lanTen tuinbouvT
INGEZONDEN STUKKEN.
BUITENLAND.
EEN GOUDEN BRUILOFT.
van deze gemeente, om Waalwijk tot
teruggave van ecnige restitutie-pen
ningen te noodzaken, vergeefsch ble
ken, besloot de Besoijensche dorpsre-
geering nog een laatste poging te wa
gen, om ondersteuning te verkrijgen,
geen zedelijken, maar financieelen
steun.
Daartoe werd kort na de ontvangst
van de boven afgeschreven verklaring
van A rent Muys van Holydus kort
na 21 Januari 1617, een uitvoerig re
quest aan de meergemelde Staten ge
zonden, waarin deze behoeftige ge
meente na opgesomd te hebben al
le wederwaardigheden en rampspoe
den, allen tegenstand van Waalwijk,
haar vurige begeerte naar een eigen
Gereformeerde school, enz. een te
gemoetkoming van minstens 600 gul
den verzocht tot opbouw dier school
en wel in den vorm van een verminde
ring barer achterstallige landsbelas-
tingen, die reeds tot boven de 1000
gulden waren geklommen. Het slot
van dat merkwaardige request luidde
aldus; Soo is der supplianten ootmoe-
dich bidden, dat Uwer Ed. Mogend en
voorders in t'gene voorschreven is, tot
voordeele vande supplianten, soodani-
ge ordre gelieven te doen stellen, als
Uwer Edelheyts wysen raet bevinden
sal te behooren, ofte om alle voord ere
moeyten te schouwen, dat Uwer Ed.
Mogenden gelieven den supplianten
tot opbouwinge van een nieuwe scho-
le, van t'gene zyluyden over l' voorle
den jaere aen Uwer Edelheyts comp-
toire noch schuldich zijn, goetgunste-
lijck te remitteren ende te vergunnen
ten minsten een somme van ses hou
der t gulden, a\soo mijn Ed. Heeren
selffs wel connen bedencken, dat daer-
mede niet veel besonders getimmert
en can werden, ende dat de woon-
plaetse van den schoolmeester mede
daer inne moet werden begrepen.
Twelck doende etc.
Het antwoord op dit request, dat er
als kantteekening naast geschreven
staat, was heel sober en van weinig
beteekenis en luidde aldus: Nochmaels
in handen vanden Heere van Wael-
wijck, om den supplianten te doen dat
recht is, off willende maecken pael-
scheydinghe voortgaen, den Rentmees
ter van Zuythollant daer over te rou-
pen. Gedaen inden llage den XXlllI
februari/ 1617. Ter ordonnantie van
de Gecommitteerde Raeden (Getee-
kefld) ADuyck 1617.
Hoewel ik nergens heb kunnen vin
den of Besoijen kwijtschelding dier
600 gulden belastingpenningen ver
kreeg, vermoed ik toch wel, dat die
zaak eindelijk in het reine zal zijn ge
komen. want hetgeen de dorpsregee-
ring uit eigen middelen kon besteden,
bedroeg slechts een goede 500 gulden,
^en voor flat bagatelletje konden toch
geen school en schoolhuis gebouwd
wordenMet die 600 gulden medege-
rekend, had Besoijen de beschihkking
over ruim 1100 gulden, en daarmede
kon toch iets gedaan worden, al zul
len genoemde gebouwen tegen dien
prijs evenwel niet al te solied en kost
baar geweest zijn
Het is wel jammer, dat het bestek
en de aanbesteding der school, zijnde
van 1616, niet meer aanwezig zijn,
maar een kostelijke vergoeding voor
dat gemis vormen de dorpsrekeningen
van 1616, 1617 en 1618, die dienaan
gaande vele bijzonderheden bevatten.
Daaruit blijkt, dat de aannemer dei-
school en hel schoolhuis die beide
dicht bij de kerk en de pastorie wer
den gebouwd met een sloot tusschen
den pastorietuin en den schoolmees-
terstuin als afschehiding was de
timmerman Lambert Lambertsz. De
verdere personen, die aan het bouwen
medewerkten, waren: Bruyst Adri-
aensz., Cornelis Tuymelaer, Corst.
Jansz. en Jan Jansz. Bancker, die te
Loon-op-Zand leem gingen steken, om
daarmede te metselen 2); Hendrick
Goyartsz. en Jan Petcrsz., die voor de
noodige door nagels en lat nagels moes
ten zorgen; Jan de metselaar en Crijn
Gornehsz., aan wie het metselwerk en
het maken van het rookgat in de
school was opgedragen; Aerl Schalc-
ken en Jan de Bie, die hout moesten
leveren en de sparren moesten schel
len; Cornelis Dirksz., Adriaen Claesz.
Haghen en Hendrick Back, die het be-
noodigde riet te Uppel of Werkendam
per schip moesten halen en uyt de
gcubels lossen 3); Peter Antonisz., die
den thuyn om den school meesters hof
met wit rijs moest afmaken. Eindelijk
werd nog voor het bespreken van
schoolzaken bij Anneken Martens en
Thoenken Backers verteerd de somme
van 9 gulden 13 stuivers.
De totale uitgaven, die de dorpsre-
geering van Besoijen voor het bouwen
der school met schoolhuis zich moest
getroosten, bedroeg 494 gulden 10
stuivers en 6 oort, zoodat, indien men
aanneemt dat de Staten van Holland
de bewuste bovengenoemde 600 gub
den disponibel stelden, de geheele
school bouwkosten beliepen 1094 gul
den 10 stuivers en 6 oort, gelijk stoan-
de met thans ruim 7000 gulden.
In de tweede helft van 1617, toen de
school geheel voltooid was, deed de
schoolmeester Harman Jaspersz., die
tóen van Nieuwkuik of Vlijmen kwam
maar eigenlijk te Steenbergen thuis
behoorde 4), zijne intrede. Hij was de
eerste Gereformeerde schoolmeester
van Besoijen in een eigen schoolge
bouw!
In een volgend opstel zullen wij
tem
De heer J. F. SPIJKERMAN
Mevr. SPIJKERMAN-VAN BEIJNEN.
Naar portretten, geschilderd door den heer THEO VAN DELFT Ie Waalwijk.
Wij geven hierboven de porlretten
van den heer en mevrouw Spijkei-
manvan Beijnen, die heden 13
April te Ginneken hun gouden
bruiloft vieren. Het feit dat wij
aan dit gouden feest hier op deze
speciale wijze herinneren, hoewel
de jubilarissen reeds een tiental
jaren onzegemeente verlieten,bewijst
wel dat de herinnering aan hen in
onze plaats levendig is gebleven,
dat hier sprake moet zijn van
bijzondere verdiensten, die in de
dankbare berinneiing blijven voort
leven. Bij deze gelegenheid willen
wij gaarne nogmaals aan onze waar
deering voor die verdiensten uiting
geven.
Het tegenwoordige geslacht op
wat rijperen leeftijd in Waalwijk
toch heeft aan den heer Spijkerman
zijne schoolopleiding te danken,
waar hij gedurende 26 jaren hier
hoofd der Openbare School is ge
weest. En die functie bekleedde
lij op zeer bijzondere wijze; zijn
groote kennis, zijn talent als
paedagoog, z'n gezag, z'n verstandige
wijze van omgang met de jongelui,
z'n juiste kijk op opvoeding, dat
ware hoedanigheden die hem
stempelden lot oen laiornéit op
iet gebied van onderwijs en
paedagogie en waardoor hij den
grondslag legde voor veler welslagen
in 't latere leven.
Als leeraar aan de Rijksnormaal
school, later als directeur der Dag
normaalschool te Waalwijk was hij
de vormer van de toekomstige
onderwijzers, welke moeilijke functie
hij met veel kennis, tact en ambitie
vervulde, tot heil der velen, die
zich hier hun levenspositie ver
zekerden.
De heer Spijkerman was een
bekwaam onderwijzer, die om z'n
capaciteiten, z'n werkkracht en z'n
persoon zeer hoog werd geacht en
gewaardeerd, niet 't minst ook om het
practische voorbeeld dat hij gaf in
zoovele goede zaken, vooral ook
in z'n waren godsdienstzin wars
van alle menschelijk opzicht.
Meermalen is er gelegenheid ge
weest aan die waardeering en
hoogachting uiting te geven. Wij
herinneren ons z'n 25-jarig jubileum,
toen iedereen zich om 't meest
beijverde hem hulde te brengen.
Z'n collega's, de leerlingen, de oud
leerlingen onder leiding van wijlen
mr. B. Timmermans, het gemeente
bestuur, het schooltoezicht enz., allen
spraken toen woorden van danken
hulde en bekrachtigden die met
duurzame geschenken.
Uit dat alles kwam duidelijk naar
voren wat de heer Spijkerman voor
Waalwijk en voor de toekomst van
Waalwijk geweest isdaarom zal
het niemand verwonderen dat wij
op 'deze plaats bijzondere aandacht
aan een bijzonder jubileum van
zulk een bijzonder man wijden en
hem van harte gelukwenschen bij
dit zeldzame gebeuren. Daarnaast
bieden wij onze felicitaties aan
aan mevrouw Spijkerman, die haar
echtgenoot steeds trouw terzijde
stond toen z'n arbeidstaak zooveel
van hem vergde en beslag op hem
legde van den vroegen morgen tot
den laten avond, maar niet 't minst
bij de opvoeding van een groot en
krachtig gezin, waarvan zij de leden
mede heeft weten te brengen tot
eervolle posities in ons vaderland
en daarbuiten.
Ook aan de geachte familie,
die toch nauw aan Waalwijk ver.
want is gebleven, onze geluk
wenschen, met de hoop dat God
den levensavond der geachte jubi
larissen moge blijven zegenen nog
vele jaren lang.
Tot slot hier nog enkele data
De heer J. Spijkerman werd 2
September 1889 benoemd tot hoofd
der openbare school alhier, welke
zelfde functie hij tol dan toe ver
vulde te Oeffelt.
7 October d.a.v trad hij in dienst
en konen tijd daarna werd hij
tevens benoemd tot leeraar aan de
Rijksnormaalschool.
7 October 1914 herdacht hij
onder groote belangstelling zijn 25
jarig jubileum.
In het jaar 1915 nam hij zijn
ontslag, wegens benoeming tot
directeur der Dagnormaalschool
alhier, wat hij bleef tot de opheffing
dier school in 1924, toen hij benoemd
werd tot Directeur der Rijkskweek
school te Breda, waar hij zich
toen vestigde.
Heden Zaterdag wordt receptie ge
houden van 2 3 uur in hotel
»Dennenoord« te Ginneken.
zien, oj) welke voorwaarden hij werd
aangenomen.
Aanteekeningen.
1. Bij zeker artikel van het vredes-
tractaat van Munster van Juni 1648 wer
den Staats-Brabant (o.a. de Meierij van
's-Hertogenboscn met haar vier kwartie
ren) en de Landen van Overmaze (een
gedeelte van Limburg) onder het recht-
slreeksch bestuur der Staten-Generaal
gebracht en daarom Generaliteitslanden
genoemd, waaronder ook Waalwijk res
sorteerde. Tevens kwamen bij plakkaat
van 16 Juni 1648 alle Roomsche kerken
met hare bezittingen en vele scholen in
die streken in handen der Gereformeer
den.
2. De buitenmuren der school wer
den met kalk gemetseld, de binnenmuren
met leem. Ook de vloeren werden van
leem gemaakt. Om dat leem meer hecht
heid of vastheid te geven, werd het met
fijn gesneden hooi vermengd. Voor een
voeder teems een lading leem) werd
li stuiver betaald en voor het weggeld
van een voeder leems cèn oort. (1 stuiver
6i oort).
3. Dat lossen geschiedde aan of op
de Sprangsche Sloot, gelegen op de gren
zen van Besoijen, Capelle en Sprang,
toenmaals een drukke vaarweg. Op of bij
die Sprangsche Sloot, in de wandeling
thans nog het Vaartje genoemd, heeft
meer dan twee eeuwen 16001800)
de Besoijensche schippersfamilie van
Ileijst gewoond, die daar een druk be
zochte herberg of pleisterplaats voor
den gaanden en komenden man had.
Sommige leden dier familie zijn thans in
ons land verspreid (Nijmegen, Sprang
Capelle, Amsterdam), andere wonen nu
nog te Besoyen.
4. In de dorpsrekening van 1617 ko
men o.m. de volgende posten voor:
a. Novembris 1617. Retaelt aenden
schoolmeester, doen (toen) hg gehuert
worde by consent vanden scholit voor
tcergelt om nae Steenbergen te hugs te
reusen ter somme van 30 stuyvers.
b. Item den 8 Novembris 1617. Re
taelt aenden schoolmeester tot Resoyen
doen (toen) hg gecomen is met sijn huys-
raet, het welcke hg den voerman moste
geven van de vracht, dat hg hem hier ge-
voert heeft, ter somme van .9 gulden.
HET VEE NAAR DE WEIDE.
Besparen op krachtvoer in den winter.
Met verlangen ziet de veehouder
ieder voorjaar dien tijd naderen, dat het
vee naar de weide gebracht wordt. In
den regel vindt het daar dan ook volop
voedsel. En dit eerste gras is zeer voed
zaam. voldoet geheel aan de eischen
welke melkgevend en groeiend vee aan
een goed rantsoen stellen.
Dit voorjaar is het echter een weinig
anders gesteld. In geen jaren heeft het
weiland en het hooiland zoo n slechten
stand vertoond. Het schrale weer en
niet minder de sterk doorgevoerde be
zuiniging op de bemesting, ziedaar de
voornaamste oorzaken. Het weiland en
het hooiland geven dus zelve antwoord
op de vraag of het noodig is nu direct
met een ruime stikstofgift te helpen. Ja.
ze roepen er zelfs om.
De voortdurend dalende melkprijzen,
de moeilijkheden om de producten te
plaatsen, mogen geen motieven zijn de
bemesting achterwege te laten. Men zal
dan geheel vastloopen. Men heeft im
mers, niettegenstaande productiebeper
king en inkrimping van den veestapel,
ieder jaar hooi noodig. terwijl daarnaast
ook krachtvoer beslist noodzakelijk is.
Beantwoord goed weidegras aan een
volledig rantsoen, het hooi daarentegen
heeft van zijn kracht verloren en moet
met krachtvoer, meestal gekocht kracht
voer. worden aangevuld.
Op dit laatste willen wij even de aan
dacht vestigen, om juist het hooi meer
in overeenstemming te brengen met de
eischen. welke het vee stelt. De betere
kwaliteit van het weidegras, vooral het
jonge weidegras. in vergelijking van het
hooi, ligt in hoofdzaak in het hooger
eiwitgehalte van het jonge gras en de
gemakkelijker verteerbaarheid. Het is
opmerkelijk hoe goed het vee in het
voorjaar van dit jonge gras, zonder
eenige bijvoedering, gedijt en hoeveel
melk van prima kwaliteit het geeft.
Ook wat het hooi betreft krijgt men
meer en beter verteerbaar eiwit naar
mate men vroeger maait. Vroeg maaien
zal dus noodig zijn om hooi te winnen,
dat minder aanvulling met eiwitrijk
krachtvoer, dat men moet aankoopen,
noodig maakt. Te meer, daar de na-
weide dan tijdiger beschikbaar komt.
Dit vroege maaien zal echter weer al
leen plaats kunnen hebben, wanneer
men een stikstofbemesting toepast.
Nu de Zwavelzure Ammoniak zoo
goedkoop is, zal een bemesting hiermee
voordeelig zijn, om de kwaliteit van
gras en hooi te verbeteren, en kracht
voer in den komenden winter te helpen
uitsparen. Ook hier geldt het dus weer,
dat er geen ongeluk zoo groot is of er
is nog geluk bij.
Dit alles samenvattende kunnen wij
dus zeggen, dat zoo vroeg mogelijk in-
scharen van het vee en de beste bespa
ring in den winter op krachtvoer is te
vinden in een flinke Zwavelzure Am-
moniakbemesting in het voorjaar. Die
geeft eerder en beter gras en meer gras,
dus ook meer en licht verteerbaar hooi.
Vooral in dit voorjaar, gezien den
achterlijken stand van ons wei- en hooi
land, is het zaak hierop te letten.
Waar de stand zeer veel te wenschen
overlaat, is het misschien aan te beve
len een gedeelte van de Zwavelzure
Ammoniak door Kalksalpeter te ver
vangen. Nemen we voor een normale,
niet zware bemesting b.v. 300 K.G.
Zwavelzure Ammoniak per H.A., dan
zou men hier 200 K.G. Zwavelzure Am
moniak kunnen bezigen en aanvullen
met 100 of 125 K.G. Kalksalpeter.
Bij de tegenwoordig lage prijzen komt
een bemesting met Zwavelzure Ammo
niak, eventueel, in combinatie van Kalk
salpeter, zeker nog met winst terug.
(Buiten verantwoording van de Red.)
Geachte Redacteur.
Ondergeteekende verzoekt beleefd
het onderstaande in uw veel gelezen
blad ter plaatsing te willen opnemen.
Nu de Statenverkiezingen voor de
deur staan, worden we van verschil
lende zijden met verkiezings propa
ganda-materiaal verrijkt, hetgeen be
grijpelijk is, maar jammer is 't dat
men niet altijd even kies in 't kiezen
der middelen is.
Nu zijn er twee partijen waarvoor
vooral het katholieke volksdeel ge
waarschuwd zij. Dit is op de eerste
plaats de Katholiek Democratische
Partij (K.D.P.) ofwel groep Veraart,
en de Nationaal-Socialisten Bond
(N.S.B.) Deze partijen maken spe
ciaal jacht op stemmen uit het
katholieke kamp.
De eerste heeft al verschillende
fusies ondergaan met diverse andere
afgescheiden Kath. groepjes, maar
nog steeds niet de eenige goede fusie
terugkeer naar de R.K. Staatspartij,
om daardoor de eenheid van het
katholieke volksdeel te schragen.
De tweede is de N.S.B. Deze, in
wezen revolutionaire partij, schermt
en coquetleert met christelijke be
ginselen, die haar uiteraard vreemd
zijn, daar het geheele stelsel een
samenraapsel, een mengelmoes j ntiJc
van grootendeels uitheemsche (Dui?naal—
sche) en schier op alle punten aanlrschil
vechtbare ideologieën. Men scheld,Taken
op »die gehate politieke partijen/.ianf>ep
terwijl zij zelf niet meer, maar ooiT Jude
niet minder is, althans zij bewande, kau
volkomen den weg der politieleden
partijen Maar dit maakt men bt ter
grijpelijk de groote hoeveelheid 0ti!
wetende kiezers niet wijs. Het dot u
heiligt in dit geval de middelen,2o'ava J
zegt de N.S B. bassade
Men verwijt de politieke partijeDled'oe
dat zij een ware terrei r tegen d^e ee'j
N.S.B. uitoefenen, terwijl men erL CI\
niet bij zegt dat, wanneer het oor
mocht gebeuren dat zij de macj een
in handen zouden krijgen, wij aar'en'
de g ootst mogelijke terreur zouder
zijn blootgesteld die men zich denkt;n N°or
kan (zie Duilschland), en die slechjs onru
te vergelijken is met de gangsterten zic
methode in sovjet-Rusland. zoutm
Men hoeft maar even over onzelusten v
grenzen te zien, hoe zoo kort geleder-^""!
nog een Baldur von Schirack en eet
generaal Ludendorf hun haat teger
het christendom hebben betuigd De P'i
Hoe een ware geloofsheld als eerfi K.
kardinaal Faulhaber die openliiL wens<
stelling durft nemen tegen het Duiundag
sche heidendom van Rosenberg erheen a
satellieten wordt aangevallen, eetgit bez<
«landverrader» en een der «gemee^ werk
ste jawhe priesters» wordt genoen^ere V
die de wereld ooit gekend heeft.
Het nationaal-socialisme is eeiu dpr
cultureel probleem voor de geheele"
wereld. g van
Het gaat hier niet alleen om onzejl de
stoffelijke belangen, maar ook oni/60l
hoogste geestelijk goed staat hierop^,
het spel. De katholieken oordeelen, i
thans zelve, en gedenken het evan-1
gelische woord van Christus, als Hi Cen
zoo plastisch zegt»De mensch leefi
niet van brood alleen.» Naar b
De Amsterdamsche Landdag dererweeg
N.S B. heeft tevens weer eens ge-ken d
toond de absolute leegheid en lijnntrale
loosheid van 't nationaal socialismeadswez
Geen enkele constructieve richtlijnntal or
is hier te bespeuren. Het zijn woorincipie
den, woorden, en op niets steunende verkla
beloften, die de eerste de beste doen^--"
Met dergelijke »holle leuzen», zijn'LAAT
»hou zee» geroep en zijn Wil helm usic no
zingen zal de N.S.B. 't Nederlandschr ;n
volk met zijn spreekwoordelijke'?8 p
nuchterheid en gezond verstand niel ,e[ h
winnen. i h
lot de katholieken dit vermaan: l'
weest trouw aan de R.K. Staatspartij81
en staat als één man achter haar,'am
het is meer dan ooit noodzakelijk,
Het ligt niet in de bedoeling te061116?
beweren dat het in de R.K. Staats'1 1
partij allen engelen in de politiek^1"^'
zijn, maar zij heeft steeds, naar best01*,
vermogen, het algemeen welzijn be-1^
harligd, óók voor 't niet-katholieke'
volksdeel. Dit klinkt mogelijk wat§
nuchter, zakelijk, zoo ge wilt, maarezerslii
daarom misschien ook ideaal. o°zt
R.K. kiezers, begrijpt dan ook met'ervan
de a.s. Statenverkiezingen uw plicht,ch,'é^
en stemt op de Katholieke Jijst.>52 vo
U, Mijnheer de Redacteur, dank
voor de verleende plaatsruimte, ;men
p ingreg;
- C
iiesber
t i lorami
Nieuwe Joden-boycot in Duitschland.e Ned
De anti—Joodsche boycot, die na ELS!
de voorvallen van den 30sten Juni,e won
onder den druk der binnenlandscheireugel
politieke moeilijkheden, eenigermatemeerd.
geluwd was, is sedert eenige weken VOnd
weer met verdubbelde kracht opge- uis b
laaid. De wijze, waarop de actieifle da
thans wordt gevoerd, kan nauwelijks nieI
twijfel overlaten of het nationaal )d d
socialistische regiem stuurt het er eraeen
op aan, het Joodsche element onder Qoor
de Duitsche bevolking volkomen te>j:nent
isoleerei en alle relaties op finan-|en'^ei
cieel, economisch, politiek, cultureel, ,en w
sociaal zoowel als humaan gebied ol de
voorgoed met hem te verbreken. Hier
De rijksorganisatie voor perszaken ph v
paste de Ariërparagraaf voor het iet af
eerst ten volle op de Duitsche pers eenen
toe. Ten gevolge hiervan is het pe
voortaan aan de pers verboden in f 1274
haar dienst te hebben \aste of losse dee|jd'
medewerkers, ja zelfs personeel voor ^ezjt
den verkoop van kranten en tijd- waarde
schriften op straat, die van niet- k>Jsge|c
arische afstamming zijn. Ook oud- |eeaba
strijders vallen onder deze bepaling schuld«
en zijn dus voortaan uitgesloten. overtre
Volgens een ruwe schatting vallen 'pot
onder dit verbod vijf h zesduizend werdet
personen. De Reichsschrifttums— en jos
kammer ging nog een stap verder Na
en vaardigde een absoluut publi— voorsti
catieverbod uit voor niet—arische 8,ier t(
auteurs.
Dit beteekent dus, dat niet alleen pjjnen
Joodsche schrijvers, die een Jood- acc|atr
sche moeder of grootouders hadden, ftet
voortaan in Duitschland niets meer f2
mogen publiceeren, doch ook artsen, en 50
advocaten, professoren, ingenieurs yjj
enz. van niet -arische afstamming,
die over hun studies en onderzoe- icn'„e
kingen een verhandeling willen (lt, a
schrijven. Hetzelfde verbod zal bin- Haar0]
nenkort ook op componisten worden tj00
toegepast. dat er
Zeer scherp wordt tegen Joodsche en
zaken opgetreden, speciaal j.l. Dins j)rand
dag, den dag, dat twee jaar geleden
1— sti val
jni a.s
