GESCHIEDENIS DËfi flEttV. Wl TE BESOIIEN 3* Die rheumatische pijnen AKKERTJES BINNENLAND. TARZAN VAN DE APEN. Zaterdag 29 Mei 1937. No. 44 De Echo van het Zuiden. Tweede Blad 1610—1935. Door J. van der Hammen Nicz. LVI. De lezer houde mij ten goede, dat ik nog eenigen tijd blijf afdwalen van de verdere geschiedenis der Hervorm de Kerk te Besoijen. Dat kan nu niet best anders. Tot den 5 Augustus 1786 werden de vergaderingen van Libertatis Amor gewoonlijk elke week en soms twee maal in de week gehouden van 's na middags 6 tot 8; maar voortaan zou dat geschieden van 5 tot 8. Men had rus meer den tijd, om de politiek te bespreken. Volgens artikel 20 van het „Huis houdelijk Reglement" werden de hui lenleden gecons.idereerd als honoraire leden, zonder stem te hebben over za ken het redres van het stedelijk huis honden rakende, maar wel in andere particuliere zaken. Langzamerhand begonnen de socie- teitslcden daarin ongetwijfeld ge steund door een deel van den magis traat zelf zich meer en meer te be moeien met zaken, de burgerlijke re geering betreffende, en dit te meer en te eerder, nu er verdenking begon te rijzen, dat sommige prinsgezinde ma gistraatsleden de aloude op perka ment geschreven stedelijke vrijheden en privilegiën probeerden weg te mof felen. In de vergadering van 3 September werd besloten aan den magistraat een verzoekschrift in te dienen betrekke lijk het gilde der loopende pakkedra- gers en tevens aangaande 't waar schijnlijk wegvoeren van een kistje met Privilegiën van de secretarie naar een onbekende, verdachte plaats. Om die oogenschijnlijk verdonkeremaande voorrechten weder op de hehoorlijke plaats terug te krijgen, werden Dr. Wellens en Jan Pannebakker naar Heusden afgevaardigd, om daar een bekend practizijn te raadplegen, aan wien de noodige opdracht dienaan gaande werd verleend- Inderdaad een vreemde toestand Men meene echter niet al ston den Prinsgezinden en Patriotten scherp tegenover elkander dat de Waalwijksche „vrijheidshelden" met verachting op de overheid neerzagen- Weineen! Toen in den loop van Sep tember 1786 de ambachtsheer van Waalwijk en Besoijen, baron Louis Theodoor Forestier d'Orges, gehuwd met jonkvrouw Paulina Maria Con- stantia Le Leu de Wilhem, eerstdaags te Waalwijk stond te arriveeren, werd door de sociëteit besloten, hem uit den naam harer leden te compiimenteeren en hem voor te dragen de intentie en het doeleinde der sociëteit, namelijk op de allerminnelijkste wijze bij de edelachtbare regenten de bezwaren aer burgerij in te dienen. Om dien .hoogen heer uit aller naam te be groeten, werden aangewezen Jan Pan- neba'ckcr. W. P. Wellens en Simon van Vlodorp., Nogmaals werd in den loop van Sep tember door de sociëteit een adres aan de stadsregeering gericht, met verzoek het wachtreglement te verbeteren. In verband hiermede werd den 18 Octo ber 1786 besloten de zeven corporaals vermoedelijk leden van het Waal wijksche exercitie-genootschap te ontbieden, teneinde gezamenlijk daar over te beraadslagen. Er verschenen den 21 October echter slechts drie cor poraals. Op het einde van October werd door de sociëteit geresolveerd 0111 magis- traatsvergadering te verzoeken met het oog op het wachtreglementde nachtwacht en den wapenhandel. Den 31 October werd op dat verzoek door de regenten gunstig geappointeerd. Aan zekeren advocaat, Mr- Philippus Verbrugge (onzaliger gedachtenis), werd opgedragen het wachtreglement te concipiceren, terwijl aan Jan Pan nebakker werd bevolen, 0111 zorg te dragen voor de benoodigde geweren, die te Heusden moesten worden ge haald, en tevens tegen Zondag 5 No vember, des middags na kerktijd en ter plaatse der sociëteit, al diegenen op te roepen, die deel aan den wapen handel of aan de wapenoefeningen wenschten te nemen. Hoewel de notu len ran bert at is Amor niet het juis te getal noemen, vermoed ik echter wel, dat heel wat manschappen zich zullen aangegeven hebben, want aan de deelnemers werden voor dat „sol daatje spelen" zes a zeven gulden per week uitbetaald. Nog werd in diezelfde vergadering van 3- October de tweede directeur Antonie Slaats gequalificeerd om een v'gnet te laten vervaardigen, zooals aan zijn edele is opgegeven, en verder met den castelijn geaccordeerd om \oor iedere vergadering voor extra vuur en licht een halven stuiver per persoon te betalen. Met de kopstukken der Patriotten in ons land en met onderscheidene pa triottische corporatien schijnt Liberta tis Amor in geregelde correspondentie le hebben gestaan. Zoo werd in de eerste plaats veelvuldige briefwisseling gehouden met den bekenden baron van der Capellen tot de Marsch, lid der Geldersche ridderschap en een Patriot van de goede soort, die in het zoo on rustige tienjarige tijdvak van 1780 tot 1790 allerwege door zijn bezadigde ge schriften grooten invloed ten goede heeft uiteoefend. Zijne meer zuivere democratische denkbeelden had hij opgedaan aan de hoogescholen van Franeker en Utrecht, en zijn zeer be langwekkende brieven, meerendeels loopende over de tweede helft dei- achttiende eeuw en bewerkt door Mr. W. H de Beaufort, zijn uitgegeven door het Historisch Genootschap te Utrecht. In de tweede plaats werd! druk gecorrespondeerd met de socië teit en het exercitie-genootschap te Delft, met de sociëteit te Zaandam, met den ambachtsheer van Waalwijk en eindelijk met het in 1783 te Amster dam opgerichte patriottische week blad De politieke KruyerOok deed Jan Pannebakker voor rekening van de sociëteit menige reis naar Gorin- chem, 0111 daar den Heer van Waal wijk, die meestal incognito reisde, te ontmoeten en met hem aldaar onder scheidene zaken betrekkelijk de ste delijke regeering en de belangen der Waalwijksche burgers te bespreken. Op één van die reizen, nl. den 5 Maart 1787, moest hij ook aldaar het cachet voor de sociëteit Libertatis Amor doen snijen. Uit alles blijkt, dat de sociëteit bij het begin van 1787 groote activiteit aan den dag legde. Den 13 Februari 1785 had zich te Besoijen gevestigd de heer Adrianus Vermeulen, van 1785 tot 1795, als op volger van Abraham Godefridus van der Schaal 1), secretaris aldaar en ee- nige jaren later notaris te Waalwijk, waar hij in 1789 ging wonen en den 25 Februari 1840 op tachtigjarigen ouderdom als oud-notaris overleed. Hij was den 27 Januari 1760 te Loon- op-Zand geboren (gedoopt) uit het hu welijk van Gerrit Gerritsz. Vermeulen en Petronella van Kleeff en huwde den 26 September 1786 te Loon-op-Zand met een Capelsch meisje, Jenneke de Rooij, dochter van Adriaan de Rooij en Petronella ElemansIndertijd gaf ik een uitgebreid en tamelijk volledig relaas van de verdere familie, het na geslacht en de aanverwante takken dier Vcrmeulen's, en moet nu met dit weinige hier volstaan. Notaris Adrianus Vermeulen, die te Besoijen en Waalwijk den onrustigen tijd der Patriotten en den „Franschen tijd" in ruime mate heeft medege maakt en die na 1789 lange jaren het huis bewoonde tegenover de Hervorm de kerk te Waalwijk, later door den heer Karei van der Heijden senior aan gekocht, was een Oranjeman en zeer gekant tegen do patriottische be weging dier dagen- Dat blijkt 0.111. vooral uit de 110Iuien, die hij als se cretaris van Besoijen voor de dorps- regeering (schepenbank) aldaar heelt geboekt en welke bij alle le pas ko mende gelegenheden sterk zijn ge kleurd en vooral gekant tegen den toenmaligen Besoijenschen patriotti- schen predikant Pieter Willem Lee mans. Die Oranje-gezindheid schijnt hij ook te Waalwijk niet onder stoe len of banken te hebben gestoken, want hij kwam al heel spoedig in ze keren zin in conflict met de sociëteit Libertatis Amor. I11 1783 was te Amsterdam door Mr. Jan Christiaan Hespe een weekblad opgericht, de Politieke Kruyer ge- najimd, welk blad bij heel enkele be zadigde stukken hoofdzakelijk laster praatjes omtrent den Stadhouder Wil lem V en de Prinsgezinden rond strooide. In het begin van 1787 werd daarin ook door zekeren Waalwijker misschien een lid van Libertatis Amor een beleedigend stuk ge plaatst tegen het beleid en de eerlijk heidheid van Adrianus Vermeulen en waarin hij ook als „prinsgezinde" aan de kaak werd gesteld. Als antwoord daarop en als verdedigingsmiddel liet deze in de Oprechte Haarlemsche Cou rant van 31 Maart 1787, no. 39, de vol gende advertentie plaatsen: De onder- geteekende, secretaris van Besoijen, met verontwaardiging gezien en gele zen hebbende de verregaande laster en blaam, welke hem in no. 426 van de Kruyer en in de Hollandsche histo- ii.-'che Courant no- 7, van Dinsdag den 16 Januarij dezes jaars 1787, wordt annge vrtt,c-ii, provoceert dien naam- loozen zich schuilhoudende schrijver of schrijvers bij dezen, om derzelver naam of namen aan den ondergetee- kende bekend te maken, teneinde daar door occasie te erlangen, om de ge grondheid van zijne door den schrij ver zoo gedoopte) exceptie, ofschoon zonder hulp van Mr. Philippus Ver- brugge, middagklaar le doen constee- ren en de erroneuse 2) begrippen van die anonieme schrijver of schrijvers aar. den dag te leggen. Bij nalatigheid van >lien houdt hij denzei ven of dezel- ven voor eerdieven, godvergeten schur ken en infame lasteraars, en zal zich nu noch bij vervolg in 't geringste aan naamlooze schotschrijvers storen, maar die altoos met die verontwaardi ging beschouwen, gelijk dezelve bij al le weidenkenden meriteeren- Actum Besoijen den 27 Maart 1787: A. Ver meulen. In de vergadering van Libertatis Amor van 2 April 1787, die door alle leden, behalve Wellens en Olifiers, werd bezocht, besloot men tegen 't stuk van Vermeulen de volgende „ad vertentie" in de bovengenoemde Haar lemsche Courant te doen plaatsen: De leden van de vaderlandsche socië teit Libertatis Amor binnen Waalwijk vinden zich uit eene oprechte vader landsche zucht genoodzaakt den schrijver dc'.s briefs in de Politieke Kruyer no. 426 en geteekend „de Grootvader van de jonge Waalwijker", tcgens de advertentie van .4. Vermeu len,-te vinden in de Haarlemsche Cou rant van den 31 Maart 1787 ('.vermits de sociëteit zich daar mede inbetrok ken vindt:) te helpen justificeeren; verzoekt eenieder vaderlander zijn oor dcel op te schorten en zijn oog te hou den op de Politieke Kruijer. Wat de „Politieke Kruijer" over deze betreurenswaardige zaak verder le berde bracht, ben ik, wijl ik het bewuste exemplaar niet heb kunnen bemachtigen, tot mijn spijt niet te we len gekomen: dit weinige moge ech ter voldoende zijn, 0111 te doen zien hoe scherp men ook te Waalwijk in dien tijd tegenover elkander stónd. Boven zagen wij, dat in sommige notulen van Libertatis Amor de naam voorkomt van Mr. Philippus Verbrug ge en dal hij ook genoemd wordt in ue bewuste „advertentie" van 31 Maart 1787, door Adrianus Vermeulen in de Haarlemsche courant geplaatst. Speelde Verbrugge in den tijd der Pa triotten een dubblzinnige rol? Was hij bij den één Patriot en hij den ander OranjegezindVermoedelijk wel Tot omstreeks einde 1786 schijnt de so ciëteit hem voor één der haren be schouwd te hebben. Den 31 Maart 1787 was die meeening echter reeds gewijzigd en den 18 Juli 1787 schijnt men van Libertatis Amor's wege reeds zekerheid gehad te hebben, dat hij meermalen een verraderlijke rol ge speeld en niet gschroomd had som mige zaken der Waalwijksche Patri otten aan de Prinsgezinden mis schien aan Adrianus Vermeulen te hebben verklapt. Dit blijkt genoeg zaam uit de notulen der sociëteit van genoemden datum 18 Juli 1787, welke in hoofdzaak aldus geboekt zijn: Wij ders in aanmerking genomen zijnde, dat door den heer P. .4. Olifiers op den '11 October 17S6 ware geïntroduceerd een zeker advocaat Vrbruggedat deze Verbrugge, zich onder 't mom van po- triottismus verschuilende den heer introducent daardoor haalde gedu peerd; doch op heden niet alleen des- zi'lfs persoon en denkwijze nader ont- n>askerd zijnde, zoo hebben de geza- mentlijke leden dezer sociteit goed gevonden deszelfs naam met de uiter ste infamie te royeeren, willende. daf dezelve werd gehouden, alsof deze zoo zeer beruchte naam nooit in ons re gister is aan get eekend geweest. De verdere notulen van Libertatis Amor zijn niet van zooveel belang meer en konden dat ook niet meer zijn. Alleen dit moet nog vermeld wor den, dat den 17 Augustus 1787 Jan Pannebakker tot tweeden directeur werd benoemd, dat op 22 Augustus besloten werd eene missive te zenden aan de vergaderring van de gewapen de. burgercorpsen en de sociteiten te Amsterdam, en eindelijk dat men den 6 September 1787 zijne de laatste vergadering der sociteit besloot eenige veranderingen te brengen in de bezorging der „nieuwspapieren", die natuurlijk door de leden ijverig wer den gelezen, en levens een antwoord te zenden op het schrijven van de 's-Her- togenbossche sociëteit. De inhoud van dat antwoord blijkt genoegzaam uit de slot-notulen van Libertatis Amor, weike hier volgen: Wijders ingeko men eene missive van de vaderland- die U het leven vergallen, daarvoor helpen nu "AKKERTJES" zoo bui tengewoon. Niet alleen dat de pijnen verdwijnen,maar AKKER-C ACHETS verdrijven bovendien uit 't lichaam de stoffen, die de pijnen veroor zaken. Neem daarom "AKKERTJES" NederlandseOngeëvenaard bij aevatte kou Product Griep, rheumatische pijnen, Zenuwpijnen, Hoofdpijn, enz. Per 12 sl. 52 cl. Zakdoosje 20 cl. AKKER.CACHETS sche sociëteit te 's-Bosch, met een di ploma derzelver sociëteit en aanbie ding en verzoek van wederzijdsche correspondentie, en verzoek om ins gelijks een diploma van onze zijde1 toe te zenden; en is geresolveerd den secretaris te authoriseeren dezelve missive te beantwoorden en dat door onze sociteit geene diplomaas worden uitgedeeld. Dit was dan het roemloos einde van Libertatis Amor's kortstondig bestaan. En geen wonder! Want ook het rijk en de macht der Patriotten stonden op het punt van afgebrokkeld te wor den en in hel niet le verzinken. Reeds den 9 September 1787 ontving men lver te lande het ultimatum van Prui sen. Den 13-den kwam het Pruisische leger, 20000 man sterk, te Nijmegen. Den 17-den werd Gorinchem ver mecsterd en Utrecht gaf zich. zonder slag of stoot over. Het onbeteekenend verzet van Amsterdam deed niets meer lot de.zaak af. Reeds den 18 September trokken de Staten van Hol land al hun besluiten waaronder schandelijke tegen den Prins in en twee dagen daarna was Willem V weder in Den Haag- De Prinsgezinden vierden hoogtij, maar de Patriotten werden diep vernederd. Veiligheidshalve moet nog vermeld worden, dal tot de Waalwijksche Prinsgezinden o.a. behoorden: Ds. Samuel van Wesel, de drossaard Ge- rordus van de Werken, de goud- en zilversmid Sacharias de Kleijn, ge huwd met mejuffrouw Maria Droog lever, en de burgemeester Johannes van Heijst, wiens afstammelingen thans nog wonen te Nijmegen. Keeren wij nu tot Besoijen terug! Anteekeningen 1. Hij was ook schout van Capelle. 2. Dat is: verwarde, verkeerde. De werkloosheid sterk gedaald Het werkloosheidspercentage voor geheel werkloozen was in de eerste verslagweek van de maand Mei in de laatste jaren als volgt: 1934: 22,9, 1935: 27,7, 1936: 29,6, 1937: 24,6. Blijkens mededeling van den directeur-generaal van de werkver schaffing en steunverleening waren sind Maart 1937 54.236 arbeiders geplaatst bij een werkverschaffing. Door EDGAR RICE BURROUGHS. 5) Nu de volkomen eenzaamheid over hen was gekomen, kreeg Alice Grey- stoke het te kwaad. „O John, wat vre selijk is dit. Wat moeten wij beginnen? Als wij nu maar samen waren, zou het nog te verdragen zijn, maar de baby -" Hij stelde alles in het werk om zijn vrouw gerust te stellen. Nadat zij ge kalmeerd was, opende hij een kist, waarin geweren en kogels zaten, zodat zij zich bij een mogelijke aanval zouden kunnen verdedigen. Zijn eerste gedach te was, een slaapplaats voor de nacht in te richten, die hen beschermen zou tegen de overval van wilde dieren. Samen zochten zij nu naar een ge schikte verblijfplaats. Zij vonden vier bomen, die zó dicht bij elkaar stonden, dat zij als het ware een vierkant vorm den en nadat de man van andere bo men lange takken afgesneden had, maakte hij een soort raamwerk, waar van hij de uiteinden stevig aan de bo men vastbond met de touwen, die Zwarte Michael hem van de Fuwalda had megegeven. Gelukkig was deze voorraad touw tamelijk groot. Gedurende de dag was het om hen heen vol vreemde geluiden van vogels met schitterende veren, dansende, schreeuwende apen, die naar de nieuw aangekomenen keken en hun wonder lijke manier van nestbouwen met grote belangstelling gadesloegen. Bij het in vallen van de duisternis was de voor lopige legerstede gereed. Zij hadden scherp uitgekeken, terwijl zij aan het werk waren en op een gegeven ogen blik zagen zij de kleine apen in de buurt schreeuwend over de bomen wegvluch ten. Ze keken angstig over hun schou ders heen, alsof zij elkaar vertelden, dat zij een vreselijke vijand zagen, die op de loer lag. Wat kon dat nu weer zijn? RAADSELS. Hoeveel aardappelen gaan er in een mud? Welke huizen worden nooit door muizen geplaagd? Spreekwoodraadsels. 10, 13, 22, 5. 29, 16, 20. 33 allemaal. 4, 19, 26, 22, 32, 17, 30, 28, 31, 23, 29 kerkhof. 21, 1, 3, 16, 6, 25, 24. 4 kilo. 7, 24, 28, 8, 6, 19. 27 behoort o. d. schrijftafel. 9, 2, 11, 11, 20, 18 jongensnaam. 22, 26, 14, 15, 4, 19 zit aan een visclisnoer. 12, 16, 29, 8 vlug rendier. Oplossingen der vorige week: Geen enkele, want de andere vlogen allemaal weg, Ver-raad. Uit le dige glazen. Alle hout is geen timmerhout. Hij is een sterke man, die de weelde dragen kan. Volgens recept van Apotheker Dumont VI/ l\V 1933. Edgar Rice Burroughs. Inc.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1937 | | pagina 5