rOULET
Db Rijksschool en hetProefstation jubileeren
6 dp. fabler
öd.p.f&bleï
Mijnhardtje
£otuh
Waalwijk en de Schoen- en Lederbranche
vieren feest*
Rechtzaken.
In ons vorig nummer kwam onder
uitspraken Kantongsrechl 's Bosch
o.m. voor C.J.K. alhier,landbouw-
inventarisatie besluit t 10 of 10 d.
Dit bericht berust op een ver
gissing. K. is vrijgesproken, met
vernietiging van 't proces-verbaal en
teruggave der rogge.
FEESTELIJKE HERDENKING VAN
BELANGRIJK FEIT.
Donderdag stond Waalwijk, en met
Waalwijk de geheele schoen- en leder
branche in het teeken der feestelijkhe
den. De Rijksvakschool voor leerlooi
ers en schoenmakers en het daaraan
verbonden Rijksproefstation voor de
lederindustrie, kortweg genoemd vak
school en proefstation, hadden den 25-
jarigen leeftijd bereikt en op waarlijk
grootsche wijze is dit feest herdacht.
Het gebouw, dat de zilveren institu
ten herbergt was door de leerlingen
fraai versierd. Met guirlandes, vlaggen,
wimpels, symbolieken uit de schoen
en lederindustrie had men ook het in
terieur passend en doeltreffend ver
fraaid en dit verhoogde het feestelijk
cachet van dezen heuglijken dag.
Men vierde feest.
De receptie in hotel Verwiel.
De officicele herdenking werd be
gonnen met een receptie in hotel Ver-
wiel en de enorme belangstelling hier
voor moge blijken uit het feit dal de
ruime zaal voor deze gelegenheid nog
te klein bleek.
Aanwezig waren o.m. directeur v. d.
Waerden met zijn leeraren, Burgemees
ter Moonen, de wethouders Eibers en
Smolders, de gemeente-secretaris J. v.
Mierlo, de heer Mr. Stabes namens den
minister van Economische Zaken, de
heer Hesselveld, inspecteur voor het
Nijverheidsonderwijs namens den mi
nister van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen, Mr. Hellenberg-Hubar,
voorzitter van het Nederl. Leder-con
trole station en voorzitter van de Nat.
Fed. voor de Vakopleiding, W. Donker,
voorzitter van den Nederlandschen
Bond van Schoenmakerspatroons en
Schoenwinkeliersvereenigingen.
De hceren H. G. van Everdingen, bur
gemeester van Beuzichem, A. Janssen,
van 't eere-comité.
Hendrik Hoek, directeur van de
Haagsche Vakschool, Ir. van Gijn,
voorzitter van de commissie van ad
vies, en voorzitter van de Federatie van
Lederfabrikanten, Roestenberg en v. d.
Assem, resp. uit Kaatsheuvel en Don
gen, lid van deze commissie. Raming,
voorzitter van de Fed. van Schoenfa
brikanten, Norb. v. Loon, voorzitter
van de Waalwij ksclie Looiersvereen.,
de heeren A. de Kort en J. Smarius,
voorzitter en secretaris der vereeniging
van Waalwijksche Schoenfabrikanten,
G. N. v. Loon, voorziter van de Kamer
van Koophandel en Fabrieken voor de
Langstraat, Mr. v. d. Loo, secretaris
van de Fed. van Nederlandschc Leder
fabrikanten, L. J. Uijtendaal uit Rijen,
voorzitter van de R.K. Vereeniging van
Nederl. lederfabrikanten de heeren
v. d. Ing en Bergers namens den R.K.
Bond v. Schoenwinkeliers- en Schoen-
makerspatroonsvereenigingen en de
heer Hardenbol namens den Chr. Bond,
de heeren Roestenberg en Buijkx na
mens de arbeiders in de schoen- en le
derindustrie. Voorts de heeren H.
Hoffmans, J. Tielen, C. Pullens, G.
Verwiel, J. Spijkerman namens het
Waalwijksche comité, en de heeren
Stibbe en Gompen uit Waalwijk, Schee-
rens uit Nijmegen, v. d. Wiel, Oister-
wijk, J. Mannaerts, Tilburg, Smits uit
Dongen en Theeuwens uit Rijen.
Namens de oud-leerlingen waren
aanwezig de heeren Norb. Gragtmans,
Ad Mombers en A. Vos. Verder zagen
wij nog tal van oud-leerlingen en leer
lingen.
Herdenkingsrede-directeur.
De directeur van het jubileerende in
stituut sprak een uitvoerige herden
kingsrede uit, waarin hij de geschied
kundige ontwikkeling van het insti
tuut behandelde.
Na de aanwezigen te hebben verwel
komd gaf spr. een historisch overzicht
van de totstandkoming van de school,
waarvoor wij verwijzen naar ons artikel
in ons blad van Woensdag.
Er kwamen echter eenige interessante
gegevens aan het licht, waarvan wij het
volgende memoreeren:
In November 1914 werd aan de looie-
ryafdeeling begonnen met 4 leerlingen,
waarvan 2 den gelieelen cursus volgden
en 2 slechts de theoretische vakken.
Naast de gewone dagcursus zijn in de
beginjaren tal van korte cursussen gege
ven voor gevestigde looiers, om aan de
algemeen gevoelde behoefte aan meerde
re kennis van het vak tegemoet te ko
men. Deze korte cursussen, die van ons
allen veel inspanning vergden, hebben
de aangenaamste herinneringen aan een
innig samenwerken achtergelaten. Ik
noem hier de tuigleercursus l'J 15, bezocht
door 15 gevestigde looiers van 22-47 jaar;
de chroomledercursus 1916, aantal deel
nemers-patroons 12 (2539 jaar); de be
roemde vacheledercursus 1916, bezocht
door 4U looiers van 2345 jaar; de cur
sussen in looieryscheikunde in 1918/1919
met 17 deelnemers en in 1919/192U met
18 deelnemers. De leeftijd varieerde van
1636 jaar.
In 1926 werd nogmaals een korte va
cheledercursus gegeven voor hen, die
niet in staat waren de dagschool te vol
gen. Het aantal deelnemers tusschen 19
41 jaar was toen ook weer zeer groot en
wel 26.
Mede dank zij de korte cursussen kun-
wij wel zeggen, dat praktisch nagenoeg
alle bekende looiers in een of anderen
vorm de lessen aan onze school volgden.
Naast de dagcursussen is vanaf 1923
tot 1929 een theoretische avondcursus
gegeven over vache-, tuig- en riemenle-
der aan vogels van diverse pluimage,
meesterkneents en arbeiders uit leder- en
schoenindustrie, administratieve ambte
naren uit de industrieën, leerlingen van
den dagcursus der machinale sclioenfa-
bricageafdeeling, oud-leerlingen enz.
Na een onderbreking van 7 jaren is het
in 1936 wederom gelukt om een theore
tische winteravondcursus in elkaar te
krijgen over het kleuren van leder door
den legenwoordigen looimeester, die zich
in de moderne techniek van het kleuren
gespecialiseerd heeft. Wij hebben thans
een dergelijke cursus nogmaals voor ei
kaar, die weer theoretisch, maar ook ge
deeltelijk praktisch zal kunnen zijn, dooi
de gelukkige uitbreiding van de looierij-
afdeeling met een verf- en drooginstal
latie, die inderdaad volkomen up-to-date
mag genoemd worden en een ware aan
winst is op het gebied van de looiïng van
overleder.
De cursus 1916/1917 was reeds een
volledige tweejarige cursus, zoodat zoo
wel de bovenwerk- als de onderwerkaf-
deeling in gebruik genomen waren.
Tot September 1934 mocht de school,
die zich in een gewaardeerde blijvende
belangstelling verheugde, haar middel
baar karakter ongeschonden bewaren.
Tot dien fatalen datum was 't dan ook
gejukt de verschillende vakken door Mid
delbaar bevoegden bezet te houden tegen
alle bezuinigingsmaatregelen in. Op die
datum werden drastische bezuinigingen
doorgevoerd.
Het algemeen onderwijs bleef echtei
inlact en op de hoogte van den tijd.
De eerste jaren waren alle leerlingen
Nederlanders. In 1918 kwam de eerste
buitenlandsche leerling, de Duitscher
Max Marxsohn, die de bovenwerkafdee-
ling volgde.
Vanaf dat punt verspreidde zich de
naam van onze school meer en meer. Sep-
1919 waren van de 15 leerlingen van de
bovenwerkafdeeling er reeds 6 van Duit-
sche nationaliteit, terwijl aan de onder-
werkafdeeling 1 Roemeen de léssen volg
de (aantal leerlingen aan die afdeeling
12); in 1920 waren het 8 Duitschers en
2 Zwitsers; in 1921 3 Duitschers, 2 Zwe
den, 1 Zwitser, 1 Roemeen en 1 Belg; in
1922 2 Zwitsers, 1 Noor, 1 Pool en 1
Franschman; in 1923 1 Zweed, 4 Zwit
sers, 1 Belg, 1 Pool, 1 Letlander, 1 Turk,
1 Noor, 1 Roemeen en 1 Duitscher; in
1924 6 Duitschers, 5 Zwitsers, 2 Turken,
1 Pool, 1 Letlander, 1 Tsjecho-Slowaak;
in 1925 11 Duitschers, 2 Turken en 1
Pool; in 1926, het topjaar, 21 Duitschers.
2 Zweden, 1 Zwitser, 1 Tsjecho-Slowaak,
1 Fin en 1 Joegoslaaf op een totaal aan
tal leerlingen van 54.
Tot September 1927 was de toevloed
van buitenlanders, waaronder het groot
ste contingent Duitschers, nog groot,
maar al spoedig daalde dat zeer sterk,
daar de Duitschers naar Pirmasens gin
gen, hetgeen voor hen buitengewoon veel
voordeeliger was en ook voor de andere
vreemdelingen ons land geleidelijk een
duurte-oase geworden was.
Toch bleven nog buitenlanders komen.
In 1935 beginnen de toestanden in
het buitenland hun schaduw vooruit te
werpen, zoodat van die zijde ons weder
om leerlingen toevloeien, die in het gast
vrije Nederland een toevlucht vinden.
I)e winteravondcursussen zijn vanaf '1
begin voor hen, die overdag in de fabriek
werken, een uilkomst geweest.
October 1915April 1916 werd de eer
ste winteravondcursus gegeven in onder-
werkmodelleeren gedurende 2 avonden
per week verdeeld. In 1920 bestonden
reeds 5 afdeelingen (5 avonden per week)
met in totaal 101 deelnemers. Thans is
de toestand zoo, dat de wintcravondcur-
sussen 1939-1940 gevolgd wordt door 187
leerlingen, verdeeld over een 7-tal cur
sussen in 5 avonden.
Wat zijn en waren de bemoeiingen van
het instituut op het terrein van het hand
en maatvak?
Aanvankelijk was de opzet van de eer
ste commissie, benoemd uil de Bond van
Schoenfabrikanten, een schoenmakers
vakschool, dus een school voor het hand
vak. Men achtte deze noodig, omdat dooi
de sleeds verder gaande mechanisatie
van de schoenfabricage de mogelijkheid
voor een vakopleiding der werklieden
begon te ontbreken.
Men vreesde, dat in de toekomst de
kwaliteit van het Langstraatsche schoei
sel daardoor zou acheruitgaan. De goede
reputatie van dat schoeisel werd toege
schreven aan het feit, dat de arbeiders
in de fabrieken in vroegere jaren het
handvak in de perfectie geleerd hadden.
Deze oorspronkelijke opzet werd na het
bezoeken der buitenlandsche scholen
verlaten en kwam geheel op den achter
grond toen in de plannen ook een looie
rij en onderzoekingsbureau werden op
genomen. De bedoeling veranderde dus.
Men wenschte niet meer in dagonderwijs
de arbeiders verder te bekwamen, maar
een school voor bedrijfsleiders en werk
meesters, maar toch werd ook overdag
het handvak aangehouden waardoor in
plaats van 1 leeraar voor de schoenma
kerij, waarvoor de oproep reeds in de
Staatscourant 1908 geschiedde, 2 leera
ren werden opgeroepen, waarvan 1 voor
het machinale bedrijf en de andere voor
de hand- en maatschoenmakerij.
In deze afdeeling werd in 1915 begon
nen met het onderwijs in de z.g. „mees-
tervakken" dus met de opleiding tot
schoenmakerspatroon. Al spoedig bleek,
dat het aantal deelnemers voor deze cur
sussen te gering was, hetgeen voor een
groot deel veroorzaakt werd door de ge
ringe finantieele draagkracht der schoen
makerspatroons die over het heele land
verspreid zijn, en zich de weelde niet
konden veroorloven hun zoons naar
Waalwijk te zenden.
Nog werd beproefd de cursus om te
zetten lot een opleiding voor jongeren
in de hand- en maatschoenmakerij, maar
daarvoor was deze streek van het hand
over hand toenemende grootbedrijf geen
vruchtbare bodem.
Om de vakkennis van den leeraar Ilock,
die speciaal voor het handvak was be
noemd, meer tot haar recht te doen ko
men, werd, in overleg met de Ned. Bond
van Schoenmakerspatroons en Schoen-
winkeliers, overgegaan tot het in hel le
ven roepen der z.g. wandelcursussen aa».
schoenmakerspatroons en gezellen (toe
komstige patroons), terwijl het onderwijs
aan jongens van 1318 jaar aan de vak
school nog gehandhaafd bleef en daar
voor een hulpleeraar werd aangesteld, die
bij afwezigheid van den leeraar de lessen
deed doorgaan.
Het Proefstation werd reeds in 1911
geopend. Hel personeel bestond uit di
recteur, scheikundige en amanuensis. Bij
beschikking van den minister van L. N.
H. en van Binnenlandsche Zaken van
3/9 October 1911 werd een reglement
voor het proefstation enz. voorgesteld,
waarbij de taak van het instituut werd
omschreven.
De onderzoekingen aan het proefstati
on namen hand over hand toe en vooral
gedurende en direct na den oorlog bleek
het instituut in staat de industrie aan
den gang te houden met de meest wisse
lende grondstoffen.
Tusschen de looierijafdeeling en het
proefstation was de samenwerking van
zelf sprekend direct aanwezig, omdat de
meeste onderzoekingen en adviezen voor
of ten bate der looierij .waren, maar daar
naast was de samenwerking met de ma
chinale schoenmakerijafdeeling en met de
Hand- en Maatsehoenmakerijafdeeling by
tijden belangrijk, hoewel meestal op ge
heel verschillende wijze. Het komt zelfs
voor, dat voor het uitbrengen van een
volledig goedgedocumenteerd advies alle
drie de afdeelingen noodig zijn.
Het proefstation kreeg in 1934 een
noodzakelijke uitbreiling van localitcit.
zoodat het de zich steeds uitbreidende
onderzoekingsmethoden met de daartoe
geëigende machines en toestellen kan
uitvoeren.
Werden in 1912 163 monsters onder
zocht, dit aantal steeg in de daarop vol
gende jaren voortdurend met als topjaar
1931 met 1314 monsters, om daarna we
derom tol normaler proporties te dalen.
In 1938 was dit aantal 696, terwijl het
aantal adviezen van 21 in de eerste 5
maanden steeg tot 63 in 1931 en tot 116
in 1938.
Naast de gewone onderzoekingen en
adviezen werden ook wetenschappelijke
onderzoekingen gedaan op het gebied
van de lederindustrie en aanverwante
bedrijven, zoowel in internationaal ver
band, als voor ons zelf.
Tot September 1939 bedroeg het aan
tal personen, die onze school bezochten
of vanwege onze school onderwijs geno
ten in totaal 8547, waarvan op rekening
van de gewone dagschool 888, de korte
cursussen aan de dagschool 296, de wan
del- en onderwerkcursussen 4216, de
winteravondcursussen 3147.
Aan het proefstation werden tot Janu
ari 1939 onderzocht 18338 monsters, uit
gebracht werden 1930 adviezen, terwijl
499 controlebepalingen van de weekge-
wichten en de voetenmaat van huiden
en vellen voorkwamen.
Ook regeeringskringen waar-
deeren het instituut.
De heer Mr. Stades. de vertegenwoor
diger van den minister van economi
sche zaken, zette uiteen, dat als er op
het departement maatregelen moeten
worden getroffen, alle factoren hierbij
nauwkeurig worden onderzocht en af
gewogen. Elk ingrijpen van de overheid
vormt een object van studie. In dit ver
band acht spreker het gelukkig, dat
hierbij den minister de proefstations
handwerk. Met deze ontwikkeling heeft
het proefstation gelijken tred gehou
den en 't doel mag volkomen geslaagd
heeten. De talrijke onderzoekingen en
keuringen bewijzen zulks.
Ook zwaait spreker lof toe tot de
vakschool. De perspectieven van de
leder- en schoenindustrie zijn onder de
gegeven omstandigheden moeilijk te
beoordeclen. Vormde voor kort nog de
afzet-mogelijkheden de grootc moei
lijkheid, thans is het de aanvoer van
grondstoffen die de grootc handicap
vormt. Maar hoe het ook zij, tusschen
deze twee moeilijkheden staat de vak
bekwaamheid en zoolang deze er is
zullen de moeilijkheden overwonnen
worden.
Tot slot biedt spreker proefstation
en vakscjiool de gelukwenschen aan
van den minister.
Vervolgens biedt de heer Hesselveld
de gelukwenschen aan vah den minis
ter van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen en zegt dat de school geheel
heeft voldaan aan de verwachtingen.
De afgestudeerden bekleeden meestal
leidende functies in het bedrijfsleven,
daarom komt grooten dank toe aan di
recteur en leeraren. Een bewijs van
deze dankbaarheid is overigens de
grootc belangstelling van dit feest.
Spreker memoreert dat juist deze
school 't minst van de bezuinigings
woede heeft geleden en hoopt dat de
school nog vele goede krachten af mo
ge leveren.
De heer Ir. van Gijn, voorzitter van
de commissie van advies en tevens
oud-directeur van de school, wenscht
den directeur en medewerkers van har
te geluk met dit feest en huldigt Ir.
v. d. Waerden, die practisch al die ja
ren de leiding heeft gehad, aangezien
spreker destijds door de mobilisatie
naar elders werd geroepen en hij hoopt
dat het Ir. v. d. Waerden gegeven zal
mogen zijn nog vele jaren te werken
voor de schoen- en lederindustrie.
De heer G. van Loon, voorzitter van
de Kamer van Koophandel en Fabrie
ken voor de Langstraat sprak namens
de K. v. K. en de destijds in het leven
geroepen commissie van voorbereiding
enkele hartelijke woorden. Deze her
denking is een belangrijk feit, niet al
leen voor de nationale schoen- en le
derindustrie, doch ook voor de buiten
landsche, daar vele leerlingen van over
de grenzen van het onderwijs hebben
geprofiteerd. Vijf en twintig jaren ge
leden is de eigenlijke ontwikkeling van
de leer- en schoenindustrie, die toen
aanmerkelijk bij het buitenland ten
achter stond, begonnen en de onmis
baarheid van de school wordt thans
door niemand meer betwist.
Verder bracht spreker hulde aan de
nagedachtenis van wijlen burgemees
ter Seurmondt de Bas-Smeele, die ook
voor de tot standkoming van de school
veel heeft gedaan.
De heer L. J. Uijtendaal sprak na
mens de Fed. van Nederlandschc Le-
derwarenfabrikanten en namens de di
rectie van het centraal inkoopmaga
zijn en bood als herinnering aan dezen
heuglijken dag een fraaie smeedijzeren
kroon aan.
Mr. van Hellenberg-Hubar sprak ver
volgens namens het bestuur van het
leder-controle station en dankte in
het bijzonder voor de loyale samen
werking. Ook namens de Fed. voor de
Vakopleiding spreekt hij hartelijke
woorden en biedt, daar „tijd" een steeds
meer beteekenende rol gaat spelen, een
electrische klok aan.
De heer H. Hoffmans spreekt.
Namens de commissie van ingezete
nen, gevormd door Waalwijks Belang,
sjlreekt de waarnemend voorzitter van
deze vereeniging de heer H. Hoffmans
de volgende rede uit;
Toen, mijne heeren, in November 1909
(de school zelf werd eerst in 1914 in ge
bruik genomen) wijlen het kamerlid
voor het toenmalig kiesdistrict der Twee
de Kamer, Waalwijk, Mr. J. Loeff, aan
den burgemeester Th. L. D. Surmont de
Bas Smeele kon seinen, dat de Tweede
Kamer der Staten-Generaal, zij het met
'n kleine meerderheid, van 2 stemmen,
het wetsontwerp had aangenomen, tot
stichting van een Rijksvakschool voor de
Schoen- en Lederindusrie met daaraan
verhonden Proefstation ten bate. der Le
dernijverheid in de gemeente Waalwijk,
toen was men alhier terecht verheugd
en gingen spontaan de vlaggen uit.
Waalwijk zag zijn ijver beloond, zijn
station een bijzonder cachet heeft gekre
gen, terwijl ook de gewone voordeelen
voor de plaats niet zijn le onderschatten;
temeer waar deze school in den loop dei-
jaren heeft bewezen volkomen aan haar
doelstelling te beantwoorden, een zegen
te zijn voor de Nederlandsche schoen
en lederindustrie en hare toekomstige
beoefenaren van hoog tot laag. De meri
tes van het instituut zullen zeer zeker
door meer bevoegden vandaag nog wel
duidelijk worden naar voren gebracht.
Om al de bovengeschetste redenen, zal
bet U niet verwonderen dat Waalwijk bij
dezen zilveren jubileum-dag niet wensch
te achter te blijven en zoo nam de veree-
nigin „Waalwijks Belang" die reeds bijna
33 jaren bestaat, het initiatief tot een
spontane huldiging uit de Waalwijksche
burgery, de Waalwijksche schoen- en le
derindustrie, handel in leder, huiden en
looistoffen, en vormde een commissie
bestaande uit de heeren: H. Hoffmans,
Jan Tielen, namens W. B., Norb. van
Loon, J. v. Heesbeen namens de Waal
wijksche Leder-industrie, A. de Kort, Cl.
Raming, C. Pulles namens de Waalwijk
sche schoenfabrikanten, Gerard Verwiel
namens den Waalwijkschen lederhandel,
en Jacq Spijkerman namens de Waalwijk
sche Huiden en Looistoffenhandel, ter
wijl een eere-comité werd gevormd be
staande uit den burgemeester van Waal
wijk, den edelachtb. heer E. C. J. Moo
nen en de nog in leven zijnde heeren die
indertijd uit de bonden van schoenfabri
kanten en leerlooiers zijn benoemd om
verschillende vakscholen te bezoeken om
de bonden en de regeering van advies te
dienen, de heeren J. J. van Dooren, H.
Wiesman, H. G. van Everdingen, Adr.
Jansen en Gerard van Loon.
Dit comité besloot deze huldiging, dil
blijk van waardeering en dankbaarheid
te doen bestaan uit de aanbieding van
een tegeltableau, voor de vestibule dei-
school, vervaardigd door onzen kunste
naar Theo van Delft.
Met de hartelijkste felicitaties en beste
wenschen voor den groei en bloei der
school, bied ik U dit geschenk aan, dat
door omstandigheden nog niet gereed is
gekomen, met het verzoek namens Waal
wijk, zijn handel en industrie dit wel te
willen aanvaarden.
wordt
verdreven
door
ter beschikking staan, die een reservoir pogingen om de school hier gevestigd te
v i 1 I. t! n t-\ I I - t» r> e\ 1» r
van inlichtingen gelijken en spreker
noemt dan de groote waarde van dit
proefstation, dat nog bij te weinigen
bekend is.
Gedurende de afgeloopen 25-jarige
periode, hebben er belangrijke veran
deringen plaats gegrepen op welhaast
ieder gebied.
Bij de schoenindustrie is de massa
productie in de plaats gekomen van 't
krijgen door bij voortduring met kracht
te wijzen op z'n centrumpositie in de
schoen- en ledernijverheid, daarbij voe
gende een grootsch aanbod van 'n ter
rein en den bouw der school.
Waalwijk was terecht verheugd omdat
het in de tot-standkoming van dit insti
tuut in zijne gemeente zag, een groot be
lang voor de Nederlandsche schoen- en
lederindustrie in het algemeen, zeer ze
ker voor dien van Waalwijk in het bij
zonder, die door de school en het proef-
De echte zijn niet rond, maar hartvormig.
De ontvangst in het raadhuis.
Nadat op het raadhuisplein een foto
was gemaakt, werd het gezelschap in
de raadzaal ontvangen door het dage-
lijksch bestuur van de gemeente, dal
hier tevens de eere-wijn aanbood.
Burgemeester Moonen heette alle
aanwezigen, in het bijzonder de verte
genwoordigers van de ministers van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
en Economische Zaken, de jubileeren
de directeur met zijn helpers, de voor
zitter en de leden van de commissie van
advies, de industrieele leiders, eere-
comité en de overige belangstellenden
uit de schoen- en lederindustrie.
Het gemeentebestuur verheugt zich
dat deze plechtigheid in de raadzaal
kan plaats vinden omdat nu gelegen
heid wordt geboden het groote belang
van de rijksvakschool en proefstation
voor de gemeente Waalwijk te belich
ten.
Enkele jaren geleden is Waalwijk
bestempeld lot centrum van de Neder
landsche schoen- en lederindustrie en
bij bet gemeente-bestuur is daarover
nimmer een klacht binnengekomen,
zoodat blijkt dat iedereen zich met deze
titulatuur kan vereenigen.
Het industrieel karakter van Waal
wijk is nauw verbonden aan de vesti
ging van de vakschool en het proef
station en het is haast ondenkbaar, dat
Waalwijk het genoemde centrum zou
zijn geworden zonder dit instituut. Op
industrieel gebied heeft de gemeente
zich in den loop der jaren een goede
naam verworven: de ruime fabrieksge
bouwen, de rationalisatie, ordening en
vakbekwaamheid hebben de Waalwijk
sche producten opgevoerd tot een peil.
waarop zij den toets der scherpste cri-
tiek schitterend kunnen doorstaan. Van
stap tot stap is deze industrie opge
bouwd, tot het niveau waarop zij thans
is gekomen.
Het is moeilijk 0111 een antwoord te
geven op de vraag, welk aandeel de
vakschool en het proefstation in deze
ontwikkelingsgang hebben gehad, dit
laat zich niet in cijfers of verhoudingen
weergeven. Vast staat echter, dat deze
invloed zeer groot is geweest en in dil
verband behoeven we slechts te den
ken aan de 8500 jongelui, die hier in
"eenigerlei vorm onderwijs hebben ge
noten. Zonder overdrijving kunnen we
zeggen dat er minstens 1500 van het
genoemde aantal een leidende positie
innemen in deze industrie.
Hiervoor wil spreker den heer v. d.
Waerden, die 25 jaar aan de vakschool
verbonden is geweest, gelukwenschen
en hij hoopt dat het ingenieur van der
Waerden vergund mogen worden, om
nog jarenlang op zijn vruchtbaren ar
beid te zien.
Spreker meent ook een lichtstraal
te moeten laten vallen op den oud-di
recteur, Ir. v. Gijn, die het instituut in
de eerste schreden heeft geleid. Dat de
baby van voor 25 jaren is opgegroeid
tot een gezond en flink volwassen
mensch is voor een deel te danken aan
de bekwaamheid en de toewijding van
Ir. van Gijn.
