Wijde Wereld Waalwijkse en Langstraatse Courant W.-TIMMERMANS 8, ZONEN ADe Bankzaken. Alle Assurantiën. Uit Ut LANGSTRAATSE v&dL&dL&n, UIT DE De raad van Heusden wii Bern afstaan Maar voor wat, hoort wat De Coöp. Zuivelfabriek te Drunen vergaderde Dr. Kirch besprak in Drunen de problemen rond de t.b.c.-bestrijding Kassiers en Commissionairs in Effecten W A A L W IJ K 8 DINSDAG 27 DEC. 1949 Uitgever Waalwijkse Stoomdrukkerij ANTOÖN TIELEN Hoofdredacteur JAN TIELEN DE ECHO m HET ZUIDEN 72e JAARGANG No. 104 Abonnement 15 cent per wcel< i.9o per kwartaa> 2.25 franco p.p Advertentie-prij9 9 cent per m.M Contract-advertenties speciaal tarief. OPGERICHT 1878. Bureaux GROTESTRAAT 205 WAALWIJK TEL. 38. SCHOOLSTRAAT 11 KAATSHEUVEL TEL. 66. TEL.-ADRES „ECHO". De regering heeft vorige week bekend gemaakt dat zij de gevraagde loonsverhoging van 5 procent per 1 Januari toestaat. Zij schrijft ze echter niet bindend voor; wel beveelt ze die krachtig aan. Daartegen over moeten tegelijk maatregelen worden toegepast tot verhoging van de productiviteit, teneinde de loonsverhoging economisch te doen zijn. De overeensteming is het resultaat van het overleg on der leiding van de secretaris generaal van Sociale Zaken tussen de interdepartementale loon- en prijscommissie en de Stichting van de Arbeid. Voor de verhoging van de productie is o.a. gedacht aan een ruimere toepassing van de meer ploegen dienst, van overwerk en aan een uitbrei ding van de beloning van bij zondere prestaties. Vertegen woordigers van de regering en de Stichting van de Arbeid zullen zo spoedig mogelijk hieromtrent overleg plegen, terwijl het ook wenselijk wordt geacht dat deze onder werpen bedrijfstaks-gewijze in behandeling worden geno men. De loonsverhoging zal gel den voor alle mannelijke en vrouwelijke werknemers die de leeftijd van 23 jaar bereikt hebben. Dezelfde verhoging wordt toegepast op de kinder bijslag. echter zonder inacht neming van de leeftijdsgrens. Voor de mannelijke en vrou welijke werknemers tussen de 18 en 23 zal de mogelijkheid worden geopend om de lonen geleidelijk opklimmend te ver hogen. indien en voorzover 't in het belang der scholing nodig is. De met ingang van 1 No vember 1948 tijdelijk toege kende loonbijslag van ƒ1. per week, zal samen met de hierboven genoemde loons verhoging definitief in de loonbepalingen worden ver werkt. Het is de bedoeling van de regering de positie van het overheidspersoneel afzon derlijk te regelen. De regering beveelt het invoe ren van de loonsverhoging per bedrijfstak krachtig aan. In geval len dat de invoering tot moeilijk heden aanleiding geeft, zal het college van rijksbemiddelaars, ge hoord de Stichting van de Arbeid, een bindende beslissing nemen. Het is gewenst dat de beslissing over de loonsverhoging zoveel mogelijk voor 1 Januari genomen wordt. Is dit niet mogelijk, dan zal aan de beslissing terugwerken de kracht verleend worden. In verband met het feit dat het de bedoeling der regering is het kolensubsidie af te schaffen, het geen gepaard zal gaan met ver hoogde kosten voor huisbrand en gas, zal voor het lopende stook- scizoen door de regering een compensatie van 1.per per joon worden uitgekeerd. Dc Souvercinitcits- overdracht. Zoals wij hebben medegedeeld in ons vorig nummer heeft j.l. Woensdagmiddag de Eerste Ka mer het wetsontwerp op de Sou- vereiniteitsoverdracht aangeno men met 34 tegen 15 stemmen. Alleen de heer De Wilde (A.R.) was wegens ziekte afwezig. Vóór stemden K.V.P., P. v. d. A. en V.V.D. Tegen waren de Anti- Revolutionairen, alle Christelijk Historischen en de C.P.N. Nog diezelfde dag heeft H.M. de Ko ningin de wet ondertekend, waar na het staatsblad J 570 verscheen, waarin de wet is afgekondigd. De plechtige overdracht van de souvereiniteit die morgen zal plaats hebben, begint om 10 uur. De delegatie van Indonesië en de Nederlandse autoriteiten verzame len zich dan in de burgerzaal van het paleis op de Dam. Voor H.M. de koningin binnentreedt onderte kenen Dr. W. Drees en drs. Moh. Hatta een protocol waaruit blijkt dat de nieuwe rechtsorde door Ne derland en de R.I.S. is aanvaard. Als dan H.M. is binnengetreden leest Dr. Drees dit protocol voor en dan zal de koningin de nieuwe rechtsorde bevestigen en de oor konde van bevestiging onderteke nen. Tenslotte zal H.M. de ko ningin de souveriniteit bij acte overdragen. Als' Hoofd der Unie zal konin gin Juliana de plechtigheid beslui ten met een korte rede, waarna van het carillon op het paleis het Indonesische en Nederlandse volkslied wordt gespeeld. H.M. de Koningin en de Prins der Nederlanden zullen ten pa- leize een noenmaal aanbieden aan de Indonesische delegatie, de Ne derlandse ministers en enkele an dere autoriteiten. Financiële toestand in Indonesië. De Voorlopig Federale regering heeft er prijs op gesteld aan de vooravond van de souvereiniteits- overdracht in het openbaar een beeld te geven van de financiële toestand van het land. In Maart 1949 kon een saneringsplan wor den opgesteld, waarbij er van is uitgegaan, dat bij een zo hoog mogelijke opvoering van de mid delen de begrotingsuitgaven dus danig kunnen worden terugge bracht dat in 1952 een sluitende begroting voor de gewone dienst wordt verkregen. De voor 1949 vastgestelde begroting wijst een tekort aan van 1300 millioen. Voor 1950 kan verwacht wor den dat de stijgende tendenz in de middelen, vooral wat de be lastingen betreft, zich ook dan zal voortzetten. Er wordt geraamd dat de belastingen in dat jaar ca. 150 millioen meer opbrengen dan in 1949, maar toch zal het begrotingstekort nog aanzienlijk zijn. Ongeacht de resultaten van de R.T.C. inzake de schuldverhou ding, zal de schuld van Indonesië eind 1949 vermoedelijk ca. 6,2 milliard bedragen, bij een voor oorlogse schuld van ca. 1,5 milliard. Vier jaar voor Albert Kuyle. Het Bijzonder Gerechtshof in Utrecht heeft vorige week uit spraak gedaan tegen de journalist publicist Albert Kuyle, tegen wie twee en een half jaar gevangenis straf was geëist. Het vonnis luid de: vier jaar gevangenisstraf en ontzetting uit alle rechtep voor de duur van het leven. Aan Kuyle werd het recht van cassatie ver leend. Het Hof overwoog dat ver dachte afbreuk had gedaan aan het gezag van de Nederlandse re gering en aan de geallieerde le gers, anti-Joodse propaganda had gemaakt en propaganda voor de strijd tegen Rusland aan de zijde van de geallieerden. In aanmerking werd genomen dat verdachte thans nog niet onvoorwaardelijk zijn handelwijze betreurt. Nol de Brabander voor de rechter. Nol de Brabander is vorige week Vrijdag voor de rechter verschenen. Nu alleen nog maar als getuige. Op 19 Januari 1950 zal hij zich zelf te verantwoorden hebben. Op de eerste zitting leg de hij bezwarende verklaringen af voor zijn vroegere medewer kers. Het was er druk toen voor de Bossche rechtbank Donderdag de ze zaak werd behandeld, „de meest geruchtmakende na de zaak Oss", zei dc officier van Justitie. Het gaat tegen een bende van 41 man onder leiding van bovenge noemde Nol de Brabander, die eigenlijk Arnold Franken heet. Aan die bende worden 88 mis drijven ten laste gelegd. Vijf ver dachten kwamen de eerste dag aan de beurt. Er werden straffen geëist van 3 tot 5 jaar en tegen twee kooplieden uit Tilburg werd de zaak aangehouden. De officier van Justitie had veel waardering voor het knappe speurderswerk, waardoor veel diefstallen en inbraken in alle streken van het land tot klaarheid werden gebracht. Een van de slachtoffers van de bende, die in de rechtszaal aanwezig was, dankte zijn leven alleen aan de buitengewoon sterke constructie van zijn schedel. Hij werd name lijk bij een overval op zijn boer derij in de bedstee neergeslagen. De volgende zittingen in deze zaak zijn op 5 en 19 Januari 1950. In zijn vergadering van Donderdag j.l. besloot de ge meenteraad van Heusden overeenkomstig het advies van B. en W. er in toe te stemmen dat de afdeling Bern van de gemeente Heusden zou worden afge scheiden. Echter op de uitdrukkelijke voorwaarde, dat de dorpen Heesbeen en Doeveren, die geheel op Heus den zijn ingesteld, ook bij Heusden zouden worden ge voegd. Alleen de heer van Herpt kon zich niet met het voorstel verenigen. Na de opening door de voor zitter, burgemeester Van Delft, werden de notulen, met een kleine aanmerking van de heer v. Herpt, vastgesteld. De ingekomen stukken werden bijna alle voor kennisge ving aangenomen. Naar aanlei ding van een aanmerking van Ged. Staten over de begroting van het Woningbedrijf machtigde de raad B. en W. om deze zaak af te werken. Van de fa. Anton Bender uit Breda was er een ver zoek binnengekomen om de plaats voor een autoskooter op de ker mis 1950 onderhands te mogen pachten, waarop overeenkomstig het advies van B. en W. afwij zend werd beschikt. Verder was er van bewoners aan de scheepswerf een verzoek binnengekomen om een lantaarn te plaatsen aan de Beerse Dijk. aangezien deze plaats gevaarlijk was in het donker. Tevens wezen zij in hun schrijven op de gevaar lijke plaats waar de molen gestaan heeft. De weg loopt daar steil af. B. en W. stelden voor om deze zaak aan te houden tot de vol gende vergadering: B. en W. zouden het dan bekijken en met een nader voorstel komen. De heer Van Herpt vroeg dan met een eens de hele verlichting van de gemeente te onderzoeken. De voorzitter was er zich heel wel bewust van dat er nog diver se lantaarns bijgeplaatst zouden kunnen worden. Maar hij was bang dat de financiën van de ge meente dit niet toe zouden laten. Nu kon er in ieder geval niets van komen, misschien bij de be groting voor 1951. De heer Dek kers vond het in ieder geval in het algemeen belang dat op be doelde plaats een lantaarn bij kwam. Overigens ging de raad met het voorstel accoord. Inzake de grenswijziging van de gemeente betoogden B. en W. in hun prae-advies dat ze geen deug delijke argumenten konden aanha len tegen het plan van Ged. Sta ten om Bern af te scheiden van de gemeente Heusden. Met de toe voeging van de Gelderse Waar den aan de gemeente konden ze zich verenigen. Maar wel wilden zij als uitdrukkelijke voorwaarde voor de afscheiding stellen, dat Heesbeen en Doeveren, behorend tot de gemeente Eethen, bij Heus den zouden gevoegd worden. De heer van Herpt had wel ar gumenten tegen de afscheiding van Bern. Volgens hem waren de inwoners èn wat hun belangen èn wat hun karakter betreft helemaal op Herpt e.g. Heusden georiën teerd. Bovendien streefde de afd. van de N.C.B. aldaar naar aan sluiting bij Noord-Brabant. Verder was hij bang dat de raa«' door toe te stemmen in de kaart zou spe len van dc Rijkswaterstaat, die dan zou zeggen dat het Bernse veer van geen belang was. De heer Verschuur was het eens met het zakelijk inzicht van B. en W. De heer Dekkers bevestigde dat B. en W. de kwestie zeer zakelijk hadden bekeken. In het betoog van de heer Van Herpt meende hij gehoord te hebben dat geen maatschappelijke, maar kerkelijke toestanden een rol spelden. Doe veren en Heesbeen waren echter helemaal op Heusden georiën teerd. Protestanten en Katholie ken moesten nu toch kunnen sa menwerken en elkaar de voorde len gunnen, geen oude tegenstel lingen meer opvatten. Bovendien v/as hij van mening dat Ged. Sta ten ook niet krankjorum waren. De heer Van Herpt betoogde dat hij niet over een geloofsge meenschap had gesproken. Hij had ook niets liever als een goede sa menwerking. Maar volgens hem lag het in de aard van de inwo ners van Bern die op Herpt wa ren georiënteerd. Hij had niets te gen de aansluiting van Doeveren en Heesbeen, al dacht hij dat het toch wel niet zou gaan. De heer Te Vruchte drong aan om uitdrukkelijk de voorwaarde te stellen. De voorzitter legde er de na druk op dat de raad alleen advies kon uitbrengen. Overigens was hij het niet eens met de heer Van Herpt. Door de gewijzigde loop van de Maas hoorde Bern nu een maal niet meer bij Heusden. Maar de heer Van Herpt bleef op zijn standpunt staan en stemde tegen, terwijl alle andere leden voor stemden. Bij het voorstel van B. en W. om een kasgeldlening van 400.000 aan te gaan, waarvan er 200.000 bestemd waren voor de bouw van 13 woningen in Heusden, kwam de heer v. Herpt weer op zijn oud chapiter, dat die bouw binnen de kom strijdig was met de belangen van de betrok kenen. Zij woonden veel liever buiten Heusden. De voorzitter antwoordde dat deze woningen in Heusden moesten gebouwd wor den, maar dat hij zou zien wat hij voor Herpt zou kunnen doen: het geen de heer van Herpt zou ont houden, anders had hij tegenge stemd, waarop de voorzitter zei dat het voorstel er dan toch wel zou zijn doorgekomen. Accoord. Het voorstel om het bedrag per leerling voor de openbare lagere school opnieuw vast te stellen werd aangenomen, alsook om een strook gemeentegrond aan N. F. Vermeulen te verkopen, al wilde de heer Verschuur dit liever uit stellen. Maar hij kreeg niet ge noeg steun en stemde toen niet tegen. Bij het voorstel van B. en W. om aan de plaatselijke architecten Hub. Baaijens en A. J. v. d. Ger- ven dc opdracht te verlenen tot de bouw van elf woningwetwo ningen, sprak de heer Dekkers er zijn genoegen over uit dat 2 plaatselijke mensen die opdracht kregen. Wel wilde hij er nadruk kelijk op wijzen dat er geperfec tioneerde woningen moesten ko men. Er waren over andere wo- werden allen herkozen, namelijk de heren W. Knoop, J. F. v. d. Broek, A. v. d. Pol en P. J. Ver- schure met 7 en de heer G. P. A. de Wilt met 6 stemmen. De heer C. J. M. Merkx kreeg een stem. Tenslotte werd tot lid van het Burgerlijk Armbestuur Herpt met algemene stemmen herkozen de heer A. J. Buys. Van het staatsbosbeheer was er een telegram gekomen over de veiling van de iepen. Deze instel- ningen al diverse klachten ge- j lin9 adviseerde in tegenstelling TT.. T> TTr X mpt vrnpnprp amhfpnarpn Hi met vroegere ambtenaren die op het bastion en de wal langs de Maas niet te vellen, behalve de gemerkte. Zo ook op de Oud- heusdense weg. Op voorstel van B. en W. besloot de raad alles te vellen en dan opnieuw de wal len te beplanten, tenzij het Staats bosbeheer ernstige gemotiveerde bezwaren had. Alvorens de openbare vergade ring te sluiten dankte de voorzit ter de leden voor de aangename samenwerking in het afgelopen jaar. Hij wenste hen en hun gezin een zalig uiteinde en een goed begin. De heer Van Herpt dankte 1 de voorz. voor zijn prettige lei- weest. Hij wekte B. en W. op: Zit er toch op! Hetgeen de voorzitter beloofde te zullen doen. Ook an dere leden wezen op fouten in vorige woningen ,die de voorzitter onder de aandacht van de archi tect zou brengen. Dat er aan 13 woningen geen goot was aange bracht, daar was niets meer aan te doen. Overigens ging de raad met liet voorstel accoord. De gemeentebegroting 1950 werd zonder meer gewijzigd, evenals de begroting van de Godshuizen over 1949. Tot regent van de Godshuizen werd de heer C. J. M. Merkx met 6 stemmen herbenoemd, tegen de r heer Van den Broek 1. Ook de ding, waarna de voorzitter deze aftredende leden van de commis sie tot wering van schoolverzuim laatste openbare vergadering in 1949 met gebed sloot. De leden der Coöp. Zuivelfa briek Drunen kwamen Dinsdag j.l. in algemene vergadering bij een in het gymnastieklokaal. De voorzitter de heer M. van Halder, opende de bijeenkomst op de gebruikelijke wijze en heette allen van harte welkom, speciaal de geestelijke adviseur, kap. Si mons en de sprekers van deze avond, Dr. Kirch en zijn assistent Dr. Bruss, welke zouden spreken over een zeer belangrijk - en ac tueel onderwerp, n.l. „De pro blemen rond de t.b.c.-bestrijding". In verband met de korte tijd waarover Dr. Kiich beschikte, kreeg deze direct na het voorle zen van de notulen het woord. Het belangrijk onderwerp dal spr. zou behandelen, hebben wij hierboven reeds genoemd. Spreker begon met zich te ver ontschuldigen dat hij niet in staat was om deze avond geheel bij te wonen. Maar ondanks zijn drin gende aanwezigheid elders, wilde spr. toch niet de kans voorbij la ten gaan om met de boeren van Drunen en Elshout eens van ge dachten- te wisselen over de pro blemen rond de t.b.c.-bestrijding. Spr. bracht dank aan het bestuur dat het hem in staat stelde aan het begin van deze avond te spre ken en het zou dan aan zijn as sistent zijn om de vragen te be antwoorden. Sprekende over de doelstellin gen van de provinciale gezond heidsdienst kwam spr. direct op zijn onderwerp de t.b.c.-bestrij ding onder het vee. Wat zijn de motieven welke de gezondheidsdienst er toe gebracht heeft de t.b.c.-bestrijding ook on der het vee ter hand te nemen Ten eerste omdat de t.b.c. onder het vee een voortdurend gevaa- is voor onze volksgezondheid en ten tweede om het economisch motief. Deze twee, aldus spr. zijn reeds voldoende om met man en macht de strijd tegen de t.b.c. onder het vee aan te binden. Pas drie jaar is men bezig met de t.b.c.-bestrijding- onder het vee, maar deze eerste onderzoekingen hebben reed- aangetoond dat J4 van onze veestapel in Brabant besmet was J4 besmet, dat be tekende een voortdurend gevaar voor mens en dier, dat betekende een voortdurende bedreiging van onze volkswelvaart. Drie jaar geleden is men in Brabant met de t.b.c.-bestrijding van vee begonnen. En als hoofd van deze sectie der volksgezond heid kon spr. verklaren dat ber gen werk zijn verzet. Alles, aldus spr., heeft in deze jaren niet ge- functionneerd zoals het function- neren moest, maar wij zijn thans de kinderschoenen ontgroeid. In deze 3 jaren heeft de bestrijding onder het vee zulk een grote vlucht genomen, dat het werk ons wel eens over het hoofd dreigde te groeien. Dan komt spr. met getallen In het eerste jaar 130.000 onder zoeken, in het tweede 193.000, in het derde 248.000 en dit jaar zul len wij de 275.000 ruim halen. 35.000 open lijders werden ont dekt, open lijders, het grote en directe gevaar voor de gehele omgeving. Dan behandelde «pr. de ziekte op zichzelf. Men heeft dieren die de baccil nog alleen in zich dra gen, maar er zijn ook dieren bij wie de ziekte zo hevig is gewor den dat de baccillen naar buiten breken en deze noemt men dan open lijders. Deze open lijders zijn vooral het grote gevaar. Zij zijn de overbrengers van deze ziekte. Voor open lijders is er dan ook maar een middel, aldus spr., /opruimen. Wij moeten helaas, vervolgde spr. deze kwestie ook economisch bezien. Voor vee zou genezing even goed mogelijk zijn als voor de mens, maar voor vee is ze veel te kostbaar. Vee is er nu eenmaal voor de productie. Dan behandelde spr. de wijze van zoeken naar de lijders. Dit geschiedt door inspuitingen en het trekken van sputum. Met tal van voorbeelden ging spr. deze onder zoekingen na. Van hieruit kwam spr. ook op een ander punt, n.l. de handel en dc t.b.c.-bestrijding. Goedkeuring werd o.a. ver leend voor het aangaan van een crediet op lopende rekening tot een bedrag van 30.000 bij de Boerenleenbank. De periodiek aftredende be stuursleden de heren Adr. Pijnen burg. C. v. Spijk en C. Klerkx werden allen herkozen. In de vacature van de heer Adr. Klein werd gekozen de heer G. Kuijpers uit Elshout. Als lid van de commissie van toezicht werd gekozen de heer M. v. Sluisveld, eveneens uit Els hout. De entreegelden werden weer vastgesteld op 3%. De directeur deed hierna enkele mededelingen aangaande de uit-, breidingen welke hun voltooiing naderden. Dank zij de uitbreiding zal men in de toekomst elke afdeling die plaatsruimte kunnen geven waar op zij recht heeft. Tal van nieuwe machines, in stallaties en apparaturen werden aangekocht. Wij noemen hiervan- Een koelmachine, een flessenvul- machine, een flessenspoelmachine, een koelkast, koelcelapparaten, spoelenbakken, een rolbaan. Verder werden ook de water leidingen grondig vernieuwd, en alles wacht nog slechts op aan sluiting en afwerking. De direc teur nodigde de leden uit om straks, wanneer alles gereed is, (men hoopt in Februari) dc fa briek eens te komen bezichtigen. Spr. gaf het bestuur ook in overweging te zorgen voor een behoorlijke bergruimte voor de diverse vervoermiddelen. De directeur deed hierna nog mededeling over tal van interne aangelegenheden. Op een betref fende vraag deelde spr. mede dat het vetgehalte dit jaar met 1/10e was gestegen. Tijdens de rondvraag, waarvar. zeer druk gebruik werd gemaakt, en waarop verschillende huishou delijke aangelegenheden werden besproken, werd het bestuur in overweging gegeven een bijdrage te leveren voor de bestrijding van het mond- en klauwzeer en voor de Centrale vereniging. Hierna werd de vergadering gesloten. Is een dier dat men koopt, vrij van t.b.c. of komt het uit een t.b.c. vrije omgeving Spr. wees^de boeren op de of ficiële certificaten, welke deze dieren vergezellen en die steeds weergeven of 't al dan niet be smet is of al of niet uit een be smette omgeving komt. Deze certificaten staan dan ook voortdurend onder toezicht en controle van de gezondheids dienst. waardoor zij alleszins be trouwbaar zijn. Spr. ging verderNiet alleen voor onze eigen volksgezondheid en nut alleen uit economisch mo tief moeten wij de t.b.c. onder het vee bestrijden, maar ook om onze export. Het buitenland eist in de toekomst van een t.b.c.-vrije vee stapel zijn zuivelproducten te be trekken. De regering is daar maar al te goed van doordrongen. Re gelingen zijn dan ook in voorbe reiding om de t.b.c.-bestrijding onder het vee nog intensiever ter hand te kunnen nemen. Allerwege en vooral ook in medische krin gen, aldus spr., vindt ons werk belangstelling en waardering. Wij moeten, aldus spr., met man en macht werken voor t.b.c. vrije stallen. In de toekomst hoop te spr. ook vooral de jonge boe ren te kunnen betrekken in het werk der bestrijding. Jammer ge- neg was het voor Dr. Kirch de hoogste tijd. maar het was zijn assistent, Dr. Bruss, wel toever trouwd om de vele vragen, welke naar aanleiding van deze lezing gesteld werden, te beantwoorden. Dr. Bruss gaf ook nog een zeer interessante lezing over de oor zaken van of welke oorzaken kunnen leiden tot de onvrucht baarheid van vee. Spr. gaf het bestuur in overweging medewer king te verlenen aan een onder zoek. dat men hier ter plaatse zou kunnen houden. Hierna ging men over tot de verschillende andere agendapun ten. Interressanfe causerie door dr. H. H. Knippenberg. Er bleek een verheugend groote belangstelling te bestaan voor de causerie die dr. H. H. Knippen berg Vrijdagavond hield in Hotel Verwiel, voor de Heemkunde kring: de grote achterzaal was goed gevuld. Deze spreker pakte de zaak ook zeer origineel aan. Hij had niet allerlei gegevens hier en daar uit boeken gehaald en in een aan eengesloten lezing verwerkt, maar vertelde bijzonderheden uit eigen nasporingen en ontdekkingen over personen, plaatsen enz. Dikwijls wist hij zelf nog niet wat hij al lemaal graag wilde weten, omdat hij niet genoeg gegevens ter be schikking had, maar hij nodigde belangstellenden uit tl^te trach ten van hun kant me^^/etens- waardigheden te verzamelen. Zijn uitgesproken bedoeling was dan ook om de zelfwerkzaamheid van de leden van de Heemkunde-kring te prikkelen. Het is te hopen dat dit hem gelukt is. Dr. Knippenberg begon zijn causerie met een uiteenzetting over de opkomst van het katholiek mid delbaar onderwijs in Noordbra bant, waarbij hij uiteraard nauw betrokken was. Hij noemde de scholen in Waalwijk en Bergen- op-Zoom het uitgangspunt voor de katholieke middelbare scholen in Brabant, die nu zeer talrijk zijn. Met waardering sprak hij nog over de steun die het onderwijs in Waalwijk in zijn opkomst had mo gen ontvangen van de gemeente en van veel particulieren. Bijzon der noemde hij de onlangs' overle den heer Van Iersel en de heren E. Klijberg en Ant. van Liempt, gemeente-secretaris toentertijd, terwijl de familie Witlox haar huis afstond. Ook niet-katholieken ga ven steun aan het werk. Deze inleiding over het onder wijs in Waalwijk was bedoeld om aan te tonen dat het een belang rijke factor was voor de culturele ontwikkeling van Brabant. Maar tegenwoordig was niet alleen het onderwijs een belang rijke factor, dr. Knippenberg gaf die eer o.a. ook aan de heem kundekringen. Op een gebrek wees hij echter, het gevaar voor dilet tantisme, waaraan men niet altijd is ontkomen. Daar waarschuwde hij ernstig tegen. De eigenlijke causerie van dr. Knippenberg was interessant ge noeg om onze lezers daarvan ook enkele bijzonderheden te vertellen. Mogelijk weet deze of gene iets naders over een der onderwerpen en wij zijn er van overtuigd dat het bestuur van de Heemkunde kring die gegevens graag in ont vangst zal nemen. Vooreerst besprak dr. Knippen berg enkele Waalwijkse persoon lijkheden, zoals Johannes Gijs mans die hier in 1590 werd gebo ren en een grotei naam had als geleerde. Hij studeerde in Ant werpen, en trad er in 1609 in het novicaat der Jesuieten. Veertien jaar doceerde hij wijsbegeerte in Antwerpen en Leuven en was in die tijd een beroemd professor. De bekende Bolandus was een van zijn leerlingen. Later vertrok hi; nog naar Bohemen en in 1622 is hij in Leuven overleden. Behalve een groot geleerde was Johannes Gijsmans ook een goed priester, onder de Antwerpse soldaten. Een ander Waalwijker die wel grote verdiensten maar weinig be kendheid heeft, was Antonius Tin- nebroek. Hij werd hier in 1806 geboren en stierf al in 1855. Hij bezocht de Latijnse school en het groot-Seminarie en trad in 1836 bij de Jesuieten in. Tot zijn be langrijke geschriften behoort een gedeelte van de Acta Sanctorum, waaraan hij van 1850 tot 1855 meewerkte. Ook was hij beziq met een studie over het geestelijk leven in Rusland, die hij echter niet meer heeft kunnen afmaken. Dr. Knippenberg noemde deze An tonius Tinnebroek een waardig voorganger van Mgr. van Gils, de Witloxen en Mgr. Hendrikx, ook uit deze plaats. Jacobus van Dijk was een Waalwijkse kunstschilder die leefde van 1817 tot 1892. Hij ver vaardigde o.a. enkele schilderijen voor de kerk en behaalde in zijn tijd de Prix de Rome. Op 48-ja- rige leeftijd ging hij nog wiskunde studeren en was leraar te Hel mond. Dr. Knippenberg vroeg zich af van hoeveel belang zijn werk zou zijn voor de kunstgeschiede nis en het leek hem wel interes sant dat iemand die zich daarmee bezig houdt dit eens naging. Tenslotte noemde hij nog Wal- therus van Ingen, van wie onze historicus ,de heer J. v. d. Ham men, ook niet meer wist dan dat hij rond 1890 naar Den Bosch was vertrokken en dat zijn pa pieren verloren zijn gegaan. Dr. Knippenberg sprak over de verklaring van de naam Waal wijk, die nog steeds onzeker is. Hij achtte het een verbastering cn ging uit van de nevenvorm „Wol lik Dit ik betekent „bezitting of „dijk en Waalwijk zou dan betekenen „Dijk aan de waal (wat „water betekent"). Baardwijk is nog veel moeilijker. Mogelijk zou „Baard" een verbastering kunnen zijn van „Bernhard" en Baardwijk zou dan betekenen „Bezitting van Bernhard". Het is echter maar een hypothese. Het kasteel van Waal wijk zou gelegen hebben 2 a 300 m. ten Oosten van de Putstraat en even ver naar het Zuiden, waar in de tijd dat dr. Knippen berg hier was, fundamenten wer den bloot gelegd. Verder wordt er melding gemaaakt van Jan de Blonde van Brederode, heer van Waalwijk. Verder sprak dr. Knippenberg over de vele goedkope arbeids krachten uit Sprang, Waalwijk en Baardwijk o.a., die in de 18de eeuw in Schiedam werkten. Hij vroeg zich af of soms hier en daar nog sporen van hun Schiedams verblijf zouden zijn overgebleven. Waarom zijn ze er toen heenge gaan en waarom later niet meer? Hij vond het jammer dat we zo weinig weten over de sfeer van het vroegere leven in de schoen industrie, waarvan interessante bijzonderheden zouden zijn na te gaan. Zo is het b.v. bekend dat er in 1774 hier een gilde bestond Van schoenmakers. Misschien zou er in familieregisters een en ander zijn na te gaan. In Helmond be staan boekjes over het leven van de wevers vroeger. Dan noemde Dr. Knippenberg nog verschillende sagen en zegs wijzen over en uit plaatsen hier in de buurtover het gat in de kerk te Sprang, de Kattesteeg in Kaatsheuvel, het Moeras bij On- senoort, het Galgeneind cn dc ruïne in Loonopzand, het Bou- kens (naar heer Boudewijn) Kerk hof en het Heleind te Heusden. de zegswijze .Heusden mijn, Me- chelen dijn", de Jacobakannetjes in Heusden, die echter op veel

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1949 | | pagina 1