II BINNENLAND. WAAKZAAM NEDERLAND O Nederland, let op uw saeck! ■I DE REDE VAN GENERAAL VON BRAUCHITSCH SOMBER EN ERNSTIG. Hel Duilsciie Nieuwsbureau geelt geen verslag van de re.ic van von Brauchiiscli. l-)e andere agenlscnap- pen deelen mee, dat de rede is gehou den ie Tannenberg voor pas neëedig- de ofiicieren. Von Braucu.lsch prees de militaire tradities van liet Duiisene volk en zeide, dat de aanspraken van Polen op een deel van Oost-Pruisen volkomen ongewettigd waren, want t volk der Masuren, dal om Allenslein woonde, had alleen den godsdienst met de Polen gemeen, maar verder niets. Over Danlzig zelf heef. de gene raal met geen woord gerept, maar hij eindigde met: „Wij zoeken geen con flict met Polen, maar wij vreezen het nog minder." In sommige kringen is men echlet bevreesd voor den somberen en den ernstigen klank van deze rede. Ongetwijfeld, ook in de redevoering van von Brautisch werd ondubbel zinnig en met nadruk den wensch ge uit, dat het mogelijk zal blijken den vrede te bewaren, maar de hoop op de verwezenlijking van dezen werd overschaduwd door de somberheid van de vooruitzichten, welke de rede voering opende. De Berlijnsche correspondent van de N. R. Crt. meldt nog: Indien nu in de Duitsche pers met instemming gewag wordt gemaakt van de (overigens niet nieuwe) opmerkin gen van de Daily-Express, dat Dantzig geen oorzaak van een oorlog kan zijn, dan moet men die instemming van Duitsche zijde niet zoo opvatten, dat er buiten Dantzig geen andere oorzaak van strijd is en dat derhalve van dien strijd geen sprake kan zijn, indien Dantzig niet de moeite waard is als inzet, doch veeleer aldus, dat de te rugkeer van de Duitsche stad Dantzig, welke feitelijk over de schakel der partij toch al tot Duitschland behoort, iels zoo vanzelfsprekends is, dat de hereeniging als inzet van een strijd bijna belachelijk futiel zou wezen, dat het evenwel nu gaat (ten minste in eerste instantie) om hereeniging met Duischland van de Poolsche streken, welke 120 jaar lang tot Pruisen, dat is tot Duitschland, hebben behoord. Zomersproeten SPRUTOL VAN 1 TOT EN MET 8 AUG. BELASTINGVRIJ FIETSEN. Van 1 tot en met 8 Augustus zal men mogen fietsen zonder het bekende metalen plaatje, dat officieel wordt aangeduid met het woord belasting- merk". Op 9 Augustus zal men zich het nieuwe belastingplaalje moeten hebben aangeschaft. DE KABINETSCRISIS. De mededeeling, volgens welke mi nister Weiter een onderhoud zou heb ben gehad met minister Colijn moet, naar wij met zekerheid kunnen mel den, op een misverstand berusten. Bei de ministers hebben niet geconfereerd. Uit betrouwbare bron vernemen we, dat mr. J. A. de Visser, procureur-ge neraal bij het Arnhemsche gerechts hof voor een hem aangeboden porte feuille heeft bedankt. Uit leidende Vrijzinnig-Democrati sche kringen verluidt, dat men moei lijk kan aannemen, dal Vrijzinnig-De mocraten deel zouden uitmaken van een kabinet, waarin de katholieken in het geheel niet vertegenwoordigd zou den zijn. Nader vernemen wij, aldus de Msb., dat dr. Colijn besprekingen heeft ge voerd met dr. J. A. Nederbragt, oud chef der directie van Buitenlandsche zaken, oud-voorzitter der commissie voor de handelsverdragen en laatste lijk voorzitter van den havenraad van Danzig, welke functie hij eenigen tijd geleden heeft neergelegd; voorts met den heer H. P. J. Bloemers, burge meester van Arnhem en dr. ir. M. H. Damme, dir. generaal der P.T.T. Daar na had de minister-president een on derhoud met den directeur van het kabinet van H. M. de Koningin, jhr. mr. G.'van Tets van Goudriaan. Het Vaderland meldt, dat ook de> oud-burgemeester van Bussum, H. de Bordes en de heer Zaalberg, oud-di recteur-generaal van de Arbeid, aan gezocht zouden zijn voor de portefeuil le van Sociale Zaken. Bevestiging van het eerste bericht kon niet verkregen worden. De heer Zaalberg zou hebben bedankt. Breda heeft de primeur. In de chassé-kazerne zijn de manschappen van de Eerste Compagnie van het Eerste bataljon van het 6e Regiment Infante rie keurig en volledig uitgerust in het nieuwe legeruniform. In vol ornaat marcheert de troep voorbij. En er wordt op gelet! Beter dan mededeelingen in de Ka-# iner, dat er per dag niet gerekend de aanschaffingskosten van materiaal honderdduizend gulden extra wordt besteed aan onze grens- en kust-ver- dediging overtuigt een bezoek, een be zoek onder deskundige leiding en op uitnoodiging van den Chef van den Generalen Staf, aan die plaatsen waar onze defensie haar beste krachten heeft geconcentreerd. Wij trekken langs die plaatsen, wij zien loopgraven en batterijen, wij zien forten en listig gecamoufleerde stellin gen. Aan de kust en aan onze gren zen. Er speelt een kind naast een ka zemat. Ergens in Holland waar het uit zicht wijd is over de vlakke, stroo- mende rivier en over de lage, koele uiterwaarden. De zon is heet, klapro zen en korenbloemen staan te bloeien tusschen het hooge gras. Daartusschen speelt een kind zijn zorgeloos spel. Daarachter rijst de strakke vorm van een laag cementen gebouw en uit een der openingen dreigt de mond van ons nieuwste afweergeschut, ons pantser-afweergeschut. Het kind speelt aandachtig verder. Dat deze aandacht nimmer verstoord moge worden De dag is licht en helder. In de mid dagzon ligt het zand van duinen en stranden te blinken; een mijnenveeger vaart uit. Blauwgrijs tegen den blau wen, trillenden horizon. Twee vlieg tuigen trekken hun snelle arabesken tegen een zomerschen hemel. Dit is een land om van te houden: duinen en groonlanden, stranden en blauwe zee. Dit is een land om te ver dedigen als het ooit noodzakelijk mocht worden. Wat niemand hoopt. Maar als het ooit zoo ver mocht ko menWel, er liggen in dezen dijk verscholen ettelijke mitrailleursnes ten. Als ooit vijandelijke vliegtuigen deze belangrijke kustplaats gaan be stoken zullen zij een feilen tegenstand bieden. Zij liggen er gecamoufleerd achter lage glooiingen van graszoden, die beschutting bieden tegen „ste kende" escadrilles. En verderop in het land, rechts van den grijzen grintweg, die zich uitstrekt door het vlakke landschap met zijn lage, onder donker lommer verbor gen boerenerven heeft men gebruik gemaakt van een oud fort, waar men ook nu nog een scherfvrije dekking vindt. Er staan zware mitrailleurs, die den grijzen weg tusschen de groene landen beheerschen. Er is infanterie- geschut opgesteld en de onderkomens die in 1914 werden aangelegd zijn ook nu nog van waarde. Er zijn stellingen bij, die doen denken aan kippenren nen. Ze zijn met kippengaas overtrok ken en dit kippengaas heeft men door vlochten met grauwe jute. Zoo wordt hun aanwezigheid onzichtbaar voor het oog van vijandelijke verkenners. Er ligt, ergens achter de duinen, een klein, wit kerkhof. Er rijst rank tegen den hemel een smalle, roode vuur toren. Daaronder hurkt het kustdorp met roode daken boven baksteenen muren. In den lagen haag rondom de graven zingt een vogel. De zomer staal te trillen boven het land. Dit is een landschap van vrede. Maar temidden van dit landschap van vrede treft ge de dreigende aan wezigheid van een batterij kust-artille- rie aan. Drie stukken van 15 cM. De lange, slanke vuurmonden zijn geca moufleerd. Zij worden uit een cen traal punt, daar waar het uitzicht over zee onbelemmerd is, gecomman deerd. Hoogte en afstand van het vuur worden daar gemeten. De schoten worden gelost op een plaats die voor het scheepsgeschut onvindbaar is. Vlakbij de duinen dicht bij een oud fort staat uchtdoelgeseluit opgesteld. Geschut van 8 cM. In het fort zelf legeren de man schappen. Daal de trappen af en ge komt er in koele, witte gewelven. Elk hoekje is er benut. In kelder naast kelder rijen zich de kribben, staan de rekken geweren. Kom in de ruime can- tine, waar het spelen om geld verbo den is. Zoo luidt de order. Laat ons aannemen, dat het thans om peperno ten geschiedtEr hangt een. bontgekleurde affiche, die aan het sol datenvolk bekend maakt dat de fa meuze buikspreker en gochelaar Me- lorini of hoe de naam ook zij er Vrijdagavond om acht uren zijn on geëvenaarde experimenten zal vertoo- nen. Er staat een Russische biljart en ik moet mij beheerschen, want wij zijn al in het hart van dit fort van waaruit de indirect vurende batterij, daarginds bij het kleine, witte kerk hof, gedirigeerd wordt. Er staan won derlijke instrumenten opgesteld, die de ziel zijn van den oorlog der mathema tici. Stemmen„vier-en-veertig drie-en-tachtig Een koor van cijfers, een macabere beurtzang die laat ons hopen nimmer haar doodelijke beteekenis zal hoeven aan te toonen. „Correctie min dertig Op de britsen in een der witte ge welven ligt een boek: Bruno Brehms: Voor hun Vaderland. Zoo toevallig kan het toeval soms werkelijk zijn Buiten waait een kleine zeewind, die verademing brengt in de hitte van den dag. De motor van een ordonnans da vert. Op de bank dicht onder de kust slaat een schuimend-witte branding. Achter mij bij de wallen wappert een waschje vredig in het koeltje. Het is bijna aandoenlijk in deze omgeving. Op de groonlanden die zich glooiend uitstrekken tusschen het vruchtbaar achterland en de hooge duinenreeksen staat een batterij 10 cM. afweerge schut. Het geschut is niet nieuw. Maar het heeft nog altijd zijn waarde, een waarde die benutigd moet worden. De helmen der manschappen zijn getooid met de bladeren der streekgewassen en de batterij hond wordt gestoord in zijn loome middagslaap, want als het kanon draait moet hij meedraaien. Die tic heb je nu eenmaal als batterij hond Daar boven in de duinen liggen als geweldige roofdierenkooien onder hun bedekking van gespannen gaas en slingers van jute de direct vurende bat terijen en op het hoogste punt van den omtrek legert de hoofdcommandopost her kustartillerie. Door de kijkgaten peurt ge een smalle strook blauwe zee en blauwe lucht. Tusschen de witte branding op de bank en de kust zullen vijandelijke schepen een door tocht moeten zoeken. Zij zullen het dan moeten doen onder het nabije uur dezer onder zand en helm ver scholen stellingen. Er ligt verderop in den polder een boerderij. Deze boerderij heeft een koeienstal. Zoo zijn boerderijen. De koeien staan in de wei. Het leger heelt de stal omgetooverd in een behoorlijk soldatcnverblijf. In een bescheiden vertrek op de boerderij woont de commandant. Waar de troep legert het is een axioma is de commandant ingekwartierd. Het komt aan het moreel ten goede. Er hangt een doordringende geur van mest, een boerendochter schuurt op het erf de melkemmers blinkend, in de eatinetenl luistèren een paar sol daten naar de radio. En op welke lees tafel vindt ge, gelijk hier op de lees- taf van een cantinetent, den Bijbel liggen naast een beduimeld roman netje, dat luistert naar den naam: „Een van mijn zoons"? Nederland heeft eens een werk tot stand gebracht, dat de oprechte en verdiende bewondering van gansch een wereld opwekte en de Afsluitdijk vormt een punt, waaraan uitzonder lijke stategische beteekenis moet wor den toegekend. Een punt dal afdoende verdedigd moet kunnen worden. Dat behoeft geen verderen uitleg Welnu: het kan afdoende verdedigd worden. Op talrijke plaatsen rijzen de „as perges" wegversperringen van rails in beton gemetseld omhoog. Slui zen en bruggen staan onder scherp. En overal op de strekdammen werden kazematten gebouwd, wier geschut den smalen weg beheerseht. Wie hier met troepen en tanks zich een doortocht wil banen zal een harde dobber heb ben. Want dit is geen werk geweest dat in korten tijd tot stand moest komen. Defensie en Waterstaat heb ben van den beginne af aan een wijs overleg gepleegd. De mitrailleurskazematten ik zal hun aantal niet noemen zijn op wonderlijke wijze beschilderd. Zoo vallen ze uit de lucht en op een af stand niet op. Daarbinnen kunnen ge- isoleerde troepen het geruimen tijd uithouden. Er zijn zuurstofapparaten, er zijn voorraden voedsel, is een keu ken-kazemat, er is een ambulance met operatietafel en al en bij den ingang onovertroffen Hollandsche zinde lijkheid! leest ge, met krijt op den muur geschreven: Voeten Vegen! De muggen dansen boven de gras sen en onder de Friesche ruiters der prikkeldraadversperringen geurt de kamille bitter en penetrant. Voor de cantine speelt in een cementen bassin Gerrit, de jonge zeehond, met een pa ling een wreed spel. De militaire po litie, die hier jaar in jaar uit ver blijf houdt, kocht het dier van een vis- scher, die juist van plan was de premie op te strijken voor een overleden zee hond. Dat ging onzen militairen te ver. Bovendien hadden ze een mascotte noodig. Dat is nu Gerrit. Het zal alleen bij overplaatsing wat moeilijk worden Naar het grensgebied. Bij dit dorp begint het grensgebied. Hel dorp ligt laag tusschen de on-, afzienbaar uitgestrekte, vlakke lan den. Dit is een goede, grond. De ge wassen staan vol en rijk. Haver en kc- renaren buigen onder den druk van een lichten zomerwind. Overal in het land, ver en nabij, ziet ge de hofste den met hun geweldige schuren, met hun rechte, stijve woonhuizen, met hun voortuinen waarin grillig ge vormde sierheesters groeien. Wij rij den langs den zooveelsten wegwijzer en ge leest er den naam op van een oord, waar eens een beroemden slag werd geleverd en ge vraagt U af wat er, als hier ooit weer slag geltevenl zal worden, over zal blijven van dezen rijkdom, van al dit kostelijk bezit. Hier en daar in het landschap staan kleine groepen arbeiders. De aardap pelplanten bloeien en de wijde velden teeder getinde papaverbloesems; hel is het geel der koolzaadlanden onder de zon Dit is het grensgebied. Wij zien hier en daar de legering der manschap pen. Zij zullen thuis wellicht beter en vooral liever legeren, maar geen re delijk mensch kan beweren dat niet het uiterste werd gedaan om hun ge rief te dienen. Al. deze kleine boerenplaatsen heb ben wel altijd een feestzaal. Daar dan sen 's winters de jongens meisjes van het dorp op de uitvoeringen van de zangvereenging. Daar worden tooneel- vertooningen gegeven. Maar nu ligt de .nsvloer bedekt onder triplex en daaromheen staan de reeksen krib ben. Op het tooneel bevindt zich een leesllafel, werd de cantine ingericht. :,angs de wanden heef men primitieve uicrla:nj,jes geknutseld en in den iiin bij de eenige tennisbaan, die het dorp vermoedelijk rijk is, staat op de- ."en lichten zomermorgen de initrail- ieurhersteller zijn werk te doen. Er is in het dorp een oud heeren huis onder tie koele schaduw van hoog geboomte. Hel stond jarenlang leeg. De eigenaar kon er geen bestem ming voor vinden. Nu bood hij het loffelijk gebaar! den militairen autoriteiten aan. Het werd een Mili tair T ehuis met cantine en leslokalen, in een daarvan wordt Theorie Mor tieren gegeven; een deur verder kost de thee drie cent en de ranja vijf. Daar valt over te denken Hoe dichter we de grens naderen des te verwondelijker toeren moet onze chauffeur verrichten om door de vele betonnen tankversperringen heen te komen. En waar ge op een versper ring van beton en ijzer stuit, daar is het afweergeschut niet ver. De oorden in deze streek dragen be kende namen. Zij komen menigmaal in onze historie voor. En hoe goed de strategen uit vroeger eeuwen hun taak verstonden wordt bewezen door hel feit, dat zij op de hoogte waren van de natuurlijke sterkte der terreinen en dat zij daarmee hun voordeel wisten te doen. Er zou een Lof dezer Oude Heeren te schrijven zijn. Want de Strategen van vandaag trekken nu nog profijt van hun arbeid. Zij wisten het wel, al beschiken ze dan niet over Pags (pantser-afweergeschut) en mitrail leurs. Ge kunt hier, staande bij de smallen brug, de grens zien. Bij de donkere boompartijen daarginds houdt Nederland op Nederland te zijn. Er staat links een kazemat voor mitrail leur en geweervuur. Tegen een hooge schuur ligt een door dikke lagen zand zakken beschermde stelling. En ach ter het raam van een der kleine wo ningen op vijf meter afstand van al dit militair bedrijf zit een mannetje met sik en in hemdsmouwen, dat lange staten opstelt, zoo onverstoor baar, alsof niets en niemand hem hier ooit van af zal kunnen houden. Rechts van de brug zijn militairen bezig een schuurtje te bouwen. Ge zoudt zeggen: een degelijk tijdverdrijf, het bouwen van een schuurtje voor landbouwgerei, voor emmers of wat dan ookVergis U niet! Ga erin en het eerste wat ge ziet is zoo'n nijdas van een Pag die de brug onder vuur kan nemen. Kijk verder dan Uw neus lang is en ge ziet dat achter de houten wanden, die uiterlijk zoo onschuldig aandoen, de dikke lagen zand en zo den het vijandelijk vuur op kunnen vangen en onschadelijk maken. In den tuin daarachter wordt een loods gebouwl. Want dezen winter zal de feestzaal weer gebruikt moeten worden, zal de Harmonie er weer die nen te blazen, zal Ons Genoegen er de Twee Weezen spelen en dus moeten de soldaten een ander onderdak heb ben. Dat bouwen ze zelf. In de keu ken daarnaast draaien koks de tal- looze ballen gehakt voor het mid dagmaal en ik beroof Defensie van zegge een, handvol rauwe worteltjes. Er zijn er genoeg Naast den weg, waarlangs wij rij den, ligt een drooge sloot. Deze sloot behoort tot het rijksgebied eener be vriende mogendheid. De weg is geluk kig van ons. Wij stoppen weer op een dier punten, waaraan ook de Oude Strategen al hun aandacht schonken. Er ligt een rustig watertje. Verderop staat een molen en rechts van het stille water, waar de takken der hoo rnen in spiegelen, ligt een kerkhof. Ergens op den kant staat een bord: Vischwater van de Hengelclub Kan het idyllischer? Maar de brug staat onder scherp. De weg is een verspering van ijzer en cement, hechter dan dieper hel grens gebied in. Er is een schaapskooi. Zooals ge er in deze streken zoovele aantreft. Het is een wonderlijke schaapskooi al zoudt ge dat zoo niet zeggen. Want die boerderij even verder, aan den ande ren kant van het water, staat niet meer in Nederland. Daarom is die schaapskooi geen schaapskooi. Dat daarin geschut staat opgesteld, dat achter het lang-gerekt, rustiek hek werk een loopgraaf werd gedolven en dat die heele schaapskooi er nog maar korten tijd staat, behoef ik wel niet meer te zeggen. Hier werd op bekwame wijze een uiterst gevaarlijk en gecom pliceerd punt in onze verdedigings linie, dank zij tankvallen en met el kaar correspondeerende vuurstellin- gen, die elkaar dekken, terdege be- ■:i «ff sérail! verdwijnen spoedig door 'n pot Bij alle Drogisten

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1939 | | pagina 6