IAN VERBOEVEN
Glas, Porselein en Aardewerk
Voor Glaslampen en Schemerlampen
C. J. RIK Grooieslraat 222, U1AALUIUK.
Firma ORIE-DUMOULIN 1
Fa. Orie-Dumoulin j
is uw
Bierlaagh-Van der Heijden
MOOIE LIJSTEN
A. Oudkerk,
geeft les in de
Langstraat.
C. Snoeren Cz.
Motaris Middelkoop
WIJ ETALEEREN
aan bijzondere
lage prijzen
HET IS EEN SLIMME GAST....
DIE MET EEN VELO WASCHt
Drogisterij
„DE GAPER".
m
DROGIST-ARTIKELEN.
Grootestraat No. 192.
qualiteits-artikelen leveren
i
0
LANGER VROUWTJE!
NEEM TOCH EEN...
Onze zaak wordt binnen
enkele weken overge
plaatst naar het pand
WAALWIJK a. d. Markt.
fl. 12.00
I
smadelijke verachters van alles wat van
dien regel afwijkt. Hiermede zeg ik noch
kwaad, noch goed van Bata's productie- en
distributie-systeem als zoodanig. Om daar
een oordeel over uit te spreken, is iets meei
noodig dan een rit door de fabriek, zelfs
voor een vakman, laat staan voor een leek.
Vooral op schoenengebied is zulks zoo
moeilijk, omdat de verscheidenheid in kwa
liteit, maakwijze en in soorten grooter ge
worden is naarmate de eischen van het pu
bliek toenamen en juist kwaliteit en maak
wijze toch zeker in de allereerste plaats
moeten worden gekend om tot eenig verge
lijk te kunnen komen. Ik geef volmondig
toe, dat de heer Mathijsen een handig en
bekwaam journalist is en ik tegenover hem
een verslaggever van den kouden grond,
maar van schoenen fabriceeren heb ik ver
stand en daar weet hij net zooveel van als
tien anderen, die het ook wel eens gezien
hebben. Als 'liij er meer van wist, zou hij
die enormiteiten niet neerschrijven.
Wanneer ik eens drie maanden verkee-
ren kon in de Bata-fabrieken temidden van
die duizenden arbeiders en kon gadeslaan
welke grondstoffen werden gebruikt voor
ieder artikel in zijn soort en als ik hooren
kon de juich- of de klaagtonen van hen,
die als machine-onderdeelen hun plaats
vinden in die gebouwen; als ik kon zien,
hooren en voelen wat het beteekenen moet
oin het zuur verdiende loon te moeten be
steden in de ondernemingen van dien zelf
den Bata, dan, ja dan nog schoorvoetend
zou ik 't wagen een oordeel uit te spreken.
Nu moet ik daarvoor passen, alleen weet ik
uit ondervinding, dat in een zekere kwali
teit en soort een massa-artikel in serie's
kan worden gemaakt, zooals de Robinson
dat doet, maar niet ieder is toch tevreden
met een paar runds- of Java box-schoenen.
Om een oordeel zoo bout en zoo koud en
met een zoo sterken schijn van gezag uit te
spreken, is meerdere vakkennis noodig dan
waar de heer Mathijsen over beschikt. En
uit zijn verheerlijking van Bata en zijn aan
prijzen van de werkwijze van de Robinson
straalt in helder licht de oppervlakkigheid
zoo duidelijk naar buiten. Het is zoo waar
wat het „Huisgezin" schreef: „Waarom
niet de heele bevolking behalve een zelfde
soort schoen, een zelfde kleeding, een zeil
de soort hoofdbedekking, een zelfde soort
brood?
Waarom niet in een stad van middelma
tige grootte, inplaats van twintig bakkerij
en écn reusachtige broodfabriek, waarom
inplaats van allerlei soort brood, klein,
groot, wit en bruin, niet een eenheidsbrood
voor heel de bevolking? Als men in die
richting maar ver genoeg ging, zou men
misschien met de helft van de werkkrach
ten van tegenwoordig toe kunnen."
Met roggebrood en water als voedsel, een
eenheidskloeding van pilo, een zuidwester
als hoofdbedekking en een paar grove
rundsbox schoenen, zouden wij zeker goed
koop door den tijd komen, maar welk ver
standig mensch zou dit aanbevelen in een
tijd als de onze, waarin men als in een
koortsachtig jagen naar bevrediging van
duizend en één eischen de concurrentie al
scherper en moeilijker maakt?
Ik zal niet probeeren de heer Mathijsen
te overtuigen, hij doet mij te veel denken
aan iemand in onzen eigen kring, die een
maal een Duitsche lederfabriek bezocht en
op grond daarvan beweert, dat alleen in
Duitschland het beste, goedkoopste en on-
verzwaarde leder wordt gemaakt en dat
alle Reijensche looiers bij elkaar een troep
groote sukkels zijn. Hoewel hem, na invoe
ring van het L.C.S. herhaaldelijk is bewe
zen dat zijn generaliseerend oordeel fout
is, blijft hij aan kleine schoenmakers zijn
buitenlandsch leder aanprijzen als goed en
goedkoop en te verkiezen boven 't Holland-
sche. Ik zelf heb 't genoegen gehad de heer
Mathijsen onder meer te laten zien in de
fabriek van J. Mannaerts in Tilburg, dat
het voor een fabrikant, die een kwaliteits
artikel maken wil onmogelijk is twaalf of
24 Boxcalf-vellen op elkaar te leggen en
uit te stanzen, zooals men linnen voerings
uitstanzt. Maar even zoo vroolijk schreef hij
naar aanleiding van dit bezoek over 't „peu
terige uitsnijden met een mesje van het
overleder", dat hij had gezien. Dit kan op
zich zelf nog zoo erg niet zijn, het is nu een
maal niet gemakkelijk om terug te krabbe
len als men zoo hoog van den toren gebla
zen heeft, maar wel is het erg, dat de heer
Mathijsen door gaat op een wijze, die doet
denken aan een op hol geslagen paard, dat
alles onderste boven loopt wat hem in den
weg komt.
„Als Bata de Nederlandsche Schoenin
dustrie zal hebben weggeveegd
Ik kan mij de geestelijke gesteldheid van
diens schrijven niet indenken.
Waarom die duidelijk waarneembare vol
doening bij het neerhalen van onze Neder
landsche nijveren en die triomfantelijke ver
heerlijking van Bata?
Als er een is die gaarne tot werkelijk
heid zag geworden het alle grenzen wegva
gende: Seit umschlungen Milionen
Alle menschen werden Brüder van Schil
ler, dan ben ik het, maar, dat neemt nog
niet weg, dat ik eerder mijn brood deelen
zal met hein, die in mijn onmiddellijke na
bijheid woont en honger heeft, dan dat ik
dat naar het buitenland zou laten medene-
men.
Treft het den heer Matliijsen niet dat hij
met zijn generaliseerend schrijven duizen
den arbeiders ook kleine zelfstandige
patroontjes armer dikwijls dan een ge
ringe werkman, het brood ontneemt?
De geest van ons volk wordt ten opzichte
van het schoenenvraagstuk op een dwaal
spoor geleid.
Wanneer de heer Mathijsen schrijft:
„Hier verschijnt Bata als een onweer
staanbaar concurrent. Dit dankt hij aan
zijn productie-systeem.
Een volledige bedrijfsconcentratie brengt
alles in één hand: leer- en schoenfabrieken,
leesten- en fourniturenfabrieken, karton
en houtfabrieken en ten slotte de distribu
tie.
Daardoor wordt een respectabele bespa
ring aan kosten en materiaal verkregen. De
planmatige productie, de tot het uiterste
doorgevoerde mechaniseering, de serie-fa-
bricage van standaardmodellen geeft daar
bij een enorme verlaging van productie
kosten. Ondanks 5 pCt. hooger loon per
man betaalt Bata 75 pCt. minder loon per
paar dan de Nederlandsche schoenfabriek.
Daarbij is hij onafhankelijk van den win
kelier en vrij van de stroppen, die de zesde
schoenwinkel in één straat brengen moet.
Dan wordt dit door iemand die niet ver
der vraagt, als onomstootelijke waarheid
aangenomen en het is toch inderdaad of de
geest van Baron van Munchhausen vaardig
over hem geworden is.
Wel wordt de 5 pCt. loonsverhooging
dat slaat nu vooral in in het geding ge
bracht, maar hoe het grondloon zich ver
houdt tot den levensstandaard in Tsjecho-
Slowakije in het algemeen en voor den aan
Zlin gebonden arbeider tegenover den vrijen
in het bijzonder, wordt niet over gesproken.
Erger nog maakt hij het wanneer hij
vervolgt: „en ondanks die 5 pCt. loonsver
hooging, betaalt Bata 75 pCt. minder loon
per paar dan de Nederlandsche schoenfa
brikanten." Het komt er op geen 25 pCt.
meer of minder op aan, de tendenz moet
het doen.
Door onbekendheid met de fabricatie
van schoenen weet mijn tegenstander niet,
dat in de eene fabriek ƒ1.per paar loon
te laag en in de andere 0.50 loon per paar
veel te hoog kan zijn. Het is zelfs voor een
schoenfabrikant niet mogelijk zonder ge
gevens het loon per paar van zijn concur
rent te weten, laat staan voor een buiten
staander.
Maar de heer Mathijsen weet het van al
len en hij kent geen onderscheid, schoenen
zijn schoenen en loon is loon x plus x maal
het buitenland, min de Hollandsche indu
strie is 75 pCt.
De man die hem een goudvisch wil ver-
koopen voor 1.is een suffert of een
afzetter, want op de markt kan men voor
20 cent een kilo voorn koopen en wie durft
te zeggen, dat een voorn geen visch is.
En
Het Volk denkt niet, het Volk leest en
weet en zegt: „de Hollandsche schoenen en
reparatiën zijn veel te duur, ik heb het zelf
gelezen."
Het koopt de goedkoope, die het repa-
reeren zelfs niet waard zijn en is veel duur
der uit dan dat het 't goede had gekocht.
Het solide fabrikaat komt op den achter
grond, de geschoolde arbeider wordt de
dupe, de kleine schoenmaker aan de hon-
gerproef overgegeven en wee hem die
de goden oproept Bata wordt de „dam-
pe" aangedaan door die suffe Noord-Bra-
bantsche schoenfabrikanten, die guldens
goedkooper dan Bata hun knoeiartikelen
aan de markt brengen.
Doe als Bata en niet als die achterlijke
Noord-Brabanders en die snoode Holland
sche winkeliers, die 30 pCt. winst op hun
artikelen leggen en het zal je goed gaan,
zegt de heer Mathijsen.
Ook hier komt die oppervlakkigheid
weer zoo sterk uit. Dat Bata noodwendig
minstens zooveel kosten heeft als iedere
andere winkelier en hij die kosten moet
verdisconteeren in zijn bruto winst
naar ik uit betrouwbare bron verneem
33 pCt. en zijn netto winst, dus bepaald
wordt door de kwaliteit en den verkoops
prijs van het te leveren artikel, zal ieder
verstandig mensch kunnen begrijpen.
Daaraan zal het toe te schrijven zyn dat
hij op dit oogenblik voor het massa-artikel
en het door den heer Mathijsen hoogelijk
geprezen serieartikel, stukken duurder
moet zijn dan die z.g. sufferts en slapers in
't Zuiden, die, dank zij hun aanpassingsver
mogen en moderne bedrijfsinrichting, ALS
HET ALLEEN GAAT OM GOEDKOOP,
BATA MET STUKKEN SLAAN.
Dat zij daarmede hun eigen naam en die
van onze mooie industrie weggooien, be- j
denken zij niet. To be or not to be, is voor
velen van hen de levensspreuk geworden.
Damesschoenen met goud gestempeld
„Pazo" op den zool 1.90 en heerenschoe
nen in alle maten in zwart en bruin 2.60
in den winkel. De angst voor Bata en zijn
systeem heeft al lang plaats gemaakt voor
de vrees voor hen die zoo het vak verknoei
en onder de betere fabrikanten en winke
liers. De markt wordt overstroomd met in
ferieur schoeisel uit Noord-Brabant. De
arbeiders van de beste fabrieken loopen
doelloos langs den weg en de prullaria-fa-
brieken draaien er lustig op los. Croupons
worden niet meer gebruikt, halzen en lie
zen en papier zijn de hoofdgrondstoffen
geworden. En tegen dit alles zal contingen-
teering niet baten of brengen wat den in
het nauw gedreven solide produceerende
fabrikant verwacht. Het publiek weet niet
meer wat goed of slecht is. Wat zou het er
voor menigen goeden fabrikant vandaag
beter hebben uitgezien, als zij op aanraden
van zoovele schrijvers in de toonaangeven
de bladen waren overgegaan tot het invoe
ren van een kwaliteitsmerk. Wat zou me
nige winkelier van het vertrouwbare arti
kel een wapen in de hand hebben in den nu
zoo hopeloos moeilijken strijd om het be
staan.
En als nu straks naar de voorspelling van
den heer Mathijsen Bata zijn machines, zijn
organisatie, zijn ondernemingsgeest naar
Holland zal brengen, dan zal ook hy ziclj.
moeten onderwerpen aan de sociale wetten
en voorschriften van dit land en zullen er
ook dan nog menschen zijn die een betere
schoen toch altijd nog goedkooper vinden.
En daarom moet van nu af aan de heer
Mathijsen eens gaan gelooven aan de mo
gelijkheid, dat zij in Noord-Brabant klaar
wakker zijn en dat als het er op aan komt
om GOEDKOOPE SCHOENEN te maken,
Bata hen niets behoeft te leeren. Maar waar
aan wij behoefte hebben, dat is in de eerste
plaats aan kwaliteit en als Bata zich daar
op gaat toeleggen, behoeven wij zijn komst
niet te vreezen.
Want de vraag naar Bata-schoenen is
niet zoo groot als het invoercijfer van de
laatste maanden zou doen vermoeden. Het
mag toch als bekend worden geacht, dat
Bata met een tariefverhooging en contin-
genleerings-mogelijkheid rekening heeft
gehouden en daarom in September en Oc
tober tot een zeer hoog invoercijfer kwam.
De heer Mathijsen moge dan in grooten
eerbied voor het gouden kalf het voor den
schoenenkoning opnemen en gelukkig prij
zen dien, die tot zijn knechten behoort,
voor mij is het een onverklaarbaar raadsel,
dat in gezonde hersens zulke oppervlakkige
beschouwingen en utopieën kunnen opko
men.
Van één ding kan hij zichzelf overtuigd
houden, dat hij in onze branche duizenden
en tienduizenden zorgzame arbeiders „de j
dampe" aandoet.
ADVERTENTIëN.
Hiermede betuigen wij onzen
hartelljken dank voor de deel
neming betoond bij het overlijden
van onzen Vader
JAN BOTERMANS.
Uit aller naam
47612 TH BOTERMANS.
Pianist—Organist,
Alle inlichtingen
Wm Buytewechslraat 149,
ROTTERDAM
ATTENTIE.
Voorloopige prijsnoteering van
de voornaamste
LANDBOUWZADEN.
VEEKNOLLEN,
lange witte roodkop extia
fl. 1.10 p. kilo.
KNOLRAPEN,
groote gele roodkoppige Eng. echt
fl. 1.00 p. kilo.
MANGELWORTEL,
Barres Sludstrup fl. 0 70 p. kilo.
VOEDERBIETEN,
Jaapjespeeën, gladde rosa
fl. 0 70 p. kilo.
VOEDERBIETEN,
Collet Vert., groenkraag
fl. 0 65 p. kilo.
Verder alle TUIN. en LAND-
BOUWZADEN,
alsmede BLOEMZADEN aan
scherp concurreerende prijzen.
Vergelijk onze prijzen.
Gasthuisstraat 23,
KAATSHEUVEL.
te Capelle,
zal op Maandagen 25 Jan.
en 1 Februari a s. hij inzet
ten herberge van Joost Quirijns
te Capelle en bij toeslag ten
herberge van L. F van uonqen
aldaar, telkens des avonds om 6
uur, ten verzoeke van de erven
van den Heer L. A. P a a n s,
in het openbaar
veilen en verkoopen
KOOP 1. Een woonhuis met erf
en schuurtje, nabij de Sluis te
Capelle, kadastraal bekend
Sectie H nr. 386, huis en erf,
groot 1.34 A.
In huur bij P. de Visser per
week voor 13.—
KOOP 2. Een dubbel woonhuis
aan de Schans te Capelle met
erf en tuin. kadastraal bekfnd
Sectie E nrs, 1645 en 1647,
groot 14.25 aren.
In huur ged bij A. Mouthaan
en ged. bij C. Dekker per week
voor f 2 ieder.
KOOP 3. Een dubbel woonhuis
onder Vrijhoeve-Capelle, naast
den wiel van Zuidewijn. ka
dastraal bekend Sectie A nrs.
450 en 452, groot 4.75 aren.
In huur ged. bij A. Taktor
en ged. bij j Sprangers per
week voor f 1 80 ieder. 47617
zooals
Waschslellen, gedekt f 2.75
ongedekt f2 40
Kop en Schotels 9 cl.
Borden 10 1214 ct.
Ontbijt serviezen f 2 90
bordjes 8 ct.
Steenen Bedkruiken 22 ct
Theepotten
Engelsche Kop en
Schotel
20 ct.
40 ct.
5
GLASWERK.
Bierglazen 8'/? ct.
Borrel jes 10 12 15 Ct.
Onder?elters
25-40-50 ct. de zes
Dlergroepen 40 ct.
Catuspo'je plateel 50 ct.
Meloenbollen,
voor bloem 20 ct.
Messen, roestvrij.
f2.75 de zes,
Lepels en Vorken.
chromal f 2 45 de zes.
Theelepelijes, 90 ct. de zes
hebben wij deze week extra lage prijzen.
Aanbevelend, 47613
CCTR/Sr
ZOO KAN HET NIET
"VFI O WASCHMACHINE
258
Waalwijk
GrooVestraat 140
Teil. 200.
Het voordeeligste, het beste, het meest
vertrouwdste adres voor alle
Attentie I
47488 Beleefd aanbevelend,
Telefoon 123 Waalwijk.
ff
O
3
w
O
O
•n
u
(0
O
CD
O
a
(0
7
(O
01
a
X
a
O
3
omdat wij U steeds
Immer iets anders, altijd iets beters,
uw belang is het te koopen bij:
Alle Ijzerwaren, Gereedschappen
en Huishoudelijke Artikelen.
Electrische Waschmachine „Speed" de beste.
Miele Wringmachines, S jaar garantie,
worden door ons In elke grootte gemaakt
FOTO ATELIER - LI|ST£NHANDEL
WAALWIJK.
i
j
I
i[j NEDERLANDSCH
FABRIKAAT
■M
O
01
O
01
M
01
O