den
loop van 1929 hebben 3 leeilingen 't
diploma A behaald. Van de 17 leer
lingen, die in den loop van 1929 de
school verlieten, ging een leerling naar
een kweekschool, 10 naar kantoor of
fabriek, 4 in de huishouding en 2 in
den landbouw.
In September werd de tiende schooi
voor gewoon lager onderwijs geopend,
en wel de R.K Jongensschool in de
Baardwijksche straat. Hei eenyoudige,
maar geriefelijk ingerichte schoolge
bouw getuigt wederom van de warme
belangstelling, welke ons Gemeentebe
stuur het onderwijs in ai zijn ge-
ledingen toedraagt.
Waar onze normale kinderen hier
op zeer goede of zelfs voortreffelijke
wijze gehuisvest zijn, daar ontbreekt
nog een school voor buitengewoon
lager onderwijs, een school, waar de
kinderen met zwakkere vermogens, die
het gewone onderwijs niet kunnen
volgen, zoo mogelijk ook nog tot nut
tige menschen van onze maatschappij
worden opgeleid. Naar de opvatting
van den inspecteur voor Buitengewoon
Lager Onderwijs zijn in ons land
1 '/a °/o van de kinderen van den leer
plichtigen leeftijd geestelijk abnormaal;
voor Waalwijk zou dit getal dus zijn
pl.m. 23. Door samenwerking met een
of meer andere gemeenten zou dus
stichting van een dergelijke schooi
alhier mogelijk zijn en van groot nut
voor die kinderen, weike meer nog
dan anderen, steun in hun jonge jaren
noodig hebben, om zich iater in maat.
schappelijk, en dikwijls ook in moreel
opzicht staande te kunnen houden.
Moge ook voor die kinderen spoedig
een onderwijs-instituut ln onze ge
meente worden opgericht.
O, J. DE VRIES.
Waalwijk, 27 Mei 1930.
verschaft U ivoiketi vtui genot.
Kapt. Borren moet terechtstaan.
BINNENLAND.
Nederlandsche Bank.
In het jaarverslag der Nederlandsche
Bank wordt medegedeeld, dat het ge
zamenlijk bedrag van bankbiljetten,
bankassignatien in rekening-courrant
gemiddeld heeft bedragen i 838,214 885
tegen f846 850 500 in 1928-1929
Indien van den metaalvoorraad een
bedrag wordt afgetrokken gelijkstaande
met 40% van de opeischbare schuld
als verplichte metaaldekking, dan
blijkt dat gemiddeld een beschikbaar
metaalsaldo overbleef van f 127.222.028
Naar de middencijfers berekend was
55.18% der opeischbare schuld door
munt en muntmateriaal gedekt.
Volgens de winst- en verliesreke
ning beliepen de totale winsien
f 19.76L254.18 waarvan in mindering
kwam, onkosten ten beloope van
16 085 006.06 incl. afschrijving op
gebouwen en meubelen en storting
in het pensioenfonds, zoodat
het geheele winstcijfer bedraagt
f 10 676 248 12, welk bedrag volgens
de daarvoor getelde bepalingen wordt
verdeeld.
Hel Corr. Bureau verneemt, dat kapl-
tein A. FBorren, destijds comman
dant van de troepen en het garnizoen
van Cursgao, voor het Hoog Millitair
Gerechtshof zal moeten terechtstaan,
ter zake dat hij als bevelvoerend milf-
tair commandant van de troepenmacht
te Willemstad en als zoodanig ver
antwoordelijk voor de veiligheid van
het aldaar gelegen waterfort, verzuimd
ueeft doeltreffende maatregelen ter be
hoorlijke militaire bewaking en ver
dediging van het fort te nemen. Ten
gevolge van deze ernsiige nalatigheid,
zoo luidt de tenlastelegging, heeft het
fort in den avond van 8 juni 1929
onbewaakt en geheel open en onver-
dedigd gelegen voor een onverhoed-
schen vijandelijken overval, zoodat bet
aan zijn, kapitein Borren's, schuld is
te wijten geweest, dat dien avond een
aanlal aan het Nederlandsch gezag
onderworpen opstandelingen, onder
wie zekere Urbina ais aanvoerder fun
geerde, zich bij den bekenden overval
van hei fort heeft kunnen meester
maken. Het vooronderzoek moet reeds
zijn aangevangen.
VOOR HANDEL EN INDUSTRIE.
ONTVANGEN NIEUWE COLLECTIE
Chique modellen.
HEMDEN, tevens met afknoopbare
Manchetten,
(HEMDEN, óók naar maat).
Heerenmodemagazijn.
Markt 5. DEN BOSCH.
Telefoon 841.
tyaalwjjksclie en Langstraatsclie Courant*
Dit blad verechfat
WOENSDAG en ÏAT0SDAÖ,
Brieven, Ingebonden «tukken, gelden, mA
frsmo te »eixd«® «an dan Uitgever.
Abonnementsprijs per S maanden 1.36.
franco per post door bat geheels rQk 1.40.
Prffl der AdvertantlSa:
20 Cent per regel; minlawn f 1.60.
Bf contract fHn» rabat.
Beclamee 40 cent per regel.
AdvertentlCn moeten Woensdag en Vrijdag
des morgeca om til ter IJ k 9 aar ln oaa beait
«Ja.
Midden in de drukke zaken
Een momentje „blazen'gaan t
Duid'lijk ziet-hij „DOUU/E EGBERTS"
In de blauwe kringen slaan,
t Prikkelt hem tot nieuwe daden,
ft Geeft hem energie en kracht-,
ft Heeft al héél veel zakenmenschen
Op een nieuw idee gebracht.
Clinqo Doorenbos
ECHTE FRIESCHE
7 20*50 CT. PER ONS
blijft men kalm en helder, indien men vooraf
Mijnhardt's Zenuwtabletten gebruikt.
Koker 75 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
