De Echo van het Zuiden
I
No. 55
Donderdag 10 Juli 1947
HOOGE SCHUILPLAATS.
Drie jaar in een toren
welks trans naar Gods
klanken luistert, welks
spits naar de oneindig
heid reikt
Ergens bij ons in de buurt is
een -winkel. Een gewoon winkel
huis met een groot etalage-raam,
tussen andere winkelhuizen.
Er is niets bijzonders aan dit
huis, behalve dit ene, er staan
planken voor het spiegelglas, er
is niets in de etalage en door het
glas van de deur ziet men binnen
een timmerman aan het werk. Die
timmerman verbouwt er, want de
eigenaar van de winkel is in zijn
zaak teruggekeerd.
Men had mij deze winkel ge
wezen en ik ging er naar toe. De
man wist dat ik komen zou en
wie ik was. Vragen was dus niet
nodig. Hij vertelde.
Ja, hij is de bewuste, en dat
wat van hem verteld wordt is
waar: hij heeft met zijn vrouw en
kind samen van Juli 1942 tot Mei
1945, drie lange jaren, in een kerk
toren verborgen geleefd. Welke
toren en van welke kerk? Och, het
is een zaak, die er weinig toe
doet. Laat het genoeg zijn, dat
drie jaren in een toren verborgen
zitten heel weinig ménsen over
komt en voor de verborgenen een
eindeloosheid is. Want drie jaren
lang opgesloten zitten, hetzij ge
vangen, hetzij voor eigen lijfsbe
houd, is een ontstellend lange tijd.
Maar hoe extra lang moeten drie
jaren wel duren in een toren,
waar men zo hoog boven de men
sen is en waar men uit de kleine
vensters en de galmgaten zo ver
en ver over de mensenwereld kij
ken kan? Daar gevangen gezet te
worden, moet ondragelijk boven
het ondragelijke zijn.
Zo simpel?
De man vertelt met heel weinig
en heel sobere woorden: Och, het
was niet zo erg. Niet zo erg, bij
wat velen van de zijnen is over
komen. Bij dat vergeleken is het
bijna niets en zou men zich afvra
gen of het wel de moeite waard is
er over te spreken. Dit kleine in
een wereld die zijn doden bij mil-
lioenen telt
In die maand van midden 1942,
toen de geschiedenis van Ahasve-
rus of den wandelenden Jood haar
jongste en verschrikkelijkste her
haling vond, is het hem gelukt te
verdwijnen. Toen de anderen, die
geen schuilplaats hadden gevon
den, over gans Europa stierven,
zat hij daar en bracht er het le
ven af.
En daarmede is het simpele
verhaal al bijna verteld, voor het
begonnen is. De mensen die hem
brachten en hem verzorgden wa
ren goed voor hem. Ze brachten
hem eten en troost en valse pa
pieren die hem geruststelling ga
ven en waarvan hij ook nu nog
niet weet dat ze hem geen ogen-
gehölpen zouden hebben, wanneer
hij ze ooit nodig zou hebben ge
had. En verder heeft hij daar ge
wacht en was op een dag de oor
log uit. Zo simpel was het en zo
eenvoudig.
En toch, het was niet zo sim
pel en niet zo eenvoudig. Ik zie
het aan zijn wezen, ik hoor het
achter zijn woorden: het was soms
moeilijk, het was soms bang. En
of hij nooit opstand heeft gekend,
nooit verschrikking? Hij antwoordt
niet, maar ik zie het aan zijn ogen:
hij heeft ze gekend, opstand en
verschrikking.
Ruimte
Er was een middag, kort voor
de grote November-razzia's. Hij
was alleen. Zijn vrouw was met
het kind omlaag en de woning
van den koster binnengegaan. Zij
kon dat wagen, zij was blond.
Maar hij was dat zitten in die
hoge, dik ommuurde schuilplaats
moet. Hij kon het er niet meer .uit
houden, voelde zich gevangen. De
ruwe stenen van de wanden, op
klimmend zo hoog, zo hoog, de
met spinrag bedekte galmgaten
daarboven, hij voelde ze als een
bedreiging, ze stonden tegen hem
op. Hij moest er uit, er uit
Hij maakte het luik in de vloer
open, liet de ladder zakken en
klom omlaag. Hij opende de deu
ren in dikke torenmuren en kwam
in een kerk op een weekdag. De
banken en de paden beneden, de
kansel tegenover hem, het was
alles leeg en stil. En het was
groot, het suggereerde ruimte,
wijdte, oneindigheid. De man op
de orgelgalerij ademde er van op.
Hij ademde vrijer en vrijer, want
hier was voor hem de wereld in
al haar breedte, hier was voor
hèm ruimte genoeg. Er was zoveel
ruimte, dat hij misschien even bij
na lachte en even bijna gelukkig
was. Zeker is, dat hij nog een
paar stappen vooruit deed en over
de rand van de galerij omlaag
keek op het kerkpad.
En daar, helemaal alleen, mid
den in de grote stille kerk, speelde
zijn kind. Het zat er en speelde
zo verzonken aandachtig met iets,
hij wist niet wat, dat het in de
handjes geklemd hield, als alleen
maar een kind kan doen. En juist
toen hij zich de grote weelde wil
de veroorloven, om zomaar luid
iets tot dit kind te zeggen, zo
maar te roepen, zonder die eeuwi
ge fluistering......
Het grote wonder.
Stemmen in de gang. Driftige
stemmen en stappen in de gang,
die leidde van het kosterhuis naar
de kerk. De koster, gespannen,
angstig sprekend, maar luid toch
als een waarschuwing: .Wapen::?
Ja, maar, er zijn geen wapens in
de kerk. Er ZIJN hier geen wa
pens. Je zult hier niets vinden. Hoe
kom je er toch bij
Dan anciere stemmen. Stemmen
van Duitse soldaten, S.D., Grüne
Polizei
,,Acn was, wir wissen besser.
Mach auf die Tür 1"
En de deur gaat open en nog
voor hij de gruwelijke verlamming
heeft kunnen overwinnen, die hem
bij het eerste geluid overviel, stap
pen met dreunende laarzen zes
soldaten de kerk binnen, versprei
den zich en beginnen te zoeken bij
het eerste waar het oog op valt.
Ab een angstschok dringt het tot
hem door: ze kijken nog niet naar
boven. Weg, hier weg! Maar hij
kan niet meer weg. Hij kan de
schuilplaats niet meer bereiken en
hij bukt en glipt, hij weet zelf niet
hoe, over de galerij naar het or
gel en hult zich daar in een gor
dijn. Een gordijn dat hem maar
half omsluit en dat trilt en beeft
door zijn van ontzetting trillend
en bevend lichaam. Zullen ze hem
vinden?
Twintig minuten. Minuten, die
eeuwigheden werden. Angst voor
de dood, die elk ogenblik komen
kan en die men weerloos moet af
wachten is vreselijk. Het is een
der dingen van onze aarde, die
men niet vertellen kan, maar die
spreken uit ogen en stern van elk
dergenen, die deze angst hebben
moeten dragen, ook al is het ja
ren daarna.
Van het verdere weet hij niet
veel te vertellen, maar ik zie het
gebeuren door zijn woorden heen.
Hij hoorde, hoe beneden in de
kerk een soldaat zijn kind, dat-
schreien ging, ontdekte en het op
nam. Hij hoorde hem vragen van
wie dit kind was en hoe het in
de kerk kwam, en bij zijn angst
om zichzelf kwam ook nog de
angst om zijn kind. Toen hoorde
hij de kostersvrouw met rustige
stem haar grote door engelen ge
zegende leugen zeggen: ,,Dit is
het kind van mijn zuster, die in
Nijmegen woont. De papieren heb
ik in mijn huis."
Twintig minuten later, toen al
les en alles in de kerk was onder
zocht sloeg de deur dicht en keer
de de stilte terug. Toen wankelde
hij als in een droom weg van het
gordijn naar de muur en drong
het grote wonder tot hem door: ze
hadden hem niet gezien. Hij zou
leven, ook nog na dit.
Op een nacht.
Hij is er mee klaar en ik knik.
En als ik geknikt heb, ga ik niet
weg, maar stel een vraag. Ik zeg:
,,Er is ook een kind geboren, daar
bij u". Ik zeg ook: ,,Hoe was dat?"
Hij knikt op mijn vraag, maar
hij antwoordt niet en hij kijkt mij
voorbij. Hij glimlacht, en als ik
omkijk, zie ik een blond, fleurig
kind van even twee jaar, dat innig
verdiept, in de kr.ullen zit, midden
op de vloer. En aan het einde van
die vloer, op de dermpel, staat
een kleine, jonge vrouw, die met
glanzende ogen toekijkt, en om
wier mond in een stille, verheer
lijkte glimlach, de grote aanbid
ding beeft.
Zo is dat daar, en ik, de om
nieuws en gebeuren gaande, kan
toezien. Want hier is opeens het
ogenblik van het grote en schone
en bij dit ogenblik vraagt men
niet. Ik weet nu alleen: het is
waar, er is daar een kind gebo
ren. Op een nacht is een dokter
gekomen en heimelijk de kerk bin
nengegaan. Hij is de ladder opge
klommen, en onder de lege klok-
kestoelen, terwijl buiten de hoge
galmgaten de sterrehemel heeft
toegekeken, is daar het wonder
der aarde weer eens gebeurd.
Ik doe een paar stappen en
hurk bij het kind neer. Het kijkt
naar mij op; het heeft glanzende
ogen en ik zie den mens van mor
gen. Of de mens, zo hij dan ein
delijk, door leed en slagen, door
gevangenschap en concentratie
kampen, door oorlogsgeweld heen,
eindelijk eens zal zijn: een kind,
een verinnigde, die glazende ogen
heeft?
Dan sta ik op en ga weg hier.
Ik heb een mens „geïnterviewd".
Het is op een vreemde manier ge
beurd, want ik heb slechts één
keer een vraag gesteld. Het doet
er niet toe. Ik vond, wat ik no
dig had: achter de dingen den
mens. De mens, die zei: ,Het was
niet zo erg. Dat moet u niet den
ken. Er zijn zoveel anderen ge
weest die niet teruggekomen zijn:
wek geen medelijden met mij."
Als ik weer buiten ben kom,
kom ik langs een toren, die hoog
en slank en strak opklimt boven
de straten uit. Zijn trans luistert
naar Gods klanken, zijn spits reikt
naar de oneindigheid
N. P. C.
VRIJHOEVE-CAPELLE.
V.v. Sparta".
Zaterdag j.l. speelde onze
vereniging een wedstrijd voor
de competitie tegen Raams-
donk. De wedstrijd eindigde
in een 10 overwinning voor
onze vereniging.
WASPIK.
Groot concert.
In de Harmoniezaal alhier
werd een groot concert gege
ven door de harmonie „Volks
vlijt en Volksvermaak" met
medewerking van de gem.
zangvereniging „Euterpe" uit
Rijen.
Deze avond werd aan de
leden van de harmonie en
zangvereniging aangeboden.
Nadat de harmonie een 3-
tal nummers ten gehore had
gebracht, zong het gemengde-
en dameskoor op verdienste
lijke wijze enkele nummers.
Na de pauze zong het Man
nenkoor en Gemengd koor
nog enkele nummers. Hierna
werden nog enkele nummers
gegeven door de harmonie,
waaronder twee nummers van
de directeur P. Bisselink, wel
ke op voortreffelijke wijze
ten uitvoer werden gebracht.
Al met al is dit voor kunst
minnend Waspik een mooie
avond geweest. De voorz. der
Zangvereniging dankte het
bestuur der Waspikse harmo
nie voor de gastvrijheid wel
ke hen was geboden en sprak
de hoop uit dat Waspik ook
in Rijen een avond zou ko
men geven.
Na dit concert werd nog
menig uurtje in gezelligheid
doorgebracht.
Officiële gunning bouwen
30 arbeiderswoningen.
Thans is reeds de officiële
gunning afgekomen voor het
bouwen van de op 24 Juni j.l.
gehouden aanbesteding van
30 arbeiderswoningen op het
uitbreidingsplan te Waspik-
Boven.
Met de werkzaamheden zal
spoedig worden aangevangen
door de fa. Jos Leyten q Zn.
te Raamsdonk(dorp).
Burgerlijke Stand
over Juni 1947.
Geboren: Jacobus, zv. P. v.
Beek-Sprangers Wilhel-
mien A. M., dv. C. J. van Ier-
sel-v. Laarhoven Marianne
M., dv. M. Th. van Dongen-
van Gulik Cornelis J., zv.
A. Verduijn-Verduijn Jo
hannes W., zv. D. P. Kauwen
berg-Rijken Antonetta A.
C., dv. C. A. Verschure-van
Hooren Cornelia A. Th.,
dv. C. A. Verschure-van Hoo
ren Theodora M., dv. Th.
J. van Dongen-Gergmans
Cornelis G. N., zv. R. M. de
Jong-Merkx.
Overleden: Cornelia M. Vis
sers, 68 j., weduwe van W. F.
van Onzenoort Petrus C.
de Wit, 18 j. Cornelis A. A.
Sprangers, 6 mnd.
Huw. aangiften: Petrus J.
van der Velden 24 j. en Al
berta M. Kuijten 20 j.
Adrianus van Gageldonk 28
j. en Adriana P. W. v. Biesen
28 j. Marinus C. van Turn
hout 24 j. en Adriana H. Berg
mans 22 j. Thomas A. Em-
men 27 j. en Johanna Iversen
30 j.
Gehuwd: Laurens v. Diem
en Anna M. Smits Marinus
C. Bakx en Arnolda A. Neijs-
sen Johannes Th. A. M.
Strenge en Johanna M. de
Hond.
Ingekomen: H. de Wit van
Tilburg M. van Eerp van
Dongen T. Schel van Rot
terdam A. Pruijssen en ge
zin van C.B.R. C. Bakx
van Oosterhout P. Leijsten
van Vught Wed. L. Anker
van Roosendaal ca. A. J.
P. G. van Velthoven van Ge
leen J. J. Ruijtenberg van
Zetten.
Vertrokken: G. J. Pols naar
Tilburg A. M. van Oers
naar Waalwijk J. M. van
Unnik naar Rotterdam D.
Bokslag en gezin naar C.B.R.
J. B. Boom en gezin naar
C.B.R. W. Bakker naar La
ren A. M. de Hoogh naar
's-Gravenhage.
RAAMSDONK.
De beroepen predikant bij
de Ned. Herv. Kerk, ds. G.
v. d. Meulen van Uitwijk,
hoopt Zondag a.s. in de mid-
dagdienst zijn intrede te doen
in het kerkgebouw aan het
Veer, na des morgens beves
tigd te zijn door ds. D. Veld
kamp van Den Haag.
GEERTRUIDENBERG.
Gemeenteraad.
Daar tot onze spijt de agen
da van de laatste raadsverga
dering ons niet bereikte, zijn
wij niet in staat onze lezers
een uitvoerig eigen verslag
van deze vergadering te ge
ven. Zij zullen daarom dit
maal genoegen moeten ne
men met een summier over
zicht.
Na verlenen van eervol
ontslag als onderwijzers aan
de Openbare Lagere School
van mej. J. Kamp, werd een
voorstel behandeld betreffen
de het aangaan van een ge
meenschappelijke regeling
voor het buitengewoon lager
onderwijs met een aantal an
dere gemeenten, dat zeer veel
critiek kreeg, maar tenslotte
werd aangenomen. Vervol
gens werd de prijs voor de
woningen van Leertouwer,
die aan de P.N.E.M. verkocht
zouden worden, bepaald op
6800.— en 8200.—. Het
voorstel om de bouwterreinen
aan de Prinsestraat en Pa-
terestraat voor 4.en 2.
voor het talud te verkopen
aan de P.N.E.M. en het in
trekken van het voorstel tot
verkoop van bouwterreinen
aan de Tankfabriek, werd
met 7 stemmen voor, 1 ont
houding en 3 tegen, aangeno
men. De woningen 2, 4, 6, 8
Niet alleen'tchagrijn van de pijn,
Uw rheumatische pijnen met alle
gevolgen slopen voortdurend aan
Uw hele gestel. Daarom moet ge
U er tegen te weer stellen. Met
Kruschen Salts. Duizenden deden
dat vóór U en zij zijn trots op de
heilzame resultaten die Kruschen
hun gaf. Iedere morgen de kleine
dosis Kruschen maakt een ander
mens van U. De aansporende
werking van Kruschen doet Uw
bloed sneller stromen; de schade
lijke zuren, die zich anders gaan
vastzetten, worden medegenomen
en verwijderd langs natuurlijke
weg. Dat is het geheim van Kru
schen en daarom is het ook voor
U de remedie om weer helemaal
de oude te worden, fief en fit en
vrij van pijn. Vraag Kruschen
Salts bij Uw Apotheker of Dro
gist.
en 10 in de Julianastraat wer
den onbewoonbaar verklaard.
Met 7 tegen 4 stemmen werd
het voorstel om het presentie
geld van 2.te brengen op
4.verworpen, de heer
Jansen diende zelfs een voor
stel in om het presentiegeld,
gezien de moeilijke financiële
omstandigheden van de ge
meente, geheel af te schaffen,
welk voorstel echter met 7
stemmen tegen en 4 voor,
werd verworpen.
Na het besluit om de 29 te
bouwen woningen in beheer
te geven aan de woningbouw
vereniging, sprak de voorz.
zijn waardering uit voor het
mooie werk bij gelegenheid
van het 100-jarig bestaan van
Apollo, door feestcomité en
V.VV.V. verricht, waarop de
heer Valkensteijn een woord
van dank sprak.
Bij de rondvraag protes
teerde de heer Okkerse fel
tegen het feit dat de wethou
ders bij de benoeming van 't
hoofd der openbare lagere
school gestemd hadden voor
de tweede candidaat van de
voordracht. Hierin kon de
voorzitter geen opheldering
brengen.
HEUSDEN.
Openbare vergadering van
de Raad op 9 Juli 1947 des
nam. 8 uur.
Agenda:
1. Opening.
2. Notulen vorige vergade
ring.
3. Mededelingen van inge
komen stukken.
4. Aanbieding en voorlopige
vaststelling der gemeen
terekening en rekening
vleeskeuringsbedrijf bei
de over 1945.
5. Voorstel van B. en W. tot
toepassing verklaring gra
tificatie-regeling over het
jaar 1947 voor het gem.-
personeel.
6. Benoeming lid College
Regenten Godshuizen ter
voorziening in de vaca
ture Borwerger.
Aanbeveling: le candi
daat de heer G. P. A. de
Wilt, Luttelherpt.
2e candidaat de heer G.
A. Timmermans, Hedik-
huizen.
7. Voorstel van B. en W. tot
wijziging van de algem.
Politie-verordening.
8. Verzoek van het R.K.
Schoolbestuur alhier om
medewerking ex art. 72
der L.O. wet 1920 voor de
aanschaffing van een
nieuwe leesmethode ten
behoeve van de R.K.
Meisjesschool, met voor
stel van B. en W.
9. Reclames hondenbelas
ting.
10. Rondvraag en sluiting.
KORTE BERICHTEN.
Zondag is in Spanje het re
ferendum over de opvolgings-
wet van generaal Franco ge
houden. De bevolking, voor
welke de stemming verplicht
was, moest beslissen of Fran
co al dan niet hoofd van de
staat zal blijven met 't voor
behoud, dat Spanje eenmaal
een monarchie zal worden
met een koning of een door
Franco benoemde regent aan
het hoofd.
De uitslagen wezen er op,
dat de wet in overweldigende
meerderheid was aangenomen
