(HUIKT nu
HïEREN-BAM
y0 40 Zaterdag 16 Mei '81. 54e Jrg.
TWEEDE BLAD.
Iets omtrent de Hervormde Kerk aan
de Haven.
Toestand dier Kerk rond 1800.
door
J. van der Hammen Nicz.
L
XXXIX (Slot).
Certificatie van Lambert
1 Janssen, Cornelis Cornelisz.
Drossart en Jan Adriaew-z
ten behoeve van oen dorpe
van Besoijen, gepasseerd voor
schepenen van Waalwijk Jan
Lamberisz Millinck en Ghijs-
brecht Lenartsz de Jonge
(30 Augustus 1625).
Allen dengenen die dese onse pre
sente letteren van certificatien sullen
sien ofte hooren lesen, saluyt.
Wij, Jan Lambertssoon Millinck
tnde Ghijsbrecht Lenartssoon de
longe, schepenen inder vryheyt van
Waelwijck inde Langstraet, doen
condt eenen yegelycken, certificerende
voorde gerechte waerheyt, dat op huy-
den date deses voor ons erschenen en-
de gecompareert sijn in eygene ende
proprie persone den eersamen Lam-
fort Janssen, out omtrent 58 jaeren,
eertijds schepen ende borgemeester
alhier, Cornelis Cornetissen Drossari,
out ontrent 1) 54 jaeren, eertijts
schepen ende borgemeester alhier,
Jan Adriaenssenout ontrent 30 jae
ren, onsen mede schepen, wesende
luyden met eeren, omme der waer
heyt getuyghenisse te gevenDe
welcke ter instantie endie rechtely-
cken versoucke van de borgemeesters
ende regeerders des dorps van Be-
soven anex Waelwyck, gelegen we
sende (in) Suythollant, hebben ge-
saemderhant ende el cx een van hen
lieden int besondere getuycht, ver-
ciaert ende geaffirmeert, tuyghden,
verclaerden ende affirmeerden mits-
liesen bij cede, die sy lieden respecti
ve int stuck ende aenvangen haerder
offitien gedaen hebben, waerachtich
te wesen ende haer seer wel kenlijck
sgene hiar naer is volgende, als dat
den Prince van Or an gi en, Mauritius
van Nassau, etc., met synen leger
romende van den Lande van Cleelf
jende Graeff, inde Langstraet tot Be
soven ende Waelwijck is nedergeslae-
gen ende aldaer gelogeert, ende als-
doen groote fouragie van hoy, stroy,
granen, brant etc. geconsumeert en
de vervoyert, ende voorts alsdoen in
cost ende dranck moeten versorgen,
ende wat dingesetenen voorts hadden
van fruyt als anders in haere hoven
teenemael geruineert ende vernielt,
daer se eenichsints aft' meenden te le
ven, ende van daer vertrocken naede
Made. Ende daernae weder syne Ex
cellentie Prince Hendrick van Nassau
etc. wederomme gecomen is van etc
Made met eene groote partie van
chrjjschvolck van de Ed. Ho. Mo. hee-
ren Staten Generael der Vereenichde
Nederlanden, ontrent den 24-en Oc-
lobris 1624 tot Besoyen ende Wael
wijck nederslaende ende haer aldaer
rontsomme begraven, ende betren
cheel 2) met bolwercken ende andere
wegen met hout ende aerde opge-
carst 3) ende gemaect, waer door din
gesetenen landen, daer de trencheen 2)
ende andere wereken geleecht sijn,
grootelijcxen sijn bedorven met gra
ven, ende meer sal costen te slichten
ende de graften ende cuyien weder
vol te carren, als de luyden in een jaar
vruchten sullen connen trecken van
haere landen; mede dat oyck de tren
cheen 2), die opten dijck, wesende
den zeedijck, geleecht sijn, voor de
hooge waeteren seer geswact ende be
dorven is ende veel sal costen weder
te repareren, door dyen daerde onder
aenden voet vanden zeedijck is affge-
steecken, daer de trencheen 2) mede
gemaect is, ende oversulex seer ge-
gecrenct.
Verclaerden mede dat den Prince
Hendrick van Nassau metten voor
schreven leger ter voornoempte plaet-
sen ingelegert ende synen leger al
daer nedergeslaegen hebbende, ge-
continueert ende gebleven tot Mey-
dach voorleden 1625, als wanneer tle-
ger verlrock naer Dongen ende tot
Dongen ontrent drye weecken leger
geslaen hebbende, wederomme met
gantsche armadé, soo te voet als ',e
peerde, waegens, ende alle wederge-
coemen tot Waelwijck ende Besoyen
in haere voorschreven trenchemen
ten 2) ende in andere dorpen daer on
trent ende aldaer gelegen totten 25
July 1625, alsoo dat tvoorschreven
leger inden voornoempten winter al
len den ingesetenen hoy, stroy, gra
nen, torff, brant etc. teenemael heb
ben opgevoyert, te niet gemaect ende
geruineert, soodat den ingesetenen
selffs haer evgen peerden ende bees
ten van haer eygen hoy ende voeyer
niet en mochten voeyeren, mer op an
dere plaetsen int land van Altena ende
Heusden, oock naer Gorcum ende el
ders tot groote costen hebben moeten
besteden int voeder, ofte souden van
honger hebben moeten sterven, alsoo
die ruyters ende voerlieden die vuyt
de stallen dreven ende niet mede
mochten voederen, ende oversulex
veel peerden ende beesten den voor
leden winter van armoet ende honger
gestorven ende te niet gegaen; ende
alsoo sijn den ingesetenen meest vuyt
haere haelï geraect ende haer goet
in armoet geconsumeert door den
langdurigen oorloch, ende qualijck
middel hebben ofte de meestendeel
geene middel, omme wederomme
peerden ofte beesten te coopen, om
daer mede haere landen te cultiveren
ende van te leven. Jae, dat meer is,
hebben veel' ingesetenen selffs inden
voorleden winter geduerende de voor
schreven inlegeringe haer huysen
moeten veriaeten ende missen ende
veel sijn van de ruyteren ende solda
ten daer vuyt gedrongen ofte ge-
jaecht geworden ende alsoo in armoet
in kereken ende andere phietschen
moeten vluchten.
Verclaerden mede, dat dieger van
Roosendaal, den Prince van ManSfeld
met syné armade ende de nieuwe
Engelschen met alle suiten ende treyn
van tgansche leger hij den anderen
gecoemen sijn ter voorschreven plaet-
se ende inde Langstraet daer ontrent,
ende alsdoen wederomme de weylan-
den buytensdijcx gelegen tweemael de
sen somer hebben affgewevt ende ge-
scrobt met alle de groote mennichte
van peerden der ruyteren, toech 4),
als waegenpeerden, soo dat dingesete
nen haer eygen peerden ende beesten
daer niet en mochten houden, door
dyen datter veel genomen worden,
als oyck mede door gebreek van wey-
den, ende oversucx int lant van Alte
na, Huesden ende elders mosten
vluchten ende besteden, soo datter
desen jaere 1625 geene ofte seer wey-
nige vruchten van hoy, gras ofte an
der coren en sullen hebben te ver
wachten, daerenhoven affgemeyt, aff-
gesneden ende affgeweyt haer coren,
soo winter als somer coren, soo dat
ter niets ofte seer weynich is overge
schoten ofte gebleven, daer van din
gesetenen inden toecomenden aen-
staenden winter noch eenichsints aff
souden moegen leven ofte eenige over
geblevene beesten inden winter mede
tonderhouden ofte voederen, ende dat
meer is hebben de peerden allen de
straten, stegen, wegen, dijeken ende
slooten int weylant soo inden gront
gedrempt, toegetreden, gevelst 5) en
de geruineert, dattet niet en is om te
compareren omme deselve weder in
esse 6) te brengen ende te repareren.
Verclaerden mede dat dingeseten
oyck gans ende teenemael ontbloot
van allen haeren houtwassen, soo
cleyne als opgaande boomen, soo
eyeken, esschen, willigenhout met
oock de meeste fruytboomen ofte
vruchtboomen affgehouwen, gebrant
ende hutten daer van gemaeckt, soo
dat men qualijck eenich hout daer
ontrent souden weten te vinden, oyck
mede het cleyn schaerhout geheelijck
affgehouden, ende dat in onbequamen
tyde, waerdoor de struveken bedor
ven sijn, soo dattet geschaepen is vele
ingesetenen desen aenstaenden win
ter van coude sullen vergaen ende be
derven, overmits de moeren ende vee-
nen vande torffven sijn ontbloot ende
vuytgerooft ende opter plaetsen dooi
malitiè verbrant, soo dat den ingese
tenen qualijck aen brant sullen con
nen geraecken, oversulex geschapen
groote armoede geleden te worden.
Verclaerden mede dat in Junio lest-
leden 1625 in Besoyen, doen tleger
van de heeren Staten wederomme in
de Langstraet van Dongen in haere
voornoempte trencheen waeren ge
coemen, by quade toesicht ofte on
aclitsaemheyt van soldaten het dorp
van Besoyen int midden vant dorp in
brcint is geraect ende dienvolgende
vande beste ende principaelste huy
sen door den groot en ende scricke-
lycken brant sijn affgebrant 25 huy
sen, daerinne gereecke.nl drie schar
ren met tgene die huyslieden daerinne
hadden mede verbrant, soo dat se
naecf by memiere van spreecken daer
vuytquetmen, jae oyck eenige perso
nen mede verbrant, behalven de an
dere huysendie inden voorleden win
ter by ruyteren ende soldaten vant
voorschreven leger int voornoempte
dorp van Besoyen sijn affgebrant en
de affgebroecken ende by de soldaten
hutten affgemaect, omtrent de vijf
tien ofte sestien huysen, maeckende
samen ontrent de 40 huysen, wesen
de de meeste helft van tvoornoempte
dorp, die teenemael inden gronde ge
ruineert sijn ende niets ofte seer weg
nich ten profyte gecoemen, die darme
huyslieden moeten missen ende der
ven ende qualijck weten umer sy den
GELAATSMASSAGE.
Altijd een mooie en gezonde huid door een
of twee maal per week des avonds tegen het
naar bed gaan, het gelaat een paar minuten
met Purol te masseeren, waarna men de niet
in de huid gedrongen Purol met een droog
doekje kan afvegen. De door massage in de
huid gedrongen Purol zal dan gedurende den
nacht een verzachtendeen reinigende werking
op de huidweefsels uitoefenen en bij eenigs-
zins regelmatige toepassing der hierboven
aangegeven eenvoudige behandeling, aan de
huid een bijzonder zachte en mooieteint geven
couden aenstaenden winter sullen in-
cruypen, rusten ofte schuylen, maei
deen hier ende dander daer vuyt den
haeren moeten vluchten ende gestoo-
ten sijn, ende elders tot grooten coste
moeten huyren ende alsoo in armoede
vergaen; dat oyck de overgeblevene
huysen, noch stacnde, sijn soo dacke-
loos, weechteloos 7) gemaect ende
van binnen soo vuytgebroecken ende
ontrepareert 8), soo dat deen voor
dander nae door de stereke winden
omverre beginnen te vallen ende by
naer soo veel sullen costen te repare
ren, als off se nieus van gronts op
souden worden gebout, vermits daer
ontrent riet, stroy noch dackhout of
te andere materialen en is te becoe-
men, omme de voorschreven huysen
mede te repareren, oversulex geschae
pen desen aenstaenden wynter voorts
de. huysen te sullen staen verrotten en
de bederven. Als oyck s\jnde de mees
te ingesetenen weduwen, weesen en
de miserabele personen, de meesten
deel geene middelen en hebben omme
de voorschreven huysen te repareren,
ende dat meer is de groote infectie
ende gevelste 9) locht der contagieu-
se ende vreemde siecten vande peste
ende andere leger siecten door de
langduerige inlegeringe ende onvuyt-
spreeckelycke groote cranckten, siec
ten ende sterften, die onder de solda
ten was ende prineipaelijck onder de
nieu Engelschendie altoos in den
voornoempten dorpe van Besoyen ge
duerende dinlegeringe gelegen hebben,
tvoorschrcven dorp mette siecten seer
is ontsteecken ende veel menschen ge
storven, ende de siecten alnoch sijn
grosserende 10), ende oversulex veel
weduwen ende weesen gemaect, alsoo
datter de meeste landen ongeculti
veerd blyven liggen ende geschaepen
geen ofte seer weynich winter corens
gesayt te wordenstaet te bedencken
waervan darme ingesetenen den toe
comenden saysoene aff sullen leven.
Allegeren den deponenten redenen
van welwetentheyt van sgene voor
schreven staet, alsoo sy sijn vande
naegebueren van Besoyen ende aldaer
mede daechlijcx hebben verkeert en
de noch daechlijcx sijn verkeerende
ende converserende. Ende want men
schuldich is der waerheyt getuyehe-
nisse te geven, insonderheyt daertoe
rechtelycken versocht ende gedaecht
sijnde, gelijck in desen is geschiet.
Des torconde hebben wy onse segelen
hier onder opt spatium van desen ge
drild int jjaer ons heeren duysent
zesshondert ende vijff ende twintich
opten dertichsten dach in Augusto.
(Geteekend,4. Michielssen 1625).
5). Bedorven.
6). In esse in wezen in be
hoorlijken toestand.
7). Weechteloos zonder wand
of muur weegluis wandr
luis).
8). Zal bedoeld zijn ontrampe-
neerd gehavend.
9). Bedorven.
10). Grosserende heerschende.
KffTEFWRCHt
hilleijes aan boord te komen,
Maar, o wee, wat liep het mis.
Als men ons eens snapte,
En de vraag ons werd gesteld,
Heb je wel eens plaats genomen,
Op de boot en heb je geld?"
Wordt vervolgd.
Zonder schriftelijke toestemming is eenige overname uit deze rubriek verboden.
DE WONDERREIS VAN
KNIP EN KNAP.
Blijf jij dan daar maar rustig zitten,
Bij je moeder's pappot, hoor
Om de wereld rond te reizen,
Neen, daar deug je vast niet voor.
«Dat moet je toch niet zeggen",
Sprak nu Knip, „onthoud dat goed,
'k Heb als het er op aankomt,
Zeker ook wel durf en moed".
»Nu", 2ej Knap, „dat kan je toonen.
Hoor dan goed maar naar mijn raad.
Kijk eens naar dat schip, waarin
Men al die groote kisten laadt.
Qjsteren vroeg ik aan één der mannen,
Die daar loopen aan den wal,
01 hij mij ook wilde zeggen,
Wanneer het schip vertrekken zal.
.Zeker", sprak hij, 'k zal 't je zeggen,
't Duurt nog wel een dag of tien,
Loopt het met het laden tegen,
Dan iets langer nog misschien.
„Wou je mee", vroeg mij de man,
Wel, je lijkt me flink genoeg,
Om te varen, en een zeeman,
Leert zijn werk ook nooit te vroeg.
„|e begrijpt", sprak Knap nu verder,
Tot zijn vriend, „dat stond mij aan,
Maar alleen wil ik 't niet wagen,
'k Zou graag met jou samen gaan.
Wat ik zoo straks je daar vertelde,
Van dat kruipen In een schip,
Was een grapje, ik begrijp wel,
Dat dit niet gaan zou, Knip.
't Zou misschien ons wel gelukken
In de drukte, die er is,
De „Alles mag hier" kamer!
Kleine Jan gooide zijn hoofd in den
nek en stormde weg. Met een did—
dindin—.lid doedoeliep hij
over den bevroren weg, steeds maar
klapperend: din—din—din—doe—
doe doe. Soms zong Jan een liedje,
dat bijna dezelfde klank als het geluid
dat zijn klompen maakten, maar van
daag had hij heelemaal geen lust om
te zingen. Het was vreemd want de
zon scheen helder op de met sneeuw
bedekte daken der huizen en op de
boomen waardoor alles schitterde alsof
er met diamanten gezaaid was. Er
was dan ook niets wat Jan verhinderde
te zingen, alleen nu ging het niet Hij
droeg in een hand een gesloten melkbus
boordevol prachtige versche room en
in zijn andere een mandje winterbessen,
die mooi afstaken tegen de groene
bladeren waarop ze lagen. De bessen
waren een cadeau van hem zelf, terwijl
hij de room voor zijn moeder naar
het groote huis op den heuvel moest
brengen. En dit was dan ook de reden,
waarom Jan nu niet zingen kon
's-Morgens om vijf uur. De klok had
juist vijf geslagen, toen zijn moeder
de trap op kwam en riep .Jan, Jan,
sta je op, denk er om niet weer in
slaap vallen hoor!", waarna zij weer
naar beneden ging. Na vijf minuten
Aanteekeningen:
1Ontrent omtrent.
2). Betrencheel, trencheen
trancheren loopgraven.
3). D,i. opgekard.
4). Toech tuig.
hoorde ze echter heelemaal geen be
weging boven. Ze riep onder aan de
trap: „Jan, ben je weer in slaap ge
vallen, kom, opstaan je moet naar het
groote huis om room te brengen naar
juffrouw Nanette, dat heb ik beloofd.
Zorg dat je niet te laat komt en val
niet van de trap als je naar beneden
komt". Jan wreef zijn oogen, die iede-
ren keer weer dicht wilden vallen, eens
uit en sprong uit bed, trok zijn blouse
over zijn pyamajas aan en bedacht
toen weer, dat hij zich eerst moest
wasschen en niet zijn pyama aanhou
den. Hij had 's-morgens altijd erg veel
moeite om zich alles weer te herinneren
wat hij .niet mocht deen" van zijn
moeder. Voorzichtig liep hij, toen hij
met z'n toilet klaar was de trap af en
vond zijn moeder in de keuken druk
bezig voor het ontbijt te zorgen.
Zoo ben je daar", zei ze, toen Jan
Goeden mot gen" wenschte en zette
vlug een dampende kop koffie voor
hem neer met een paar groote sneden
bruin brood. .Eet niet al te haastig,
je hebt tijd genoeg", sprak ze. Toen
hij klaar was met ontbijten, vulde zij
het melkbusje met room en zond hem
naar het groote huis. .Loop niet te
hard", ried ze hem aan,.en wat er
ook gebeurt, loop recht door 1 en verlies
geen room". Zoo vertrok Jan, terwijl
zijn klompen zongen van did - din
did doe—doe en verbaasde zich er
over wat een vreeselijk groot aantal
dingen hij „niet doen" mocht vandaag.
Hij vulde in den tuin een mandje met
bessen, waarvan het kleine meisje in
het groote huis zooveel hield, dat had
ze hem eens verteld en dacht toen
weer over alles wat hij moest nalaten.
GEMEENTERAAD.
HEUSDEN.
Met den Voorzitter waren alle leden
aanwezig.
1. N >tulen der vorige vergadering.
Deze werden onveranderd goedgekeurd.
2. Mededeeling van ingekomen
stukken.
Er warenEen besluit van Qed.
Staten, waarin de in de vorige ver
gadering gewijzigde gemeente be
grooting 1930 en 1931, alsmede die
van het Vleescbkeuringsbedrljf '30 wer
den goedgekeurd.
Verder een schrijven van de heeren
O van Everdirgen, A. v. d. Kolk en
|oh. de Mol, waarin zij berichten hun
herbenoeming tot lid der Schattings
commissie voor de Rijksinkomsten
belasting aangenomen.
Beiden werden voor kennisgeving
aangenomen.
Voorts een verzoek van L. F. van
Bladel voor ontheffing van den aan
slag voor rioolbelasting van 't perceel
0 42 in de Putterslraat.
De Voorzitter deelde mede, dat van
B abusievelijk was aangeslagen, zoodat
de ontheffing werd verleend.
3. Voorstel van B. en W. tot aan
wijzing van een stemlokaal in de
voorm school voor Mulo onderwijs.
De Voorzitter gaf de reden op, waar
om hij die plaats beter vond dan de
tegenwoordige, waarna de leden aan
't voorstel hun goedkeuring verleenden.
4. Vaststelling van een suppletoir
kohier der rioolbelasttng 1931.
Dit kohier met een bedrag van f 10
werd met algemeene stemmen vast-
1 gesteld.
5 Wijziging der gemeente-begroo
ting 1930.
De Voorzitter deelde mede, dat er
een paar posten moeten worden op
gebracht, n.l. een voor premies volgens
de ziektewet en een kwade post voor
niet te innen belasting (Gemeente-
inkomsten.)
Ook dit voorstel werd aangenomen.
Rondvraag.
In de vorige vergadering had het
lid Metselaar het plan geopperd de
rioolbelasting voortaan progressief te
tuffen, waarop de Voorzitter had
toegestaan, dat de eerste in de volgende
vergadering een ontwerp zoo indienen
wat deze dan ook deed. Het voorstel
was, dat, zoo de eigenaar tevens
bewoner van zijn pand is, hij een
inkomen tot f 1000 zal worden ge
heven voor een aansluiting voor huls
water f0 50 en voor een aansluiting
van huiswater en tevens een privaat
„Doe dat niet", .dat mag je niet
doen", was hetgeen hij den heelen
dag van zijn moeder hoorde en hij
was er van overtuigd, dat als ze gezien
had, dat hij bessen aan het plukken
was, zij dadelijk geroepen zou hebben
.Niet doen Jan", want ze zou misschien
denken, dat hij langs den weg slingerde
en de room vergat. Hij liep rustig
door, plukte geen bessen meer, hoewel
er genoeg langs den weg groeiden en
zweeg, het was hem onmogelijk om
te zingen. Hij kwam aan het groote
huis en gaf de bus met room aan
Jozefina, de keukenmeid, die hem
dadelijk vroeg, waarom hij zoo gedrukt
keek Toen hij niet antwoordde, vroeg
ze hem „Zeg Jan, heb je je tong
soms onderweg verloren Je loopt
anders altijd te zingen en praat hon
derd uit. Wat is er aan de hand?'
.Er zijn vandaag zooveel „niet doens",
zuchtte hij zacht en ernstig. Jan legde
haar toen uit, wat hij eigenlijk bedoelde.
Jozefina begreep het eerst niet, zij
lachte en vroeg hem .Zoo, ben jij
geen brave jongen geweest?" Jan
schudde zijn hoofd.O, neen, ik
kreeg al die .niet doens", voor ik iets
gedaan had", legde hij uit. Toen werd
hij vuurrood, want kleine Jan was erg
trots op zijn moeder, en hij wilde niet,
dat iemand verkeerd zou begrijpen,
wat zij tegen hem had gezegd: „Weet
je wat", zei Jozefina, „dadelijk komt
jongejuffrouw Nanette naar beneden,
om de room te halen, blijf hier maar
even wachten, dan kun je haar alles
een9 vertellen". Even later kwam in
derdaad Nanette de trap af, het kleine
(meisje van het groote huis, zooals Jan
haar in zijn gedachten altijd noemde,
t
j
20-50Ojtroas