Wijde Wereld
Waalwijkse en Langstraatse Courant
W.-TIMMERMANS 8, ZONEN
ADe Bankzaken.
Alle Assurantiën.
Uit Ut
LANGSTRAATSE
v&dL&dL&n,
UIT DE
De raad van Heusden wii Bern afstaan
Maar voor wat, hoort wat
De Coöp. Zuivelfabriek
te Drunen vergaderde
Dr. Kirch besprak in Drunen de
problemen rond de t.b.c.-bestrijding
Kassiers en Commissionairs in Effecten
W A A L W IJ K
8
DINSDAG 27 DEC. 1949
Uitgever
Waalwijkse Stoomdrukkerij
ANTOÖN TIELEN
Hoofdredacteur
JAN TIELEN
DE ECHO m HET ZUIDEN
72e JAARGANG No. 104
Abonnement
15 cent per wcel<
i.9o per kwartaa>
2.25 franco p.p
Advertentie-prij9
9 cent per m.M
Contract-advertenties
speciaal tarief.
OPGERICHT 1878.
Bureaux GROTESTRAAT 205 WAALWIJK TEL. 38. SCHOOLSTRAAT 11 KAATSHEUVEL TEL. 66.
TEL.-ADRES „ECHO".
De regering heeft vorige week bekend gemaakt dat
zij de gevraagde loonsverhoging van 5 procent per
1 Januari toestaat. Zij schrijft ze echter niet bindend
voor; wel beveelt ze die krachtig aan. Daartegen
over moeten tegelijk maatregelen worden toegepast
tot verhoging van de productiviteit, teneinde de
loonsverhoging economisch te doen zijn.
De overeensteming is het
resultaat van het overleg on
der leiding van de secretaris
generaal van Sociale Zaken
tussen de interdepartementale
loon- en prijscommissie en de
Stichting van de Arbeid.
Voor de verhoging van de
productie is o.a. gedacht aan
een ruimere toepassing van
de meer ploegen dienst, van
overwerk en aan een uitbrei
ding van de beloning van bij
zondere prestaties. Vertegen
woordigers van de regering
en de Stichting van de Arbeid
zullen zo spoedig mogelijk
hieromtrent overleg plegen,
terwijl het ook wenselijk
wordt geacht dat deze onder
werpen bedrijfstaks-gewijze in
behandeling worden geno
men.
De loonsverhoging zal gel
den voor alle mannelijke en
vrouwelijke werknemers die
de leeftijd van 23 jaar bereikt
hebben. Dezelfde verhoging
wordt toegepast op de kinder
bijslag. echter zonder inacht
neming van de leeftijdsgrens.
Voor de mannelijke en vrou
welijke werknemers tussen de
18 en 23 zal de mogelijkheid
worden geopend om de lonen
geleidelijk opklimmend te ver
hogen. indien en voorzover 't
in het belang der scholing
nodig is.
De met ingang van 1 No
vember 1948 tijdelijk toege
kende loonbijslag van ƒ1.
per week, zal samen met de
hierboven genoemde loons
verhoging definitief in de
loonbepalingen worden ver
werkt. Het is de bedoeling
van de regering de positie van
het overheidspersoneel afzon
derlijk te regelen.
De regering beveelt het invoe
ren van de loonsverhoging per
bedrijfstak krachtig aan. In geval
len dat de invoering tot moeilijk
heden aanleiding geeft, zal het
college van rijksbemiddelaars, ge
hoord de Stichting van de Arbeid,
een bindende beslissing nemen.
Het is gewenst dat de beslissing
over de loonsverhoging zoveel
mogelijk voor 1 Januari genomen
wordt. Is dit niet mogelijk, dan
zal aan de beslissing terugwerken
de kracht verleend worden.
In verband met het feit dat het
de bedoeling der regering is het
kolensubsidie af te schaffen, het
geen gepaard zal gaan met ver
hoogde kosten voor huisbrand en
gas, zal voor het lopende stook-
scizoen door de regering een
compensatie van 1.per per
joon worden uitgekeerd.
Dc Souvercinitcits-
overdracht.
Zoals wij hebben medegedeeld
in ons vorig nummer heeft j.l.
Woensdagmiddag de Eerste Ka
mer het wetsontwerp op de Sou-
vereiniteitsoverdracht aangeno
men met 34 tegen 15 stemmen.
Alleen de heer De Wilde (A.R.)
was wegens ziekte afwezig. Vóór
stemden K.V.P., P. v. d. A. en
V.V.D. Tegen waren de Anti-
Revolutionairen, alle Christelijk
Historischen en de C.P.N. Nog
diezelfde dag heeft H.M. de Ko
ningin de wet ondertekend, waar
na het staatsblad J 570 verscheen,
waarin de wet is afgekondigd.
De plechtige overdracht van de
souvereiniteit die morgen zal
plaats hebben, begint om 10 uur.
De delegatie van Indonesië en de
Nederlandse autoriteiten verzame
len zich dan in de burgerzaal van
het paleis op de Dam. Voor H.M.
de koningin binnentreedt onderte
kenen Dr. W. Drees en drs. Moh.
Hatta een protocol waaruit blijkt
dat de nieuwe rechtsorde door Ne
derland en de R.I.S. is aanvaard.
Als dan H.M. is binnengetreden
leest Dr. Drees dit protocol voor
en dan zal de koningin de nieuwe
rechtsorde bevestigen en de oor
konde van bevestiging onderteke
nen. Tenslotte zal H.M. de ko
ningin de souveriniteit bij acte
overdragen.
Als' Hoofd der Unie zal konin
gin Juliana de plechtigheid beslui
ten met een korte rede, waarna
van het carillon op het paleis het
Indonesische en Nederlandse
volkslied wordt gespeeld.
H.M. de Koningin en de Prins
der Nederlanden zullen ten pa-
leize een noenmaal aanbieden aan
de Indonesische delegatie, de Ne
derlandse ministers en enkele an
dere autoriteiten.
Financiële toestand in
Indonesië.
De Voorlopig Federale regering
heeft er prijs op gesteld aan de
vooravond van de souvereiniteits-
overdracht in het openbaar een
beeld te geven van de financiële
toestand van het land. In Maart
1949 kon een saneringsplan wor
den opgesteld, waarbij er van is
uitgegaan, dat bij een zo hoog
mogelijke opvoering van de mid
delen de begrotingsuitgaven dus
danig kunnen worden terugge
bracht dat in 1952 een sluitende
begroting voor de gewone dienst
wordt verkregen. De voor 1949
vastgestelde begroting wijst een
tekort aan van 1300 millioen.
Voor 1950 kan verwacht wor
den dat de stijgende tendenz in
de middelen, vooral wat de be
lastingen betreft, zich ook dan zal
voortzetten. Er wordt geraamd
dat de belastingen in dat jaar ca.
150 millioen meer opbrengen
dan in 1949, maar toch zal het
begrotingstekort nog aanzienlijk
zijn.
Ongeacht de resultaten van de
R.T.C. inzake de schuldverhou
ding, zal de schuld van Indonesië
eind 1949 vermoedelijk ca. 6,2
milliard bedragen, bij een voor
oorlogse schuld van ca. 1,5
milliard.
Vier jaar voor
Albert Kuyle.
Het Bijzonder Gerechtshof in
Utrecht heeft vorige week uit
spraak gedaan tegen de journalist
publicist Albert Kuyle, tegen wie
twee en een half jaar gevangenis
straf was geëist. Het vonnis luid
de: vier jaar gevangenisstraf en
ontzetting uit alle rechtep voor de
duur van het leven. Aan Kuyle
werd het recht van cassatie ver
leend.
Het Hof overwoog dat ver
dachte afbreuk had gedaan aan
het gezag van de Nederlandse re
gering en aan de geallieerde le
gers, anti-Joodse propaganda had
gemaakt en propaganda voor de
strijd tegen Rusland aan de zijde
van de geallieerden. In aanmerking
werd genomen dat verdachte
thans nog niet onvoorwaardelijk
zijn handelwijze betreurt.
Nol de Brabander
voor de rechter.
Nol de Brabander is vorige
week Vrijdag voor de rechter
verschenen. Nu alleen nog maar
als getuige. Op 19 Januari 1950
zal hij zich zelf te verantwoorden
hebben. Op de eerste zitting leg
de hij bezwarende verklaringen
af voor zijn vroegere medewer
kers.
Het was er druk toen voor de
Bossche rechtbank Donderdag de
ze zaak werd behandeld, „de
meest geruchtmakende na de zaak
Oss", zei dc officier van Justitie.
Het gaat tegen een bende van 41
man onder leiding van bovenge
noemde Nol de Brabander, die
eigenlijk Arnold Franken heet.
Aan die bende worden 88 mis
drijven ten laste gelegd. Vijf ver
dachten kwamen de eerste dag
aan de beurt. Er werden straffen
geëist van 3 tot 5 jaar en tegen
twee kooplieden uit Tilburg werd
de zaak aangehouden.
De officier van Justitie had veel
waardering voor het knappe
speurderswerk, waardoor veel
diefstallen en inbraken in alle
streken van het land tot klaarheid
werden gebracht. Een van de
slachtoffers van de bende, die in
de rechtszaal aanwezig was,
dankte zijn leven alleen aan de
buitengewoon sterke constructie
van zijn schedel. Hij werd name
lijk bij een overval op zijn boer
derij in de bedstee neergeslagen.
De volgende zittingen in deze
zaak zijn op 5 en 19 Januari 1950.
In zijn vergadering van Donderdag j.l. besloot de ge
meenteraad van Heusden overeenkomstig het advies
van B. en W. er in toe te stemmen dat de afdeling
Bern van de gemeente Heusden zou worden afge
scheiden. Echter op de uitdrukkelijke voorwaarde, dat
de dorpen Heesbeen en Doeveren, die geheel op Heus
den zijn ingesteld, ook bij Heusden zouden worden ge
voegd. Alleen de heer van Herpt kon zich niet met
het voorstel verenigen.
Na de opening door de voor
zitter, burgemeester Van Delft,
werden de notulen, met een kleine
aanmerking van de heer v. Herpt,
vastgesteld. De ingekomen stukken
werden bijna alle voor kennisge
ving aangenomen. Naar aanlei
ding van een aanmerking van
Ged. Staten over de begroting
van het Woningbedrijf machtigde
de raad B. en W. om deze zaak
af te werken. Van de fa. Anton
Bender uit Breda was er een ver
zoek binnengekomen om de plaats
voor een autoskooter op de ker
mis 1950 onderhands te mogen
pachten, waarop overeenkomstig
het advies van B. en W. afwij
zend werd beschikt.
Verder was er van bewoners
aan de scheepswerf een verzoek
binnengekomen om een lantaarn
te plaatsen aan de Beerse Dijk.
aangezien deze plaats gevaarlijk
was in het donker. Tevens wezen
zij in hun schrijven op de gevaar
lijke plaats waar de molen gestaan
heeft. De weg loopt daar steil af.
B. en W. stelden voor om deze
zaak aan te houden tot de vol
gende vergadering: B. en W.
zouden het dan bekijken en met
een nader voorstel komen. De
heer Van Herpt vroeg dan met
een eens de hele verlichting van
de gemeente te onderzoeken.
De voorzitter was er zich heel
wel bewust van dat er nog diver
se lantaarns bijgeplaatst zouden
kunnen worden. Maar hij was
bang dat de financiën van de ge
meente dit niet toe zouden laten.
Nu kon er in ieder geval niets
van komen, misschien bij de be
groting voor 1951. De heer Dek
kers vond het in ieder geval in
het algemeen belang dat op be
doelde plaats een lantaarn bij
kwam. Overigens ging de raad
met het voorstel accoord.
Inzake de grenswijziging van de
gemeente betoogden B. en W. in
hun prae-advies dat ze geen deug
delijke argumenten konden aanha
len tegen het plan van Ged. Sta
ten om Bern af te scheiden van
de gemeente Heusden. Met de toe
voeging van de Gelderse Waar
den aan de gemeente konden ze
zich verenigen. Maar wel wilden
zij als uitdrukkelijke voorwaarde
voor de afscheiding stellen, dat
Heesbeen en Doeveren, behorend
tot de gemeente Eethen, bij Heus
den zouden gevoegd worden.
De heer van Herpt had wel ar
gumenten tegen de afscheiding
van Bern. Volgens hem waren de
inwoners èn wat hun belangen èn
wat hun karakter betreft helemaal
op Herpt e.g. Heusden georiën
teerd. Bovendien streefde de afd.
van de N.C.B. aldaar naar aan
sluiting bij Noord-Brabant. Verder
was hij bang dat de raa«' door toe
te stemmen in de kaart zou spe
len van dc Rijkswaterstaat, die
dan zou zeggen dat het Bernse
veer van geen belang was.
De heer Verschuur was het
eens met het zakelijk inzicht van
B. en W.
De heer Dekkers bevestigde dat
B. en W. de kwestie zeer zakelijk
hadden bekeken. In het betoog
van de heer Van Herpt meende
hij gehoord te hebben dat geen
maatschappelijke, maar kerkelijke
toestanden een rol spelden. Doe
veren en Heesbeen waren echter
helemaal op Heusden georiën
teerd. Protestanten en Katholie
ken moesten nu toch kunnen sa
menwerken en elkaar de voorde
len gunnen, geen oude tegenstel
lingen meer opvatten. Bovendien
v/as hij van mening dat Ged. Sta
ten ook niet krankjorum waren.
De heer Van Herpt betoogde
dat hij niet over een geloofsge
meenschap had gesproken. Hij had
ook niets liever als een goede sa
menwerking. Maar volgens hem
lag het in de aard van de inwo
ners van Bern die op Herpt wa
ren georiënteerd. Hij had niets te
gen de aansluiting van Doeveren
en Heesbeen, al dacht hij dat het
toch wel niet zou gaan.
De heer Te Vruchte drong aan
om uitdrukkelijk de voorwaarde te
stellen.
De voorzitter legde er de na
druk op dat de raad alleen advies
kon uitbrengen. Overigens was hij
het niet eens met de heer Van
Herpt. Door de gewijzigde loop
van de Maas hoorde Bern nu een
maal niet meer bij Heusden. Maar
de heer Van Herpt bleef op zijn
standpunt staan en stemde tegen,
terwijl alle andere leden voor
stemden.
Bij het voorstel van B. en W.
om een kasgeldlening van
400.000 aan te gaan, waarvan
er 200.000 bestemd waren voor
de bouw van 13 woningen in
Heusden, kwam de heer v. Herpt
weer op zijn oud chapiter, dat die
bouw binnen de kom strijdig was
met de belangen van de betrok
kenen. Zij woonden veel liever
buiten Heusden. De voorzitter
antwoordde dat deze woningen in
Heusden moesten gebouwd wor
den, maar dat hij zou zien wat hij
voor Herpt zou kunnen doen: het
geen de heer van Herpt zou ont
houden, anders had hij tegenge
stemd, waarop de voorzitter zei
dat het voorstel er dan toch wel
zou zijn doorgekomen. Accoord.
Het voorstel om het bedrag per
leerling voor de openbare lagere
school opnieuw vast te stellen
werd aangenomen, alsook om een
strook gemeentegrond aan N. F.
Vermeulen te verkopen, al wilde
de heer Verschuur dit liever uit
stellen. Maar hij kreeg niet ge
noeg steun en stemde toen niet
tegen.
Bij het voorstel van B. en W.
om aan de plaatselijke architecten
Hub. Baaijens en A. J. v. d. Ger-
ven dc opdracht te verlenen tot
de bouw van elf woningwetwo
ningen, sprak de heer Dekkers er
zijn genoegen over uit dat 2
plaatselijke mensen die opdracht
kregen. Wel wilde hij er nadruk
kelijk op wijzen dat er geperfec
tioneerde woningen moesten ko
men. Er waren over andere wo-
werden allen herkozen, namelijk
de heren W. Knoop, J. F. v. d.
Broek, A. v. d. Pol en P. J. Ver-
schure met 7 en de heer G. P. A.
de Wilt met 6 stemmen. De heer
C. J. M. Merkx kreeg een stem.
Tenslotte werd tot lid van het
Burgerlijk Armbestuur Herpt met
algemene stemmen herkozen de
heer A. J. Buys.
Van het staatsbosbeheer was er
een telegram gekomen over de
veiling van de iepen. Deze instel-
ningen al diverse klachten ge- j lin9 adviseerde in tegenstelling
TT.. T> TTr X mpt vrnpnprp amhfpnarpn Hi
met vroegere ambtenaren die op
het bastion en de wal langs de
Maas niet te vellen, behalve de
gemerkte. Zo ook op de Oud-
heusdense weg. Op voorstel van
B. en W. besloot de raad alles
te vellen en dan opnieuw de wal
len te beplanten, tenzij het Staats
bosbeheer ernstige gemotiveerde
bezwaren had.
Alvorens de openbare vergade
ring te sluiten dankte de voorzit
ter de leden voor de aangename
samenwerking in het afgelopen
jaar. Hij wenste hen en hun gezin
een zalig uiteinde en een goed
begin. De heer Van Herpt dankte
1 de voorz. voor zijn prettige lei-
weest. Hij wekte B. en W. op: Zit
er toch op! Hetgeen de voorzitter
beloofde te zullen doen. Ook an
dere leden wezen op fouten in
vorige woningen ,die de voorzitter
onder de aandacht van de archi
tect zou brengen. Dat er aan 13
woningen geen goot was aange
bracht, daar was niets meer aan
te doen. Overigens ging de raad
met liet voorstel accoord.
De gemeentebegroting 1950 werd
zonder meer gewijzigd, evenals de
begroting van de Godshuizen over
1949.
Tot regent van de Godshuizen
werd de heer C. J. M. Merkx met
6 stemmen herbenoemd, tegen de r
heer Van den Broek 1. Ook de ding, waarna de voorzitter deze
aftredende leden van de commis
sie tot wering van schoolverzuim
laatste openbare vergadering in
1949 met gebed sloot.
De leden der Coöp. Zuivelfa
briek Drunen kwamen Dinsdag
j.l. in algemene vergadering bij
een in het gymnastieklokaal.
De voorzitter de heer M. van
Halder, opende de bijeenkomst op
de gebruikelijke wijze en heette
allen van harte welkom, speciaal
de geestelijke adviseur, kap. Si
mons en de sprekers van deze
avond, Dr. Kirch en zijn assistent
Dr. Bruss, welke zouden spreken
over een zeer belangrijk - en ac
tueel onderwerp, n.l. „De pro
blemen rond de t.b.c.-bestrijding".
In verband met de korte tijd
waarover Dr. Kiich beschikte,
kreeg deze direct na het voorle
zen van de notulen het woord.
Het belangrijk onderwerp dal
spr. zou behandelen, hebben wij
hierboven reeds genoemd.
Spreker begon met zich te ver
ontschuldigen dat hij niet in staat
was om deze avond geheel bij te
wonen. Maar ondanks zijn drin
gende aanwezigheid elders, wilde
spr. toch niet de kans voorbij la
ten gaan om met de boeren van
Drunen en Elshout eens van ge
dachten- te wisselen over de pro
blemen rond de t.b.c.-bestrijding.
Spr. bracht dank aan het bestuur
dat het hem in staat stelde aan
het begin van deze avond te spre
ken en het zou dan aan zijn as
sistent zijn om de vragen te be
antwoorden.
Sprekende over de doelstellin
gen van de provinciale gezond
heidsdienst kwam spr. direct op
zijn onderwerp de t.b.c.-bestrij
ding onder het vee.
Wat zijn de motieven welke de
gezondheidsdienst er toe gebracht
heeft de t.b.c.-bestrijding ook on
der het vee ter hand te nemen
Ten eerste omdat de t.b.c. onder
het vee een voortdurend gevaa-
is voor onze volksgezondheid en
ten tweede om het economisch
motief. Deze twee, aldus spr. zijn
reeds voldoende om met man en
macht de strijd tegen de t.b.c.
onder het vee aan te binden.
Pas drie jaar is men bezig met
de t.b.c.-bestrijding- onder het vee,
maar deze eerste onderzoekingen
hebben reed- aangetoond dat J4
van onze veestapel in Brabant
besmet was J4 besmet, dat be
tekende een voortdurend gevaar
voor mens en dier, dat betekende
een voortdurende bedreiging van
onze volkswelvaart.
Drie jaar geleden is men in
Brabant met de t.b.c.-bestrijding
van vee begonnen. En als hoofd
van deze sectie der volksgezond
heid kon spr. verklaren dat ber
gen werk zijn verzet. Alles, aldus
spr., heeft in deze jaren niet ge-
functionneerd zoals het function-
neren moest, maar wij zijn thans
de kinderschoenen ontgroeid. In
deze 3 jaren heeft de bestrijding
onder het vee zulk een grote
vlucht genomen, dat het werk ons
wel eens over het hoofd dreigde
te groeien.
Dan komt spr. met getallen
In het eerste jaar 130.000 onder
zoeken, in het tweede 193.000, in
het derde 248.000 en dit jaar zul
len wij de 275.000 ruim halen.
35.000 open lijders werden ont
dekt, open lijders, het grote en
directe gevaar voor de gehele
omgeving.
Dan behandelde «pr. de ziekte
op zichzelf. Men heeft dieren die
de baccil nog alleen in zich dra
gen, maar er zijn ook dieren bij
wie de ziekte zo hevig is gewor
den dat de baccillen naar buiten
breken en deze noemt men dan
open lijders. Deze open lijders
zijn vooral het grote gevaar. Zij
zijn de overbrengers van deze
ziekte. Voor open lijders is er dan
ook maar een middel, aldus spr.,
/opruimen.
Wij moeten helaas, vervolgde
spr. deze kwestie ook economisch
bezien. Voor vee zou genezing
even goed mogelijk zijn als voor
de mens, maar voor vee is ze
veel te kostbaar. Vee is er nu
eenmaal voor de productie.
Dan behandelde spr. de wijze
van zoeken naar de lijders. Dit
geschiedt door inspuitingen en het
trekken van sputum. Met tal van
voorbeelden ging spr. deze onder
zoekingen na. Van hieruit kwam
spr. ook op een ander punt, n.l.
de handel en dc t.b.c.-bestrijding.
Goedkeuring werd o.a. ver
leend voor het aangaan van een
crediet op lopende rekening tot
een bedrag van 30.000 bij de
Boerenleenbank.
De periodiek aftredende be
stuursleden de heren Adr. Pijnen
burg. C. v. Spijk en C. Klerkx
werden allen herkozen.
In de vacature van de heer
Adr. Klein werd gekozen de heer
G. Kuijpers uit Elshout.
Als lid van de commissie van
toezicht werd gekozen de heer
M. v. Sluisveld, eveneens uit Els
hout.
De entreegelden werden weer
vastgesteld op 3%.
De directeur deed hierna enkele
mededelingen aangaande de uit-,
breidingen welke hun voltooiing
naderden.
Dank zij de uitbreiding zal men
in de toekomst elke afdeling die
plaatsruimte kunnen geven waar
op zij recht heeft.
Tal van nieuwe machines, in
stallaties en apparaturen werden
aangekocht. Wij noemen hiervan-
Een koelmachine, een flessenvul-
machine, een flessenspoelmachine,
een koelkast, koelcelapparaten,
spoelenbakken, een rolbaan.
Verder werden ook de water
leidingen grondig vernieuwd, en
alles wacht nog slechts op aan
sluiting en afwerking. De direc
teur nodigde de leden uit om
straks, wanneer alles gereed is,
(men hoopt in Februari) dc fa
briek eens te komen bezichtigen.
Spr. gaf het bestuur ook in
overweging te zorgen voor een
behoorlijke bergruimte voor de
diverse vervoermiddelen.
De directeur deed hierna nog
mededeling over tal van interne
aangelegenheden. Op een betref
fende vraag deelde spr. mede dat
het vetgehalte dit jaar met 1/10e
was gestegen.
Tijdens de rondvraag, waarvar.
zeer druk gebruik werd gemaakt,
en waarop verschillende huishou
delijke aangelegenheden werden
besproken, werd het bestuur in
overweging gegeven een bijdrage
te leveren voor de bestrijding van
het mond- en klauwzeer en voor
de Centrale vereniging.
Hierna werd de vergadering
gesloten.
Is een dier dat men koopt, vrij
van t.b.c. of komt het uit een
t.b.c. vrije omgeving
Spr. wees^de boeren op de of
ficiële certificaten, welke deze
dieren vergezellen en die steeds
weergeven of 't al dan niet be
smet is of al of niet uit een be
smette omgeving komt.
Deze certificaten staan dan
ook voortdurend onder toezicht
en controle van de gezondheids
dienst. waardoor zij alleszins be
trouwbaar zijn.
Spr. ging verderNiet alleen
voor onze eigen volksgezondheid
en nut alleen uit economisch mo
tief moeten wij de t.b.c. onder het
vee bestrijden, maar ook om onze
export. Het buitenland eist in de
toekomst van een t.b.c.-vrije vee
stapel zijn zuivelproducten te be
trekken. De regering is daar maar
al te goed van doordrongen. Re
gelingen zijn dan ook in voorbe
reiding om de t.b.c.-bestrijding
onder het vee nog intensiever ter
hand te kunnen nemen. Allerwege
en vooral ook in medische krin
gen, aldus spr., vindt ons werk
belangstelling en waardering.
Wij moeten, aldus spr., met
man en macht werken voor t.b.c.
vrije stallen. In de toekomst hoop
te spr. ook vooral de jonge boe
ren te kunnen betrekken in het
werk der bestrijding. Jammer ge-
neg was het voor Dr. Kirch de
hoogste tijd. maar het was zijn
assistent, Dr. Bruss, wel toever
trouwd om de vele vragen, welke
naar aanleiding van deze lezing
gesteld werden, te beantwoorden.
Dr. Bruss gaf ook nog een zeer
interessante lezing over de oor
zaken van of welke oorzaken
kunnen leiden tot de onvrucht
baarheid van vee. Spr. gaf het
bestuur in overweging medewer
king te verlenen aan een onder
zoek. dat men hier ter plaatse zou
kunnen houden.
Hierna ging men over tot de
verschillende andere agendapun
ten.
Interressanfe causerie door
dr. H. H. Knippenberg.
Er bleek een verheugend groote
belangstelling te bestaan voor de
causerie die dr. H. H. Knippen
berg Vrijdagavond hield in Hotel
Verwiel, voor de Heemkunde
kring: de grote achterzaal was
goed gevuld.
Deze spreker pakte de zaak
ook zeer origineel aan. Hij had
niet allerlei gegevens hier en daar
uit boeken gehaald en in een aan
eengesloten lezing verwerkt, maar
vertelde bijzonderheden uit eigen
nasporingen en ontdekkingen over
personen, plaatsen enz. Dikwijls
wist hij zelf nog niet wat hij al
lemaal graag wilde weten, omdat
hij niet genoeg gegevens ter be
schikking had, maar hij nodigde
belangstellenden uit tl^te trach
ten van hun kant me^^/etens-
waardigheden te verzamelen. Zijn
uitgesproken bedoeling was dan
ook om de zelfwerkzaamheid van
de leden van de Heemkunde-kring
te prikkelen. Het is te hopen dat
dit hem gelukt is.
Dr. Knippenberg begon zijn
causerie met een uiteenzetting over
de opkomst van het katholiek mid
delbaar onderwijs in Noordbra
bant, waarbij hij uiteraard nauw
betrokken was. Hij noemde de
scholen in Waalwijk en Bergen-
op-Zoom het uitgangspunt voor
de katholieke middelbare scholen
in Brabant, die nu zeer talrijk zijn.
Met waardering sprak hij nog
over de steun die het onderwijs in
Waalwijk in zijn opkomst had mo
gen ontvangen van de gemeente
en van veel particulieren. Bijzon
der noemde hij de onlangs' overle
den heer Van Iersel en de heren
E. Klijberg en Ant. van Liempt,
gemeente-secretaris toentertijd,
terwijl de familie Witlox haar huis
afstond. Ook niet-katholieken ga
ven steun aan het werk.
Deze inleiding over het onder
wijs in Waalwijk was bedoeld om
aan te tonen dat het een belang
rijke factor was voor de culturele
ontwikkeling van Brabant.
Maar tegenwoordig was niet
alleen het onderwijs een belang
rijke factor, dr. Knippenberg gaf
die eer o.a. ook aan de heem
kundekringen. Op een gebrek wees
hij echter, het gevaar voor dilet
tantisme, waaraan men niet altijd
is ontkomen. Daar waarschuwde
hij ernstig tegen.
De eigenlijke causerie van dr.
Knippenberg was interessant ge
noeg om onze lezers daarvan ook
enkele bijzonderheden te vertellen.
Mogelijk weet deze of gene iets
naders over een der onderwerpen
en wij zijn er van overtuigd dat
het bestuur van de Heemkunde
kring die gegevens graag in ont
vangst zal nemen.
Vooreerst besprak dr. Knippen
berg enkele Waalwijkse persoon
lijkheden, zoals Johannes Gijs
mans die hier in 1590 werd gebo
ren en een grotei naam had als
geleerde. Hij studeerde in Ant
werpen, en trad er in 1609 in het
novicaat der Jesuieten. Veertien
jaar doceerde hij wijsbegeerte in
Antwerpen en Leuven en was in
die tijd een beroemd professor. De
bekende Bolandus was een van
zijn leerlingen. Later vertrok hi;
nog naar Bohemen en in 1622 is
hij in Leuven overleden. Behalve
een groot geleerde was Johannes
Gijsmans ook een goed priester,
onder de Antwerpse soldaten.
Een ander Waalwijker die wel
grote verdiensten maar weinig be
kendheid heeft, was Antonius Tin-
nebroek. Hij werd hier in 1806
geboren en stierf al in 1855. Hij
bezocht de Latijnse school en het
groot-Seminarie en trad in 1836
bij de Jesuieten in. Tot zijn be
langrijke geschriften behoort een
gedeelte van de Acta Sanctorum,
waaraan hij van 1850 tot 1855
meewerkte. Ook was hij beziq
met een studie over het geestelijk
leven in Rusland, die hij echter
niet meer heeft kunnen afmaken.
Dr. Knippenberg noemde deze An
tonius Tinnebroek een waardig
voorganger van Mgr. van Gils, de
Witloxen en Mgr. Hendrikx, ook
uit deze plaats.
Jacobus van Dijk was een
Waalwijkse kunstschilder die
leefde van 1817 tot 1892. Hij ver
vaardigde o.a. enkele schilderijen
voor de kerk en behaalde in zijn
tijd de Prix de Rome. Op 48-ja-
rige leeftijd ging hij nog wiskunde
studeren en was leraar te Hel
mond. Dr. Knippenberg vroeg zich
af van hoeveel belang zijn werk
zou zijn voor de kunstgeschiede
nis en het leek hem wel interes
sant dat iemand die zich daarmee
bezig houdt dit eens naging.
Tenslotte noemde hij nog Wal-
therus van Ingen, van wie onze
historicus ,de heer J. v. d. Ham
men, ook niet meer wist dan dat
hij rond 1890 naar Den Bosch
was vertrokken en dat zijn pa
pieren verloren zijn gegaan.
Dr. Knippenberg sprak over de
verklaring van de naam Waal
wijk, die nog steeds onzeker is.
Hij achtte het een verbastering cn
ging uit van de nevenvorm „Wol
lik Dit ik betekent „bezitting
of „dijk en Waalwijk zou dan
betekenen „Dijk aan de waal (wat
„water betekent"). Baardwijk is
nog veel moeilijker. Mogelijk zou
„Baard" een verbastering kunnen
zijn van „Bernhard" en Baardwijk
zou dan betekenen „Bezitting van
Bernhard". Het is echter maar een
hypothese. Het kasteel van Waal
wijk zou gelegen hebben 2 a 300
m. ten Oosten van de Putstraat
en even ver naar het Zuiden,
waar in de tijd dat dr. Knippen
berg hier was, fundamenten wer
den bloot gelegd. Verder wordt er
melding gemaaakt van Jan de
Blonde van Brederode, heer van
Waalwijk.
Verder sprak dr. Knippenberg
over de vele goedkope arbeids
krachten uit Sprang, Waalwijk en
Baardwijk o.a., die in de 18de
eeuw in Schiedam werkten. Hij
vroeg zich af of soms hier en daar
nog sporen van hun Schiedams
verblijf zouden zijn overgebleven.
Waarom zijn ze er toen heenge
gaan en waarom later niet meer?
Hij vond het jammer dat we zo
weinig weten over de sfeer van
het vroegere leven in de schoen
industrie, waarvan interessante
bijzonderheden zouden zijn na te
gaan. Zo is het b.v. bekend dat
er in 1774 hier een gilde bestond
Van schoenmakers. Misschien zou
er in familieregisters een en ander
zijn na te gaan. In Helmond be
staan boekjes over het leven van
de wevers vroeger.
Dan noemde Dr. Knippenberg
nog verschillende sagen en zegs
wijzen over en uit plaatsen hier
in de buurtover het gat in de
kerk te Sprang, de Kattesteeg in
Kaatsheuvel, het Moeras bij On-
senoort, het Galgeneind cn dc
ruïne in Loonopzand, het Bou-
kens (naar heer Boudewijn) Kerk
hof en het Heleind te Heusden.
de zegswijze .Heusden mijn, Me-
chelen dijn", de Jacobakannetjes
in Heusden, die echter op veel