Een praatje over Theebereiding,
UW KRANT
„De Echo van het Zuiden"
Her) Zo'n Aspirientje
helpt toch maar!
De ooi
ding en dat hierdoor weer getoond is
dat Brabant zich één voelt.
Den wensch uitsprekende dat de ge
meenten goede vrienden zullen blijven,
verzocht spr. den Commissaris de ope
ning der waterleiding te willen ver
richten.
De Commissaris der Koningin
hield een rede. waaraan het navolgende
ontleend is:
Voor de samenwerking tusschen de
gemeenten zijn bij de wijziging van de
gemeentewet in 1931 nieuwe mogelijk
heden geopend. Maar de gemeentebe
sturen moeten nog de goede gewoonte
van samenwerking krijgen. Daarom
verheug ik er mij zoo over, dat hier een
zoo voortreffelijk voorbeeld van samen
werking van gemeentebesturen wordt
gegeven. Dit is een samenwerking
waarbij beide partijen groot belang
hebben.
's-Hertogenbosch verheugt zich in 't
bezit van een uitstekende prise d'eau.
waar beschikt kan worden over een
practisch bijna onuitputtelijke hoeveel
heid uitstekend water. Het is van groot
belang dat deze zoo rijke bron zoo goed
mogelijk wordt uitgebuit. Voor de ge
meenten Vlijmen en Drunen is het van
het grootste belang, dat zij zich op deze-
wijze van uitstekend drinkwater kun
nen voorzien. Deze waterleiding is van
groot belang voor een afdoende bestrij
ding van het brandgevaar en voor de
volks-hygiëne. De gemeente 's-Bosch
heeft hier goede leiding genomen, want
het is niet wenschelijk dat kleine ge
meenten zelf de distributie ter hand ne
men.
Niet lang geleden is besloten tot op
richting van een waterleiding-maat
schappij voor OoSt-Noord-Brabant, om
den achterstand van dit deel der pro
vincie tegenover het westen op te ha
len. Het provinciaal bestuur verheugt
zich over het voortreffelijke voorbeeld
dat Vlijmen en Drunen hebben gegeven
en het hoopt dat dit voorbeeld navol
ging zal vinden.
Ik breng hulde aa nde gemeentebe
sturen van 's-Bosch, Vlijmen en Dru
nen, aan den Directeur van het Bossche
waterleidingbedrijf en aan den Direc
teur van het Rijksbureau voor Drink
watervoorziening.
Met den wensch, dat zij in alle op
zichten moge beantwoorden aan de ver
wachtingen, verklaar ik deze waterlei
ding geopend.
Terwijl de harmonieën ..de Volhar
ding uit Drunen en ,,de Eendracht'
uit Nieuwkuik gezamenlijk een marsch
inzetten, snelde de Commissaris ten tee-
ke:> der opening de voor den toren op
ge.- :1de fonteinen in werking.
Mr. v. d. Heijden,
bu.,;emeester van Drunen, hield hierna
dc volgende rede:
Mijnheer de Commissaris, mijne Hee-
he.u.
i\:i de woorden van welkom, IJ toe
gesproken door den burgemeester van
de gemeente Vlymen, en na de rede van
den burgmeester van 's-Bosch, past het
dat ook ile, namens de gemeente Drunen,
als Dritte im Blinde, een enkel woord
tot u richt. En ik doe dit gaarne, omdat
mijn woord kan en moet zijn een woord
van dank.
U, mijnheer de Commissaris; breng ik
dank, dat gij ons de liooge eer wildet be
wijzen persoonlijk de officieele opening
van de waterleiding Vlymen-Drunen te
verrichten. Intusschen verwondert dit
ons niet, aangezien het van algemeene
bekendheid is, dat Gij zeer veel belang
stelt in niet alleen, maar vooral ook Uw
onmisbaren en gewaardeerden steun
verleent aan ieder belangrijk werk in ons
dierbaar Brabant. En dit is wel zeer bij
zonder het geval, wanneer het geldt een
werk in het belang der openbare gezond
heid, i.e. de drinkwatervoorziening ten
plattelande.
Heeds bij de eerste voorbereidende
werkzaamheden, om te komen tot het
geen ons thans in een officieele plech
tigheid vereenigt, hebben wij mogen on
dervinden, dat steeds op Uw steun kon
worden gerekend.
Onze dank verder gaat uit naar onze
groote zuster, de gemeente 's-Bosch,
waarmede onze streek reeds zoo nauwe
banden heeft en welke banden thans
door een waterleidingnet nog nauwer
zijn aangehaald.
Het getuigt wel van een ruimen, onbe
krompen blik, dat het gemeentebestuur
en de gemeenteraad van 's-Bosch zich
vereenigden met de gemeenschappelijke
regeling tot levering van water, zooals
die tusschen drie gemeenten is tot stand
gekomen. Zonder aan te nemen, dat
's-Hertogenbosch zich daarbij heeft la
ten leiden door gevoelens van louter
philantropie, hebben wij toch groote
waardeering voor de wijze, waarop in
deze regeling de verplichtingen van onze
gemeenten zijn vastgelegd. En al herin
neren dan de gemakkelijke betalings
voorwaarden in deze regeling sterk aan
.een nieuwe gedurende de laatste jaren
in ons maatschappelijk leven steeds meer
burgerrecht verkrijgende, rechtsfiguur,
n.l. de huurkoop, waarbij ook de verkoo-
per zeer zeker zijde spint, toch blijkt
hieruit een groot vertrouwen in de be-
teekenis en de solvabiliteit van onze ge
meenten. Ongetwijfeld zal dit vertrouwen
niet worden beschaamd. Het was immers
voor onze gemeenten een uitkomst, dat
wij in deze moeilijke tijden gespaard
hieven voor een kapitaalsuitgave, die een
zeer zware last zou hebben beteekend.
Het is zelfs zeer te betwijfelen, of zonder
de ondervonden vlotte medewerking van
's-Hertogenbosch dit belangrijke werk
wel tot stand was gekomen. En dit zou
zeer te betreuren zijn, aangezien zoowel
de volksgezondheid als een meer doel
treffender bescherming tegen brandge
vaar onverwijld voorziening eischten in
een gemis, dat dreigde op onze gemeen
ten het stempel van achterlijkheid te
drukken. I)it klemt te meer, nu na de
zoo langdurige voorbereidende en zoo
juist opgezette wijziging van gemeente
grenzen én Vlijmen én Drunen belang
rijk in beteekenis zijn toegenomen.
Bij deze van het gemeentebestuur van
's-Hertogenbosch ondervonden mede-
werking danken wy naast aan den Burge
meester zeer bijzonder aan wethouder
Houtman en aan den voortvarenden di
recteur der Bossche bedrijven, den heer
Roborgh. I)e onderhandelingen, met hem
gevoerd, werden voor ons gekenmerkt
door een prettige verstandhouding en
groote voorkomendheid.
Tenslotte hreng ik dank aan U, in
woners van Vlijmen en Drunen, die hier
door Uw aanwezigheid blijk geeft van
de belangstelling, die Gij hebt voor de
totstandkoming van dit voor onze ge
meenten zoo belangrijke werk. Moge die
belangstelling bevorderen, dat het aan
tal aansluitingen aan het waterleiding
net, dat in enkele maanden reeds zonder
eenigen dwang liep tot 40% der aansluit-
bare perceelen, gestatig groeie.
Vervolgens hield ir. Krol, directeur
van het Rijksbureau voor Drinkwater
voorziening. nog een geestige rede,
waarin hij constateerde dat de gemeente
's-Bosch in het 750ste levensjaar nog
haar waterleidingsgezin zag uitgebreid.
Hij deed daarom het voorstel den bur
gemeester van 's-Bosch te benoemen tot
eere-lid van den Bond van groote wa
terleidingsgezinnen. Spr. maakte voorts
nog de opmerking dat het Rijksbureau,
in tegenstelling met elders, hier heeft
kunnen volstaan met het spelen van een
adviseerende rol.
Tenslotte hoopte spr. dat onder
den druk van 's-Bosch het water tot in
lengte van jaren uit de kranen in Vlij
men en Drunen zal blijven vloeien.
Het gezelschap ging vervolgens den
watertoren binnen, waar verschillende
yerverschingen werden aangeboden.
Hier werd nog het woord gevoerd
door den heer Roborgh, directeur van
het Bossche Waterleidingbedrijf.
Spr. bracht een bijzonder woord van
hulde en dank aan al degenen, die aan
de totstandkoming der waterleiding op
eenigerlei wijze hun medewerking heb
ben verleend. Hij ging daartoe in chro
nologische volgorde de totstandkoming
na. Allereerst de vaststelling van de
„Gemeenschappelijke Regeling" tus
schen de gemeenten 's-Hertogenbosch,
Vlijmen en Drunen. waarbij spr. er op
wees, dat dit een zeer bijzondere is. Zij
berust op een zeker afbetalingssysteem
en wel zoo. dat gedurende de eerste drie
jaren door Vlijmen en Drunen niets be
hoeft te worden betaald. Dan eerst
vangt de afbetaling aan. Voor de des
kundige en scherpzinnige wijze waar
op deze regeling is ontworpen, bracht
spr. hulde aan den hoofdboekhouder,
den heer Hillebrand.
Voorts dankte spr. in het bijzonder
den bekwamen bouwkundige, den heer
Maassen. den ontwerper der gebouwen,
den heer Neukirchen, technisch ambte
naar. die de leiding had bij het leggen
van het buizennet, de verdere leiders
van het werk, ir. v. Velthoven, de Wit,
Boezeman, Hagemans en Jamin, de aan
nemers: de Bredasche Beton Maat
schappij en de N.V. Electro-technische
en Industriëele Mij. Groeneveld Co.
te Amsterdam.
Ten slotte uitte spr. de hoop dat de
waterleiding zal blijken te zijn een wel
daad voor de bewoners en een niet te
zware last voor de gemeenten.
De heer v. d. Velden, inspecteur der
Volksgezondheid te Breda, voegde
hieraan nog een gelukwensch aan alle
inwoners van Drunen en Vlijmen toe.
De meeste heeren maakten gebruik
van de gelegenheid om de 250 treden
naar het topje van het bouwwerk te be
klimmen om daar boven te genieten van
een prachtig uitzicht en bovendien
om de technische uitvoering van den
toren te bewonderen.
De Watertoren, in gewapend beton
uitgevoerd en met baksteen ommanteld,
heeft op den beganen grond een inwen-
digen diameter van 11.75 Meter en is
45 Meter hoog.
In het daarin opgestelde hoog-reser-
voir. concentrisch in tweeën gedeeld,
met een gezamenlijken inhoud van 250
M3, eveneens in gewapend beton uitge
voerd en van een afdekking voorzien, is
een ..Regir' -installatie geplaatst, welke
langs electrischen weg bij lagen water
stand de pompinstallatie in het pomp
station in bedrijf stelt en bij hoogen wa
terstand uitschakelt.
De hoogwaterspiegel ligt ongeveer
38 Meter boven den beganen grond en
onderhoudt een voldoenden druk in het
37 K.M. lange distributienet.
Rondrit.
In een lange file auto's trokken de
officieele personen vervolgens door
Nieuwkuik, Drunen en Vlijmen. Te
Nieuwkuik en Drunen werd halt ge
maakt om de demonstraties der brand
weer te bewonderen, die twee krachtige
stralen triomphantelijk de lucht in spo
ten, ten teeken dat de dorpen thans ge
wapend zijn tegen den alouden vijand:
het vuur. In Drunen werd omgereden
over den prachtigen nieuwen weg door
de „Kuiksche Heide
Tot slot van den tocht werd het
pompstation in het Bossche Veld be
zichtigd.
Op het terrein van het pompstation
zijn gebouwd: 2 gescheiden waterkel
ders, samen inhoudende 400 M3; zij
worden met water gevuld uit het bui
zennet van 's-Hertogenbosch.
In het pompstation zijn opgesteld: 2
automatisch-electrisch werkende pomp-
aggregaten (één als reserve), elk in
staat 50 M3 water per uur uit de kelders
naar den Watertoren te Vlijmen te
transporteeren, onder een druk van 60
Meter waterkolom.
Het geheele technische apparaat van
het pompstation is automatisch inge
richt, zoodat de pompen vanzelf wor
den ingeschakeld, wanneer de water
stand in den toren te Nieuwkuik bene
den het minimum daalt. Zoodra de re
servoirs van den toren zijn volgepompt
worden de pompen weer automatisch
stop gezet. Om eventueel bevriezen te
gen te gaan is een electrische verwar
ming aangebracht, die automatisch
wordt in werking gesteld, wanneer de
temperatuur beneden 4° C. daalt.
Geen wonder dat alle bezoekers vol
bewondering waren voor het ingewik
kelde technische apparaat, dat in den
diepen kelder van het mooie gebouwtje
is opgesteld.
Hier eindigde de officieele plechtig
heid, die voor de gemeenten Drunen en
Vlijmen een historische gebeurtenis ge
noemd mag worden.
Serie Droogmachines
Wie Uwer, die niet toevallig er
een boek over gelezen heeft of in
Indië geweest is, weet hoe de thee,
die gij dagelijks drinkt, één, twee,
drie maal bereid wordt? Wat er
dus noodig is om van het groene
blad, zooals het van de struik ge
plukt wordt, te maken het product,
dat U in den theepot met kokend
water overgiet?
Onlangs vroeg ik het aan een
landgenoot, die werkelijk niet tot
de ontwikkelden gerekend moet
worden. En hij antwoordde: nu ja,
plukken en dan drogen in de zon,
die hebben ze gratis in Indië en van
puike kwaliteit, en don het droge
gopdje in de hand stukwrij ven.Simple
comme bonjour.
fijne topblaadjes, drie hoogstens vier
van elke loot. Dit doen over het
algemeen vrouwen met de hand. Zij
stapelen die blaadjes op in een doek,
de slendang, of in een mandje. Maar
ze doen het voorzichtig. Want het
theeblad mag niet gekneusd worden.
Anders verliest het zijn geur al, vóór
het in de fabriek komt.
In de fabriek wordt het blad ge
wogen en ontdaan van het grove
blad en van de steeltjes. Dan wordt
het in dunne lagen van zooveel
mogelijk gelijke hoogte uitgespreid
op in houten of ijzeren rekken ge
spannen strooken volière gaas, dat
echter allengs vervangen is door jute
met geringe maaswijdte. Die rekken
zijn opgesteld in aparte kamers, aan
Die goede man had nog niet zoo
heel lang geleden een prentje gezien
in een bekend Nederlandsch geïllu
streerd blad, een foto, waarop in
landers met handen en voeten bezig
waren droge theebladen te «rollen.»
Dit kiekje moest dan een denkbeeld
geven van «moderne» theebereiding...
Maar het gaat heusch anders. Zóó
eenvoudig is het niet «dit excellente
kruytt», waarvan de deskundige
Kiimpfer heeft getuigd «dat er tot
heden geen plant ter wereld bekend
is, welkers aftreksel of afgiedsel de
maag zoo licht valt, rasser door het
lichaam gaat, of zoo zachtjens de
doffe geesten verfrischt en het ver
stand en gemoet verkwikl», voor de
markt pasklaar te maken.
Daarvoor is noodig een machinale
bereiding in een echte, groote fabriek.
En een machinale bereiding, die de
grootste nauwgezetheid eischt.
Weest U nu maar niet bang, dat
ik technisch zal worden, U vervelen
met détails. Maar zoo'n algemeen
overzicht kan toch zijn nul hebben.
De thee wordt geplukt. Alleen de
een der zijden voorzien van venti
latoren die lucht over en door het
theeblad zuigen, droge lucht Want
het doel van deze bewerking het
zoogenaamde verflenzen, is het blad
droog te maken.
Is het blad goed flens, hetgeen dus
zeggen wil, droog en toch soepel en
ongeschonden, dan volgt het rullen,
waarvoor het, bij hoeveelheden van
150 kilo, gebracht wordt in een zoo
genaamde rolmachine, die in hoofd
zaak bestaan uit één stuk plaatstaal
geperste tafel met opstaanden rand
en een cylindrischen bodemloozen
bak van zwaar messing, welke, in
verticalen stand, zoodanig in de
machine is bevestigd, dat zijn onder
rand tot vlak boven de tafel reikt.
Zoowel tafel als bak kunnen een
draaiende beweging krijgen. En vult
men den bak met flens theeblad,
dan wordt het blad gerold, zooals
kinderen klei en stopverf en brood
in de handen tot balletjes rollen.
Alleen wat zuiverder en ge
compliceerder.
Door het rollen worden er klonten
en kluiten gevormd. En die gaan
naar de zoogenaamde kluiten brekers
waar zij gezeefd worden in drie
soorten van verschillende fijnheid
Die kluitenbrekers zijn of langzaam
roteerende gaastrommels of mei
gaas bespannen schudzeven, voorzien
van een vulbak met een hierin snel
rond draaiende houten kooi.
Dikwijls wordt het rollen en zeven
herhaald
Dan is dus het grovere blad ge
scheiden van het fijnere. En grof
en fijn worden dan gebracht, doch
zorgvuldig gescheiden, naar een
donkere en koele ruimte, waar een
zeer belangrijk proces begint in de
theebereiding: het fermenteeren.
Het droge en gerolde blad wordl
uitgespreid op een vloer van witte
tegels. Daar iaat men het aan zich.
zelf over, twee drie uur lang. De
lucht in het fermenteer-lokaal is
koel en vochtig.
In het formenteeren wordt de thee
weer gedroogd tot het watergehalte
niet meer bedraagt dan 5 a pro
cent. Dit drogen geschiedt door
heete lucht, die door een langs de
dun uitgespreide thee sliijkt.
Men heeft verschillende systemen
van drogers. Doch welk systeem
men ook toepast, steeds is het prin
cipe: het gelijkmatig uitspreiden
van het blad op een band zonder
einde, totdat de thee terecht komt
in een droogkast, die voortdurend
gecontroleerd kan worden op de
temperatuur.
Is de thee voldoende gedroogd
dan laat men haar afkoelen, om
haar te brengen naar het lokaa
waar het sorteeren plaats heeft in
verschillende soorten, afhankelijk
van de markt waar zij verkocht
moet worden, van de kwaliteit of
soort, waarnaa de meeste vraag is.
Dit sorteeren gebeurt ook alweer
machinaal.
Het sorteerlokaal wordt zoovee
mogelijk door ventilatoren stofvrij
gehouden.
En na het sorteeren wordt de af
gewerkte thee opgeslagen in groote
inwendig met zink bekleede kisten
welke van boven door een luik ge
vuld worden, terwijl men door een
schuif onder aan een der zijwanden
de thee er uit kan laten loopen,
zoodra men gaat afpakken in de
algemeen bekende triplex theekisten,
met aluminium beslagen, welk af
pakken ook machinaal geschiedt.
En dan is de thee gereed voor de
verzending.
U ziet wel: zoo heel eenvoudig is
het niet. Er komt heel wat bij kijken.
Vooral omdat alles zoo vlug moei
gaan. Het groene blad wordt tot
gebruiksklare thee omgetooverd
binnen een paar etmalen. Want er
wordt op Java en Sumatra het heele
jaar door thee geplukt. Nu eens
meer en dan eens minder, dat hangt
van zon en regen en snoeien af en
van nog andere omstandigheden.
Maar de theefabriek staat geen oogen-
blik stil. Het is een continu-bedrijf,
dag en nacht.
Een zeer minitieus bedrijf, wanl
thee is uiterst gevoelig voor andere
geurtjes dan thee geur. En de thee
proevers hebben een zuiveren smaak.
De theeproevers van professie,bedoel
ik natuurlijk.
Niet de theeproevers, die 's morgens
thee zetten en den heelen dag waim
water gieten in den theepot, waarvan
de inhoud lekker op een waxine
lichtje slaat te koken
MOET Z IJ N
Weinig
De w
tieconfei
de alge
fende dc
eindigd
noemd,
kwes'ie
van ve
deel n en'
het wei
nu toe,
het einc
eenkom
De s
voorstel
leen ing;
men. D
ten rijks
zich va
Uit t
dige be
ten be
dat er
vingen
marsch
dusveri
moeten
De b
thans
zöo be
zijde,
vrij will
zijde
een toi
overloc
Hari
vrees 1
verlate
voordi
ging v
De
nog st
feitleij
Hij 'h
zichze
hem r
Het
wordt
tela ar
midde
te wi
nu h
confli'
heeft
lichte
speld
Var
bewee
regeei
zeker
Selas:
ring
noem
had
slotte
Italia
een
De
scher
juist
De
uitbr
Abes
co mi
Abes
ceerc
den
wanl
Dc
den
ben
Egyj
In
mee
plan
rijke
verv
die behartigt de belangen
van plaats en streek
E
Oss
zam
ovei
de
Oss
jarij
bek
Hai
E
hee
bef
van
veli
mis
sch
bar
var
var
en
te
kre
aai
hu
Os
de
Tii
rot
die
ra;
kv
ot
dc
ha
w<
ve
d£
Pijnen van rheumatiek-
aanvallen maken U soms
machteloos. Neemt bij de eerste ver
schijnselen van zo'n aanval Aspirin.
Ook U komt dan tot de conclusie:
/b\
Uitsluitend verkrijgbaar In de oranje-bandbuisjes van
20 tabl. 70 ets. en oranjezakjes van 2 tabl. a 10 ets.
s
Feïmentatiekamer in moderne theefabriek.
Een Batterij van Rolmachinea.
B„