GESCHIEDENIS DER HERV. KERK TE BESOREN
die vervelende kies.,
AKKERTJES
Binnenlandsch Nieuws
TARZAN VAN OE APEN.
Zaterdag 12 Juni 1937. No. 48
De Echo van het Zuiden. .^a .i< i .im
v-,b
3
1610—1935.
Door
J. van der Hammen Nicz.
LVII.
Toen Ds. Leemans ongeveer zeven
jaren het predikambt te Besoijen had
vervuld (1778), gebeurde er iets een
bagatel, een kleinigheid dat aanlei
ding werd eerst tot wrijving en later
tot conflicten van genoemden predi
kant met sommige leden van 't dorps
bestuur en bepaaldelijk met den toen-
inaligen schout, en zoo werd ook hier
de waarheid van het bekende spreek
woord bevestigd, dat kleine oorzaken
vaak groole gevolgen kunnen hebben.
Schout van llesoijen was destijds de
heer Gerardus van de Werken (1773
1795), opvolger van den op 23 Augus
tus 1773 overleden schout Antonie
Heer mans Antoniezooji (gehuwd ge
weest met juffrouw Jacoba van Neder-
veen), terwijl als gemeente-secretaris
fungeerde Abraham Godefridus van
her Schaut (2 Januari 17601786),
als opvolger van Pieter Borgmans, die
dat ambt slechts twee jaren had ver
vuld (1758 en 1759). Andere dorps- of
kerkfunctionarissen waren: de sche
penen Peter Emonts (president), Eas
tman de Rooij, Zeger de Graaff, Johan
Colthoff, Denis Coppen, Willem Ha
gen en Hendrik Massignonde burge
meesters Leendert Kuijsten en Hen
drik Massignonde armmeesters Jo
han van Heijst en Bastiaan Hendrikse
de Rooij; de ijkmeesters Arie Nulten-
bok en Pieter de Rooij, Zater ook Adri-
oan Goedhart; de kerkmeesters Zeger
de Graaf f en Antonie Kuijsten; de
schoolmeester Johan Colt hof f, die te
vens koster en voorlezer was. Al die
personen werden door den ambachts
heer of de ambachtsvrouw benoemd.
Dat was toen de minderjarige freule
Paulina Maria Constantia Le Leu de
Wilhem, voor wie in 1778 en 1779 als
voogden optradenJohan Herman Si-
gismund baron van Nagell en Francois
C.ornelis baron van Aerssen van Som-
melsdijk. In 1780 was die ambachts-
vrouwe echter al gehuwd met Louis
'I hèodoor baron Forestier d'Orges, die
van toen af als haar voogd of zaakge
lastigde optrad.
Nog andere dorpsbeambten waren:
de roeper (omroeper), schutter en
diender Cornelis van Baardwijk; de
vroedvrouwen Teuntje van der Veen
(1777); Trijntje ten Kate (1779); Ja
coba Nanninga (1780); de Wai, we
duwe Metelerkamp (1785); Anna Ten
Broeke (1788, en de vroedmeester Hen
drik Speet (1796).
In herinnering moet hier nog ge
luncht worden, dat de ouderlingen en
diakenen, die in hoofdzaak de geeste
lijke belangen der Hervormden moes
ten behartigen, louter kerkelijke per
sonen warenzij werden door de lid
maten der gemeente zeiven gekozen;
terwijl de schout ambtshalve opper-
kcrkmecster was en dus een burgerlij
ke en kerkelijke macht in zich veree-
nigde.
Besoijen was destijds (1778) of kor
te jaren later reeds in twee politieke
partijschappen verdeeld: Oranjeklan
ten en Keczen of Patriotten. De voor
naamste Oranjeklanten waren de
schout van de Werken, de secretaris
van der Schaut (later Adrianus Ver
meulen) en de schepenen J. Cord ij,
Hendrik Hagen en Antonie Kuijsten,
terwijl tot de vurigste Patriotten wer
den gerekend: Ds. Pieter Willem Lee
mans, de burgemeester Johannes Al-
bertus van Dijk, de schepenen Denis
Coppen, Bastiaan de Rooij, Hendrik
de Graaf f en Adriaan Goedhart, en de
ingelanden D\i\. P. A. Olifiers, A. C.
Drossaerts en F. Dalleii (1780
1787).
In den loop van Augustus 1778 had
Ds. Leemans aan het dorpsbestuur
aangevraagd, op dorpskosten, aan de
pastorie een regenbak of regenput,
inhoudende ongeveer „10 ton water"
te laten metselen. De lezer kerinnere
zich hierbij, dat alle reparatiën aan
de pastorie en den toren en sommige
aan de kerk, sedert 1610 toen kerk
en staat niet waren gescheiden, doch
één lichaam uitmaakten steeds
door de burgerlijke gemeente waren
betaald geworden, wat al meermalen
tot meer of minder ernstige conflic
ten had aanleiding gegeven. Over het
verzoek van Ds. Leemans, die blijk
baar op den steun der kerkmeesters
kon rekenen, werd den 31 Augustus
1778 eene gecombineerde vergadering
van schout, schepenen en kerkmees
ters belegd.
Al dadelijk trad de schout van de
Werken, die als Prinsgezinde een pik
op Ds. Leemans schijnt gehad te heb
ben, in die vergadering als hevig tegen
stander en tegenwerk er van den pre
dikant op. Ofschoon het verzoek van
dezen niet onredelijk kon genoemd
worden en zelfs den bijval der kerk
meesters, van het meerendeel der
schepenen en ook van den secretaris
mocht verwerven, bleef de schout ech
ter onvermurwbaar en weigerde, in
hoofdzaak op de volgende gronden, zij
ne toestemming tot het metselen van
den bewusten waterput te geven:
a. De kerkmeesters waren onbe
voegd en te voorbarig geweest met
hunne toestemming te geven en tevens
te voorbarig met het bestellen der noo
it ige materialen.
b. De regenput was niet strikt nood
zakelijk.
c. De kerkekas zat reeds geruimen
tijd met heel wat schulden te kijken.
d. Het was zeer onredelijk, dat ook
de ingelanden, die meerendeels buiten
Besoijen woonden, in de te maken
kosten zouden moeten deelen.
Hij bleef dus halsstarrig weigeren
Ds. Leemans eenigszins ter wille te
zijn, maar zeide, na vele deliberation,
eindelijk wel toe, dat, wanneer de
schulden der kerk zouden zijn gedelgd
en de predikant in vervolg van tijd en
in behoorlijken vorm, zich tot de auto
riteiten wilde wenden, hij die aanvraag
wellicht in beraad zou nemen. Ten
slotte werd door de vergadering, blijk
baar eenigermate overrompeld door
de halsstarrigheid van den schout,
geresolveerd den schout als ópper-
kerkmeester te verzoeken en te com-
mitteeren nader met Ds. Leemans te
spreken, en dezen in overweging te
geven voorloopig van zijn verzoek af
te zien. Behalve door den schepen en
schoolmeester Johan Colthoff, die
neutraal wenschte te blijven, werden
de notule^jjjprgKÊTadering, door den
schout zeir opgesteld en in geen vlei
ende termen voor den predikant weer
gegeven, door alle schepenen onder
teekend.
Men meene nu niet, dat de kerk
meesters en sommige Patriottische
schepenen met den bovengeschetsten
gang van zaken volkomen tevreden
waren. Volstrekt niet! Zij mokten en
wrokten over het oppermachtig op
treden van den schout, waardoor zij
waren overrompeld, en besloten
geheel tegen den wil van den schout
in op eigen verantwoording aan
Ds. Leemans het metselen van een
regenput toe te staan. Zij grondden
hun besluit op de vaste overtuiging,
dat kerkmeesters, met uitsluiting van
anderen, vooral van de „ingelanden",
alleen bevoegd waren in zaken van
zulke kleine importantie zelfstandig te
handelen of op te treden. Nu wachtte
Ds. Leemans, met de opinie der kerk
meesters op de hoogte gebracht, niet
lang, om opnieuw eene gecombineerde
vergadering van schout, regenten en
kerkmeesters aan te vragen en dan
ziin verzoek te herhalen, want hij wil
de het dorpsbestuur niet voorbijgaan.
Die vergadering werd reeds 4 dagen
later, n.l. den 4 September 1778, ge
houden, en onder hevig protest van
den schout, die zich beriep op de re
solutie van 31 Augustus, besloot men
eenparig den predikant ter wille te
zijn. Deze verkreeg dus een gemetsel-
den regenput van 10 ton of 15 tot 20
hectoliters inhoud.
Begrijpelijk is het echter wel, dat
door deze onverwachte wending der
zaak de minder goede verstandhou
ding tusschen den schout en den pre
dikant zich meer en meer toespitste
en van lieverlede in vijandschap ver
anderde. Die vijandschap vond weldra
nieuw voedsel, toen in den loop van
1778 of begin 1779 aan Ds. Leemans
was ter oore gekomen (tusschen haak
jes zij gezegd, dat de babbelzucht der
toenmalige menschen wel nictt veel
minder zal geweest zijn dan die der
tegenwoordige), dat in de notulen van
de vergadering van 31 Augustus, door
den schout opgesteld en in het reso
lutieboek geregistreerd, eenige uit
drukkingen voorkwamen, die bellee-
digend en kwetsend voor den predi
kant heetten te zijn. Om het juiste van
de zaak te weten te komen, had Ds.
Leemans aan den secretaris, natuurlijk
legen betaling, een afschrift dier notu
len of dier resolutie verzocht. Dat was
hem \erstrekt. Nu had men de poppen
aan het dansen. Op aandrang van den
predikant werd den 23 Maart 1779
ruim 6 maanden na de eerste verga
ring een derde vergadering dér
dc rpsauloriteiten belegd, in welke ook
tegenwoordig waren de schout en de
predikant, deze laatste om zijn belan
gen te zeggen en gehoord le worden.
Op duidelijke, correcte en vriendelijke
wijze, zonder een zweem van vijand
schap te toonen, werd door den predi
kant er op gewezen, dat de schout in
zijn schriftelijk verslag van de verga-
flering van 31 Augustus 1778 eenige
uitdrukkingen had gebezigd, die lesier
of kwetsend voor hem, predikant, wa
ren, hoewel hij daartoe nimmer eenige
aanleiding had gegeven, noch bij zijn
verzoek om een regenpul, noch bij
eenige andere gelegenheid, verzoeken
de daarom op het allervriendelijkst
aan den schout zulks op de een of an
dere wijze in der minne te remediee
ren, enz. En wat was nu het bescheid
van den schout? Deze bleef onver
murwbaar! Niettegenstaande hij dooi
de schepenen en den secretaris op de
neest ernstige en dringende wijze en
op het allersterkst werd bewerkt, aan
gemaand en aangezet, om zijne vijan
dige en laakbare houding te laten
varen en hel geschil in vriendschap te
beslechten, wilde hij van geen toena
dering velen en niemand gehoor ge
ven.
Wellicht om lijd te winnen en mo
gelijk de hoop koesterende, dat de
schout zich nog op het laatste oogen-
blik zou beraden, onderzochten de
aanwc:-.i".e schepenen staande déze ver
gadering nogmaals of de predikant
zich soms op de een of andere wijze
aiders qedaan nada>
lKuio?nnnffi#^i -1 Jwesfea. .M
'sicSf# nWwTOHL-
Leemans niets anders geaaan luiaae
tgeene zijn Eerwaarde conform de
goede, ordres luidde behooren te doen,
en zich verplicht gevonden tot opbou
wing van zijn eer en de liefde en hoog
achting, die zij zijn. Eerwaarde in zijn
persoon en ambt toedragen, te verkla
ren, dat zijn Eerwaarde naar zijn eer
en geweten was te werk gegaan en hem
daarom ook een/xirig zijn verzoek tot
het obtinceren van een regenbak heb
ben ingewilligd. Niets baatte evenwel!
Zonder icli verder nog eenigermate
te bekommeren om de koppigheid en
hardheid van den schout, besloten
schepenen en kerkmeesters, bij het
doen van toekomstige geringe repa
ratiën aan de pastorie, noch den
schout, noch de ingelanden daarover
te raadplegen, maar zich voortaan in
quaestieuze gevallen te wenden tot
den ambachtsheer of de ambachts
vrouw: de hoogste autoriteit in deze
heerlijkheid. Tevens werd de resolutie
van 31 Augustus 1778 nietig ver
klaard.
qo gniïterizieTWÖödöb Blad.
i .fl'in'tlïrT1-1 f"
ziabaornriuri
ni ql
HiianmVI
ri9V/UOT/219gGl2
Ol
Kiespijn overvalt U meestal op een
tijdstip dal U géén gelegenheid
heeft naar den tandarts le gaan.
Neem dan een "AKKERTJE" dat
helpt U tenminste dadelijk van de
pijn af. AKKER-CACHETS zijn
bijzondere pijnstillers bij Kiespijn,
Hoofdpijn, Zenuwpijn, Spierpijn.
Nederlandse* Smaakloos ouwel-omhulsel om
Product 'j poeder. Ge proeft daardoor
niets. Ze glijden naar.binnen.
Per 12 st. 52 ct. Zakdoosje 20 ct.
Volksdansers uit Lippe Detmold
komen naar Nederland.
Ter viering van den eersten ver
jaardag van Prins Bernhard als
prins-gemaal der Nederlanden, zul
len in verscheidene plaatsen uitvoe
ringen gegeven worden van volk-
dansen en volksliederen uit het
Lippische bergland.
Een groep van 50 boeren en
boerinnen, allen afkomstig uil het
schilderachtige plaatsje Schwalen
berg, zullen van Maandag 28 Juni
tot Donderdag 1 Juli a.s. een rond
reis door Nederland doen. Zij
arriveeren te Glanerbrug, vanwaar
per autobus wordt gereden naar
Doetinchem, waar burgemeester
Duval Slothouwer het gezelschap
het eerste welkom op Nederlandsch
grondgebied zal toeroepen. Des
avonds heeft er dan een feestuit-
voering plaats in het natuurpark
Groenendaal. Dinsdag 29 Juni wor
den des namiddags te Scheveningen
bij goed weer op hetKurhausterras,
bij slecht weer in het circus, de
volksdansen gedemonstreerd en de
volksliederen ten gehoore gebracht.
Met enkele plaatsen worden nog
onderhandelingen gevoerd overeen
optreden op Woensdag 30 Juni en
Donderdag 1 Juli.
Nederlander te Burgos ter dood
veroordeeld.
De minister van Buitenlandsche
Zaken heeft aan den Nederlandschen
zaakgelastigde te Lissabon verzocht,
zich terstond met de Franco-regee
ring te Burgos in verbinding te
stellen in verband met de terdood-
veroordeeling van een Amsterdam-
schen werklooze. De familie van
dezen man, die opgesloten was in
de gevangenis, heeft dezer dagen
n.l. bericht ontvangen, dat hij te
Burgos door een militaire rechtbank
ter dood veroordeeld was. De man
had als matroos gemonsterd op een
Spaansch schip met bestemming
naar Bilbao, welk schip door een
schip van de Franco marine is
aangehouden en opgebracht.
De minister van Buitenlandsche
Zaken heeft den zaakgelastigde te
Lissabon opgedragen de verwonde
ring van de Nederlandsche regeering
uit te spreken over een dergelijk
doodvonnis en in ieder geval op
uiistel aan te dringen.
Verstrekking van levensmiddelen
en kleeding aan werkloozen
en armlastigen.
Vanwege het departement van
sociale zaken wordt medegedeeld,
dat op Vrijdag jl. ten genoemden
departemenle de eerste zitting is
gehouden van de door minister van
sociale zaken ingestelde contact
commissie terzake van de verstrek
king van levensmiddelen en klee
ding aan werkloozen en armlastigen
in welke commissie, naast de de
partementen van sociale zaken,
handel, nijverheid en scheepvaart en
landbouw en visscherij, elk met 1
lid, zijn vertegenwoordigdde
Middenslandsraad met 3 leden, de
Raad voor het grootwinkelbedrijl in
Nederland met 1 lid, en de coöpe
ratieve groothandelsvereeniging de
Handelskamer Haka g.a. met 1 lid.
De commissie is ingesteld teneinde
met betrekking tot de inschakeling
van den handel en verschillende
andere met de distributie van goed-
koope levensmiddelen en de ver
strekking van zgn. B-steun in natura
aan werkloozen en c.q. armlastigen
samenhangende onderwerpen, ge
zamenlijk overleg te plegen.
Met betrekking tot de aangelegen
heden, vallende binnen den werk
kring der commissie, behooren
onderscheidenlijk de grootwinkel
bedrijven zich te wenden tot mr.
G. A. J. M. Mutsaerts, Heerengracht
388, Amsterdam, de coöperaties tot
den heer W. Dijkstra, Vierhaven-
straat 40, Rplterdam en het zelf
standige kleinbedrijf tot mr. F. J.
H. Bach, Mauritskade 23, 's Graven-
hage.
De toestand in het Slagersbedrijf
Aan hare Majesteit de Koningin
is namens de Nederlandscheslagers
vrouwen het volgend telegram ge
zonden
„In de slagerij heerscht schrikke
lijke nood, zaken en gezinnen gaan
ten gronde tengevolge van de groote
voortdurend stijgende veeprijzen en
zware lasten, waaronder in het bij-
Door
EDGAR RICE BURROUGHS.
7
Spoedig begrepen zij, dat hun
leven niet veilig was, als niet stevige
wanden hen van de dieren
der wildernis gescheiden hielden.
De volgende morgen, onmiddellijk
na hun schraal ontbijt begon Lord
Greystoke aan het bouwen van hun
huis. Dit wa moeilijk ofschoon hij
slechts één kleine kamer maakte,
doch na twee maanden hadden zij
een behoorlijke woning en afgezien
van de steeds dreigende aanvallen
der wilde dieren, waren zij niet
ongelukkig, 's Nachts snuffelden de
grote wilde dieren om hun hut,
doch ze raakten spoedig gewend aan
deze onheilspellende geluiden. Soms
hadden zij een glimp opgevangen
van grote op menschen gelijkende
figuren, maar nooit voldoende dicht
bij om te kunnen constateeren of
dit mensen waren of dieren. Op
zekere middag, terwijl Greystoke
bezig was aan de uitbreiding van
hun huis, kwamen er een aantal
kleine, verschrikte aapjes gillend en
kijvend door de bomen. Zij wierpen
angstige blikken achter zich en
bleven tenslotte bij Greystoke staan
terwijl ze vreselijk te keer gingen,
alsof zij hem wilden waarschuwen
voor een groot gevaar. Tenslotte
zag hij het ding waar de kleine
zo bang voor waren—de vreselijke,
op een mens gelijkende aap waar
van de Greystokes zo nu en dan
iets hadden opgevangen. Hij kwam
uit de jungle te voorschijn en terwijl
hij naar voren kwam, liet hij een
diep, brommend geluid horen.
Greystoke die een eindje van de
hut verwijderd was. had alleen een
bijl bij zich en het verscheurende
monster wilde hem den terugweg
afsnijden.
Nieuw Raadsel.
spreekwoord van 4 woorden en 23
letters.
11, 21, 22, 2 schoon.
18, 19, 20, 22, 16, 23 voetbedekking.
9, 21, 14, 1, 10, 17 liefkozen.
8, 6, 4, 5 honderd jaar.
7, 3, 15, 2, 1 aanvang.
13, 21, 12 slim roofdier.
Spreekwoord 5 woorden 17 letters.
9, 5, 16, 7, 8, 19, 1, 3, proberen.
6, 17, 18, 14, 2, 5, niet voor.
10, 16, 12, 3, hemellichaam.
4, 11, 13, ligt op een huis.
15, 6, 9, ligt op de vloer.
Oplossing voric) Raadsel.
Haastige spoed is zelden goed.
3(1 .IlllKU
-rrt-yln mJiii /nifdijTrro
oJl) JLri'jiJigo «iiiizziiüüd nils üd Jcb
'jiljfdj11i;l i'jlj'»/' nübiminb
212
Volgens recept van Apotheker Dumont
7 1933, Edgar Rice Burroughs^ Inc. -j
