flililfli
DÉ
ies.
ureesl neen Examen
Bile liccountanMziaiiMii
i
H
ttUijr_
ES
Houdt Uw taal hoog
KER MIS.
i
fjo. 56. Zaterdag 12 Juli '30. 52e Jrg.
TWEEDE BLAD
40,
/erd.
iN
Nederlanders,
Wilt bij uw bezoeken aan het
Vlaam9Ch gedeelte van België, in het
bijzonder aan Antwerpen en Brussel,
U uitsluitend van de Nederlandsche
taal bedienen.
Doet dit uit eerbied voor u zelf,
voor uw volk, voor uw land uitliefde
„ooi uw eigen taal, die ook de taal
der Vlamingen is.
Het Algemeen Nederlandsch Verbond.
De kermis is heel oud. Ten tijde
van de Romeinen werden er reeds
kermissen of liever week- en jaar
markten gehouden, die in dezelfde
mate toenamen als de uitbreiding van
het Romeinsche rijk. De ruil- en de
koophandel werden in hoofdzaak op
de markten gedreven, die doorgaans
gehouden werden tijdens de inwij
dingsfeesten van nieuw gestichte ker
ken en de jaarlijks terugkeerende
herdenkingsfeesten daarvan.
Bij die gelegenheden kwamen de
kooplieden uit binnen- en buitenland
om er hun waren te slijten. Speellie
den, potsenmakers en goochelaars
verhoogden de vreugde onder de sa
mengestroomde menigte.
Voor het houden van kermissen
was de toestemming noodig van de
keizers, de koningen of de graven,
die doorgaans spoedig geneigd waren
het verlof te geven, in het belang van
den handel, want al die kooplieden
moesten heel wat tolgelden betalen,
die den graaf, den koning of den kei
zer ten goede kwamen.
In de 15de eeuw was er bijna geen
stad of dorp, die niet een of meer
jaarmarkten hadden, met de daaraan
verbonden kermisvermakelijkheden.
De toeloop naar die kermissen was
soms zoo groot, dat er buiten de stad
houten tenten en bij-herbergen opge
slagen moesten worden en dat de
stadsregeering extra maatregelen
moest nemen voor de voedselvoorzie
ning.
Vreemdelingen uit alle landen wer
den er vaak gezien: Italianen, Duit
schers, Polen, Savoyaards, Lombar-
dijers, enz.
De burgers hadden hun woningen
met bloemen versierd, op bevel van
de overheid reeds dagen tevoren stra
ten en pleinen van alle „vuylnis gerei
nigd en gevaagd". De poorten en de
herbergen werden vroeger geopend
en later gesloten dan gewoonlijk. Er
werd scherp toezicht gehouden, dat
er niet gevochten werd en de koop
lieden niet lastig werden gevallen.
Zware boeten stonden er op „buur-
gekijfdroncke drincken, moorderijen
en seditieuse conventiculen".
Toch ging het er dikwijls zeer ruw
toe vooral op de boerenkermissen,
waar vechten en snijden schering en
inslag vormden. Het vechten was vrij
beweerden de boeren, waarvoor nie
mand gestraft mocht worden als er
maar geen man doodgeslagen werd.
Het ging de overheid niets aan of zij
elkaar kwetsten of verminkten.
En het snijden? Dat was een spel.
Zooals de edelen hun steekspel of
tournooi hadden, zoo vermaakten de
boeren zich met hun snijspel. 't Was
een kunst met eigen wetten en rege
len. De knapste bekkensnijder van 't
dorp te zijn, was een groote eer, de
rang van voorvechter of „haneveer"
kwam hem toe. De vrouwen moesten
niets hebben van een man, die geen
litteekens in zijn gezicht had; ja, hoe
meer gekerfd het was hoe begeerens-
waardiger hij werd als bruidegom.
De voorvechter hing gedurende de
kermis zijn mes in de herberg aan
den balk met een uitdaging aan ieder
om het tegen hem op te nemen in 't
snijden ofdrinken. Dit laatste
kon er gevoeglijk bij, want de voor
vechter was ook doorgaans de knap
ste drinker. Wie het met hem wilde
probeeren, had dus de keuze glas en
mes.
Gewoonlijk durfde niemand de
proef nemen. Maar dan hing de her
bergier een mes met zilveren hecht,
omstrikt met roode linten uit, dat met
snijden te verdienen was. De liefheb
bers van het edele spel verdrongen el
kaar, om de eersten te zijn. En dan
werd er lustig menig snijpartijtje ge
houden ten aanschouwe van vele boe
ren en stedelingen. De herbergier voer
er wel bij.
Natuurlijk werd er ernstig ge
klaagd over de ongebondenheid op de
kermissen. „Des avonds zijn er speel
huizen, of plaatsen voor ongebonden
heid van 't gemeenste volk. Somwij
len gaan daar ook lieden van eenig
aanzien, om die ongebondenen te zien
dansen, met een deftig gelaat en de
pijp in den mond en met een stem
migheid, die eerder zou doen zeggen,
dat ze hun gebeden gaan uitstorten,
instede van voor hen een meisje te
zoeken".
In de 17de eeuw was de Haagsche
kermis het beroemdst. Van den Haag
werd geschreven, dat het was, „de
sonne die haere straelen uytschiet
over het gansche lant, het juweel van
Nederland, een werelts lusthof, een
cypres onder de lage doornen, de
woonstede van 's lants hoogste op-
perwaerdigheyts oversten, het woon-
huys van 't huyshoude van staet, de
lustplaets van al wat hoog is en naer
hoogheid janckt, de plaetse waer de
jeugt tot grootsheit des levens wort
opgeleit, en de jonghelingschap wort
bedorven; waer de kruyper en vleyer
zijn weergae niet en heeft; waer list
kruiperij, slimme streken, huichela
ren en ftatterij en ander adderge-
broedsel haere holen heeft; waer een
yder bedrogh vint, maer gekleet in 't
cleet der waerheit".
„De Haeg, de hoofsche Haeg en is
één groote logen", zei de dichter. Men
kleedde, zich op zijn prachtigst, maar
volgens Huygens, „ten koste van zijn
buik".
want er is een middel dat U kalm houdt en
waardoor Uw geest helder blijft.
Mijnhardt's Zenuwtabletten behoeden U voor
zenuwachtigheid. Ze zijn verkrijgbaar in
kokers van 75 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
En van Someren spint dit uit:
pliment. Als het ergens bijzonder
vroolijk toeging, sprak men van een
Haagsche kermis.
Bovenstaande karakteristiek van
Den Haag, zooals dr. Schotel die
geeft, wekt geen hoogen dunk van 't
Haagsche leven.
De Haagsche kermis trok veel be
zoekers en vooral ook vele, die aan
opschik hechtten en gaarne de Haag
sche mode volgden. Want de nieuw
ste snufjes waren er te krijgen. Spe
ciaal 's Donderdags was het er ont
zettend druk; dan was ook het bof
gewoon de kramen te bezoeken. In 't
begin der 17e eeuw had men er twee
kermissen, waarvan de eene in Mei
de hofkermis werd genoemd. De an
dere werd in September gehouden. In
1643 is de Septemberkermis afge
schaft. De Meikermis bleef dus over.
Het recht om de kramen en spellen
te stellen of te doen zetten" was aan
den prins-stadhouder. De regeling
van de kermis behoorde aan het hof
•en de regeering. Op het Binnen- en
het Buitenhof werden de kramen en
de spellen opgeslagen.
Dames en heeren met hun beste
kleeren aan paradeerden voorbij de
kramen, om te koopen wat van hun
gading was. Een Haagsche dichter
bezong de kermis aldus:
„Hier hebt ghij nu haer mart,
hier siet ghij groote hopen,
Van joffers, uyt en in de kramers
winkels lopen,
En haer voorsien van al hetgeen
dat dienen kan,
om haere waer te doen behagen
aen een man.
Hier vindt men alle ding, hier
staet men noyt verlegen
En selden soekt men yet, of 't
wordt voor geit gekregen:
Want al wat Brussel maekt, al
wat Parijs verzint
't Is wonder, zoo ghij 't hier na
acht daegh niet en vint;
Maar alle joffers, die haer nae de
mode dragen,
Die komen hier uyt veel nabij
gelegen steen,
Haer geit, met groot vermaeck,
in sottigheyt besteen:
Want was 't niet in den Haegh
gemaekt, geboort, gesneden
Gestrickt en toegestelt, ghij kreeg
't niet aen haar leden,
Al stont het qualijck, en al was
't niet welgevoeght,
Komt hel maar uyPkifiii- Haegh,
sij zijn terstont vernoeght.
mis gewoonlijk duurde. f
Op de dorpen werd vaak een vette
kermis-os geslacht en verslonden. Het
dier werd eerst op de markt rondge
leid, geheel met kransen omwonden
en met bloemen versierd.
In bijna alle gezinnen kwam de
kermis-harst op tafel. Stapels be
schuiten, grauwe erwten met rozij
nen at men er bij, de mosterd en de
suiker werden niet vergeten. Wijn
met suiker of brandewijn met suiker
waren de gewilde dranken. Men slurp
te ze met lepels uit een kopje of kom,
die bij het gezelschap rondging. Zoo
ging het in huis en in de herbergen.
De kermis was in vroeger eeuwen
het vermaak bij uitnemendheid voor
velen de eenige ontspanning.
A.
UIT HET DAGBOEK
PIETER POR.
VAN
BUITENLAND.
De onrust in Brltsch-Indië.
Achtduizend vrijwilligers, die het
eerste gedeelte vormen van een geheel
leger van overtreders van de bosch
wet zijn Zondag naar Poesad vertrok,
ken. Er had een openbaar afscheid
van de vrijwilligers plaatsdeze zijn
volledig uitgerust en hebben zoowel
bijlen als ambulances en voorraden
medicijnen bij zich. Ook gaat er een
dokter mee.
Een groote optocht heeft Zaterdag
te Poona getracht zich naar de gevan
genis van Jeranda te begeven om
hulde te brengen aan Gandhi bij he
einde van de tweede maand, die de
leider in de gevangenis doorbrengt.
De politie hield den optocht tegen,
waarop de deelnemers aan den kant
van den weg gingen zitten en bleven
zitten tot Zondagochtend. Toen ver
klaarde de politie, dat de menigte, die
intusschen tot eenige duizenden was
aangegroeid, 'n onwettige vergadering
vormde en uiteen moest gaan. In stede
daarvan begon de menigte de politie
te gooien met steenen en met bloem
potten uit de tuinen langs den weg,
zoodat de politie eindelijk met de
lathis op de menigte in moest gaan.
Tien gewonden, onder wie 'n majoor
van de politie, zijn in het ziekenhuis
gebracht moeten worden.
De Engelsche regeering haalt met
drie stemmen de meerderheid.
„Wat gaet ze fier op straet,
Net soo als een pauwe gaet,
Wat een rommel aen haer lijf,
Van clinlanck en ongerijf,
Van kwasten en canten,
En clinck aen alle canten.
Maer 's middags is de taefel kael,
En watersop het avontmael.
Al is men noch zoo kaal en scrap,
Men draeght er toch een goude
cap".
Een Haagsche pronker, een Haag
sche madam, een Haagsche mamsel a
la mode, een Haagsche Pronkepink,
waren veelgebruikte uitdrukkingen.
Een kroeglooper werd een Haagsche
Zwierbol genoemd, een diplomatiek
antwoord was een Haagsche leugen,
een oprisping een Haagsch thee-com-
Naast de kramen met allerlei lekke
re spullen, mooie kleedingstukken en
sieraden volgens de laatste mode, wa
ren er zoogenaamde rijfelkramen,
waar men een gokje kon maken. Het
mocht wel niet hazardspelen en
dus ook het rijfelen waren door de
overheid verboden maar men zag
wat door de vingers. Zeer kostbare
voorwerpen werden verdobbeld of
verrijfeld.
Voorts kwamen er waarzeggers,
I planeetlezers, koorddansers, zwaard
dansers, goochelaars, Jan Potage,
Hansworst, Punch, Jan Klaassen,
kramen met marionetten, kwakzal
vers en zigeuners. Allerlei volk trok
er op af. En men at en dronk, maak
te plezier voor het geheele jaar, ge
durende de twee weken, dat de ker-
Blj de behandeling van de belasting-
ontwerpen uit, Snowdens begrooting is
Woensdagavond in het Lagerhuis het
liberale amendement behandeld om
gereserveerde winsten van naamlooze
vennootschappen of fabrieken, die
bestemd zouden zijn om te dienen tot
verbetering van de technische inrich
ting, aanschaffing van nieuwe machines
enz. van de verhooging der inkomsten
belasting vrij te stellen.
Onder groote spanning werd toen
tot de stemming overgegaan en het
amendement bleek verworpen te zijn
met 278 tegen 275 stemmen.
Tegen stemden 270 leden der arbei
derspartij, benevens 4 liberalen en 4
onafhankelijkende aanwezige 250
conservatieven stemden allen voor,
maar van de liberalen stemden slechts
25 voor en 12 anderen stemden blanco.
De uitslag werd met hoongelach
door de conservatieven ontvangen.
De Anti-Separatisten relletjes.
In een der voorsteden van Wiesba
den is het Zaterdagavond weer tot
i anti separatistische opstootjes gekomen.
I Een groote menigte verzamelde zich
voor het huis van een persoon, die
I verdacht werd, tijdens de bezetting
met de Franschen te hebben geheuld.
De ruilen werden ingeworpen, waarop
7 Juli. Buurman was niet bijzonder
te spreken over laatste raadsver
gadering. Ellenlange debatten. Hij
vraagt wat het voor zin heeft volle
vellen papier aflezen, 10 en meer,
met cijfers en statengeen enkel
raadslid kan 't volgen of verwer-
ken, of kan op die manier over
tuigd worden. Waar dient 't dan
voor voor de bühne, voor
de courant? Een beetje beperking
zou ook hier goed staan
Voorzitter, als altijd slagvaardig,
hoewel minder uitvoerig in het
debatschoon gelijktoch altijd
critiek. Was voorstel B en W.
inzake belasting nog democrati
scher, dan kwam er van den
anderen kant toch een ander voor
stel. Dat ligt zoo in de lijn. Veel
belangstelling was er van „belas
ting"—zijde.
Zwakst was voorzitter in verde
diging 50 opcenten Vermogens
belasting; volgt men altijd zoo
andere plaatsen na en wat was
dat gevoels argument. Ben nleuws-
gierig.
Dat voorstel Van Loon in den raad
van Waalwijk nog niet de eer had
in omvraag te kunnen komen,
vond Buurman wel teekenend. Hij
had ook graag ten deze meening
van Wethouder—industriëel ge
hoord en b.v. van 't oudste ra<kds-
lid. Wethouder—werkman heeft
zich niet onbetuigd gelaten.
8 Juli. Belangrijke lezing Bongaerts.
Kamer van Koophandel niet stil
zitten. doorwerken 1 Komt meer
belangstelling voor waterstaatkun
dige toestanden. Ook tegen ver
ontreiniging Binnen, en Buiten
polder is men op den goeden
weg, nu Tilburg is gevonden.
Breng hier hulde aan Klerkx en
Nieuwkoop die de zaak aan bet
rollen brachten, aan pers en In
gezonden Stukkenschrljvers die ze
warm hielden.
9 Juli. Lees dat er onder de geslaag
den van de R K. Middelbare Han
delsdagschool te Hulst 3 meisjes
waren. Wanneer brengen we het
hier zoo ver, vroeg Buurman mij.
10 Juli. Hoor dat het nu ook in de
bedoeling ligt Stationsstraat te ver
beteren met hoogovenslak. Aller
noodzakelijkst werk! 't Is maar
goed dat we een polje maakten
voor bijzondere werken. Wat zijn
de heeren daar toch bang van.
A propos, hoe zit 't met het Raad
huis. Buurman dacht dat het
nieuwe plan een paar maanden
zou duren en het is al langer,
'k Word nieuwsgierig en'tis drin
gend.
Buurman en ik gaan binnenkort
voor een paar weken lekker op
reisniet om te porren, maar om
te rusten
KANTOREN:
TI L B U R Q Boerhaavestraat 24.
Telephoon 1625. Hoek Bossche weg.
EINDHOVEN, Stratumsche Dijk 2 A.
Telephoon 3717.
Zonder schriftelijke toestemming is eenige overname uit deze rubriek verboden.
Een episode van het vliegveld
(Vertaald uit het Duitsch)
door
T. DE HAAS.
De piloot stijgt in den eendekker.
„Snel, luitenant", roept hij, .mijn num
mer is afgeroepen Ik moet starten 1"
„Eén oogenblik." antwoordt de lui
tenant, terwijl hij den bril over den
helm trekt. „Ik moet nog even mijn
handschoenen uit de hangar halen!"
Qauw loopt hij weg.
De bestuurder zit, gereed tot vertrek,
in het vliegtuig. Een monteur heeft
den propeller gegrepen en wacht op
het bevel om hem aan te zetten. Eén
minuut gaat voorbij, twee minuten.
„ik moet weg," roept de piloot. „Ik
kan niet langer wachten. Wil iemand
anders mee Daar springt reeds een
monteur bij en in het volgende oogen
blik zat deze in het toestel. „Los
De propeller wordt aangezet. Een
kort oogenblik nog tot het volle toe
rental bereikt is. Het vliegtuig stormt
vooruit. Het verheft zich, maakt een
ronde over het vliegveld en heeft
spoedig een hoogte van 200 Meter
bereikt,
Daar lekt een vlam aan het toestel 1
Wat is dat? Een honderdvoudige
schreeuw stijgt ten hemel. Het vlieg
tuig brandtNu maakt het een schuine
bocht; verschrikkelijk! Een lichaam
maakt zich van het toestel los en
suist als een pijl uit den boog naar
beneden. Daar komt een draagvlak
aanvliegen en bijna een seconde later
volgt het heele toestel. Huiverend, met
ingehouden adem, stomme ontzetting
op de gezichten, staan de toeschou
wers daar,
Plotseling komt de luitenant uit de
hangar geijld, in de handen de lange
vlieghandschoenen.
„In orde!" roept nij, en rent naa
voren. Daar ziet hij de menschen, met
angstige gelaatstrekken naar de lucht
kijkend. Hij kijkt over het veld e/i in
de verte ziet hij nog het laatste, aller
laatste oogenblik van het vreeselijk
drama. Hij blijft als aan den grond
genageld staan, wil iets zeggen, maar
de woorden blijven hem in de keel
steken Er komt leven in de menigte.
Een auto met een paar doctoren raast
over het vejd.
„Vreeselijk, er Is niets meer te
redden
De luitenant staat daar en staart
Een heer loopt op hem toe, grijpt
zijn hand, en drukt die in stommen
gelukwensch.
Als verslagen kijkt de luitenant naar
zijn handschoenen. „God zij hun zielen
genadig 1" fluistert hij met vreeze en
ontzetting.
Wankelend loopt hij daarna naar de
hangar terug
DE SLIMME FIDEL.
(Slot.)
Daar hoorde zij op eens hem roepen
Zijn hulpgeschrei klonk haar in 't oor,
Zoo snel ze kon ging ze er henen
En geen minuut zij meer verloor.
Gelukkig lag hij niet in 't water
I Hield vast zich aan den waterkant,
En toen zijn moeder hem bemerkte
Hij zwaaide even met de hand.
't Was juist bijtijds, dat moeder kwam
Niet langer hij zich houden kon,
Maar moeder was er onmiddellijk
Zij met het reddingswerk begon.
Vlug bukte zij zich wat voorover
Greep toen haar jongen bij één hand,
j En toen ook de ander. Weldra stond nu
De drenkeling weer op den kant.
„Gered hoor jongen sprak demoeder
„Gered gelukkig uit den nood."
O, ais je daar eens was verdronken 1
En bevend ze hem in d'armen sloot.
Fidel, zijn blijdschap nu ook toonend
Sprong vroolijk tegen 't baasje op,
En duwde tegen Johan's wangen
Heel vriendelijk zijn ruigen kop.
„En nu naar huis, zoo vlug we kunnen"
Sprak Johan's moeder en heel snel,
Zij stapten huiswaarts, links de moeder
Johan in 't midden, rechts Fidel.
Johan vertelde aan zijn moeder
Hoe hij in 't water was geraakt,
En hoe hij, toen Fidel ging vluchten
Zich o zoo angstig had gemaakt.
Maar nu zei hij, heb 'k begrepen,
Hij vluchtte niet, zooals ik dacht,
De trouwe hond kon mij niet helpen
Toen heeft hij U hierheen gebracht.
Zoolang hij leeft, zal 'k voor hem zorgen
Zeg moe, heeft hij dat niet verdiend,
„Wel zeker jongen, nimmer mag je
Vergeten zulk een trouwen vriend!"
zwembad
westen
evert
maas
bes
al
d
Oplossingen van de vorige week.
1
Een zwaluw maakt nog geen zomer.
2
v
aan
adder
schelde
vaderland
brullen
krant
ans
d
Nieuwe Raadsels.
1
Ik ben een spreekwoord van 25
letters.
3—11—12—13 oud geldstuk
16—20—22—23 winterverblijfplaats
voor het vee
5—1—2—14 „niet warm"
21—18—17 verblijfplaats onder den
grond
10-4—7—25 ontkenning
9—8 komt van de kip
5—6—24 herkauwend dier
15—10 voegwoord
19 uitroep
2
Op de kruisjes van links naar rechts
en op de diagonale kruisjes komt de
naam van een eenhoevig dier te staan,
xxxxx het gevraagde woord
.x een riviervisch
x kruipend dier
x een riviervisch
x roofvogel
3
Vul de ontbrekende woorden aan
tot een spreekwoord.
tusschenzeggen.
