GESCHIEDENIS DEfi HEM. KEEK TE BESOIjEN GEMENGD NIEUWS Zaterdag 27 November 1937 No. 95. De Echo van het Zuiden Derde Blad 1610—1935. Door J. van der Hammen Nicz. LXVIIJ. De predikantsvacature te Besoijen, ontstaan door het ontslag van Ds. Leemans tegen 1 December 1787, werd om meer dan één reden niet zoo spoe dig vervuld. De kerkeraad, bestaande uit de ouderlingen Denis Koppen en Johannes van Heijst en de diakenen Leendert Kuijsten en Johannes Dek kers, wrokten steeds over bet gedwon gen heengaan van hun zielenherder en leeraar, en vooral de ouderlingen Kop pen en van Heijst wilden in het geheel niet medewerken, om een nieuwen predikant te beroepen. De vacature had reeds ongeveer negen maanden geduurd, toen de Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en West-Friesland te Den Haag onge twijfeld daartoe aangezocht door de classis van Dordrecht zich er mede begonnen te bemoeien en den 18 Au gustus 1788 een resolutie namen, waarbij de kerkeraadsleden werden gelast ten allerspoedigste aan den am bachtsheer van Besoijen handopening tot het beroepen van een predikant te verzoeken, en zoodra die verkregen was aanstonds te treden tot het for- meeren van de gewone nominatie van 12 en 6 personen en daarop o.a. de vol gende te brengen: Johannes Petras Pronck, predikant te Zundert en Rijs- bergen, Bernardus van Weenen, pre dikant te Akersloot, en Ferdinand Wilhelm Mörser, proponent te Den Haag. Nu zal menigeen denken, dat het thans verder aan den Besoijenschen kerkeraad werd overgelaten uit dat drietal een vrije keuze te doen, maar neen, de kerkeraad werd tevens ge last te beroepen den laatstgenoemde: Ds. Mörser, en dan direct de vereisch- te approbatie van den Heer van Besoij en daarop te verzoeken. In dit geval werd dus de Besoijensche kerkeraaa voor onmondig gehouden, en we he grijpen dit maar al te goed, als we be denken, dat de kerkeraadsleden al sedert geruimen tijd voor hevige Pa triotten hadden hekend gestaan, ter wijl de Haagsc.he „hooge heeren" toen meerendeels Prinsgezind waren. Ge hoorzamen was dus te Besoijen het wachtwoord. Dientengevolge werd, dadelijk na de ontvangst van de approbatie van den ambachtsheer en met medewerking van de consulenten Ds. Johannes van Lochorst, predikant te Sprang, en Ds. Theodoras Heijmans, predikant te Ca- pelle, den 26 October 1788 de volgen de beroepingsacte opgemaakt en toe gezonden aan den beroepene: Wij diaconen der Christelijke ge meente van Besoijen (hebbende de ouderlingen zich geëxcuseerd van het doen dezer beroepinge) getuigen hier mede nadien onze kerk is komen te vaceeren doordien Hun EdelGroot- Mogenden de Heeren Staten van Hol land en West-Friesland onzen vorigen leeraar P. W. Leemans van zijnen post hebben verlaten dat op speciale ordre van Hun EdelGroot Mogenden de Heeren Staten van Holland en West-Friesland, met advijs en toe stemming van onze overheid en alle die daar in te spreken hebben, als ook met de approbatie van de E: Classis van Zuid-Holland, in zijn E. plaats verkoren en beroepen hebben, gelijk w(j beroepen mits dezen tot onzen Predikant en Herder onzer gemeente den eerzamen Ds. Ferdinand Wilhelm Mörser, proponent te 's-Gravenhage. Den welken wij vrindelgk en gedien stig om Christus wille bidden, dit ons beroep in den naam des Heeren te willen aannemen en dienvolgende, als een getrouw Dienaar onzes Heeren Jesus Christi, zijne kudde, die onder ons is, te weiden met de zuivere leere des Evangeliums en de bedieninge der sacramenten, en dezelve voor te gaan met gemeene gebeden en een Christe- lijken en Godzaligen wandel; ook goede opzicht op dezelve gemeente te nemen en dezelve met goede verma ningen, vertroostingen der kranken en andere bedroefde en benauwde har ten te stichten en te bouwen, en voorts alles te doen, wat eenen goeden en ge trouwen Herder en Opziener van Christus gemeente toestaat. Belovende van onzen twegen den voornoemden onzen beroenen predikant alle behoor lijke eerbieding, liefde en trouw te be wijzen, ook onze gemeente daartoe te helpen vermanen, dat zjj denzelven ha ren Herder en Voorganger in den ge- loove en godzaligheid zoodanige ge hoorzaamheid en onderdanigheid, als eene goede gemeente naar den regel van Gods Woord haren getrouwen Herder schuldig is, betoone, opdat hij zijnen dienst zonder zuchten onder ons moge bekleeden, waartoe wij God Almachtig bidden Zijnen zegen te wil len verleenen. Des t'oirkonde hebben wij ten verzoeke en overstaan van de naast gezeten en ondergeteekende hee ren predicanten dezen onzen beroe- pingsbrief met onze eigene handen on derteekend op heden den 26sten Oc tober 1788. (Geteekend: L. Kuijsten, diaken, Johannes Dekkers, diaken). De verklaring van de consulenten luidde aldus: Wij ondergeteekende consulenten, de informaliteiten, wel ke in deze beroeping mochten worden opgemerkt, niet hebbende kunnen keeren, verklaren, dat wij deze beroe ping hebben aangezien. (Geteekend: Theodorus Heijmans, predikant te Ca- pelle; Johannes van Lochorst, predi kant te Sprang,. De approbatie van de classis te Dor drecht luidde aldus: De classis van Zuid-Holland, dezen bovenstaanden beroepsbrief, ingevolge de resolutie van hun Ed. Mog. de heeren Gec. Ra den van Holland en West-Friesland van den 18 Augustus 1788 mitsgaders de approbatie gezien hebbende, appro- beert insgelijks denzelven met dezen. Actum in onze classicale vergadering den 28 October 1788. (Geteekend: C. Font ij n, h. t. praeses, P. Brouwer, h. t. assessor, N. van Rhijn, h.t. scriha) Uit de verklaring der consulenten blijkt duidelijk, dat de toestand in den Besoijenschen kerkeraad niet heel zui ver was: de ouderlingen hadden im mers gewetensbezwaar om den beroe- pingsbrief te teekenen en maakten daardoor het beroep eigenlijk onwet tig. Toch ging de zaak door: Ds. Mör ser werd beroepen! De lezer zal vermoedelijk wel eenigszins benieuwd zijn te weten, welke kosten zulk een beroep in 1788 medebracht. Welnu, ik kan die weet gierigheid bevredigen. Voor zoover mij is gebleken bedroegen die kosten als volgt a. Ds. Theodorus Heijmans, predi kant van Capelle, als consulent, voor 6 reizen naar Besoijen met de daarbij gedane werkzaamheden 15.7 st. b. Ds. Matheus Struijck, predikant te Waspik, als voorloopig consulent, voor zijn gedane moeite 8.5 st. c. Ds. Johannes van Lochorst, pre dikant te Sprang, consulent, als op volger van Ds. Struijck, voor vacatiën en schrijfloon 25.5 st. d. Johannes van Heijst, ouderling, voor vacatiën en verteringen hij zijne reis naar de classis van Dordrecht 12.— 9 st. e. Leendert Kuijsten, diaken, voor zijne bijzondere reizen naar de classis van Dordrecht 32.6 st. 8 p. f. Johannes Dekkers, diaken, twee reizen, de eene naar Dordrecht en de andere naar Breda, om de approbatie van den rentmeester van den am bachtsheer van Besoijen te halen 43 g. 15 st. g. Johannes Colthoff, schoolmees ter en koster, diverse vacatiën in de vacature 13.2 st. h. De approbatie van de classis van Dordrecht, d.d. 28 October 1788 25 g. De totale beroepingskosten bedroe gen dus 175 gulden, 10 stuivers en 8 penningen, welk bedrag door het dorp of de burgelijke gemeente werd be taald. Wie de kosten van de over komst van den predikant moest beta len, is mij nergens gebleken; vermoe delijk de helft de kerk en de andere helft de beroepene; in geen geval het dorp. Vroeger werden die kosten ge woonlijk door het dorp geleden. Hoewel Ds. Mörser zich in 1788 te Den Haag bevond, was hij daar niet geboren. Hij werd geboren te Groenlo in den Gelderschen Achterhoek en al daar gedoopt den 14 November 1760, zijnde kind van Ds. Johannes Mörser, predikant te Groenlo en van Maria Aleijda Bom. Hij schijnt van Duitsche afkomst te zijn geweest. Zoodra Ds. Ferdinand Wilhelm Mörser besloten had het beroep naar Besoijen aan te nemen, trad hij ook in het huwelijksbootje en wel met de te Rotterdam geboren mejuffrouw Agnes Faassen. Hunne ondertrouwacte, ge passeerd te Den Haag, luidde aldus: 1 Februari 1789: Ondertrouwd Ferdi nand Wilhelm Mörser, jongeman van Groenlo in Gelderland, beroepen pre dikant te Besoijen, met Agnes Faassen, j omred och ter, wonende te Rotterdam. Hieruit blijkt dus, dat Ds. Mörser in Februari 1789 nog niet zijn intrede te Besoüen had gedaan. Nergens, noch uit de kerkeraadshandelingen noch uit eenig ander kerkelijk stuk, blijkt mij, wanneer hij werd bevestigd en zijn intreepreek hield. Zeer waar schijnlijk deed hij dat in den loop der maand April of begin Mei 1789, want in eene nota van den schoolmeester koster Colthoff komt o.a. het volgende postje voor: Den 26 April 1789 een brief uit Breda van den rentmeester (van den ambachtsheer) ontvangen, om den sleutel van de pastorie aan den nieuwen predikant te geven, port 3 stuivers. Bij predikantsvacatures had derhalve de koster den pastorie-sleu tel in bewaring. Men kan niet zeggen, dat Ds. Mörser, die ongeveer 6 jaren, van 1789 tot ein de 1794 te Besoijen verbleef, bij het begin van zijne ambtelijke loopbaan een geinakkelijken en rooskleurigen tijd aldaar te gemoet ging. Eerstens waren de Besoijensche Gereformeer den hopeloos verdeeld en nog tame lijk verbitterd op elkander en ten tweede begon het gewichtige jaar 1795 zachtjesaan te naderen: een tijd van onwentelingen en van zucht naar ver anderingen op maatschappelijk en kerkelijk gebied, en zulks veelal onder Franschen invloed. Maar uit de kerke raadshandelingen blijkt, dat Ds. Mör ser, hoewel niet sterk van gestel, een resoluut en energiek man moet ge weest zijn, die zich weinig stoorde aan kleingeestige dorpsgeschillen, doorgaans zijnen eigen wil volgde en niettemin een uitstekende Evangelie dienaar bleek te zijn. Wat zijne poli tieke overtuging betreft, zal hij wel tot de Prinsgezinden behoord hebben, en dit valt te eerder te gissen, als men bedenkt, dat de Gecommitteerde Ra den, die toen den Stadhouder aanhin gen, hem onlangs niet alleen hadden aanbevolen, maar zelfs den Besoijen schen kerkeraad hadden gelast uit sluitend hem te beroepen. Toch kan van hem niet gezegd worden, dat hij met zijn zienswijze althans te Be soijen ooit op den voorgrond trad of die een ander zocht op te dringen. Neen, hij deed beter: hij ging geheel op in zijn kerkelijk en herderlijk dienstwerk. Natuurlijk moest een zijner eerste bezigheden zijn kennis te maken met zijne nieuwe gemeente, met zijne schapen", en daartoe moesten al spoedig na zijne komst plannen ge maakt worden om huisbezoek te doen. waarvoor hij natuurlijk de hulp of den bijstand van de ouderlingen niet kon ontberen, want hii was geheel on bekend met Besoijen. Met die huisbe zoeking vlotte het evenwel in den be ginne niet al te best, gelijk wij in een volgend artikel kunnen zien. 1. h. t. is een verkorting van hoc- tempore, beteekenendetegenwoordig of- thans. RUIM 4500 UIT EEN AUTO VERDWENEN. Naar thans eerst bekend wordt, is Woensdag te Utrecht een belangrijk bedrag uit een auto verdwenen. De coöperatie Voorwaarts aldaar had voor de uitbetaling van dividen den een bedrag van ruim 4500 op gevorderd bij de N.V. Stichtsche Bank- vereeniging, welk bedrag des middags per auto van het bankgebouw aan de Neude zou worden gebracht naar het hoofdkantoor van de coöperatie aan de Willem van Noordstraat. Omdat deze som in vele kleine be dragen moest worden uitbetaald, werd het in den vorm van specie, voorna melijk guldens, overgemaakt. Volgens verklaring van den chauffeur is het geld hij de bank in den vrachtauto van de coöperatie gezet en heeft men rechtstreeks naar het kantoor gere den. Toen men het daar evenwel wilde uitladen, bleek het te zijn verdwenen. Hoe dit is gebeurd blijft voorloopig nog een raadsel. De politie, die onmiddelliik gewaar schuwd werd, is onder leiding van den commissaris in de eerste afdee- ling, mr. D. J. Hamoen, dadelijk met het* onderzoek begonnen. DOODELIJK ARBEIDSONGEVAL. Aan boord van het s.s. „Flandria" liggende aan de Zeeburgerkade te Am sterdam, is een ernstig ongeval ge beurd. Men was bezig met het hij- schen van balen papier, toen plotse ling een baal uit de kraan losschoot. De 56-jarige havenarbeider J. H. K. kreeg de zware vracht op het hoofd. Enkele oogenblikken na het noodlot tig ongeval is de ongelukkige over leden. DOOR AUTO GEGREPEN EN GEDOOD. De 57-jarige H. van Tricht te Waar denburg, die zich geheel aan de rech terzijde van den rijksstraatweg Den BoschAmsterdam loopend naar zijn werk begaf, is door een hem achter op rijdenden auto gegrepen en op slag HOOFDPIJN, LUSTELOOS EN ALTIJD MOE. Nu totaal veranderd. ..Ongeveer acht jaar geleden voelde ik mij dikwijls niet goed, altijd moe en lusteloos, terwijl ik s morgens maar het liefst in bed zou willen blijven liggen. Daarbij kwam nog een chronische hoofdpijn. Vanaf de eerste flacon Kru- schen Salts, die ik probeerde, ben ik echter een andere vrouw geworden. Ik neem nu iederen morgen een beetje in mijn thee en kan Kruschen niet hoog genoeg roemen". Mevr. W. S. D. te P. Alle klachten, welke deze dame had, zijn het typische gevolg van één en de zelfde oorzaak: verslapte werking der inwendige organen. Waardoor het bloed verontreinigd wordt en men zich moe, oud en futloos voelt. Kruschen Salts spoort op geheel natuurlijke wijze de afvoerorganen aan tot actievere werking, met als gevolg een hernieuwd gevoel van jeugd, levenslust en ener gie. Kruschen Salts is uitsluitend ver krijgbaar bij alle apothekers en erkende drogisten a 0.40, 0.75 en 1.60. Let op, dat op het etiket op de flesch, zoo wel als op de buitenverpakking de naam Rowntree Handels Mij., Amsterdam, voorkomt. gedood. De auto werd bestuurd door den heer H. uit Zaltbommel. HEISTELLING OMGEVALLEN. Donderdagochtend waren op den Oostkanaalweg te Alphen a.d. Rijn, eenige arbeiders bezig met het weg breken van een ongeveer acht meter hooge heistelling. Terwijl de 43-jarige heibaas J. de Pater naar boven klom om de katrol te verwijderen, maakten twee andere arbeiders, buiten diens voorkennis, de staaldraden los met het gevolg, dat het gevaarte omkan telde en de heibaas mede omlaag stortte. Hij werd met ernstige verwon dingen opgenomen en in zorgwekken- den toestand naar het ziekenhuis te Leiden overgebracht. Een der andere arbeiders, C. Voor- douw, werd door een vallende paal getroffen en aan beide beenen ge wond, doch niet ernstig. ERNSTTG ONGELTTK IN DE STAATSMIJN HENDRIK. In de staatsman Hendrik te Brnn- sum, heeft zich een ernstig ongeluk voorgedaan. De 18-jarige van Hoof uit Brunssum, die slechts enkele maan den in het ondergrondsche mijn be- driif werkzaam is, geraakte met zijn rechterarm tusschen het aandrijf- werk van den transportband, tenge volge waarvan zijn arm boven den elleboog afknapte. In zorgwekkenden toestand werd het slachtoffer naar het St. Joseph- ziekenhuis te Heerlen overgebracht. EEN POOLSCH VERKEERS VLIEGTUIG VERMIST. Een vliegtuig van de lijn Warschau Palestina is tusschen Saloniki en Boekarest zoek geraakt. Het was Maandag van Lydda, in Palestina, ver trokken, 's avonds te Althene en later te Saloniki aangekomen en had Dins dagmorgen de reis voorgezet. Sinds dien heeft men er niets meer van ge hoord en men veronderstelt, dat het in een weinig bevolkt gedeelte van Bulgarije een noodlanding heeft moe ten maken. Behalve de bemanning van drie koppen, heeft het vliegtuig drie passagiers aan boord. Volgens uit Bulgaarsch-Macedonië ontvangen berichten zou het vermiste Poolsche vliegtuig Donderdagmiddag in het gebergte, op 20 K.M. van de Bulgaarsche stad Swetiwratsj, zijn verongelukt. De autoriteiten bebben Vrijdagoch tend een hulp-expeditie naar dat ge bied gezonden. GROOTE INBRAAK IN AMSTERDAM. Een buit van eenige duizenden gul dens aan geld en sieraden is inbrekers in handen gevallen in een woning aan de Zuider-Amstellaan, waarvan de bewoners afwezig waren. De dieven hebben blikbaar gewacht op het oogenblik, dat de bewoners bet huis verlieten, waarna zij met be hulp van een breekiizer de buiten deur forceerden en gemakkelijk bin nen konden komen. Op bun gemak hebben de dieven het gebeele huis doorzocht. Geen kast mers overhoop gehaald. Geen kast bleef er onaangeroerd. De dieven von den een groot aantal kostbare siera den, w.o. platina-brocbes bezet met brillnnten, platina en gouden ringen, armbanden, zilveren fruitschalen, zil veren messen, lepels en vorken, kost bare sierspelden, bezet met edelstee- nen enz. Zooveel hebben de inbrekers gesto len, dat de bewoners zelf nog niet pre cies kunnen opgeven, wat zij allemaal missen. Maar in ieder geval is zeker wel voor een paar duizend gulden aan voorwerpen van waarde ont vreemd. Voorts hebben dieven nog een bedrag aan geld van circa vier honderd gulden buitgemaakt. De benadeelde familie heeft van de inbraak direct kennis gegeven aan het bureau aan de Pieter Aertsstraat, dat Donderdag een uitgebreid onderzoek is begonnen. Ook de dactyloscopische dienst heeft een onderzoek in de wo ning ingesteld. Van de daders heeft men echter nog geen spoor kunnen vinden. Drie inzittenden verdronken één g>'ted. Gisteravond legen zes uur heeft zich even voor de Hoogbrug te Nederweert, een ernstig auto-ooge luk voorgedaan, waarbij drie per. sonen het leven hebben verloren. Hel zijn de rector van de land bouwhuishoudschool te Posterholt, de heer F. H Wevers, pastoor P. I. de Fauwe uit Ltveroy en het lid van de provinciale staten van Limburg, de heer P. J. Kessels uit Heythui/.en. L)e inede inzittende, de heer Derks, eveneens uit Heylüuizen, kon wor den gered. Het gezelschap kwam van een vergadering van jonge bonen ie Weert en was op weg naar Lev» roy. Rector Wevers zat aan het stuur. Na de bocht, wt-lke de weg met de ernaast loopende Zu d Willemsvaart ichter Nederweert maakt, Ie hebben genomen, heeft de bestuuider, mis schien in de meening, dat bij reeds zoover was gevordeid, dat hij reents f kon slaan, om in de richting Heyttuiizen te rijden, het stuur krachtig naar rechts omgegooid, met het gevolg, dal de auto van den meer dan zeven meter Imogen walkant de Zuid-Willemsvaart in reed. Op het geschreeuw van ie inzit lenden kwamen verscheidene dorps oewoners to» gesneld. Enkele minuten later was ook een agent van politie, die gewaar schuwd was, ter plaatse. De politie, inan begaf zich onmiddellijk te water. Intusschen hadden de inzit tenden van den auto kans gezien het portier te openen en uit den auto te klimmen, alleen de heer Derks was de zwemkunst machtig. Hij zwom naar den kant en werd .net behulp van een touw opgehaald. De audeie drenkelingen zijn, nog voord >t de agent van politie hen had bereikt, verdronken. De slachtoffers werden door den sterken stroom, welke op dat oogenblik in het kanaal stond, meegesleurd. Personen, die in roeibootjes te hulp waren gekomen, vonden de <1 rie slachtoffers op grooten afstand van elkaar Zij brachten de dren kelingen aan boord en voeren er ijlings mee naar den wal. Geduiende anderhalf uur hebben daar dokter van der Wouw uit Nederweert, die de eerste hulp verleende, en een geneesheer van het St. Jans ziekenhuis te Weert, die, na gewaarschuwd te zijn, met een verpleegster ter plaatse ver -vcheen, kunstmatige ademhaling toegepast, waarbij ook nog van een zuurstofapparaat gebruik gemaakt wer I. Dit alles heeft echter niet mogen baten. De lijken zijn per ziekenauto naar het St. Jans ziekenhuis te Weert overgebracht. De heer Derks, die zeer overstuur was, is bij omwonenden binnenge bracht, waar men hem van dioge kleeren heeft voorzien. n-ign Ernstig auto ongeluk bij Nederweert Personenauto in de Zuid-Willemsvaart gereden. Reddingspogingen Auto in het Winschoterdiep. iii Na een druiligen regen bij een temperatuur om het vrielpunt werden Woensdagavond in en om Groningen straten en pleinen spiegel glad. Vooral voor automobilisten en wielrijders was het zeer gevaar lijk! Om een uur gisternacht gleed een auto, welks bestuurder verblind werd door een tegenligger, vlak bij Groningen met kalmen ging van den weg i het Winschoterdiep. De heer Brouwer, uit Winschoten, die alleen in den wagene zat, schreeuw de luidkeels om hulp. waarop twee heeren toesnelden en hem bevrijdde. Nadat hem door een dokter hulp was verleend, is hij naar Groningen gebracht. De auto is door een kraan wagen gelicht.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1937 | | pagina 9