Het SI. Gaüiirip te Hupt.
Haaésche Post
Staalkoniné
Spanera
IE l\m UQOR FIN-PROM
B.KOLSTEKEN-LAGAHDE
Heeren
Naar Moeders evenbeeld,
Ons U/eekpraatje.
No. 23. Zaterdag 17 Maart '34. 57e .!g.
DERDE BLAD.
Het gebeurt ten onzent gelukkig
slecais ecu enkele (naai, dat een geval
van opsluiting van iemand in een
krankzinnigengesticht,opzien wcki én...
twijicl. In het buiieuland staat dat
anders liet schijnt in sommige landen
niet zoo heel moeilijk te wezen om
b.v. een lastig tamniclid in een of
andere particuliere inrichting tot ver
pleging van gccsieszicken opgenomen
te krijgen, bums hoort men afschu
welijke toestanden daaromtrent.
Dal het in ons land daaromtrent
beter is gesteld en een geval van op
sluiting, tegen den wil van de(n) be
trokkene, van meer waarborgen schijni
omg-ven, behoeft op zich zelt nog
niet tot een voldane genoegzaamheid
te leiden. Het algemeen en persoon
lijk, dus individueel belang vereischr,
dat inderdaad al het mogelijke wordt
gedaan om eiken missiand op dal
gebied uit te sluiten. Het staat voor
ons nog niet vast, dat zulks weikelijk
zoo is.
We hebben nu weer het geval
Tonnet. De heer Tonnet is een ge
pensionneerd generaal (Hij heeft ge-
ruimen tijd als overste der artillerie in
onze gemeente vertoeft tijdens de
mobilisatie. Red). Hij heeft zich. naar
het scnijntui rechtvaardigheidsgevoel,
zeer ïutensief ingelaten met de „zaak
Bocy.nk", van welke we ons op het
moment ook niet alle mérites en
bijzonderheden in finesses herinneren
Boi yink is een arbeider, die gedupeerd
schijnt te zijn door een of andere
uitvoering van de Landarbeiderswet
De genera-1 nam het sterk voor hem
op, maar dat mocht niet baten,
bocymk is tenslotte uit zijn huisje
gezet geworden.
De generaal liet het er niet bij zitten.
Hij requestreerde, schreef .Open
Brieven', richtte zich scheip tegen
bepaalde autoriteiten, was wel eens
beteedigend voor bepaalde persoon
lijkheden, kortom deed al die
vreemde dingen, tot welke een mensch
zich soms laat verleiden, wanneer een
bepaald geval hem tot een obcessie
is geworden.
De generaal werd alzoo „lastig"
voor sommige lieden. Ook voor den
Oificier bij de rechtbank te Zuiphen.
Die heeft hem tenslotte eens bij zich
laten komen en zonder dat de generaal
het wist, wie de mede aanwezige heer
wa9, heeft de Oificier een onderhoud
met den heer Tonnet gehad van
hetwelk een Arnhemsche p.^ychiater
mede getuige en toehoorder was.
De generaal begreep tenslotte, wat
hem dreigde. Hij schreef een waar
schuwing in een bepaald blad, dat als
hij binnenkort in een krankzinnigen
gesticht zou worden opgesloten, het
ii.
Voor ik wil beginnen met het Herpt-
sche gilde te bespreken, zal ik eerst
enkele dingen zeggen over de schut
tersgilden in het algemeen.
Vroeger, honderd jaar of langer ge
leden, was ons Brabant „overdekt mei
schuttersgilden. Zooals wij uit onze
eigen omgeving welen, zijn de meeste
in onzen omtrek verdwenen. Bloe.ende
schutterijen vinden we nog in ons Bra
bant, voornamelijk in het Zuidelijk ge
deelte en verder naar het Zuiden, in
Noord-België.
De overblijfselen, enz., van de ver
dwenen gilden van Drurren, Waalwijk
en Cromvoirt kunnen we nog terug
vinden in het museum van het Prov.
Genootschap te 's-Bosch. Daar wor
den de eereteekens van het gild, die
onze voorouders met trots droegen,
voor 'n verderen ondergang bewaard.
Wanneer wij deze schutterijen zou
den willen indeelen, dan zouden we
het volgende resultaat krijgen
a't Kruis- of voetbooggild, dat
als patroon doorgaans „St. Joris" had.
b. Het handbooggild met als pa
troon St. Sebastiaan.
e. Het kloveniers- of gewerengild,
dat over het algemeen de patroon ge
meen had met die der parochie.
Dat deze laatste, de gewerengilden,
gingen verdwijnen, kwam ook, omdat
hun bestaan van rijkswege werd be
moeilijkt door de strengere wetten op
de vuurwapens. Maar daar kon door
de gemeentebesturen soms heel wat
aan veranderd worden, zoodat het be
staan toch nog mogelijk bleef en zij
zich tot nu toe handhaven.
In het vorige artikeltje heb ik al ge
wezen op gebrek aan belangstelling
van de jongeren voor het gild.
Zeker is „de sport" de groote con
current van het oude gilde. Dat trekt
dc jongelui en jammer is het, dat zij,
publiek zou weten, dat zulk9 was om i
de zaak-Bocyii.k, Inderdaad: enkele
dagen later geschiedde, wat de heer
Tonnet voorzien had.
Sommige bladen protesteerden en
ook de familie van den generaal pro
testeert heftig. Er is geen sprake van,
beweert deze laai9ie, dat de generaal
krankzinnig i9. De Maasbode meent,
dat er voor een publiek protest geen
reden is. Het blad schrijit:
dat zulk een opneming niet
geschiedt dan omringd n.et allerlei
voorwaarden Zij had in dit geval
plaat9 na machtiging van den presi
dent der rechibank, op vordering
van het Openbaar Ministerie en
nadat een p yehiater den patiënt
had onderzocht
Men houde or»9 ten goede: daarmee
zijn d.in ook alle waarborgen genoemd
De president van de rechtbank en de
O ficier van Justitie zijn terzake ziels
ziekten leeken, zooals wij en anderen
Het spreekt vanzelf, dat ze zieti be
hooren te laten leiden door het advies
van den, let wel; één, psychiater.
Noemt men dal voldoende waar
borgen?
Uit hoofde van on9 beroep nemen
we noia van alle belangrijke strafzaken,
welnu, we herinneren ons nauwelijks
een geval, dat er voor een rechibank
twee psychiaters werden gehoord,
die... het met elkaar eens waren
Zeer dikwijls staan hun meeningen
pyramidaal tegenover elkaar.
Als een waarborg voor een juisten
gang van zaken kunnen we het ook
niet aanmerken, dat het geval werd
afgedaan door een rechibank, welker
leden .last* hadden van den generaal
omdat deze rechibank een deel der
zaakBotymkte behandelen heeft gehad
We zouden niet graag beweren, dat
de generaal ten onrechte is opgesloten
maar we achten de waarborgen, dat
er juist is gehandeld, te gering in zoo n
geval. De halve wereld maakt zich
van tijd tot tijd malende, wanneer ze
zich voor een bijzonder geval te een
ztjdig interesseert Vooral gepension
neerden, die een actief leven hebben
geleid, misbruiken op die manier nog
al eens hun vrijen lijd. Zulke lastige
lieden behoeft men daarom nog niei
als gevaarlijk te beschouwen. Deed
men dat, dan komen we heel wat
krankzinnigen gestichten te kort.
Neemt allen eens proel
met onze prima sigaren
bestemming en de beteekenis van
het Nederlandsche Roode Kruis
kort uiteenzetten, terwijl de burge
meester van Waalwijk, Ecre-Voorz.
der Afdeeling, de transportcolonne
zal instalheren, die, dank zij de
ijverige bemoeiingen van den heer
A. Claasen, thans in staat kan
worden geacht voldoende bedreven
i te zijn in het verleenen van eerste
en
ngrooteenklefne verpakking
Alleen verkrijgbaar bij
Grooteslraat WAALWIJK.
medewerking verleenen in den
vorm van een adverlenlie in vraag-
P'Ogramma of catalogus en dit geldt
zeker voor hen, die er steeds het
meeste profijt trekken van 't werk
en de risico van anderen.
Tegelijk met deze tentoonstelling
wordt een Clubtentoonstelling ge
houden van de Nederlandsche
Herdershondenclub en van de Kring
groep V. D. H. «Eindhoven en Om
streken«.
Waalwijksche Steenkolenhandel
Engros. TEL. 216 En detail.
ED. VAN TILBURG - Grootestr. 142
Huisbrand.
Wilhelmina Antr. I 5%o f 1 -60 p. H.L.
WllhelminaAntr.il f2.— p. H.L.
Wilhelmina Antr. 20/3o f2 10 p.
Wilhelmina Antr. 12/M f 1 60 p.
Hendriknootjes 2%o f 1.30 p
Eierkolen f 1.20 p
Bestellingen worden aangenomen bij
EO. VAN TILBURG
GR. STRAAT 142 en GR. STRAAT 154
TEL. 216.
H.L.
H.L.
H.L.
H.L.
Alle kolen en cokes worden prima
gezeefd en franco berghokken bij elke
hoeveelheid geleverd.
hulp bij ongelukken.
Voorts zal door het vertoonen
van de bekende Nederlandsche
Roode Kruis-film aan de aanwezigen
een juist denkbeeld worden gegeven
van het werken en streven van 't
Nederlandsche Roode Kruis ook
buiten tijden van oorlog of oorlogs
gevaar. Zoo zal op het doek aan
schouwelijk worden voorgesteld,
ho3 de dagelijksche werkzaamheden
ter plaatse van het Hoofdbestuur
verloopen, hoe zieken of gewonde
slachtoffers van een ramp worden
vervoerd en verpleegd, welke mid
delen te land en te water daarvoor
worden gebruikt enz. enz.
Het komen ter vergadering wordt
met warmte aanbevolen. Men ver
zuime deze gelegenheid niet om
een juist denkbeeld te verkrijgen
van het ware karakler van 't Roode
Kruis, dat reeds gedurende tal van
jaren belangrijke diensten aan de
lijdende menschheid heeft bewezen
en om deze reden aller belang
stelling en waardeering verdient.
Excursie.
Woensdag 1.1. hebben de leer
lingen der hoogste klasse der R.K.
H.H.S. alhier, onder leiding der
heeren Th. van Delft en L. v. d.
Linden, een excursie gemaakt naar
Amsterdam.
In de hoofdstad werd een bezoek
gebracht aan het Rijksmuseum,
waar in de afdeeling schilderwerken
in het hijzonder de werken van
Rembrandt, Frans Hals, Rubens en
El Greco werden aanschouwd. Ook
in de afdeeling Beeldhouwkunst
brachten de leerl. eenigen tijd door.
Voorts werd een bezoek gebracht
aan de tentoonstelling van moderne
kunst en aan vele der beziens
waardigheden der slad.
Onze nieuwe feuilleton.
Wij maken in dit nummer een
begin met onze nieuwe Feuilleton,
getiteld
naar 't Engelsch, van Louis Tracy.
Wij vesligen speciaal de aandacht
onzer lezeressen en lezers op deze
prachtige roman, boeiend, spannend
en onderhoudend van 't begin tot
het einde.
Zij die zich thans abonneeren
krijgen 't blad tot I April gratis, en
kunnen dus dit schitterende werk
van 't begin af volgen. Ze zullen er
geen spijt van hebben.
De Adminietratie.
PROVINCIAAL NIEUWS.
Waalwijk, 16 Maart 1934
Intern. Hondentenloonstelling.
De voorbereidingen voor de groote
Hondententoonstelling op 29 April
a.s. zijn in vollen gang. De vraag
programma's zullen weldra worden
uitgezonden en de belangstelling
begint zich allerwegen te uiten.
Tal van vereenigingen en clubs
stellen prijzen beschikbaar en ook
tal van Waal wij kers loofden me
dailles uit, zoodat een beroep op
onze ingezetenen ook thans weer niet
tevergeefs was, al konden nog velen
die geen medaille geven, toch hun
die jongeren, zoo minachtend neer
zien op het „armzalig stelletje" (door
hen dikwijls zoo genoemd), die daar
nog over de straat trekken en probee-
ren het eens zoo strenge reglement,
zoo goed zij dit kunnen nog tot zijn
recht te doen komen.
Toen burgemeester, notaris, winke
lier en bakker als gildebroeders naast
elkaar stonden, toen bloeide het gild.
Maar nu, nu 't standenverschil ook
hier zijn afbrekende kracht laat voe
len. nu ziet men minachtend neer op
't „volk", dat nog lid is van het gild.
Het bestuur der meeste wegkwijnen
de gilden is heel zwak en gaat heel
onoordeelkundig te werk. Soms ken
nen zij hun eigen reglement niet eens
lezen. Wanneer een gilde goed be
stuurd wordt, dus een degelijke lei
ding heeft, die de geest van het oude
gildewezen kan terugroepen, dan be
hoeft het gilde niet onder te doen voor
de nieuwere vereenigingen.
Even zoo goed als 't vroeger de toon
aangevende vereen!ging van de ge
meente was, zal zij 't ook nu kunnen
zijn.
Zeker zal bij de lezers de vraag op
komen: Waaraan danken de gilden
hun oprichting en hun bestaan?
Waarom de gilden eigenlijk zijn op
gericht, valt moeilijk zoo maar in een,
twee, drie te zeggen. Zij staan of ston
den alle in verbinding met de Kerk
en de Geestelijkheid. Dat is zeker.
Misschien zijn zij daaruit ontstaan?
Zij hadden hun altaar, beeld van
hun patroon of luchter in de Kerk. De
Pastoor stond als nummer één op de
ledenlijst en ook kwam het voor, dat
deze zich koning schoot.
Men verklaart het ontstaan soms als
volgt: De geestelijke vereeniging he-
stond al langer en trok mee in de pro
cessie, enz. Zij diende tot opluistering
der Kerkelijke feesten en plechtig
heden.
Maar als middel om zich gezamen
lijk te vermaken, werden de wapens
Er zijn reeds een 17-tal keur
meesteressen) aangewezen, waar
onder drie dames en ook de leden
der regelings commissie, een 18-tal,
hebben hen of'i haar benoeming
aanvaard.
De sluiting der inschrijving is
bepaald op 23 April 1934.
Roode Kruis-auond.
Zaterdag 24 Maart a.s. zal in
Musis Sacrumte Waalwijk een
bijeenkomst worden gehouden van
de afdeeling Waalwijk van 't Ned.
Roode Kruis.
In deze bijeenkomst zal o.m. de
Legercommissaris, de Luitenant-
Generaal P. J. van Munnekrede, de
Ier hand genomen en ontstonden dus
zoo de schuttersgilden.
Mogelijk is ook, dat door een poli
tieke verandering de gildebroeders
zich voor de veiligheid van hun dorp
en Kerk gingen oefenen in den wapen
handel en wat daar aan vast zat.
Er zijn ons van hen evenwel geen
groote verdiensten bekend op politiek
gebied. De gilden in ons Brabant stel
den zich vooral tot taakde regeling
en de verpachtingen in het boerenbe
drijf in het algemeen; de opluistering
van Kerkelijke en wereldlijke feeste
lijkheden in 't dorp; de bebouwing
van het gemeenschappelijk bezit.
De gilden hebben bezittingen. Hoe
zij die kregen is moeilijk na te gaan,
tenminste voor zoover het landerijen
en huizen betreft. Deze werden soms
weer spoedig goedkoop of onverant
woordelijk van de hand gedaan. Men
kocht er renten of cijnzen mee af en
van de huur van het overgeblevene
kwam dikwijls niet veel terecht.
Opvallend is, dat de Brabantschc
gilden zich heelemaaal niet bemoeiden
met publieke zaken, 't Werd soms ver
boden in 't reglement. In tegenstelling
met de Geldersche gilden, waarvan
een of meer leden in het gemeentebe
stuur zaten.
Werkzaamheden, die gezamenlijk
verricht konden worden in het boeren
bedrijf, stonden ook onder toezicht
van het gilde en vormden als 't ware
een onder-afdeeling. Dit gebeurde o.a.
met schapen- en bijenteelt.
Zou de bijenbond „St. Ambrosius"
te Drunen nog een overblijfsel zijn
van het verdwenen „St. Lambertus-
gild"? Dit zullen we ook trachten na
te gaan.
Zooals begrijpelijk, had ook het gild
een reglement. Men noemde dit de
kaart of charter. Dit werd meestal ge
geven door den graaf der streek.
De reglementen, die we aantreffen
in de heerlijkheden der Oranjes, lijken
alle veel op elkaar. Deze zijn dus alle
Waalwijksche Steenkolenhandel
Engros. TEL. 216 En detail.
ED. VAN TILBURG - Grootestr. 142
Centrale Verwarming.
Breckcokes 80 ct. p. H.L.
Breckcokes 4%o 80 ct. p. H.L.
Breckcokes 80 ct. p. H.L.
Voor
Huisbrand en fetenkenkachels.
Parelcokes 80 ct. p. H.L.
Bestellingen worden aangenomen bij;
ED. VAN TILBUUG
GROOTESTRAAT 142. TEL. 216.
Alle kolen en cokesworden prima
gezee'd en franco berghokken bij elke
hoeveelheid geleverd.
Het was een prellige en vooral
leerzame dag voor de excursisten.
Wijziging Ambtenarenreglement.
B. en W. hebben den raad ter vast
stelling aangeboden een nieuw ont
werp van de Algemeene Rechtstoe
stand-verordening der gemeente Waal
wijk.
De voornaamste wijzigingen die in
het oude reglement zijn gebracht zijn
de volgende:
Opgenomen zijn bepalingen omtrent
hel niet in aanmerking komen van ge
huwde vrouwen bij benoemingen, om
trent ontslag van vrouwelijke ambte
naren bij huwelijk enz.
Geheel gewijzigd zijn de bepalingen
van Hoofdstuk VIII 2 (aanspraken
bij het vervullen van militaire verplich
tingen). Deze bepalingen zijn ontleend
aan het Rijksambtenaren-reglement.
De positie van de bekleeders van bij
betrekkingen is scherper omlijnd.
Het ontwerp bevat nieuwe bepalin
gen omtrent het ontslag wegens revolu-
tionnaire gezindheid, gelijkluidend aan
die van het Rijksambtenaren-regle
ment.
Opgenomen is een nieuwe bepaling
omtrent het verbod van het dragen
van uniformkleeding, insignes enz.,
overeenkomende met het Rijksambte
naren-reglement.
Alsvoor omtrent het uiterlijk aanzien
van ambts- of dienstwoningen en een
verbod betreffende het uitsteken van
andere dan nationale of oranje vlaggen
op die woningen.
De bepalingen omtrent het zieken
geld zijn gewijzigd.
Het begrip kostwinner is uitgebreid
tot ongehuwden, die kostwinner zijn
voor broers en/of zusters onder 18
jaar.
Uitgebreid is de bepaling omtrent
het toekennen van schadevergoeding
bij het opleggen der verplichting tot
het betrekken van een ambts- of dienst
woning of tot het wonen in de onmid
dellijke nabijheid van de plaats zijner
werkzaamheden.
Hoofdstuk XII (Indienstneming op
overeenkomst naar burgerlijk recht) is
afkomstig van de Oranjes. Herpt be-
dim opgeteekenën™"£r£ït men ook de
klacht aan, dat zooveel werd uitgege
ven aan bier, enz. Het is ook voorgeko
men dat voor dit doel eigendommen
van het gild werden verkocht.
De vrouw van den gildebroeder was
ook lid van het gild en by de feesten
zooals koning- en prijsschieten, teer-
dagen (soms drie), of jubileums van
het gild, moest ook zij van de partij
zijn. Tegenwoordig zijn er nog gilden
die dit gebruik in eere houden en dus
naast den koning een koningin heb
ben.
Laten we nog in het kort nagaan,
hoe zoo'n gilde is ingericht. Het gild
heeft een gildekamer, waar zij op be
paalde tijden bijeen komen. De leiding
heeft de hoofdman. De koning, diw
jaarlyks zijn titel moet verdienen met
schieten, bekleedt ook een hooge post.
Wanneer hij drie maal achtereen
zich koning schiet, dan wordt hij kei
zer en behoudt deze titel voor zijn ge-
ïeele leven. Bij enkele gilden bestaat
ie bepaling, dat hij door geen tweede
<an vervangen worden, vóór de kei-
er overleden is. Het keizerschap gaat
ij sommige ook over op de weduwe
an den overleden keizer.
Officieren; meest eerepostjes, die
ms duur verpacht werden.
De gildenmeesters of dekens; ook
den van het bestuur.
De cornet- of standaardrijder. Deze
(jdt met een standaard (een kleiti3
an of wimpel) voorop, als het gild
ttrekt en moet den weg vrij maken,
arom rijdt hij zig-zag over de weg.
rnet is een verheven post.
De vaandrig, de drager van het gtl-
-vaan. Meestal is hij geen lid van 't
stuur. Bij feesten demonstreert hij
t vendelzwaaien. Hiermee wil hij
en zien, dat hem in den strijd zoo
ar het vaandel niet zal ontnomen
rden. Hij maakt toeren met 't vaan,
de buitenstaanders verstomd doen
an en zeggen doen: „Hoe is dat
gelijk?"
Een eigenaardige bepaling is hij
sommige gilden, dat de vaandrig niet
gehuwd mag zijn.
Op het zilver enz., zal ik terugko
men bij de bespreking van het Herpt-
sche gild.
Hiervoor heb ik getracht de voor
naamste feiten uit het gildenwezen
even aan te geven, 't Zijn enkele hoofd
zaken, die natuurlijk niet geheel vol
ledig zijn uitgewerkt.
Al het bovenstaande is misschien
niet van toepassing op het Herptsche
gild, maar bedoeld is een overzichtje
in groote lijnen over de Brabantsche
gilden in het algemeen.
TONNIE DUIN.
