|KAN HET NIET VLUGGER
WAALWIJKSCHE EN LANGSTRAATSCHE COURANT
ZIET HET NOORDEN
HET ZUIDEN GOED?
22 JUNI 1945
e-
an
en
»g
ns
)0
Losse nummers 10 cent
68e JAARGANG No. 37
IET DE BERECHTING VAN LANDVERRADERS?
ONTEVREDENHEID,
VERTROUWEN,
DEMOCRATIE.
OUD ILLEGALE WER
KERS SLAAN ALARM.
MACHT EN
AANWENDSEL.
troffen ónder
DE ECHO VAN HET ZUIDEN
Hoofdradacteur Uitgever JAN TIELEN
Redacteur J. A. A. VAN DEN DUNGEN
Abonnementsprijs 1 5 cent per week I 1.95 per kwartaal
DrukkerWaalwijksche Stoomdrukkerij Antoon Tlelen
Kennummer 2483
De berechting van landver-
aders duurt te lang. Als het
boo voort blijft gaan, zitten we
a jaren nog met den nasleep
an duizenden geïnterneerden,
ie op hun welverdiende straf
./achten. De samenstelling van
de tribunalen schijnt vele moei
lijkheden op t'e leveren. Men
kan er de geschikte menschen
niet voor vinden. Ze zijn er wel,
maar velen leenen zich liever
liet voor een functie, waarop
:ij, bij de uitoefening ervan
zeel critiek vreezen, omdat het
fribunaalbesluit te weinig hou
vast' biedt voor een uniforme
ïitoefening van het recht. Intus.
;chen zitten we hier met een
oestand, die weinig benijdens
waardig is. Zoo nu en dan hoo-
en we Sporadisch een uitspraak
ran enkele lichtere gevallen.
Er zit geen vaart in. En dit is
och eerste vereischte. We moe
iten deze onverkwikkelijke aan
gelegenheden zoo spoedig mo
gelijk aan kant hebben, want
ïiemand loopt graag lang te
oop met' iets dat hem niet siert.
Vooral is het van belang, dat
ie grootste deugnieten direct
i'oor het' gerecht gebracht wor
den. Of is men daar soms hui
verig van Als de groote bazen
lerecht zijn en hun verdiende
straf ondergaan, zou dit voor
het volk, reeds een aanmerke
lijke bevrediging beteekenen.
En men moet in zijn oordeel
vooral niet te zacht' zijn. Bij
een poging tot ontzetting van
en SS-kamp in Westerbork,
werden tientallen leden der
Binnenlandsche Strijdkrachten
gedood of gewond. Bij een po
ging tot bevrijding van Mussert
en Blokzijl, Sneuvelde ook een
;id van de B.S. Heeft er in de
bezettingsjaren niet genoeg
kostbaar Nederlandsch bloed
r gevloeid, door het verraad van
de nazi-knechten Is de maat
dan nu nog niet vol en moeten
er zelfs na onze bevrijding nog
goede Nederlanders vallen, door
toedoen van een zoodje land
verraders. Strenge bewaking,
niet alleen in de gevangenissen,
maar ook in de kampen. Geen
gelegenheid geven tot luieren
en zonnebaden. Geen tooneel-
uit'voeringen in kampen als 't u
blieft, evenmin als radio-uitzen
dingen over de houding en de
mentaliteit der S.S. heeren in
't kamp te OldenbroekLaat ze
desnoods acht uur per dag mar-
cheeren, als men niets beters
voor hen te doen heeft. Als men
nog niet wist, welken prijs men
dit gespuis voor hun euvelda
den moest laten betalen, dan zal
men het t'och zeker wel weten,
na deze overvallen. Maar er
moet haast mee gemaakt wor
den. De rekening dient zoo spoe
dig mogelijk vereffend en dat
wel in volledige openbaarheid.
In Frankrijk kan men het vlug
ger oplossen. België kent reeds
duizenden veroordeelden. In
Noorwegen zagen we Quisling
reeds voor het gerecht. Waarom
moeten wij dan weer achteraan
komen
Het volk heeft zijn handen
aan de moffen-knechten geluk
kig niet bevuild. Het heeft den
juisten weg gekozen, omdat het
wist, dat' ook hier het recht zijn
loop moet hebben. Bij het ver
nemen van de overvallen op
kampen en gevangenissen, de
gelukte pogingen tot' zelfmoord
van vooraanstaande landverra
ders enz. was men echter ten
zeerste verontwaardigd. Deze
dingen moeten niet kunnen
voorkomen. Men weet nu een
maal toch wel, wat voor viëesch
men in de kuip heeft. Zij zullen
echter alleen voorkomen kun
nen worden, als terstond, snel,
krachtig en afdoende het recht
in werking treedt.
Zoo als de zaken nu gaan,
wekt men groote ontvredenheid.
Er heerscht nog steeds veel
ontevredenheid. Dat is niet zoo
onverklaarbaar, want met een
loop dingen is het nog lang
niet voor elkaar. In veel geval-
en is dat niet mogelijk, omdat
iet gewoon niet anders kan. We
zijn nu eenmaal als een beroofd
ïn berooid volk uit dezen oorlog
gekomen en we hebben te roei-
en met de zeer gebrekkige rie-
frien, die men ons gelaten heeft'.
En we mogen ervan overtuigd
zijn, dat vele hooggeplaatste
j personen en ambtenaren, die het
ifbeste met ons volk voor heb
ben, zich uitsloven en doen
watze kunnen^ maar ook zij
zien zich op allerlei wijzen ge-
ïandicapt en gekortwiekt, zoo-
lat ze ook niet kunnen berei-
cen wat ze zouden willen. Het
enige verwijt, dat hier te ma
ten valt, is dat er een betere en
ioeltreffender voorlichting kon.
zijn; een voorlichting die niet
ichter de feiten aanloopt en zoo-
loende als mosterd na den maal-
ijd komt', maar een vrijwillige
en tijdige voorlichting van over
heidswege, waardoor de men
schen kunnen beseffen welke
moeilijkheden dikwijls in deri
weg staan en waardoor de on
tevredenheid niet zoo gauw
een: kans zal krijgen.
We hoeven geen bronnen van
ontevredenheid op te noemen,
want men vindt ze op alle mo
gelijk gebied. Het zijn veelal
moeilijkheden uit het leven ven
iederen dag. Zo begrijpt de man
niet, waarom er zoo sporadisch
een tabaksbon wordt aangewe
zen, terwijl al maanden geleden
via de radio, dus „officieel"
was aangekondigd, dat er door
de regeering zooveel tabak was
aangekocht en gedeeltelijk ook
al naar Nederland verscheept/'
En moeten wij «er ons eigenlijk
liet over verwonderen, dat onze
mannen^nog zoo netjes gladge
schoren rondloopen, terwijl
scheerzeep plus scheermesjes
toch dingen zijn, die tot het tra-
iitioneele „grijze verleden'' zijn
gaan behooren En dan hooren
We weer een verhaal van een
Umburgschen boer, die zijn door
ie Duitschers gestolen paard
aan de andere zijde van de grens
zag loopen en, toen hij zijn
hgendom daar terug wilde ha
len, door de" geallieerde bezefting
wegens diefstal in een Duitsch
cachot werd opgeborgen. En de
geëvacueerde Noord-Limbur
gers, die thuis zijn teruggekeerd
sn daar niets, maar dan ook
nets meer vinden dan een on
bewoonbaar huis en weten, dat
uin bezit' een eindje verder op
ïuitsch gebied nog voor een
root deel te vinden is, kunnen
ij hun havelooze puinhoopen
llijven zitten, omdat ze mach
loos staan, als ze hun eigen
spullen willen terughalen. Een
minister zelf.officieeier kan
het toch wel niet heeft ver
klaard. dat onze Diesseltreinen
dank zij de bezetting thans
in Roemenië loópen en dat we
er dank zij de bevrijding
wel niets van zullen terug zien.
Zoodat men alles bijeen tot' de
conclusie komt, dat' de Duit
schers, dank zij hun op ons toe
gepaste roofpolit'iek, op het
ogenblik een beter leventje heb
ben dan wijzelf, ten koste van
onze armoede.
Zeker onze bondgenooten
doen ontzettend veel en wij
kunnen hen nooit dankbaar ge
noeg zijnlaat ons dat toch
nooit vergeten -voor wat zij
tenkoste van ontzettende offers
weergegeven hebben: de on
schatbare en onbetaalbare vrij
heid, die ons per slot van re
kening meer waard is, ook in
armoede, dan het beste en rijk
ste leventje in slavernij genoten.
Maar we meenen, dat het toch
geen teken van ondankbaarheid
is, als we zeggen, dat ze nog
veel meer moeten doen en dat
we nog andere dingen van hen
mogen verwachten. Beseft men
in Engeland en Amerika wel
ten volle wat wij in die vijf
jaar geleden hebben, hoe wij
behandeld en op alle gebied uit
gemergeld zijn Zeker, zij heb
ben gegruwd, toen zij de con
centratiekampen betraden; het
was ongetwijfeld een openba
ring voor hen van een huive
ringwekkende soort. Maar is
daarmee tevens ook gezegd, dat
zij daardoor ook een volledig
begrip hebben gekregen van
de manier, waarop wij syste
matisch jaar in jaar uit, tot
havelooze schooiers zijn gede
gradeerd en hoe hier alles,
maar dan ook alles is wegge
sleept naar de „Heimat", waar
ze er nu nog van profileeren
Dat is hoe schoon de geste
ook is niet goed te maken
met èèn of tien zelfs honderd
voedselschepen, want dat heeft
iets weg van een bedeling. Het'
kwaad moet in het hart worden
aangepakt: onze welvaart is
naar Duitschland gegaan en
daar waarschijnlijk voor een
groot' gedeelte al in rook op
gegaan; maar voorzover ze er
nog aanwezig is, is het slechts
billijk, dat ze ons van daaruit
ook weer wordt teruggegeven.
Dit alles we hoeven de
lijst waarlijk niet langer te ma
ken, want' het zou een einde
loze reeks worden zijn zoo
de moeilijkheden, die wij onder
vinden; waar we ons over ver
wonderen, dat ze soms op zoo'n
geheimzinnige en vaak eigen
aardige wijze worden opgelost,
en dikwijls ook niet worden
opgelost; en die ons dikwijls
Het is nog niet alles koek en
ei in ons bevrijde Nederland.
Het gaat nog lang niet, zooals
het feitelijk wel gaan moet en
zooals wij ons altijd hadden
voorgesteld, dat het gaan zou,
als we maar eenmaal bevrijd
zijn. De Nederlanders kankeren
graag. Daar staan ze voor be
kend, maar niemand zal durven
ontkennen, dat ze in dezen tijd
geen reden tot kankeren heb
ben. We moeten feitelijk zoo
spoedig mogelijk terug naar
normale verhoudingen. Terug
naar de volksvertegenwoordi
ging, zoodat wij gelegenheid
krijgen via ohze afgevaardig
den, onze grieven en wenschen
en verlangens kenbaar t'e ma
ken.
De Oud-illegale werkers heb
ben terecht alarm gemaakt. Zij
hebben dat gedaan op een
grootscheepsche wijze. Een mas
sa-vergadering in 's Bosch ge
volgd door een marsch naar het
Militair Gezag, om daar het
manifest aan te bieden. Het was
jammer dat daar niemand aan
wezig was, om het manifest
in ontvangst t'e nemen. Maar
dubbel jammer is het, dat de
oud-illegalen niet wat flinker
voor den dag zijn gekomen. Zij
hebben hun eischen gesteld
weliswaar: zuivering van hoog
tot' laag, economische zuivering,
weg met de bureaucratie, enz.,
maar dat neemt niet weg, dat
zij naar onze meening toch
te weinig positief waren. Cor
van Hooft sprak «over ,,De ei
schen der illegaliteit". Zijn
rede was bepaald teleurstellend
en hij verzuimde de middelen
te noemen, waarmede de oud
illegalen hun - eischen kracht
kunnen bijzetten. Daar komt
nog bij, dat de oud-illegalen
te veel over hun eigen strijd
spraken en over de tegenwer
king die zij van alle zijden on
dervinden, hetgeen trouwens
ook in het manifest tot uiting
komt. Zij moeten echter niet
vergeten, dat het geheele Ne-
derlandsche volk met dezelfde
moeilijkheden te kampen heeft
en dat iedereen klaagt, en niet
zonder reden, óver machtswel
lust, willekeur, bureaucratie,
corruptie, enz. Naar onze mee
ning ware het daarom beter ge
weest, als zij wat meer positief
voor den dag waren gekomen
en zich, op de eerste plaats,
tot spreekbuis hadden gemaakt
van het geheele Nederlandsche
volk,
Wij betreuren het dat het zoo
^eloopen is. Wij kunnen slechts
hopen, dat het manifest de lei
dende kringen heeft wakker ge
schud en doen inzien dat men
op den verkeerden weg is. Er
moet inderdaad verandering
komen. Zoo spoedig mogelijk.
Wij betwijfelen echter of een
bijeenkomst' als die van Zater
dag daartoe den stoot zal kun
nen geven.
Gedurende verschillende jaren
verzamelde een landbouwer te
Zwaaqdijk op onopvallende wijze
wapenen, munitie en radiotoestel
len die door de RAF op zijn land
werden uitgeworpen. Hij bracht
dat alles regelmatig per tarwe-
schip naar Amsterdam en Haar
lem, alwaar hij den voorraad aan
de binnenlandsche strijdkrachten
overhandigde.
tot een ergernis worden en een
bron von ontvredenheid, waar
uit een wantrouwen groeit; een
wantrouwen tegen al wat boven
ons staat en de overheid uit
maakt; een wantrouwen dat'
door kwaadwillende politieke-
lingen maar al te gerfiakkelijk
misbruikt kan worden.
En dat vertrouwen tusschen
bevolking en overheid is. juist
zoo'n onmisbaar element in een
goed-fuctioneerende maatschap
pij, het is in feite het cement
waarmee al het overige opge
bouwd en aan elkaar gevoegd
moet worden, wil er iets dege
lijks voor den dag kunnen ko
men. Daarom zal het noodig
zijn, dat de nieuwe regeering
zoo spoedig mogelijk zorgt' voor
het herstel der normale demo
cratische verhoudingen. Het
volk, dat thans niet weet, waar
aan en waaraf, waarheen en
waartoe, moet zijn wenschen
en verlangens, grieven en
klachten kunnen uiten in het
openbaar en gezamenlijk en
en dat kan alleen via de demo
cratische vertegenwoordigende
lichamen, zooals de gemeente
raden, niet een surrogaat ge
meenteraad zooals nu tot stand
dreigt' te komen, de provinciale
staten en het parlement. Dan.
kan het volk zich uitspreken en
dan weet het, dat het weer mee
t'e spreken heeft en dan zal er
zeker heel wat' ontevredenheid
weggenomen worden, die nu
nergens geloosd kan worden en
daarom tot een kanker dreigt
te worden.
Raad voor Maatschappelijke
Wederopbouw, Langstraat.
COLLECTE VOOR
POLITIEKE GEVANGENEN
Op initiatief van de G.O.I. W.N.,
Gemeenschap Oud-Elligale wer
kers Nederland zal in de 3 Zui
delijke Provincies, plus een ge
deelte van Gelderland, een col
lecte gehouden ten bate der po
litieke gevangenen.
Limburgers,Brabanders, Zeeu
wen en Gelderlanders bedenk
deze collecte ruimschoots. Uw
geld wordt aangewend óm de
landgenooten, die het ergste ver
duurden, een waardige ontvangst
te bereiden.
Wij beschouwen dit werk als
een eereplicht en het aflossen
van een eereschuld in het kader
van het groote werk van hulp
verleening, dat zich in velerlei
vormen door geheel het land ma
nifesteert en in zijn opofferende
naastenliefde een !\popvol teeken
is voor de wedergeboorte van
Nederland.
Men herinnert' zich misschien
het artikel „Opbouw" in ons
nummer van 8 December van
het vorig jaar. Wij lieten daar
in tot uiting komen, dat wij
naast materieelen opbouw,
groote behoefte hebben aan op
bouw van onze zoo zeer ge
teisterde moreele en geestelijke
waarden. Vooral ook voor on
ze jeugd, omdat de tijd „waar
in het plicht was tegen het ge
zag in te gaan, nu voorbij is,
en dat' we nu weer leven onder
een wettig gezag, waaraan we
volgens ons geweten te gehoor
zamen hebben".
Op een of andere wijze is dit
nummer in „verkeerde handen"
oeraakt er
bovenstaande titel daarop een
repliek aan in „Onze eigln
krant'', een blad dat toen nog
verspreid werd onder de Neder
landsche arbeiders in Duitsch
land, uitgaande van de Ned.
Arbeiderspers te Amsterdam.
Misschien bewijzen wij dit
blad thans te veel eer, door
daar nog eens op terug te ko
men. Wij willen dit echter doen
omdat ook hier de waarheid de
snelle leugen achterhaald heeft
en het nog Vel eens interessant
is te weten, op wat voor ma
nier men onze jongens in
Duitschland trachtte te vergifti
gen met leugenachtige propa
ganda.
Naar aanleiding van ons ar
tikel dan, wil het blad even
„een paar kleinigheden recht
zetten" en schrijft o.m. als volgt:
Dan de kwestie van de macht.
Volgens het volkerenrecht was
de Duitsche bezetting te ge
hoorzamen (zoo staat het er).
Neen, zegt de regeering in Lon
den, die tusschen haakjes haar
wettigheid nog moet bewijze»,
niét gehoorzamen: saboteeren.
Goed, de jeugd probeert dus te
saboteeren op bevel van Lon
den. Loopt zoo nu en dan tegen
de lamp en moet daarvoor zoo
nu en dan (alsof er niet hon
derden voor niets naar de con
centratiekampen gesleept zijn)
met het leven boeten. Natuur
lijk. („Onze eigen krant" vindt'
die duizenden onschuldige
slachtoffers heel natuurlijk
Thans echter is er een nieuwe
bezetting gekomen. Dié mag
men niet sabotteeren, want die
is volgens Londen wettig.
Dal' de jeugd door deze ophit-
serij lichtelijk uit de koers
raakt, is nogal wiedes. En
wij kunnen ons voorstellen, dat
die jeugd na de orde en rust
(hoe durft men het' schrijven!),
die zij heeft leeren kennen tij
dens de Duitsche bezetting
dewelke te saboteeren was door
haar thans in den chaos die
de bevrijding gebracht heeft, een
beetje kwaad wordt op die be
vrijders ensaboteert! Het
vuurtje vanuit Londen aange
stookt om de jeugd tot verzet
en sabotage aan te zetten, kan
nu eenmaal niet' met een slag
gedoofd worden, zeker niet, als
er geen macht' is, die autoriteit
bezit die jeugd tot gehoorzaam
heid te dwingen.
Wij zullen hierop niet meer
commentaar leveren, dan we
terloops tusschen de regels
door, reeds deden. De feiten
zijn genoegzaam bekend en
„Onze eigen krant" is geen lang
leven meer beschoren geweest,
al heeft zij tot het laatste toe
wel haar uiterste best' gedaan
den weg van haar meesters te
volgen: handig de waarheid
verdraait of er op los gelogen
als het in haar kraam te pas
kwam.
KORTE BERICHTEN.
Fn ons land zijn 40.000 paarden en
90.000 runderen gestolen, terwijl de
veestapel reeds met een derde ver
minderd was; op het oogenblik is
verlof gegeven n20.000 paarden terug
te voeren, en langs de grens zijn
reeds 2344 paarden 941 karren met
tuig van de Duitschers afgenomen
en aan de bevolking overgedragen.
De hoofdstad van Br. Borneo
Broenei is door de geallieerden ver
overd.
Joachim van Ribbentrop; de
minister van buitenlandsche zaken
van Hitier, eerder champagne-reiziger
is in Hamburg gevat.
De regeering heeft onze mijnen
onder staatsbeheer gesteld. Beheer
der is Ir. Chr. Groothof, directeur
der staatsmijnen.
In België zal de socialistische
partij een algemeene staking afkon
digen zoo koning Leopold in het
land terugkeert.
Ook de regeering van den Acker
heeft haar ontslag genomen. De toe
stand ziet er dreigend uit.
Onze regeering zet er alles op,
om de door de Duitschers gestolen
goederen zoo spoedig mogelijk terug
te krijgen, zoowel goederen, tran
sportmiddelen als auto's, schepen
enz. Ook de kölen-aanvoer van
buiten heeft hare volle aandacht.
Spanje zendt troepen naar de
Fransche grens en in Barcelona heeft
men gemanifesteerd tegen de geal
lieerden. De heeren spelen daar aar
dig met vuur. In Frankrijk zelf heeft
dat reeds terugslag ondervonden. De
Spaansche Blauwe divisie die tegen
Rusland vocht, werd door het volk
aangevallen en verschillende slacht
offers vielen.
De Royal Air Force heeft ge
durende den oorlog in Europo 22082
vliegtuigen verloren buiten de reeds
bekend gemaakte verliezen.
De verliezen zijn als volgt samen
gesteld „bombercominand" 9163;
„fightercommand" 3558; tweede tac
tische luchtmacht 2118; „coastal
command', 1439; Middellandsche
en nabije Oosten inbegrepen Domi
nion Squadrons, 5734; „army coo-
perational command" 70. A. A.
Kleine boeren geven geld toe
zij wenschen werkelijke hulp en geen
beloften. De melk levert niet vol
doende op, de graanproductie nog
minder. Zij ontvangen voor aard
appelen b.v. f3.75 en de handelaar
betaalt er f 8.50 voor.
Een boer kocht een veulen voor
LI250, na anderhalf jaar moest hij
het afstaan op taxatie voor f825. De
boer wil helpen en werken voorde
voedsel-voorziening, maar wenscht
dat men oor heeft voor zijn nooden.
De slagers klagen al evenzeer.
In Tilburg op een vergadering werd
berekend dat een gemiddelde slager
thans f 22.in de week verdient
Zij meepden dat verhooging van
vleeschrantsoen mógelijk is, daar er
groote voorraden Amerikaansch
vleesch en blikvleesch ligt opgesla
gen. Men wilde een adres aan de
regeermg zenden om 't rantsoen tot
375 gr. p. persoon en per week te ver-
hoogen. of de winstmarge te ver-
grooten.
In de buurt van Oirschot komt
een grool legerkamp voor 15.000 man
in opleiding voor 't Kon. Ned. leger.
Het zal modern en geriefelijk worden
ingericht.
Onze Koninklijke Marine ver
loor in den oorlog 2 kruisers, 9 tor
pedojagers, 12 onderzeeërs, 3 kanon-
neerbooten en 70 andere oorlogs
vaartuigen.
Koning Leopold van België
heeft verklaard geen afstand te doen
van deu troon. Hij trachj een nieuwe
regeering te vormen.
Schaarsche contacten, welke
tot nu toe slechts mogelijk waren
tusschen Nederlanders uit het
Noorden en.J.andgeppgten Jjif- he-F-
- Zuiden, hebben den indruk ge
wekt, dat er bij de inwoners met
name van de drie pas bevrijde pro
vincies volkomen verkeerde denk
beelden bestaan over den toestand
in het gebied beneden de groote
rivieren.
Dit komt in de eerste plaats tot
uiting, wanneer men te spreken
komt over de voedselvoorziening.
In het Noorden schijnt men te den
ken, dat het in het Zuiden botertje
tot op den bodem is, dat daar
alles bonloos te verkrijgen is of
ten minste zoo overvloedig, dat de
distributie eigenlijk maar een was
sen neus is.
De overigens niet al te veel
Noorderlingen, die op de een of
andere wijze naar het Zuiden we
ten door te dringen, leefden in de
zoete hoop, dat hier vgn alles te
krijgen was. Zij zijn bedrogen uit
gekomen.
Een van de goede eigenschap
pen van den Zuiderling is, dat hij
een groot hart heeft, waaruit ook
de bekende geroemde gastvrijheid
voortspruit; een leger van onder
duikers zou daarvan kunnen ge
tuigen. Dat groote hart heeft ook
gesproken, toen het er om ging
het Noorden te helpen. De actie
Zuid-helpt-Noord is er uit geboren
en men moet daarbij in aanmer
king nemen, dat het veelal van
schamele rantsoenen was, dat iets
afgezonderd werd voor de honge
rende landgenooten, die nog niet
bevrijd waren, maar die men toch
zoo snel mogelijk wilde helpen.
En om eerlijk te zijn: er wordt
in het Zuiden ook gebrek geleden,
zoodat er wel eens stemmen op
gingen, die vroegen of het geen
tijd werd ook eens een actie Zuid-
helpt-Zuid te ondernemen
Dat was niet een kwestie van
misgunnen van goede gaven aan
het Noorden, neen, dat was de
wetenschap, dat het in bepaalde
kringen in het Zuiden ook biter
nijpen kon. Tot aan het oogenblik,
dat het gebied bezuiden de rivie
ren successievelijk bevrijd was,
waren de levensomstandigheden
voor Noord en Zuid vrijwel gelijk.
Het Zuiden heeft denzelfden
druk der bezetting gekend; hef
leefde in dezelfde gevaren; het had
dezelfde terreurmaatregelen van
de moffenbende te vreezen en te
doorstaan, als elk ander deel van
het land. Ook daar werden men
schen weggesleept om voor den
vijand te werken, ook daar werden
razzia's gehouden; ook daar wer
den fietsen en andere vervoermid
delen gestolen; ook daar werden
lijfgoederen gevorderd. Een en
ander onder bedreiging van ge-
weldmaatregelen tegen gijzelaars,
die tot dit doel werden opgepakt.
Maar tot het oogenblik der be
vrijding had men in het Zuiden
meer te verduren, omdat het oor
logsgeweld over het Limburgsche
en Brabantsehe en Zeeuwsche
land trok. Hier was het front,
wekenlang soms. Hier regende het
granaten; hier zijn heele dorpen
van de kaart weggevaagd; hier is
welhaast geen dorp, dat niet ge-
Schonden werd. Want als de oor
logshandelingen niet tot in het
dorp doordrongen, dan werd toch
de kerk verwoest. Overal werd
vee weggesleept; heele dorpen
werden geëvacueerd; maanden
lang waren vele gezinnen zwer
vers, die ronddoolden in eigen
land of in Duitschland, blootge
steld aan bombardementen of weg
gevoerd naar België en Frankrijk.
We willen niet tegen elkaar af
wegen, wat erger is: honger lijden
of weken- en maandenlang bloot
gesteld te zijn. aan het geweld van
-derr oorlog met al 'zijn "vcfSOlirik-
kingen, het dagenlang wonen in
schuilloopgraven of kelders met
alle ongemakken van dien, als een
onregelmatige voedselvoorziening,
e.d. Honderden zijn het slachtoffer
geworden, in het Noorden van den
honger, in het Zuiden van de ge
vechtshandelingen en van de vlie
gende bommen. De steden en dor
pen, waar de bevrijdende legers
zonder slag of stoot binnentrokken
zijn te tellen. Ontelbaar zijn echter
de plaatsen, waar schade, groote
schade en vaak onherstelbaar lij
kende schade is aangericht. Men
bedenke hoelang heele streken van
Limburg, Brabant en Zeeland oor
logsgebied zijn geweest. Zoo kun
nen Zuiderlingen verwonderd op
kijken, als ze in Amsterdam vol
komen onbeschadigde huizen en
winkels met niet kapotte ruiten
zien.
Maar zij beseffen volkomen hoe
moeilijk het geweest is met de
stopzeting van gas-, electriciteits-
en waterlevering, omdat zij dit zelf
ook geruimen tijd aan den lijve
ondervonden hebben en nóg onder
vinden.
In het Zuiden wil men geens
zins onderschatten het leed en
ellende, welke het Noorden heeft
te doorstaan gehad. Maar wel wil
men daar erkend zien, dat men de
vrijheid niet cadeau heeft gekre
gen. De Binnenlandsche Strijd
krachten hebben ook het hunne
gedaan en de Stoottroepen, waar
voor H.M. de Koningin bij Haar
bezoek aan het Zuiden in Maart
zoo groote belangstelling en waar
deering aan den dag legde, hebben,
toen door het Zuiden de frontlijn
liep, hun zware offers gebracht,
ook de vele offers van het leven.
Zeker, het Zuiden heeft de vrij
heid veel eerder mogen genieten
dan de rest van ons vaderland,
maar daar moest die vrijheid be
kvochten worden. En het heeft geen
zin om te verzwijgen, dat het win
nen van die vrijheid ook nadien
nog wel iets gekost'heeft. Het ging
heusch allemaal zoo mooi niet de
eerste maanden na de bevrijding.
Het Zuiden maakte kennis met het
apparaat, dat Militair Gezag heet.
Het Militair Gezag, ongetwijfeld
bezield met de beste voornemens,
beschikte echter niet kon niet
beschikken over ervaring. Die
ervaring is in het Zuiden opge
daan, vaak met veel gewrijf en
veel onaangenaamheden. Het
Noorden maakte kennis met een
M.G.-apparaat, dat ingeschoten
was en dat zijn beste krachten
derwaarts kon zenden.
En nog zijn er streken in het
Zuiden, die van God en alle men
schen verlaten lijken; waar de boe
ren nog niet aan den slag kunnen
gaan, omdat landmijnen hun akkers
onveilig maken, waar boeren niet
aan den slag kunnen, omdat er
geen boerderij meer is; waar boe
ren, die tijdens de bezetting prach
tig werk hebben gedaan door sabo
tage, door hulp aan onderduikers,
door steun aan hulporganisaties,
niet aan den slag kunnen, omdat
er geen landbouwwerktuigen zijn
en geen hulpmiddelen als kunst
mest e.d. Er zijn dorpen en steden
in het Zuiden, waar puinhoopen
liggen op de plaats, waar eens een
gelukkig en arbeidzaam volk ge
huisvest was; waar huizen staan
met doode oogen, omdat er na zoo
veel maanden nog geen glas is om
regen en wind buiten te houden.
Het Noorden moet het Zuiden
ook zóó zien!