WAALWIJKSCHE EN LANGSTRAATSCHE COURANT De hulpverleening van de Langstraat aan 't Land van Heusden en Altena. DORPEN AAN DE MAAS. 15 JUNI 1945 Losse nummers 10 cent 68e JAARGANG No. 35 in. JAN DE ROOIJ, De Oud-Illegale Werkers van de Langstraat schrijven ons In aansluiting op het in ons vorig nummer geplaatste artikel over Jan de Rooij, kunnen wij nog mededeelen dat omtrent de begrafenis te Sprang—Capelle zoo spoedig mogelijk nadere berichten zullen worden ge publiceerd, alsook over een eventueel te stichten monu ment. Wij vertrouwen dat de bevolking van de Langstraat deze begrafenis dan zal maken tot 'n ware manifes tatie van dank en hulde. Jan de Rooij toch heeft de Langstraat er voor be hoed voor de 2e maal slag veld te worden. Dat wij er nog zijn, dat onze kinderen er nog zijn, dat onze huizen er nog staan, dat onze akkers niet zijn afgebrand, dat alles danken wij aan Jan de Rooij. Wij zullen door deze begrafenis en een te stich ten monument de nage slachten er aan blijven herinneren dat hij de Lang straat behoedde voor ver nietiging. De Gemeenschap van Oud-Illegale W^erkers zou gaarne sympathie-betuigin gen ontvangen in verband met het streven de nage dachtenis van dezen held te eeren. Deze kunnen ge zonden worden aan den Vertrouwensman J. van Herpen, Hoogevaart B 113b Vrijhoeve-Capelle. KORTE BERICHTEN. Rost van Tonningen heeft zelfmoord gepleegd door uit de vierde verdie ping van de gevangenis aan den pompstationsweg te Den Haag te springen, zoo meldt het Haagsche Parool. Over de Rijn bij Arn- hem is door manschappen van het derde bataillon Royal Canadian Engineers een groote brug gelegd, welk werk in 5 weken is verricht. Het is een dub bele brug voor neer gaand en opgaand verkeer en zij kan wel 10 jaar mee voor alle verkeer. Op den weg van 's-Her togenbosch naar Eindho ven worden door de geal lieerden reeds een tweetal betonnen bruggen aange legd. Over het in de dui nen bij Waalsdorp aange troffen massagraf, verne men wij nog het volgende. Het massagraf was om geven met een aantal bor den „minengefahr", ten einde de opening zoolang mogelijk open te houden. Van de 53 lijken zijn reeds een aantal geïdentificeerd, Als wraakneming op den aanslag opRauterzijn deze menschen op de Waalsdor- pervlakte neergeschoten. Generaal Mac Arthur heeft medegedeeld dat tegelijkertijd 4 landingen op Rorneo werden uitge voerd. De tegenstand der Japanners was gering, De Prinses Irene- brigade zal in November, 6 maanden na de bevrij ding, afzwaaien. Degenen, die boven de 40 zijn, gaan reeds 1 Juli. De K. L. M, zal den dienst NederlandEnge land met twee vliegtuigen onderhouden. De News-Chronicle meldt dat honderden kerk klokken, waaronder zeer oude en kunstvolle, op een smelterij te Wilhelmsburg bij Hamburg zijn gevon den. Het is de bedoeling van 't Ned. leger dat uit 200.000 man zal be staan, er 150.000 naar het verre Oosten te zenden tegen Japan, de rest ad 50.000 blijven hierin hoofd zaak voor de bezetting van Duitschland. Men schat het aantal vrijwilligers op 120.000. De rest wordt gerecruteerd uit de jongste jaarklasse. (H-N,) o.i. een zeer juist standpunt! Het is thans mogelijk gebleken, 't melkrantsoen voor de kinderen geboren in 1943 en daarna tever- hoogen tot 7 liter per week. Naar wij vernemen van de zijde van het Rijks bureau voor de metaal verwerkende industrien, worden door de het Rijks bureau op het oogenblik onderhandelingengevoerd over den aankoop van een partij fietsen en fietsonder- deelen in Engeland. Het gaat hier om aan zienlijke hoeveelheden die een wezenlijke bijdrage zullen kunnen vormen tot de oplossing van den fietsennood. In tegenstelling tot de berichten van eenige da gen geleden, waarin het heette, dat de Russen een verkoold lijk gevonden hadden, dat bijna zeker dat van Hitler was, ver klaarde maarschalk Zu- kowop een internationale persconferentie, dat er tot nu toe geen enkel lijk als dat van Hitier geidentifi- ceerd kon worden. Bij Kon. Besluit is be paald, dat in het jaar 1945 de eindexamens der gym nasia, Hoogere Burgerscho len en Kweekscholen niet zullen ^worden afgenomen, terwijl toch, behoudens goedkeuring der leeraren, het diploma zal worden uit gereikt. DE ECHO VAN HET ZUIDEN Hoofdredacteur Uitgever: JAN HELEN Redacteur J. A. A. VAN DEN DUNGEN Abonnementsprijs 1 5 cent per week f 1.95 per kwartaal Drukker: WaalwIJksche Stoomdrukkerij Antoon Tlelen Kennummer 2483 Ook het' Rode Kruis hoefde niet stil te zitten. Dokter Leng let bezocht Maandag met een koerier de doktoren om hen op de hoogte te stellen, waarna de mannen van het Rode Kruis per auto het meegebrachte mate riaal, 33 prachtig voorziene kis ten, op de plaats van bestem ming brachten, zodat iedere dokter in het Land van Heus den en Altena 3 grote kisten prima genees- en verbandmid delen tot zijn beschikking kreeg. Een koerier van het Rode Kruis begaf zich op pad om de via het Informatie-bureau binnengeko men post door te geven. De Rode Kruis-colonne maakte zich bovendien zeer verdienstelijk door bij de distributie der le vensmiddelen enkele mannetjes bij iedere uitreikpiaats te posten om de orde te handhaven en flauwvallenden e.d. behulpzaam te zijn. Dr. Lenglet en Dr. Koekoek bespraken met de doktoren ter plaatse de algemene gezond heidstoestand, die over het ge heel nogal meeviel. Wel waren l er een aantal typhusgevallen, waaronder ook eenige met doo- delijke afloop en het bleek noo- dig, na een bezoek aan het nood-ziekenhuis in Werkendam en de barakken, voor deze in stellingen extra rantsoenen ter beschikking te stellen. Daar voor typhuspatienten speciaal getrainde verpleegsters noodig zijn, en deze ter plaatse of in de omtrek niet aanwezig waren, maakte Dr. Lenglet een reisje naar Utrecht om daar 3 of 4 van deze dringend noodzakelijke verpleegsters te charteren. De grootste handicap bij de bestrij ding van de typhus is wel, dat I er in het geheele Land van I Heusden en Altena geen be- I hoorlijk gelegenheid was om be- I smettingsvrij water te leveren, er is geen leidingwater, er is geen electricit'eit, gas of kolen, zodat het putwater ook niet ge kookt kan worden. Daarom heeft de Hulpverleening direct plannen gemaakt om kolen en petroleum naar het Land van Heusden en Altena te krijgen. Op dit' moment zijn deze plan nen waarschijnlijk al gedeelte- lijk of geheel ten uitvoer ge legd, want op het moment dat we dit schrijven, zijn reeds een I partij kolen, benzine, petroleum en ruwe olie toegezegd, die van uit Den Bosch verladen zullen worden. Op dezelfde Maandagmorgen van de 14e Mei maakte de tech nische commissie van de Hulp verleening Nederland, Afd. Langstraat, daartoe met speciale passen van de O.D. gemachtigd, een studietocht naar de verschil lende plaatsen ook in het nog verboden gebied. Het was de be doeling van deze Commissie, die onder leiding staat van archi tect' J. Huysmans, een overzicht te krijgen voor de wederop- bouwplannen en aldus in staat te zijn de woningen in de ver woeste gebieden, zoodra dit eenigszins mogelijk is, weer be woonbaar te maken. Men is thans bezig deze plannen uit te jwerken, doch de wederopbouw al aanmerkelijk meer tijd en rbeid vergen dan oorspronke- ijk gedacht was, aangezien de 'invang der vernieling, vooral n sommige plaatsen, alle ver achtingen ver heeft' overtrof- en. Een beknopt overzicht' van [de algemeene toestand moge hier volgen, al zal het begrijpe lijkerwijs onmogelijk zijn daar bij in details t'e treden. Het zwaarst getroffen zijn Dussen, Hank, Drongelen, Meeuwen, Eethen en Almkerk. Overal zijn schuurdeuren, kozij nen e.d. weggenomen en door de Duitschers gebruikt bij het bouwen van de dijkstellingen aan de Maas, waar zij met het oog op het' comfort ook ledi- jkant'en, fauteuils, keukenuitzet- ten en ander meubilair en ge- ief in hebben gesleept. Deze duitschers schijnen nog tot de laatste dag aan een overwin- [ning geloofd te hebben, want et heele land door staat het, instens op iedere honderd eter, op schuren en huizen vol iet Duitsche slagzinnen, die ijna alle het' woordje „Sieg" ^vatten, zooals b.v.: „Mit den ührer zum Sieg'', „Sieg oder iberien", „Am ende steht der [Deutsche Sieg", „Glauben, ampfen, Siegen", „Deutsche erzen werden Siegen", „Rache unsre zerstörte Heimat". Blijkbaar heeft deze keer de eproefde methode Coué tóch efaald! De boeren zijn bezig eze uitgediende spreuken on er te teren, of ze laten ze ter Jierinnering staan. Dussen en Hank zijn er waar schijnlijk wel het ergst aan toe. Overal liggen boomen over de weg als versperring en treft men doode paarden aan. In Dussen heeft geen boer een paard meer, want die niet door de Duitschers zijn meegenomen, zijn van hon ger gestorven. In de omgeving staat veel water en Dussen zelf is voor 80 °/o onbewoonbaar, terwijl men gerust' kan zeggen, dat 60% van de plaats geheel zal moeten worden gesloopt. Dussen binnen is geheel afge- stookt, de kerk is weg en het mooie kasteeltje, dat' als Raad huis zou worden ingericht heeft' wel 1000 treffers gehad. Het ziet er hier wel heel erg troosteloos uit. Alle inventaris is weg, ge stolen of vernield. Zoo werden de kleeren b.v gebruikt door de Duitschers om er stroopoppen mee aan te kleeden, die zij in de verschansingen ter mislei ding der Engelsche waarnemers opstelden bij imitatie-kanonnen met houten loopen. In de ver woeste huizen groeit het' gras op het tapijt en in de kapotte lampen hebben de vogeltjes hun nestje gebouwd. Van Drongelen en Meeuwen staan nog slechts enkele huizen overeind. Ook Eethen is zeer zwaar beschadigd, maar is nog te herstellen. In Genderen heeft vooral het huisraad veel gele den, omdat dit door de Duit schers was bnitengesmeten en daar de invloed van weer en wind heeft ondergaan. Ook rond Almkerk, waar de kerk en de watertoren zijn opgeblazen staat veel water en men is druk bezig dit weg te pompen. In de Bies- bosch, die evenals de Merwede en de Waal door de gezonken en hooggezette schepen, op een schepenkerkhof lijkt, zijn ont zettend veel boerderijen platge brand. In Werkendam zijn zoo wel de Hervormde als de Ge reformeerde kerk weg, terwijl het opblazen van de grote mo len, aldaar naar men zegt de hoogste van Brabant, een uit werking heeft gehad als van een V 1. Door deze omvangrijke ver woestingen zal de evacuatie nog een probleem van groote moei lijkheid worden, doch ook dat is er om met vereende krachten overwonnen te worden en de organisatie van de Hulpverlee ning heeft bewezen voor geen kleinigheden uit de weg te gaan. Om de werkzaamheden vlot te doen verloopen en alles vanuit één centraal punt te kunnen re gelen, werd in Werkendam een tijdelijk kantoor en informatie bureau gevestigd, dat onder de hoede stond van den heer Jan sen uit Kaatsheuvel en druk werd bezocht. Doordat de mee gekomen helpers nogal gevari eerd waren en afkomstig uit ver schillende plaatsen in de Lang straat, kon meestal op de ge stelde vragen een bevredigend antwoord worden geggeven. Er kwamen hier talrijke bedankjes binnen en vele gaven voorzien van naamkaartjes, alsmede alle mogelijke verzoeken, want men scheen ons voor almachtig te houden en we maakten er op nieuw dat onbeschrijfelijke be- vrijdingsgevoel mee. Zoo kwam men vragen om een vergunning voor een paard of een wagen, verlof voor dit' en een pas voor dat, wanneer er weer licht en waterleiding kwam, enz. Ook werd er het volgende bièefje door een onbekende afzenöir in de bus gestopt: Mijnheer Smelt', bij U zal een persoon ver schijnen over 1 rantsoen van zijn dochter deze is over de Maas gevlucht voor haar-knip- pen. Bedoelde „persoon" is echter nooit komen opdagen om het rantsoen van zijn voortvluchtige dochter op te halen, die om zeer begrijpelijkij redenen, bang was voor haar vrouwelijk hoofd siersel Alle voorraden levensmid delen en andere artikelen kon den, doordat de Regeering voor de betaling zorg draagt, geheel gratis ter beschikking worden gesteld. Als blijk van erken telijkheid zette Werkendam een plaatselijke collecte op touw ten bate van de nabestaanden der oorlogsslachtoffers en in totaal bracht de collectebus een bedrag van 7800.op. Hier van werd 1000.afgestaan aan de afd. Waaalwijk van het Nederl. Roode Kruis. De Ned. Binnenl. Strijdkrach ten lieten zich niet onbetuigd en zoo werden in Veen alle N.S.B.- ers in een schuur gestopt, waar ze voor een groot portret van H. M. de Koningin een uur lang „Oranje boven" en andere Va- derlandsche liederen moesten zingen. Diverse „parades" wer den afgenomen en er werd ook Onze Officieren in Krijgsgevangenschap. De overste A. J. E. Mathon te 's Bosch, Cdt. van het 2e Regt. Huzaren Motorrijders is, evenals bijna al zijn collega's, uit Duitsche krijgsgevangenschap teruggekeerd. Wij troffen hem aan op de weke- lijksche persconferentie bij den Mi litairen Commissaris van 's Bosch, majoor Thomas, op wiens verzoek hij graag bereid was ons een en ander van zijn ervaringen te ver tellen. Het zou ons te ver voeren, het geheele relaas hier in finesses weer te geven: De ervaringen van de officieren zijn over het alge meen niet van tragischen aard, al werden zij in de meeste gevallen niet als officieren behandeld en hadden zij duizenden geniepige plagerijen te doorstaan. Wij waren wel in goed gezelschap, want naast Overste Mathon, die een der eer ste is geweest, die het binnen- landsch verzet op het ondergrond- sche front in groot verband gezien en gebracht heeft, zat tegenover hem onze collega Jan van de Wijngaard, die in de kringen der illegaliteit vermaardheid verwierf door zijn verbazingwekkende han digheid met den morse-sleutel: vooral in de weken, voorafgaande de bevrijding, heeft Jan van de Wijngaard zoo ongeveer perma nent achter zijn toestel gezeten en is hij practisch niet uit de lucht geweest en dat in een tijd, dat het granaten regende, onder de meest moeilijke omstandigheden, te mid den van moffenzenders, waardoor de minste onvoorzichtigheid fataal geweest zou zijn. Zij hebben ons iets verteld van den opbouw der illegaliteit, daarbij gesteund door Majoor Thomas, die zijn sporen op dit gebied ruimschoots verdiend heeft. Dit ter inleiding. Wat de krijgsgevangenschap der officieren betreft, zullen de mees ten zich wel herinneren, hoe het voorspel dat daartoe leidde, zich ontwikkelde. Hoe onze officieren vertrouwden op het woord van ge neraal Christiansen, een officier van de Wehrmacht, en op de ge raffineerde richtlijnen, die in die dagen in de kranten verschenen. Het vertrouwen werd volkomen beschaamd. De retourkaartjes kon men weggooien en ondanks alle beloften en heilige verzekeringen, werden de officieren die zich ge meld hadden, in krijgsgevangen schap afgevoerd. Dit is wel de groote stoot geweest, dat ons volk de Duitschers niet meer vertrouw de. Het eerste kamp werd na een beroerde reis opgeslagen in Lang- wasser, Neurenberg, waar men tot Augustus verbleef. Zoowel lege ring als voeding waren hier slecht. In Augustus ging men naar Sta- nislau. Daar was het aanmerkelijk beter en kreeg men volop gelegen heid tot sport, studie en ontspan ning. Hier organiseerden zich ook dö diverse groepen, waarvan de „reisvereeniging" wel de meeste vermaardheid verwierf. De leden hiervan, waren er doorloopend op uit, pogingen tot ontsnapping te wagen, waarbij zij door de ande ren gesteund werd met donaties in den vorm van cigaretten enz. als onontbeerlijke omkoopmidde len. Radio-onderdeelen werden bin nengesmokkeld, met gevolg, dat men binnen korten tijd niet minder dan zeven radio's bedrijfsklaar had. Een hiervan werd later door de S.S. in beslag genomen. Deze luidjes kwamen zoo nu en dan een extra-huiszoeking doen. De be wakers, leden van de weermacht, wilden ook wel eens een goede beurt maken en wisten dat er nog verschillende radiotoestellen moes ten zijn. Zij konden ze echter niet vinden. Daarom boden zij zelfs een bedrag aan de krijgsgevangenen, als zij een radio-toestel zoo op wilden stellen, dat zij het vinden konden. Dan konden zij op die manier ten minste ook eens met een bewijs van him activiteit bij de! S.S. aankomen en aantoonen, dat zij voor haar niet behoefden onder te doen. Majoor Thomas deelde nog mede, dat men van hier getracht had ook een zendinstallatie Stanis- lau binnen te smokkelen. Men is er echter niet verder mee kunnen komen dan Warschau. Toen de Russische legers kwa men opdringen, verhuisde men in Januari 1944 naar Neu Branden burg ten noorden van Berlijn. Hier heeft men een paar slechte laatste maanden doorgemaakt, doordat de welkome voedselpakketten achter wege bleven. Ook het kamp was slecht: in feite een afgekeurd Rus sisch soldatenkamp. In den nacht van 27 op 28 April kwam einde lijk de bevrijding. De houding van de Russen was uitermate correct en vriendelijk en zij hebben met alles geholpen. Op 24 Mei werd men in auto's naar de demarcatie lijn gebracht, vanwaar de reis via Glanerburg naar Holland ging. positief van hun aanwezigheid gebruik gemaakt doordat' men ze liet helpen bij het' lossen der wagens. de held van de Langstraat. o Nu we Jan de Rooij in ons vorig nummer geëerd hebben, moeten we toch ook denken aan die andere, die aan deze zijde van de Maas het door Jan de Rooij uitgezondene opving. In het Oude Raadhuis t'e Ca- p-lle zat Dick Vlemming welke het door Jan de Rooij in code meegedeelde opving. En diezelf de morgen dat Dick Vlemming opving: „Weest paraat" met daarna opgave dat 16.000 Duit schers in het Land van Altena waren binnen gekomen en Jan de Rooij de positie der Duitsche stellingen opgaf, toen kwam er een VI aan knetteren en viel met een donderende klap op het oude Raadhuis van Capelle. Dick Vlemming was zwaar ge wond, doch boven alle pijn en ellende dacht hij aan zijn plicht; en toen hij uitgegraven was, had hij een schrift in zijn vuis ten geklemd, en hij hij riep breng dit onmiddellijk naar den Kapitein Als Dick Vlemming, welke nog steeds verpleegd wordt in het ziekenhuis in Tilburg, deze tegenwoordigheid van geest niet gehad had, dan was het voor de Langstraat té laat geweest. Joep Naninck, namens de Oud-Illegale Werkers van de Lang straat. Geen noodgemeenteraad De heer H. Mannaerti te Tilburg, die aangezocht was tot vertrouwensman voor het maken van een voordracht voor het College van kiesmannen voorden nood-gemeenteraad heeft voor deze eer bedankt, wijl hij van oordeel is, dat het besluit tot instelling van tijdelijke gemeente raden. hetwelk klaarblijkelijk bedoeld was om èen tusschen- phase te overbruggen, in het thans ingetreden stadium, waarin geheel Nederland bevrijd is. zijn reden van bestaan verloren heeft. Maandenlang hebben we hier in het Zuiden het trommelvuur hoo- ren razen en de granaten hooren suizen naar den noordelijken oever van de Maas. We. heben ons vaak gerealiseerd, dat het daar aan de overzijde een hel moet zijn ge weest. Wij zagen 's avonds bran den aan den horizon en hoorden van evacuaties en Duitsche gru weldaden. Thans is het boek der ellende van de eilanden tusschen de groote rivieren voor ons open gegaan. Bij Andel steken wij langs de resten der Duitsche versterkingen óver naar een eiland, dat wij eens gekend hebben als een weelderig bloeienden tuin, maar dat wij voor het grootste deel terug vinden als een ruwe wildernis. Vanaf den hoogen steilen dijk kijken wij tus schen Andel en Woudrichem neer op een landschap, dat nog weifelt tusschen water en land. Vrijwel den geheelen noordelijken hoek van het Land van Heusden en Altena was door de Duitschers aan het water prijs gegeven. De gemalen, die de polders moesten droog houden, zijn gesprongen en slechts langzaam trekt het water thans af. Groote oppervlakten van dit rijke kleiland zijn dit jaar voor de cultuur verloren. Over een smallen polderweg, die leidt langs landerijen, waar het groen van het wilde gras speelt met het felle rood van de papavers en het harde geel van de boter bloemen, bereiken wij Dussen. Ook dit dorp kon in de Betuwe liggen. Hier zijn geen huizen, die onbe schadigd bleven en slechts weini ge, die nog voor bewoning geschikt gemaakt zullen kunnen worden. Van het mooie oude raadhuis von den wij letterlijk niets terug dan een woeste vlakte, waarvoor als een grafsteen het kleurige gemeen tewapen gelegd was. De kerk bracht het er niet beter af. Ook het trotsche historische monument: het kasteel, waaraan jaren geres taureerd werd, is heel zwaar ge troffen. De Duitschers hadden zich in dit gebouw genesteld cn dien tengevolge was het een mikpunt voor de geallieerde artillerie. Het gebouw is uiterst zwaar getroffen, zoowel inwendig als uitwendig. De naar het Zuiden gerichte gevel is zoo goed als geheel weggescho ten, evenals een deel van het dak. Het is nog niet te zeggen in hoe verre dit monument voor herstel in aanmerking kan komen, daar men er door de aanwezigheid van truc- mijnen nog geen onderzoek heeft kunnen instellen. Maar de graad der verwoesting stijgt nog steeds naarmate wij van Dussen uit naar het Oosten rijden. Het dorp Meeuwen is zoo onge veer met den grond gelijk gemaakt en van Drongelen kan gezegd wor den, dat het letterlijk is wegge vaagd. Beter zijn er Eethen en Genderen aan toe, hoewel ook hier de schade zeer ernstig is. Verder op verdwijnen de sporen van den oorlog evenwel geleidelijk. Het land is er weer bebouwd en er staan weer koeien in de weiden. Bij Aalburg beklimmen wij weer den dijk. De dorpen, die hier lig gen hebben minder schade, maar deze is toch zeer aanzienlijk. Van hieruit zien we over het water naar het groene bosch van Neder- hemert, waarin het oude kasteel als een fakkel is weggebrand, een lot, dat gelukkig aan het meer noordelijk gelegen slot Loevestein is bespaard gebleven. Op de ruines van dit treurende en woeste eiland zien wij overal nog de waanzinnige denkbeelden van de fanatici, die verantwoorde lijk zijn voor deze verwoesting. „Lasst Sie nur trommeln, Mit Pan zer an kommen, Wir bleiben im Loch und Siegen doch", „Mauern brechen, Deutsche Herzen nicht", ,,Wir glauben an Hitler und an den Deutschen Sieg", en meer van dat fraais is er te lezen op alle muren, die nog overeind staan. En ergens anders heet het machteloos, brallend en hysterisch: „Und wir siegen doch". En als wij even later door de nachtelijke Betuwe rijden en de ruines der boerderijen als zwarte spoken voor ons zien oprijzen, dan moeten wij even denken: ge hebt gelijk gekregen: „gesiegt" hebt ge inderdaad, want vernietiging en af braak stonden in Uw vaan. A. A.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1945 | | pagina 1