II
BINNENLAND.
WAAKZAAM NEDERLAND
O Nederland, let op uw saeck!
■I
DE REDE VAN GENERAAL VON
BRAUCHITSCH SOMBER EN
ERNSTIG.
Hel Duilsciie Nieuwsbureau geelt
geen verslag van de re.ic van von
Brauchiiscli. l-)e andere agenlscnap-
pen deelen mee, dat de rede is gehou
den ie Tannenberg voor pas neëedig-
de ofiicieren. Von Braucu.lsch prees
de militaire tradities van liet Duiisene
volk en zeide, dat de aanspraken van
Polen op een deel van Oost-Pruisen
volkomen ongewettigd waren, want t
volk der Masuren, dal om Allenslein
woonde, had alleen den godsdienst
met de Polen gemeen, maar verder
niets. Over Danlzig zelf heef. de gene
raal met geen woord gerept, maar hij
eindigde met: „Wij zoeken geen con
flict met Polen, maar wij vreezen het
nog minder."
In sommige kringen is men echlet
bevreesd voor den somberen en den
ernstigen klank van deze rede.
Ongetwijfeld, ook in de redevoering
van von Brautisch werd ondubbel
zinnig en met nadruk den wensch ge
uit, dat het mogelijk zal blijken den
vrede te bewaren, maar de hoop op
de verwezenlijking van dezen werd
overschaduwd door de somberheid
van de vooruitzichten, welke de rede
voering opende.
De Berlijnsche correspondent van
de N. R. Crt. meldt nog:
Indien nu in de Duitsche pers met
instemming gewag wordt gemaakt van
de (overigens niet nieuwe) opmerkin
gen van de Daily-Express, dat Dantzig
geen oorzaak van een oorlog kan zijn,
dan moet men die instemming van
Duitsche zijde niet zoo opvatten, dat
er buiten Dantzig geen andere oorzaak
van strijd is en dat derhalve van dien
strijd geen sprake kan zijn, indien
Dantzig niet de moeite waard is als
inzet, doch veeleer aldus, dat de te
rugkeer van de Duitsche stad Dantzig,
welke feitelijk over de schakel der
partij toch al tot Duitschland behoort,
iels zoo vanzelfsprekends is, dat de
hereeniging als inzet van een strijd
bijna belachelijk futiel zou wezen, dat
het evenwel nu gaat (ten minste in
eerste instantie) om hereeniging met
Duischland van de Poolsche streken,
welke 120 jaar lang tot Pruisen, dat
is tot Duitschland, hebben behoord.
Zomersproeten
SPRUTOL
VAN 1 TOT EN MET 8 AUG.
BELASTINGVRIJ FIETSEN.
Van 1 tot en met 8 Augustus zal
men mogen fietsen zonder het bekende
metalen plaatje, dat officieel wordt
aangeduid met het woord belasting-
merk". Op 9 Augustus zal men zich
het nieuwe belastingplaalje moeten
hebben aangeschaft.
DE KABINETSCRISIS.
De mededeeling, volgens welke mi
nister Weiter een onderhoud zou heb
ben gehad met minister Colijn moet,
naar wij met zekerheid kunnen mel
den, op een misverstand berusten. Bei
de ministers hebben niet geconfereerd.
Uit betrouwbare bron vernemen we,
dat mr. J. A. de Visser, procureur-ge
neraal bij het Arnhemsche gerechts
hof voor een hem aangeboden porte
feuille heeft bedankt.
Uit leidende Vrijzinnig-Democrati
sche kringen verluidt, dat men moei
lijk kan aannemen, dal Vrijzinnig-De
mocraten deel zouden uitmaken van
een kabinet, waarin de katholieken in
het geheel niet vertegenwoordigd zou
den zijn.
Nader vernemen wij, aldus de Msb.,
dat dr. Colijn besprekingen heeft ge
voerd met dr. J. A. Nederbragt, oud
chef der directie van Buitenlandsche
zaken, oud-voorzitter der commissie
voor de handelsverdragen en laatste
lijk voorzitter van den havenraad van
Danzig, welke functie hij eenigen tijd
geleden heeft neergelegd; voorts met
den heer H. P. J. Bloemers, burge
meester van Arnhem en dr. ir. M. H.
Damme, dir. generaal der P.T.T. Daar
na had de minister-president een on
derhoud met den directeur van het
kabinet van H. M. de Koningin, jhr.
mr. G.'van Tets van Goudriaan.
Het Vaderland meldt, dat ook de>
oud-burgemeester van Bussum, H. de
Bordes en de heer Zaalberg, oud-di
recteur-generaal van de Arbeid, aan
gezocht zouden zijn voor de portefeuil
le van Sociale Zaken. Bevestiging van
het eerste bericht kon niet verkregen
worden. De heer Zaalberg zou hebben
bedankt.
Breda heeft de primeur. In de chassé-kazerne zijn de manschappen van
de Eerste Compagnie van het Eerste bataljon van het 6e Regiment Infante
rie keurig en volledig uitgerust in het nieuwe legeruniform. In vol ornaat
marcheert de troep voorbij.
En er wordt op gelet!
Beter dan mededeelingen in de Ka-#
iner, dat er per dag niet gerekend
de aanschaffingskosten van materiaal
honderdduizend gulden extra wordt
besteed aan onze grens- en kust-ver-
dediging overtuigt een bezoek, een be
zoek onder deskundige leiding en op
uitnoodiging van den Chef van den
Generalen Staf, aan die plaatsen waar
onze defensie haar beste krachten
heeft geconcentreerd.
Wij trekken langs die plaatsen, wij
zien loopgraven en batterijen, wij zien
forten en listig gecamoufleerde stellin
gen. Aan de kust en aan onze gren
zen. Er speelt een kind naast een ka
zemat. Ergens in Holland waar het uit
zicht wijd is over de vlakke, stroo-
mende rivier en over de lage, koele
uiterwaarden. De zon is heet, klapro
zen en korenbloemen staan te bloeien
tusschen het hooge gras. Daartusschen
speelt een kind zijn zorgeloos spel.
Daarachter rijst de strakke vorm van
een laag cementen gebouw en uit een
der openingen dreigt de mond van
ons nieuwste afweergeschut, ons
pantser-afweergeschut.
Het kind speelt aandachtig verder.
Dat deze aandacht nimmer verstoord
moge worden
De dag is licht en helder. In de mid
dagzon ligt het zand van duinen en
stranden te blinken; een mijnenveeger
vaart uit. Blauwgrijs tegen den blau
wen, trillenden horizon. Twee vlieg
tuigen trekken hun snelle arabesken
tegen een zomerschen hemel.
Dit is een land om van te houden:
duinen en groonlanden, stranden en
blauwe zee. Dit is een land om te ver
dedigen als het ooit noodzakelijk
mocht worden. Wat niemand hoopt.
Maar als het ooit zoo ver mocht ko
menWel, er liggen in dezen dijk
verscholen ettelijke mitrailleursnes
ten. Als ooit vijandelijke vliegtuigen
deze belangrijke kustplaats gaan be
stoken zullen zij een feilen tegenstand
bieden. Zij liggen er gecamoufleerd
achter lage glooiingen van graszoden,
die beschutting bieden tegen „ste
kende" escadrilles.
En verderop in het land, rechts van
den grijzen grintweg, die zich uitstrekt
door het vlakke landschap met zijn
lage, onder donker lommer verbor
gen boerenerven heeft men gebruik
gemaakt van een oud fort, waar men
ook nu nog een scherfvrije dekking
vindt. Er staan zware mitrailleurs, die
den grijzen weg tusschen de groene
landen beheerschen. Er is infanterie-
geschut opgesteld en de onderkomens
die in 1914 werden aangelegd zijn ook
nu nog van waarde. Er zijn stellingen
bij, die doen denken aan kippenren
nen. Ze zijn met kippengaas overtrok
ken en dit kippengaas heeft men door
vlochten met grauwe jute. Zoo wordt
hun aanwezigheid onzichtbaar voor
het oog van vijandelijke verkenners.
Er ligt, ergens achter de duinen, een
klein, wit kerkhof. Er rijst rank tegen
den hemel een smalle, roode vuur
toren. Daaronder hurkt het kustdorp
met roode daken boven baksteenen
muren. In den lagen haag rondom de
graven zingt een vogel. De zomer staal
te trillen boven het land.
Dit is een landschap van vrede.
Maar temidden van dit landschap
van vrede treft ge de dreigende aan
wezigheid van een batterij kust-artille-
rie aan. Drie stukken van 15 cM. De
lange, slanke vuurmonden zijn geca
moufleerd. Zij worden uit een cen
traal punt, daar waar het uitzicht
over zee onbelemmerd is, gecomman
deerd. Hoogte en afstand van het vuur
worden daar gemeten. De schoten
worden gelost op een plaats die voor
het scheepsgeschut onvindbaar is.
Vlakbij de duinen dicht bij een oud
fort staat uchtdoelgeseluit opgesteld.
Geschut van 8 cM.
In het fort zelf legeren de man
schappen. Daal de trappen af en ge
komt er in koele, witte gewelven. Elk
hoekje is er benut. In kelder naast
kelder rijen zich de kribben, staan de
rekken geweren. Kom in de ruime can-
tine, waar het spelen om geld verbo
den is. Zoo luidt de order. Laat ons
aannemen, dat het thans om peperno
ten geschiedtEr hangt een.
bontgekleurde affiche, die aan het sol
datenvolk bekend maakt dat de fa
meuze buikspreker en gochelaar Me-
lorini of hoe de naam ook zij
er Vrijdagavond om acht uren zijn on
geëvenaarde experimenten zal vertoo-
nen. Er staat een Russische biljart
en ik moet mij beheerschen, want wij
zijn al in het hart van dit fort van
waaruit de indirect vurende batterij,
daarginds bij het kleine, witte kerk
hof, gedirigeerd wordt. Er staan won
derlijke instrumenten opgesteld, die de
ziel zijn van den oorlog der mathema
tici.
Stemmen„vier-en-veertig
drie-en-tachtig
Een koor van cijfers, een macabere
beurtzang die laat ons hopen
nimmer haar doodelijke beteekenis zal
hoeven aan te toonen.
„Correctie min dertig
Op de britsen in een der witte ge
welven ligt een boek: Bruno Brehms:
Voor hun Vaderland.
Zoo toevallig kan het toeval soms
werkelijk zijn
Buiten waait een kleine zeewind, die
verademing brengt in de hitte van den
dag. De motor van een ordonnans da
vert. Op de bank dicht onder de kust
slaat een schuimend-witte branding.
Achter mij bij de wallen wappert een
waschje vredig in het koeltje. Het is
bijna aandoenlijk in deze omgeving.
Op de groonlanden die zich glooiend
uitstrekken tusschen het vruchtbaar
achterland en de hooge duinenreeksen
staat een batterij 10 cM. afweerge
schut. Het geschut is niet nieuw. Maar
het heeft nog altijd zijn waarde, een
waarde die benutigd moet worden. De
helmen der manschappen zijn getooid
met de bladeren der streekgewassen
en de batterij hond wordt gestoord in
zijn loome middagslaap, want als het
kanon draait moet hij meedraaien. Die
tic heb je nu eenmaal als batterij
hond
Daar boven in de duinen liggen als
geweldige roofdierenkooien onder hun
bedekking van gespannen gaas en
slingers van jute de direct vurende bat
terijen en op het hoogste punt van den
omtrek legert de hoofdcommandopost
her kustartillerie. Door de kijkgaten
peurt ge een smalle strook blauwe
zee en blauwe lucht. Tusschen de
witte branding op de bank en de kust
zullen vijandelijke schepen een door
tocht moeten zoeken. Zij zullen het
dan moeten doen onder het nabije
uur dezer onder zand en helm ver
scholen stellingen.
Er ligt verderop in den polder een
boerderij. Deze boerderij heeft een
koeienstal. Zoo zijn boerderijen. De
koeien staan in de wei. Het leger heelt
de stal omgetooverd in een behoorlijk
soldatcnverblijf.
In een bescheiden vertrek op de
boerderij woont de commandant. Waar
de troep legert het is een axioma
is de commandant ingekwartierd. Het
komt aan het moreel ten goede.
Er hangt een doordringende geur
van mest, een boerendochter schuurt
op het erf de melkemmers blinkend, in
de eatinetenl luistèren een paar sol
daten naar de radio. En op welke lees
tafel vindt ge, gelijk hier op de lees-
taf van een cantinetent, den Bijbel
liggen naast een beduimeld roman
netje, dat luistert naar den naam:
„Een van mijn zoons"?
Nederland heeft eens een werk tot
stand gebracht, dat de oprechte en
verdiende bewondering van gansch
een wereld opwekte en de Afsluitdijk
vormt een punt, waaraan uitzonder
lijke stategische beteekenis moet wor
den toegekend. Een punt dal afdoende
verdedigd moet kunnen worden.
Dat behoeft geen verderen uitleg
Welnu: het kan afdoende verdedigd
worden.
Op talrijke plaatsen rijzen de „as
perges" wegversperringen van rails
in beton gemetseld omhoog. Slui
zen en bruggen staan onder scherp. En
overal op de strekdammen werden
kazematten gebouwd, wier geschut den
smalen weg beheerseht. Wie hier met
troepen en tanks zich een doortocht
wil banen zal een harde dobber heb
ben. Want dit is geen werk geweest
dat in korten tijd tot stand moest
komen. Defensie en Waterstaat heb
ben van den beginne af aan een wijs
overleg gepleegd.
De mitrailleurskazematten ik zal
hun aantal niet noemen zijn op
wonderlijke wijze beschilderd. Zoo
vallen ze uit de lucht en op een af
stand niet op. Daarbinnen kunnen ge-
isoleerde troepen het geruimen tijd
uithouden. Er zijn zuurstofapparaten,
er zijn voorraden voedsel, is een keu
ken-kazemat, er is een ambulance met
operatietafel en al en bij den ingang
onovertroffen Hollandsche zinde
lijkheid! leest ge, met krijt op den
muur geschreven: Voeten Vegen!
De muggen dansen boven de gras
sen en onder de Friesche ruiters der
prikkeldraadversperringen geurt de
kamille bitter en penetrant. Voor de
cantine speelt in een cementen bassin
Gerrit, de jonge zeehond, met een pa
ling een wreed spel. De militaire po
litie, die hier jaar in jaar uit ver
blijf houdt, kocht het dier van een vis-
scher, die juist van plan was de premie
op te strijken voor een overleden zee
hond. Dat ging onzen militairen te ver.
Bovendien hadden ze een mascotte
noodig. Dat is nu Gerrit.
Het zal alleen bij overplaatsing wat
moeilijk worden
Naar het grensgebied.
Bij dit dorp begint het grensgebied.
Hel dorp ligt laag tusschen de on-,
afzienbaar uitgestrekte, vlakke lan
den. Dit is een goede, grond. De ge
wassen staan vol en rijk. Haver en kc-
renaren buigen onder den druk van
een lichten zomerwind. Overal in het
land, ver en nabij, ziet ge de hofste
den met hun geweldige schuren, met
hun rechte, stijve woonhuizen, met
hun voortuinen waarin grillig ge
vormde sierheesters groeien. Wij rij
den langs den zooveelsten wegwijzer
en ge leest er den naam op van een
oord, waar eens een beroemden slag
werd geleverd en ge vraagt U af wat
er, als hier ooit weer slag geltevenl
zal worden, over zal blijven van dezen
rijkdom, van al dit kostelijk bezit.
Hier en daar in het landschap staan
kleine groepen arbeiders. De aardap
pelplanten bloeien en de wijde velden
teeder getinde papaverbloesems; hel
is het geel der koolzaadlanden onder
de zon
Dit is het grensgebied. Wij zien
hier en daar de legering der manschap
pen. Zij zullen thuis wellicht beter en
vooral liever legeren, maar geen re
delijk mensch kan beweren dat niet
het uiterste werd gedaan om hun ge
rief te dienen.
Al. deze kleine boerenplaatsen heb
ben wel altijd een feestzaal. Daar dan
sen 's winters de jongens meisjes van
het dorp op de uitvoeringen van de
zangvereenging. Daar worden tooneel-
vertooningen gegeven. Maar nu ligt de
.nsvloer bedekt onder triplex en
daaromheen staan de reeksen krib
ben. Op het tooneel bevindt zich een
leesllafel, werd de cantine ingericht.
:,angs de wanden heef men primitieve
uicrla:nj,jes geknutseld en in den
iiin bij de eenige tennisbaan, die het
dorp vermoedelijk rijk is, staat op de-
."en lichten zomermorgen de initrail-
ieurhersteller zijn werk te doen.
Er is in het dorp een oud heeren
huis onder tie koele schaduw van
hoog geboomte. Hel stond jarenlang
leeg. De eigenaar kon er geen bestem
ming voor vinden. Nu bood hij het
loffelijk gebaar! den militairen
autoriteiten aan. Het werd een Mili
tair T ehuis met cantine en leslokalen,
in een daarvan wordt Theorie Mor
tieren gegeven; een deur verder kost
de thee drie cent en de ranja vijf. Daar
valt over te denken
Hoe dichter we de grens naderen des
te verwondelijker toeren moet onze
chauffeur verrichten om door de vele
betonnen tankversperringen heen te
komen. En waar ge op een versper
ring van beton en ijzer stuit, daar is
het afweergeschut niet ver.
De oorden in deze streek dragen be
kende namen. Zij komen menigmaal in
onze historie voor. En hoe goed de
strategen uit vroeger eeuwen hun taak
verstonden wordt bewezen door hel
feit, dat zij op de hoogte waren van de
natuurlijke sterkte der terreinen en
dat zij daarmee hun voordeel wisten
te doen. Er zou een Lof dezer Oude
Heeren te schrijven zijn. Want de
Strategen van vandaag trekken nu nog
profijt van hun arbeid. Zij wisten het
wel, al beschiken ze dan niet over Pags
(pantser-afweergeschut) en mitrail
leurs.
Ge kunt hier, staande bij de
smallen brug, de grens zien. Bij de
donkere boompartijen daarginds houdt
Nederland op Nederland te zijn. Er
staat links een kazemat voor mitrail
leur en geweervuur. Tegen een hooge
schuur ligt een door dikke lagen zand
zakken beschermde stelling. En ach
ter het raam van een der kleine wo
ningen op vijf meter afstand van al
dit militair bedrijf zit een mannetje
met sik en in hemdsmouwen, dat
lange staten opstelt, zoo onverstoor
baar, alsof niets en niemand hem hier
ooit van af zal kunnen houden.
Rechts van de brug zijn militairen
bezig een schuurtje te bouwen. Ge
zoudt zeggen: een degelijk tijdverdrijf,
het bouwen van een schuurtje voor
landbouwgerei, voor emmers of wat
dan ookVergis U niet! Ga erin
en het eerste wat ge ziet is zoo'n nijdas
van een Pag die de brug onder vuur
kan nemen. Kijk verder dan Uw neus
lang is en ge ziet dat achter de houten
wanden, die uiterlijk zoo onschuldig
aandoen, de dikke lagen zand en zo
den het vijandelijk vuur op kunnen
vangen en onschadelijk maken.
In den tuin daarachter wordt een
loods gebouwl. Want dezen winter zal
de feestzaal weer gebruikt moeten
worden, zal de Harmonie er weer die
nen te blazen, zal Ons Genoegen er de
Twee Weezen spelen en dus moeten
de soldaten een ander onderdak heb
ben. Dat bouwen ze zelf. In de keu
ken daarnaast draaien koks de tal-
looze ballen gehakt voor het mid
dagmaal en ik beroof Defensie van
zegge een, handvol rauwe worteltjes.
Er zijn er genoeg
Naast den weg, waarlangs wij rij
den, ligt een drooge sloot. Deze sloot
behoort tot het rijksgebied eener be
vriende mogendheid. De weg is geluk
kig van ons. Wij stoppen weer op een
dier punten, waaraan ook de Oude
Strategen al hun aandacht schonken.
Er ligt een rustig watertje. Verderop
staat een molen en rechts van het
stille water, waar de takken der hoo
rnen in spiegelen, ligt een kerkhof.
Ergens op den kant staat een bord:
Vischwater van de Hengelclub
Kan het idyllischer?
Maar de brug staat onder scherp.
De weg is een verspering van ijzer en
cement, hechter dan dieper hel grens
gebied in.
Er is een schaapskooi. Zooals ge er
in deze streken zoovele aantreft. Het
is een wonderlijke schaapskooi al
zoudt ge dat zoo niet zeggen. Want die
boerderij even verder, aan den ande
ren kant van het water, staat niet
meer in Nederland. Daarom is die
schaapskooi geen schaapskooi. Dat
daarin geschut staat opgesteld, dat
achter het lang-gerekt, rustiek hek
werk een loopgraaf werd gedolven en
dat die heele schaapskooi er nog maar
korten tijd staat, behoef ik wel niet
meer te zeggen. Hier werd op bekwame
wijze een uiterst gevaarlijk en gecom
pliceerd punt in onze verdedigings
linie, dank zij tankvallen en met el
kaar correspondeerende vuurstellin-
gen, die elkaar dekken, terdege be-
■:i «ff sérail!
verdwijnen spoedig door 'n pot
Bij alle Drogisten