Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
FEUILLETON
DE IN DE PIJP
t
EERSTE BLAD-
^feSchoennijverheid in de Langstraat.
snTPrc*
HET HUIS IN DE STILTE.
cö BIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
DOOR, ERVARING
ECN MAN //vdeP(JT.
MAAR
ZATERDAG 23 MAART 1935.
58e JAARGANG.
SïMER
u
v Dit blad verschijnt
l WOENSDAG en ZATERDAG
?i Brieven, Ingezonden stukken, gelden, enz.
tffc franco te zenden aan den Uitgever.
e ve Abonnementsprijs per 3 maanden J 1.25.
Franco p. post door 't geheele rijk 1.40.
n a
lisa
leel
UITGAVE:
WAALWIJKSCHE STOOMDRUKKERIJ ANTOON TIELEN
Telefoon No. 38.
Telegr.-adresECHO.
Advertentiën moeten Woensdag en
Vrijdag des morgens om uiterlijk 9 uur
in ons bezit zijn.
Bij contract flink rabat.
Reclames 40 cent per regel.
Prijs der Advertentiën:
20 cent per regel; minimum 1.50.
Dollflj DIE ZICH MET INGANG VAN
'ra APRIL A.S. OP DIT BLAD ABON-
reejlEEREN, ONTVANGEN DE NOG
™:[0T DIEN DATUM VERSCHIJ-
snlfENDE NUMMERS GRATIS,
n. Lij,,!! iMawlHWiii...'1"
ii
tweede artikel gaat de
jchriiver^n* de^STRott.Ct. in hoofd
1 wak over tot technische beschouwing
geanDver de beste en minderwaardige
alU«edeellen der tot leder verwerkte
elsichuid en ontleent dan aan destatis-
°U liek tal van cijfers, die duidelijk
demonstreeren het verschil van
grondstoffen gebruikt aan schoenen
le Waalwijk, Kaatsheuvel en andere
plaatsen, waaruit blijkt datinWaal-
wijk de betere schoenen en elders in
hoofdzaak mindere g> >edkoope schoe
nen gefabriceerd worden.
Ook in 't goedkoope genre dat
men ook in Waalwijk maakt is geen
concurrentie-mogelijkheid, waar el-
1 ders bij 't zien van contanten, elk
aanbod wordt aanvaard.
Wii hebben hierover onlangs een
- paar artikelen ontleend aan het
»Ned. Fabrikaat» en behoeven dus
niet in herhaling te treden.
De schrijver gaat dan verder
Ofschoon dus uit de opgaven van
het Centraal Bureau voor de Statis
tiek vrij nauwkeurig valt at te lezen,
in welke centra de beste schoenen
worden gemaakt, zoo moet men
uiteraard vakman zijn om de kwali
teit van een schoen naar de Qe-
bruikte grondstoffen te kunnen be-
oordeelen. Wanneer men het heelt
van „De Echo van het Zuiden".
over chroomgeitenleder, over peau
de Suède en boxcalf, dan dient men
wel te bedenken, dat, evenals dit met
het zoolleer het geval is, deze aan"
duiding geenszins volledig is. Alleen
uit de waardebedragen valt wederom
af te leiden, hoezeer de kwaliteit van
het Waalwijksche schoenwerk, altijd
dan van de fabrieken, die zich in dit
centrum op de productie van het
betere genre toeleggen, aan de spits
staat. Chroomgfitenleer wordt wel
licht reeds van 9 cent per voet al
geleverd, maar het goedkoopste leer,
dat men ons in een Waalwijksche
fabriek toonde, kostle toch nog altijd
ongeveer 35 cent per voet 1
Voor de kwaliteit van den schoen
is de grondstof echter nog geenszins
de allervoornaamste factor, hen
goede schoen vereischt ook een oor
deelkundige bewerking van het leer
en dit is een van de redenen, waarom
de kwaliteilsschoen, hoezeer ook
geheel machinaal gemaakt, zich
nooit voor massaproductie over den
loopenden band kan lcenen. Er is
wel eens beweerd, dat men in de
zoo sterk vermechaniseerde schoe
nennijverheid geen geschoold perso
neel meer noodig heeft, ja zelfs, dat
de groote fabrieken bij voorkeur
arbeiders in dienst zouden nemen,
die nooit in het schoenenvak hebben
gewerkt. Dit moge ten deelejuist
zijn, maar dat geldt stellig niet voor
de productie van kwaliteitsschoenen,
die doorloopend vakkundig toezicht
vereischt. Wanneer dus Bata, tot
zekere hoogte ook de Nijmeegsche
industrie, hun productie zoodanig
hebben gerationaliseerd, dat over
wegend met ongeschoolde arbeiders
aan den loopenden band kan worden
gewerkt, zoo wil dit nog geenszins
zeggen, dat men te Waalwijk en
Dongen, waar zulks niet altijd het
geval is, met minder moderne metho
den zou werken.
Wij waren in de gelegenheid, beide
productie methoden naast elkaar in
een fabriek te Waalwijk in oogen-
schouw te nemen, nadat men ons
in een fabriek met uitsluitend massa
producten had verteld, hoezeer men
in de Langstraat nog veelal met
achterlijke productiemethoden bleef
voortsukkelen. Inderdaad maakte de
bedrijvigheid in een groote afdeeling,
waar uitsluitend eerste klas schoen
werk werd gemaakt en waar men
op volle capaciteit werkte, op ons
een eenigszins chaotische» indiuk.
De schoenmakertjes liepen van de
eene machine naar de andere en wij
dachten, dat dit alles toch wel eenigs
zins uit den tijd moest zijn. Al spoe
dig ontdekten wij evenwel een groote
regelmaat in de productie, toen men
ons uitlegde, met hoeveel nauwkeu
righeid elk onderdeel van een schoen
in behandeling werd genomen, hoe
zelfs reeds bijna gereede schoenen
wederom werden teruggenomen,om
dat zij niet aan de gestelde eischen
van afwerking voldeden. Het werd
ons toen tevens duidelijk, dat de
loopende band, waarhij immers op
individueele afwerking niet meer kan
worden gelet, hier nog geen diensten
van belang kon verrichten.
»Slechts schoenen», zoo deelde de
fabrikant ons mede, »die op deze
nauwkeurige wijze en met de aller
fijnste grondstoffen in elkaar zijn
gezet, mogen ons merk dragen».
In de afdeeling massaproductie,
waar men geen eigen merken maakte,
vonden wij den loopenden hand in
volle actie en konden wij ons er dus
van overuigen, hoe men ook in
Waalwijk opzeergep rfectionneerde
wijze goedkoop schoenwerk kan
maken. Op zeer snelle wijze werd
het zool-- en overleder hier tot den
completen schoen verwerkt de
zool werd als het ware aan het
bovenleer geplakt maar men
stelle dan aan dit artikel ook niet
de eischen, die men aan den kwali
teitsschoen mag stellen.
Om zich de kaas echter niet geheel
van het brood te laten eten, moet
Waalwijk wel met de productie van
goedkoop goed mede, ook al om het
bedrijf een zoo breed mogelijke basis
te geven, waarvoor uitbreiding van
de productie noodig is.
Men kan dan ook gerust zeggen,
dat er in geen enkel land ter
wereld zooveel slecht schoenwerk
wordt gemaakt, als juist in Neder
land. Maar gelukkig komt er eenige
kentering hij het schoenendragende
publiek, waarover in een volgend
artikel iets meer.
Tot voor enkele jaren hadden de
fabrikanten te Waalwijk, wier pro
duct over de geheele wereld zoo'n
goeden naam heeft, nog een zeer
DUBBEL ZUIGVERMOGEN NEDERLANOSCH FABRIKAAT
LAAGSTE PRIJS - BUITENGEWONE CONDITIËN
VRAAG DEMONSTRATIE FILIAAL VELO WASCHMACHINE My
Naar het Engelsch van
ADELINE SERGEANT.
Nadruk verboden.
16
HOOFDSTUK XIII-
CLAIRE'S VERHAAL.
Je weet heel weinig van mij af,
sprak Claire, toen zij samen de trap
opgingen. Maar je bent lief voor mij
/geweest. Toen je kwam twijfelde ik
eraan, of jij ook niet één van Lan
casters werktuigen zou worden. Je
weet, dat hij iedereen naar zijn wil
buigt.
Dat weet ik; hij probeerde mij
ook naar zijn hand te zetten, ver
klaarde Nell, ik begreep eerst niet
wat er met jou aan de hand was. Ik
dacht dat jij niet heelemaal voor je
daden verantwoordelijk was.
Je dacht zeker dat ik krankzin-'
nig was? vroeg Claire glimlachend. Ik
heb zelfs wel eens gemeend, maar
neen ik zal je niet vertellen, wat ik
me verbeeld heb. Ik zal me aan de
feiten houden. Kom mee in mijn ka
mer, dan kunnen we praten.
Ze gingen Claire's slaapkamer bin
nen, waar Claire de deur op slot deed
en een zwaar gordijn ervoor school.
Hier kunnen we spreken, ver
klaarde zij, zonder vrees om beluisterd
te worden.
Claire installeerde zich in een lig
stoel, terwyl Nell naast haar plaats
nam en na een paar minuten begon
Claire op rustigen toon:
Ik werd in Engeland geboren,
vertelde ze, maar toen ik nog een klein
kind was, kreeg mijn vader al genoeg
van Engeland en besloot eens te zien
ot hij in Amerika niet zijn iortuin
kon maken. Hij had niet veel om mee
te beginnen, want hij was de jongste
zoon van een tamelijk verarmde fa
milie, maar hij was in staat in het
verre Westen een stukje land te koo-
pen en daar trachtte hij zich geduren
de eenigen tijd een broodwinning te
verschaffen. Ik kan mij nog juist die
dagen, dat wij arm waren, herinneren
We hadden soms nauwelijks genoeg
te eten en onze kleeren waren vreese-
lijk armoedig; daar was het dat m n
moeder stierf en zij was nog maar
nauwelijks een maand dood, toen mijn
vader de ontdekking deed, die mij
voor mijn leven rijk maakte. Hij be
merkte, dat er zich olie onder zijn
eigendom bevond, en je weet, dat olie
bronnen, als ze goed geëxploiteerd
worden, ware goudmijnen kunnen
zijn. Van dien tijd af liep het vader
geweldig mee. Hij bouwde een groot
huis en meubileerde het schitterend,
en daar gingen wij wonen, hij en ik,
met een aantal bedienden en een gou
vernante om voor mijn opvoeding te
zorgen; maar geen van allen had iets
over mij te zeggen, en mijn vader be
handelde mij alsof ik nog een kind
meesteres van alles was. Ik heb
een heel slechte opvoeding gekregen,
maar dat kwam allemaal omdat vader
zooveel van mij hield.
Het deed je geen kwaad, merkte
Nell op, toen zij voor een oogenblik
de tranen in Claire's oogen zag glin
steren.
Daar ben ik nog niet zoo zeker
van, meende Claire, terwijl zij haar
hoofd schudde. Ik kreeg altijd in alles
mijn zin en als ik eens een enkele
keer mijn zin niet kon krijgen, werd
ik ziek. Ik -heb daardoor absoluut
geen weerstandsvermogen. Misschien
komt het daardoor ook, dat ik de laat
ste paar maanden voortdurend aan
vallen van flauwte heb en perioden
van apathie en overspanning, die bij
na altijd worden gevolgd door groote
uitputting. Ik begrijp maar niet wat
daarvan de oorzaak is.
Vind je dan niet, dat je een dok
ter noodig hebt een werkelijke dok
ter, bedoel ik, vroeg Nell, en niet me
neer Lancaster.
Ik ben in Londen bij een specia
list geweest, vertelde Claire, maar die
zei precies hetzelfde wat meneer Lan
caster zegt, dat het louter een zenuw
ziekte is en dat, als ik naar buiten
ging en een heel kalm leven leidde, ik
mettertijd weer op krachten zou kun
nen komen.
Maar wat ik nog niet begrijp,
hernam Nell, is, hoe je onder Lancas
ters voogdij kwam te staan.
Oh, dat is gemakkelijk genoeg
uitgelegd, zuchtte Claire, Lancaster
en m'n vader waren vroeger dikke
vrienden, daardoor kreeg Lancaster
wel eens in zijn kwaliteit van advocaat
zaken in handen en langzamerhand
gebeurde het, dat Lancaster haast
meer van mijn vaders geldzaken at-
wist dan hijzelf. Onze vrienden zeiden
dikwijls tegen vader, dat het niet ver
standig was om zooveel vertrouwen in
één man te stellen, maar vader hield
vol dat Lancaster door en door eerlijk
en oprecht was en dat hij hem betei
dan één van zijn andere kennissen
kon vertrouwen.
Ik zou zoo denken, dat zijn vrien
den in het gelijk gesteld zijn, merkte
Nell op.
Ja, dat vind ik ook, maar vader
wilde niet luisteren. Toen ik bijna ze
ventien was, hoorde hij van een paar
wonderbaarlijke mijnboringen, in Ne
belangrijken export, die veel belang
rijker was dan uit de statistieken
bleek, omdat die export veelal uit
sluitend werd verzorgd door enkele
groote Waalwijksche fabrikanten
het mindere goed kwam niet voor
uitvoer in aanmerking. Voor het
massaproduct toch was het buiten
land ons tot voor kort verreweg de
baas. Tegen Tsjechoslowakije bijv.
heeft men in het goedkoope genre
nooit kunnen concurreeren. Met het
duurdere schoenwerk stond
even vel bovenaan Indië, dat zijn
goedkoope schoenen vrijwel uit
sluitend uit Tsjechoslowakije betrekt
Japan is geen schoenenland
koopt het betere goed ook nu nog
in hoofdzaak in Nederland, waai hij
te bedenken valt, dat de Indische
markt voor onze industrie geheel
onbeschermd is, d.w.z. wij genieten
geen voorkeursbehande'ing. Dok
vada en maakte plannen om zelf eens
te gaan kijken. Nadat hij een tijdje
weg geweest was, schreef hij me, dat
hij nog verder van huis zaken te doen
had, waarschijnlijk nog een paar
maanden weg moest blijven en daarom
verlangde, dat ik met mijnheer en me
vrouw Lancaster naar Engeland zou
gaan.
Mevrouw Lancaster? viel Nell
haar in de rede.
Z'n moeder, niet z'n vrouw, leg
de Claire glimlachend uit. Ze was een
lieve oude dame. Ik was werkelijk dol
op haar. Vader dacht dat het prettiger
voor mij zóu zijn om wat meer van
Engeland te zien, voordat hij weer
thuis kwam. Wij verlieten Amerika,
nog voordat ik achttien was. Het eer
ste nieuws, toen wij Engeland bereik
ten, was dat van mijn vaders dood.
Zijn dood! Wat verschrikkelijk
voor je!
Dat was hetvervolgde Claire.
Ik kan zelfs nu nog niet goed aan die
dagen terugdenken. Ik liet alles wat
er te regelen was aan Lancaster over.
Maar toen ik over m'n verdriet heen
was en in staat zijn uitleggingen te
volgen, bemerkte ik, dat de zaken heel
anders uitdraaiden, dan ik mij had
voorgesteld. Hij werd tot mijn voogd
benoemd, en ik stond onder zijn toe
zicht tot ik een en twintig zou zijn.
Alle zaken moest hij voor mij regelen.
Natuurlijk zou alles bij mijn meerder
jarigheid in mijn eigen handen komen
en hij en meneer Hume moeten dan
hun beheer verantwoorden. Hume, dat
moet ik je nog vertellen, was mijn va
ders deelgenoot, hij had de leiding van
alle Amerikaansche zaken. Lancaster
zorgde voor de beleggingen.
En waar is meneer Hume nu9
vroeg Nell. Dat is zeker degene, aan
wien je dien brief geschreven had?
Ja, bevestigde Claire en een lichte
blos kleurde haar wangen. Everard is
tien jaar ouder dan ik, maar hij was
m'n beste vriend en speelkameraad.
Voordat ik wegging, vertelde hij mij
hoeveel hij van mij hield en dat hij
vader om toestemming gevraagd had.
Mijn vader vond mij nog te jong, maar
verklaarde dat hy het een prettige ge
dachte vond als ik met een man als
Everard Hume zou trouwen; we moes
ten nog een jaar wachten om te zien
of ik niet van gedachten veranderde,
en jaar leek me toen al heel lang,
maar, o Nell, ik heb er nu al drie ge
wacht
Drie jaar? Wat is er dan met
meneer Hume gebeurd?
Hij beheert de zaken nog. Lan-
caster vertelt me, dat alles naar
wensch gaat, maar in meer dan een
jaar heb ik niets meer van hem ge
hoord
Heb je dan niet geschreven om te
onderzoeken wat er aan de hand is
Ik schreef geregeld, antwoordde
Claire op bedrukten toon, totdat ik
geen antword meer kreeg en toen
kwam Lancaser tusschenbeide. Hij zei
dat hij een onderzoek ingesteld en be
merkt had, dat Hume heelemaal niet
de man was, die ik me voorstelde; hij
zou me wel vergeten hebben en ik
moest hem maar niet meer schrijven.
Hij weigert me toe te staan, om, op
welke manier ook, contact met hem
le moeken.
Maar als hij werkelijk iets tegen
meneer Hume weet opperde Nell
aarzelend.
Maar Claire liet haar niet uitspre
ken. Zij viel haar met een diepen blos
op haar wangen in de rede.
Ik weet dat er niets verkeerds kan
zijn. Ik weet, dat Everard mij niet ver
geet! Ik zou net zoo goed kunnen ge-
looven dat mijn eigen vader mij ver
gat. Neen, dat is biiitengesloten!
Wordt vervolgd.
laal^UbscIie en Langstraatscfte Coorantj
ewe-
beui
or
i v
ris q
tellin) In
Douwe igbem Bcht* Triesche tteeten - Baai
Baai-Tabak Melange van rijpe tabaKKtn
VELO STOFZUIGER