Gouden jubileum van het Antnnius-gesticht
TE V. M. BAARDWIJK.
hoek van de Barbican en de New Zaa
land Avenue, op een steenworp af
stand van het Metro-station van Al-
dersgate. Geweldige watermassa's wer
den in 't vuur geslingerd, dat reeds
spoedig acht grooie pakhuizen had
aangetast, waarvan er vier al spoedig
uitgebrand waren. In korten tijd stond
het water een voet hoog in de Alders-
gatestreet. Groote vlammen sloegen
van gebouw naar gebouw over, terwijl
een zware rookmassa lot hoog boven
de city opsteeg. Het postkantoor in
Barbican werd zells bedreigd door 't
voortvretende vuur. Tol negen uur
's avonds was niet bekend of ook men-
schen levens verloren zijn gegaan.
Toen het vuur uitbrak bevonden zich
ongeveer 1UU mannen en vrouwen in
de verschillende gebouwen. Velen
slaagden er in over de daken te vluch
ten.
Men vreest dat deze brand een scha
de zal aanrichten, die tot een millioen
pond Sterling zal stijgen. Een honderd
tal brandspuiten van allerlei soort mei
in het geneel 4U0 brandweerlieden
waren ter bestrijding van de vuurzee
naar de brandende gebouwen gediri
geerd, het grootste aantal, dat ooit in
Londen voor de bestrijding van één
brand gebruikt is. Voorts zijn brand
weren buiten de County Council ge
waarschuwd zich gereed te houden,
wanneer het noodig mocht zijn elders
in het district een brand te blusschcn,
aangezien de brandweer van de Coun
ty Council ahe materiaal in dienst ge
steld had van den strijd tegen dezen
brand.
MAN GAAT ZIJN VROUW MET MES
TE LIJF TE s' HERTOGENBOSCH.
Donderdagavond te omstreeks zes uur
heeft de 25-jarige E. D., wonende in de
Vogelstraat te 's Hertogenbosch, zijn
vrouw, de 23-jarige C. H., moeder van
drie kinderen, in de Arnoud van Gelder
straat te Den Bosch eenige malen met
een mes gestoken. De man, die eerst tien
dagen geleden uit de gevangenis was
ontslagen, kon liet met zijn vrouw niet
vinden, weshalve zij haar intrek bij haar
moeder had genomen. Donderdagmiddag
begaf zij zich weer naar de echtelijke
woning, welke zij gesloten vond. Door 't
vernielen van een ruitje kwam zij binnen.
Nauwelijks was zij daar of haar man
kwam thuis. Deze zocht onmiddellijk ru
zie, welke zoo hoog liep, dat de vrouw
per fiets de vlucht nam. De man zette
baar, eveneens met de fiets na en kreeg
haar te pakken bij de Arnoud van Gelder
straat en direct begon hij het slachtoffer
te steken. Hevig bloedend zeeg zij op
straat neer, waarop de dader de vlucht
nam, waarbij hij het mes in een der voor
tuintjes in de buurt wegwierp. Spoedig
keerde hij op zijn schreden terug 0111 in
handen te vallen van de politie, welke
spoedig op de plaats van het misdrijf
was en hem arresteerde. Dr. Nettrop ver
leende de vrouw de eerste geneeskundige
hulp, waarna zij naar het Groot Zieken-
gasthuis werd vervoerd, waar direct ope
ratief moest worden ingegrepen.
Wij vernemen nog, dat er geen levens
gevaar meer is voor de vrouw.
ROEKELOOZE AUTjO BEST U U R1) EIL
De wegenverkeerswet en het geval
te Lonneker.
Op vragen van het Eerste Kamerlid
jhr. von Bönninghausen over het nemen
van maatregelen 0111 aan roekelooze be
stuurders van motorrijtuigen gedurende
hun leven of althans gedurende een groot
aantal jaren de bevoegdheid tot het be
sturen van motorrijtuigen te ontzeggen,
hebben de ministers van Waterstaat en
van Justitie het volgende geantwoord
De Wegenverkeerswet zal het den
rechter mogelijk maken, den bestuurders,
die zioh aan roekeloosheid of dronken
schap schuldig gemaakt hebben, de be
voegdheid, motorrijtuigen te besturen,
voor den tijd van vijf jaren en in geval
van herhaling binnen vijf jaar voor den
lijd van tien jaar te ontzeggen.
Op de vragen van het Tweede Kamer
lid Van Lidth de Jeude in verband met
een aanrijding op 18 Mei 1939 te Lonne
ker, veroorzaakt door een onder invloed
van sterken drank verkeerenden auto
bestuurder, heeft de minister van Water
staat als volgt geantwoord:
Ze kreeg een telegram van haar
ouders en later een lange brief, waar
in ze vertelden, dat ze geluisterd had
den en dat ze erg trots op haar wa
ren.
Dit was het eerste optreden voor de
radio, waarvoor ze later nog heel dik
wijls zou optreden en toen ze een be
kende zangeres was geworden, dacht
ze nog dikwijls aan deze eerste keer
terug.
OPLOSSINGEN RAADSELS
van vorige week.
7 Een banaan.
8 Goudhaantje.
NIEUWE RAADSELS.
9 Welke zwartjes zouden 't wezen
Die nu hoog, dan laag eens staan
E11 op stokjes, soms met vlaggen
Op en neer langs balken gaan?
10 'kWas man in 't Oude Testament.
Nu ben ik van een spel
Een zeker iets. Denk maar goed na,
Dan vind je 't antwoord wel!
Het zou minder juist zijn, alleen met
het oog op dergelijke uiterste gevallen,
aanstonds een andere regeling in het
leven te roepen. Dit standpunt is, zij bet
niet in uitdrukkelijke bewoordingen, ook
ingenomen bij de totstandkoming van de
Wegenverkeerswet.
Ingevolge artikel 30, derde lid, dier
wet kan de bestuurder van een motor
rijtuig, die onder den invloed van alco
hol een doodelijk ongeval veroorzaakt,
niet gevangenisstraf van ten hoogste drie
jaar worden gestraft.
Voorloopige hechtenis kan echter, en
kele hier niet ter zake doende gevallen
buiten beschouwing gelaten, slechts wor
den toegepast ingeval van een misdrijf,
waarop gevangenisstraf van vier jaren
of meer is gesteld.
De minister bevordert zooveel moge
lijk, dat de Wegenverkeerswet spoedig in
werking zal treden. De inwerkingtreding
is evenwel mede afhankelijk van het tot
stand brengen van een organisatie voor
de keuring van motorrijtuigen ingevolge
genoemde wet, waarbij de verkeersbon-
den medewerking verleenen. Deze orga
nisatie is nog niet geheel geregeld.
j S.
ADVERTEERT IN DIT BLAD
Weer tien Arabieren dood
geschoten.
Te Tel Aviv en omgeving zijn
vanmorgen in totaal elf Arabieren
dood geschoten en vijf gewond. De
Britsche autoriteilen hebben het
verkeer tusschen Tel Aviv en de
dorpen Petahtikva en Rehovothtot
morgen middag vier uur verboden.
Onder de dooden bevind zich een
bekend Arabisch bendeleider. Moes-
tafa Osta, die om het leven kwam
tijdens een gevecht met militairen,
ten Noorden van Nrbloes.
Te Nazareth is voorts een aanslag
gepleegd op Fais Fahoem een voor
aanstaanden Arabier, die ,n tegen
stander was van den verbannen
Moeftie van Jeruzalem. Een Britsche
politieagent dieals lijfwacht fungeerde
werd bij dezen aanslag zwaargewond
doch hij wist nog twee aanvallers
neer te schieten. Fais Faihoem bleek
inmiddels te zijn overleden.
Voorts is te Nazareth '11 Arabische
spoorwegarbeider door een andere
Arabier doodgeschoten.
50 jaren hebben de Eerw.
Zusters van J. M. J. zich
met toewijding en liefde aan
onderwijs en verzorging
van ouden van dagen ge
wijd.
Het St. Antonius-gesticht in de Mi
nister Loeffstraat, waarvan wij hierbij
een afbeelding plaatsen, staat thans in
het middelpunt der belangstelling, in 't
bijzonder van de oud-Baardwijkers.
Het was j.l. Dinsdag, 27 Juni, juist
50 jaar geleden dat het gesticht in ge
bruik werd genomen. Teneinde echter
iedereen in staat te stellen aan de vie
ring van dit gouden jubileum deel te
nemen, werd de feestelijke herdenking
vastgesteld op morgen, Zondag 2 Juli.
Een comité uit de burgerij heeft zich
met de voorbereiding van dezen feest
dag belast, waarbij het allerwege ruime
medewerking ondervond en daardoor
in staat werd gesteld de jubileerende
zusters en de Baardwijksche ingezete
nen een gedenkwaardigen feestdag te
bereiden.
Alvorens over de viering van dit ju
bileum meer te vermelden, willen wij
onze lezers eerst een en ander uit de
geschiedenis van dit gesticht en van
het vroegere Oudemannenhuis vertel
len.
Het Oudemannenhuis.
De ouderen onder ons kunnen zich
nog goed het heel oude gebouw herin
neren dat iets meer Zuidwaarts stond
dan het tegenwoordige gesticht, n.l. ter
hoogte van de Loint, genaamd het Olid-
mannenhuis of Provenierenhuis. Het
werd in 1544 gesticht door Mr. Aart
Wouterse, genoemd Boekelaer van de
Lange Straeten, R.K. Priester, licentiaat
in de beide rechten, advocaat aan het
Hof van den Graaf van Ludiek van
Besoeyen.
Deze had bij zijn overlijden zijn goe
deren en landerijen gelegen te Besoijen,
Almkerk en Baardwijk vermaakt aan de
armen, en wel in dier voege dat zijn
hoeve te Baardwijk voor een oude
mannenhuis zou gebruikt worden, waar
ten eeuwigen dage 8 arme mannen tus
schen 50 en 60 jaar verpleegd zouden
worden.
De jaarlijksche opbrengst van al de
voornoemde goederen zou daarvoor
gebruikt worden. In datzelfde testament
benoemde Mr. Aert Wouterse de Hee-
ren van Baardwijk en hunne opvolgers
tot uitvoerders van zijn wil en belastte
hen met het beheer der goederen.
Tot omstreeks 1800 schijnt dit goed
gegaan te zijn, doch daarna liet het be
heer heel wat te wenschen over en
gingen er veel van de bezittingen van
het Oudmannenhuis verloren.
Vanaf 1802 weigerden de Heeren
van Baardwijk de subsidiën aan het ge
sticht uit te keeren, dat zoodoende hoe
langer hoe meer in bestaansmoeilijkhe-
den kwam.
Bij een Keizerlijk decreet van 1812
kwam de administratie van het Oud
mannenhuis in handen van het Bureau
de Bienfaisance te Waalwijk, welk de
creet vernietigd werd door een later
besluit van den Souvereinen vorst van
31 December 1814.
Niet alleen door de wederrechtelijke
handelingen der Heeren van Baard
wijk, doch ook door de weigering van
de gemeenten Baardwijk en Drunen om
de intresten te betalen van de kapita
len die deze gemeenten aan de stich
ting verschuldigd waren, werd de
stichting met vernietiging bedreigd.
Het Bureau Central wendde zich
daarom in 1814 tot het Gouvernement
van Braband (de Provincie), dat zich
nadien met de zaak ging bemoeien en
krachtige maatregelen nam om aan de
ze onbillijkheden een einde te maken.
O.m. beslisten Ged. Staten dat de Hee
ren van Baardwijk zich niet aan hun
verplichtingen konden onttrekken.
Daaraan is het te danken dat de
stichting in dien tijd niet geheel heeft
opgehouden te besta-an.
Tot 1881 heeft de gemeente het be
heer over de stichting gehad. In dat
jaar werden door den raad tot regenten
benoemd: Pastoor Bazelmans (voorzit
ter), A. Loeff en Joh. J. van Deursen.
In 1884 werden er nog slechts 2
mannen in het Mannenhuis verpleegd
en toen de dienstdoende maagd stierf,
werden de oude mannen bij particulie
ren in den kost besteed en werd het
Oudmannenhuis aan enkele gezinnen
als woning verhuurd.
Waar de oude mannen gewoonlijk
in behoeftige gezinnen werden uitbe
steed, liet hun verzorging vaak veel te
wenschen over en het was dan ook ge
lukkig voor hen dat de ZeerEerw. heer
van Haaren, die in 1884 tot pastoor van
Baardwijk was benoemd, zich hun lot
aantrok.
Pastoor van Haaren, die met groote
toewijding en voortvarendheid de ziel
zorg van deze arme parochie op zich
had genomen, wilde tegelijk met deze
oude mannen-kwestie ook die van het
R.K. Onderwijs der meisjes oplossen en
streefde naar de stichting van een
nieuw klooster, met school en oud-man
nenhuis.
Hij sloeg voor het mannenhuis met
omliggenden grond te verkoopen en
aan het komende gesticht een mannen
huis te bouwen, waar zooveel mannen
zouden verpleegd worden, als onder
houden konden worden van de renten
der nog bestaande goederen. Dit voor
stel vond bij den heer van Baardwijk
grooten bijval. Het kerkbestuur kocht
het gebouw met het daarbij behoorende
land voor de som van 2350.en be
taalde het uit eigen kas. Daarbij gaf
de gemeente, met goedkeuring der Ged.
Staten 8000 voor het gesticht, zoodat
pastoor van Haren onmiddellijk aan
den bouw kon beginnen.
In dien tijd behoorde de heerlijkheid
Baardwijk aan Vrouwe Douairière An-
toon Smits, wonende te St. Nicolaas in
België. Deze edele vrouw deelde den
pastoor mede, dat hij over 20.000.
mocht beschikken voor den bouw. Zij
wilde hiermede vergoeden, wat hare
voorzaten ooit de stichting van Mr.
Aert Wouterse zouden tekort gedaan
hebben.
Het St. Antoniusgesticht.
Uit dankbaarheid voor deze vorste
lijke gift, gaf men het nieuwe gesticht
den naam van St. Antoniusgesticht, en
erkende men H. Ed. als stichteres van
het klooster.
Op den 6en Augustus 1888 werd de
eeréte steen gelegd namens de vrouwe
van Baardwijk Douairière Antoon
Smits, door hare dochter'Douairière
Louis Janssens-Smits uit St. Nicolaas
bij Antwerpen. Deze steen was tevoren
gewijd door haar zoon den weleerw.
heer J. Janssens, kapelaan te Zeven-
eiken die ook eenigen tijd heer van
Baardwijk geweest is.
Die eerste-steenlegging moet een
feest van belang zijn geweest, waarovet
ouden van dagen thans nog enthousiast
kunnen verhalen. Vooral het bezoek
der hooge gasten uit België schijnt de
groote attractie te zijn geweest. Men
stelde zich de intocht van deze adelijk-
ke familie in hunne Heerlijkheid als een
echte hofstoet voor!
De stellingen rondom het gebouw
waren met ..alderhande vlaggen"' ver
sierd! Men kwam van alle kanten toe-
stroomen. zelfs uit Kaatsheuvel, Dru
nen en Elshout. Twee harmonieën n.l.
uit Waalwijk en Drunen haalden de
hooge gasten in en zouden hen uitge
leide doen. De verwachtingen waren
tot 't hoogste gespannen.
Het was dus alleszins begrijpelijk dat
de toegestroomde menigte eenigszins
teleurgesteld was, toen er uit het rijtuig
een gewone deftige oude heer stapte
en een oude juffrouw met een wit
hoofd!"
Op den feestdag van O. L. Vrouw
van Altijddurenden Bijstand, 27 Juni
1889 werd door Pastoor G. van Haaren
z.g. des morgens om 9 uur in onze pa
rochiekerk n plechtige H. Mis opgedra
gen om God te bedanken voor den gun-
stigen afloop van de werkzaamheden
aan het nieuwe Gesticht en om den ze
gen des hemels te vragen voor allen die
het zouden gaan bewonen. Door ge
noemden Pastoor werd het Gesticht
daarna plechtig ingezegend en nog dien
zelfden dag betrokken door vier zusters
van het Gezelschap van Jezus, Maria
en Jozef uit Den Bosch.
Uit de opbrengst van de nog aanwe
zige bezittingen van het Oudmannen
huis kon de opname van 4 oude man
nen in het nieuwe gesticht bekostigd
weftden. Op 1 Juli 1889 werden als
eerste verpleegden opgenomen: P. Ley-
tens, Adr. v. d. Heuvel Sr., Adr. v. d.
Heuvel Jr. en P. Kogels. Later werden
nog meer mannen in het gesticht opge
nomen, die de kosten hiervan zelf kon
den betalen of wier opname door fa
milieleden of anderen bekostigd werd.
Gemiddeld werden 16 a 17 oude man
nen verpleegd.
Op dit oogenblik zijn er nog 9 man
nen opgenomen.
Met het Bewaarschool-onderwijs
werd door de zusters eveneens op 1
Juli 1889 aangevangen en wel met 150
kinderen.
Twee weken later werden 2 taal
scholen geopend.
Later kwam er nog een naaischool bij
voor meisjes van 12 jaar die niet meer
naar school gingen.
Het aantal zusters, in den beginne
slechts 4, breidde zich steeds uit met de
toename van het aantal leerlingen. Mo
menteel zijn er reeds 12 zusters werk
zaam, waarover Sr. Marie Auxilia als
overste is aangesteld, terwijl het aantal
kinderen dat de school bezoekt thans
271 bedraagt.
Algemeen is de waardeering voor het
zegenrijk werk door de eerw. zusters
in die 50 jaren verricht, haar liefdevolle
verzorging der verpleegden van het
Oude mannenhuis, haar toewijding aan
de bewaarschoolkleuters en aan het on
derwijs in R.K. geest aan de vrouwe
lijke jeugd, haar stichtende voorberei
ding der kinderen voor verschillende
kerkelijke plechtigheden als Eerste H.
Communie, H. Vormsel, H. Harthulde,
Processies, enz. en haar zorg bij tal van
andere gelegenheden als bij optocht H.
Kindsheid. St. Nicolaasfeest, enz.
Alle parochianen van St. Clemens
bewaren een dankbare herinnering aan
deze liefdevolle toewijding der Zusters
die zij zelf in hun jeugd mochten onder
vinden of die thans aan hun kinderen
zien bewezen.
Is het wonder dat er zoo groote be
langstelling bestond voor het op han
den zijnde gouden feest van het St.
Antoniusgesticht en dat allen zonder
uitzondering gaarne hun bijdrage heb
ben gegeven om het feestcomité in
staat te stellen een passend huldeblijk
bij deze gelegenheid aan te bieden.
Zelfs zij die door de werkloosheid
zwaar getroffen waren, offerden gaarne
hun penningske voor dit doel en we
mogen tevens niet vergeten te vermel
den, dat ook bij deze gelegenheid de
ideale verstandhouding tusschen Ka
tholieken en Protestanten van Baard
wijk is gebleken doordat ook van deze
laatsten algemeen een bijdrage werd
ontvangen.
De tegenwoordige Vrouwe van
Baardwijk Douairière Janssens de Va-
rebeke heeft door een ruime gift weder
om van haar medeleven doen blijken;
het eere-comité gaf eveneens een goed
voorbeeld en zoo zal morgen aan de
jubileerende zusters als blijk van waar
deering voor haar zeer verdienstelijk
werk een flinke bijdrage kunnen wor
den ter hand gesteld voor het nieuwe
altaar in de kapel van het klooster,
waarvan wij hierbij een afbeelding
plaatsen.
Door het algemeen uitsteken der vlag,
door een algemeene deelname aan de
kerkelijke viering en door een druk be
zoek op de receptie zullen de oud-
Baardwijkers voorts op spontane wijze
aan hun medeleven en erkentelijkheid
uiting geven.
Het klooster der Eerw. Zusters zal
voor deze gelegenheid feestelijk wor
den versierd.
Het eere-comité is als volgt samenge
steld:
Adr. van Erp, Pastoor.
F. Allard, Kapelaan.
E. C. J. Moonen, Burgemeester.
W. P. C. Eibers, Wethouder.
F. C. Smolders, Wethouder.
J. van Mierlo, Gem. Secretaris.
Douairière Janssens de Varebeke,
Vrouwe van Baardwijk.
Med. Th. Loeff.
Mevr. Donkers.
Mej. Jos. van der Mee.
Jos. Loeff.
Nic. Klerx.
E. P. v. Beijnen.
Th. van Leent.
Wij laten voorts het programma vol-1
gen dat door het feestcomité werd sa
mengesteld:
Zaterdag 1 Juli 1939:
Van 6 uur tot kwart over 6 n.m. lui
den der klokken. Uitsteken der vlag
gen.
Zondag 2 Juli 1939:
7 uur H. Mis met Algem. H. Com
munie der Parochianen.
uur Afhalen van de Eerw. Zus
ters door het Feest-Comité en een stoet
van Bruidjes onder het gelui der klok
ken.
10 uur Plechtige Hoogmis met assis
tentie en Feest-predicatie door den Z.
Eerw. heer Pastoor.
Na de H. Mis in dezelfde volgorde
terug.
\2]/2 uur Aanbieding van het feest
geschenk door den Voorzitter van het
Feest-Comité, waarna receptie tot 1 x/i
uur. (Ingang speelplaats).
3J/2 uur Plechtig Lof.
5 uur Serenades door de Harmonie
St. Jan en de Liedertafel Tot Bloei der
Toonkunst.
7J/2 uur Opvoering van het Open
luchtspel ,,Het spel van Sint Clemens'
sleutel op het plein vóór de oude to
ren.
(Bij ongunstig weer in 't Patronaat).
Over ,.Het spel van Sint Clemens'
sleutel" van den Weleerw. heer kape
laan Allard, dat bij deze gelegenheid
zal worden opgevoerd, hebben we
reeds eerder een en ander verteld. Wij
geven hierbij nog een reproductie van
de fraaie omslagteekening voor het pro
gramma, van de hand van den heer
Jac. Bergmans alhier, terwijl we tevens
de volgende beschrijving van den in
houd aan dat programma ontleenen:
Ie LUIK.
Laat ons Baardwijk zien 20 jaar na
de St. Eliezabeth's-vloed, in 1443, als
Ridder Diederik van Merwede, Heer
van Eethen en Meeuwen en Kasteleijn
van St. Gheertenberge, Heer is van
Baardwijk. Onder de St. Clemensto-
ren woont de smid mr. Gosewinus.
Als Pelgrim vermomd bezoekt St.
Clemens den smid en troost hem in
zijne vele beproevingen. De Heer van
Baardwijk, die St. Clemens een ex-
voto wil schenken uit dankbaarheid
voor de genezing zijner vrouw, draagt
den smid op een gouden sleutel te ma
ken ter versiering van diens beeld in
de kerk. Deze hemel-sleutel is het
zinnebeeld van St. Clemens geestelijke
hulp en gaf dezen titel aan dit spel,
Een korte epiloog doet de toren zelf
sprekend optreden als degene die het
verleden met het heden verbindt.
lie LUIK.
Verplaatst ons naar het einde der
vorige eeuw de jaren 18801890: „de
goede oude tijd". Wij zien het schoen- i
makershuisje waarin een kamer dient
i
