Wijde Wereld J
Waalwijkse en Langstraatse Courant
0 a dag.&£adm
OH&e y.&>iks.&Kimiiè\e
Uit Loon-op-Zand's
verleden
UIT DE
NIEUW PLAN VOOR KOREA?
tonen interesse voor
Rang en Stand.
NEGEN PUNTEN VAN
TRUMAN.
Vervoer
in Langstraat
onhoudbaar
Misdeelde
Langstraat.
MAANDAG 15 JAN. 1951
Uitgever
Waalwijkse Stoomdrukkerij
ANTOON TIELEN
Hoofdredacteur
JAN TIELEN
Dit blad
verschijnt 2 x per week.
OPGERICHT 187-S.
DE ECHO WET ZUIDEN
74e JAARGANG No. 6
Abonnement
17 cent per week
2.15 per kwartaal
2.40 franco p.p.
Advertentie-prijs
9 cent per m.M.
Contract-advertenties
speciaal tarief.
BureauxGROTESTRAAT 205 WAALWIJK TEL. 38. SCHOOLSTRAAT 11 KAATSHEUVEL TEL. G6.
TEL.-ADRES „ECHO".
De Commissie van' drie, door de Algemene Vergade
ring der Verenigde Naties ingesteld om te trachten
de oorlog in Korea te beëindigen, heeft na het mis
lukken van haar eerste poging om het vuren te doen
staken de moed niet opgegeven. Nu is het Canadese
lid, Lester Pearson, namens de commissie met een
nieuw plan van vijf punten gekomen. Amerika is be
reid er over te praten, de Sovjet-Unie moet er nog
over nadenken.
Het nieuwe plan omvat de
volgende punten: 1. onmid
dellijke wapenstilstand in Ko
rea, met waarborgen dat geen
van beide partijen hiervan ge
bruik maakt om een nieuw
offensief voor te bereiden; 2.
verdere maatregelen ter voor
bereiding van een definitieve
vrede; 3. terugtrekken van al
le niet-Koreaanse troepen uit
Korea en voorbereiding van
een uitspraak van het Kore
aanse volk over zijn toekom
stige regering; 4. regeling van
een tijdelijk bestuur voor Ko
rea en toezicht op de handha
ving van orde en rust in over
eenstemming met de beginse
len der Verenigde Naties: 5.
instelling van een commissie
die alle problemen in het
Verre Oosten, waaronder For
mosa en de toelating van Chi
na tot de Verenigde Naties
moet bespreken. In deze com
missie zouden Groot-Brittan-
nië, de Verenigde Staten, de
Sovjet-Unie en communistisch
China zitting moeten hebben.
Warren Austin, de leider
van de Amerikaanse delegatie
bij de Verenigde Naties, heeft
in de politieke commissie in
antwoord op dit plan ver
klaard, dat Amerika bereid is
met communistisch China en
Rusland de moeilijkheden in
het Verre Oosten te bespre
ken. Amerika kon zich met 't
plan verenigen omdat het een
nieuwe bevestiging betekent
van de politiek die de Ver
enigde Naties inzake Korea
heeft gevoerd. Wel stelde Aus
tin als voorwaarde dat de Chi
nezen binnen een bepaalde
tijd hun houding tegenover 't
plan zouden bepalen.
De Russische gedelegeerde,
Jacob Malik, zei dat hij de ge
dachten aan een conferentie
niet direct verwierp, maar dat
hij tijd nodig had om de voor
stellen te bestuderen, wat dan
natuurlijk wil zeggen dat hij
het de bazen in Moskou moet
vragen.
Hieruit blijkt wel dat het
plan van de Commissie van
Drie niet helemaal ontbloot is
van kans van slagen. Immers,
de Amerikanen willen er over
onderhandelen en de Russen
hebben het niet direct afge
wezen. Dat wil al heel wat
zeggen. Het wil van de andere
kant uiteraard niet zeggen dat
nu alles in kannen en kruiken
is. Want gesteld dat er onder
handelingen beginnen, dan zal
het nog heel wat hoofdbre
kens kosten eer men het over
de diverse punten eens is, als
men zover komt. Voor com
munistisch China heeft 't plan
dit voordeel dat er in is op
genomen de instelling van een
commissie die zal spreken over
alle problemen van het Verre
Oosten, waaronder Formosa
en de toelating van commu
nistisch China tot de U.N.O.
Bovendien zou rood China
daar zelf zitting in hebben.
Dit maakt het voor Mao Tse
Tung gemakkelijker de ande
re voorwaarden te aanvaar
den, ofschoon het rekening
moet houden met de mening
van Stalin. Maar ook voor
deze biedt het plan voordelen.
Tot nog toe is het de Sovjet-
Unie mislukt om in de Vei
ligheidsraad officiëel te spre
ken over de toelating van zijn
vazal China tot de Verenigde
Naties en dus ligt ook voor
haar hier een kans. In zover
re is het in ieder geval een
goed teken dat zij het plan
niet bij voorbaat heeft afge
wezen.
Er steken dus mogelijkhe
den in.
Eisenhowers
besprekingen.
Tijdens zijn bezoek aan Den
Haag heeft generaal Eisenho
wer Nederlandse regerings
autoriteiten gesproken over
versnelling van de Ameri
kaanse wapenleveranties, over
de inspanning van de Neder
landse industrie voor de be
wapening en over het stand
punt van de Nederlandse re-
^f.rïjg c'a* Nederland als nog
altijd belangrijk zeevarend
land het recht en de plicht
heeft een volwaardige bijdra
ge te leveren in de Atlanti
sche maritieme verdediging.
De Nederlandse regering ont
moette bij generaal Eisenho
wer veel begrip voor haar
standpunt.
In een verklaring aan de
pers zei Eisenhower: Ver
wacht van mij niet dat ik
sensationele mededelingen zal
doen. Mijn reis heeft een voor
lopig informatief karakter. Er
zijn nog geen vaste plannen
gemaakt en zelfs geen vaste
ideeën ontwikkeld. Behalve
dan de grondgedachte, dat 't
streven van de Atlantische
landen gericht is op 't waar
borgen van de vrede. De vrije
landen zijn bezig zich te or
ganiseren om zich te kunnen
verzekeren van hun recht om
te leven in vrede en om te
werken aan hun welvaart. Dat
kan alleen gebeuren in een
atmosfeer van veiligheid.
De Atlantische landen stre
ven niet naar een overwin
ning op het slagveld. Als alle
geestelijke en materiële bron
nen, waarover de vrije we
reld beschikt, worden samen
gebracht, dan hoeft niemand
te twijfelen aan succes, aldus
de Generaal.
Nadat Eisenhower 's mor
gens had geconfereerd met au
toriteiten van landmacht,
luchtmacht en marine en met
de ministers s'Jacob, Drees en
Stikker, vertrok hij 's mid
dags in een Constellation van
het Amerikaanse leger naar
Kopenhagen.
Atlantische
Productieraad.
Vorige maand hebben de
ministers van buitenlandse
zaken van de landen van het
Atlantisch Pact te Brussel be
sloten tot het instellen van
een Atlantische Productie-
raad, die in de plaats komt
van de Atlantische Raad voor
militaire productie en bevoor
rading. Deze nieuwe raad
heeft nu besloten een Ameri
kaans industriëel te benoemen
tot opperste coördinator der
productie, een functie die op
het gebied der productie ge
lijk staat met die van Eisen
hower op militair terrein. Als
candidaat voor deze functie
wordt genoemd William Batt,
die onder de oorlog vice-voor-
zitter was van de Amerikaan
se oorlogsproductieraad en la
ter directeur van de Marshall
organisatie in Engeland.
Regerirfg in hoger beroep.
Donderdag diende voor het
Haagse Gerechtshof in hoger
beroep de zaak van de Am-
bonese oud-K.N.I.L.-militairen
tegen de Staat der Nederlan
den. In eerste instantie is de
Staat daarbij in het ongelijk
gesteld.
Op de vraag van de presi
dent wat de Staat zou doen
ten aanzien van een eventueel
vonnis, zei de landsadvocaat,
Mr. Veeger, dat de Staat zich
dient te houden aan de uit
spraak van de rechter. Als de
Staat daardoor echter in strijd
zou konion met zijn volken
rechtelijke verlichtingen te
genover Indonesië, zou hij van
de rechterlijke uitspraak kun
nen afwijken. Verder zei Mr.
Veeger dat de Nederlandse
regering door de souvereini-
teitsoverdracht de zorg voor
de Ambonese bevolking uit
handen heeft gegeven aan de
republiek Indonesia. Tegen af
voer naar West-Indië heeft de
landsregering van Suriname
bezwaar en Nieuw-Guinea
komt nauwelijks in aanmer
king omdat er een grote te
genstelling bestaat tussen Pa
poea's en Ambonezen. De Ne
derlandse regering is echter
onder geen voorwaarde bereid
de Ambonese ex-K.N.I.L.-
mensen onder te brengen naar
een gebied dat nog in opstand
is tegen de republiek Indone
sia, zo zei Mr. Veeger.
Mr. Van Rijckevorsel, die
optrad voor de ex-K.N.I.L.-
mannen, stelde de vraag of 't
rechtmatig is dat de Staat der
Nederlanden de militairen te
gen hun wil demobiliseert op
Java, dan wel eveneens tegen
hun wil afvoert naar de door
de republiek bezette Zuid-
Molukken. Hij achtte de toe
stand onduidelijk en de be
dreiging niet van de demobi-
lisanten afgewend. „Het ge
vraagde rechterlijk verbod van
gedwongen afvoer strekt er
toe om de eigen Staat te weer
houden van het plegen van
een onrecht, zo trouweloos en
massaal als wellicht zelden
onder een rechterlijk oog ge
komen is". Tlij achtte 't ge
vaar waarin de Ambonezen
verkeren zo duidelijk „dat 't
eigenlijk onnodig is om over
verdere bewijzen te praten".
De uitspraak bepaalde de
president over drie weken of
eerder.
Liquidatie-moord
berecht.
Voor de Krijgsraad in Den
Haag stonden Donderdag vier
ex-illegalen terecht die na de
bevrijding in Rotterdam op
„beestachtige wijze", zoals de
auditeur-militair zei, een
meisje hadden vermoord die
onder de bezetting koerierster
was geweest.
De illegalen hadden haar
schuldig geacht aan moord
van een K.P.-leider en be
roofden haar daarom na de
bevrijding van het leven door
haar te bedwelmen en haar in
een badkuip te verdrinken.
Na het lijk van alle herken
ningstekens te hebben ont
daan, wierpen de moordenaars
het in het water. Op 11 Juni
1945 werd het ontdekt.
Rekening houden met de
omstandigheden waaronder de
moord was gebeurd, eiste de
auditeur-militair tegen de
hoofdverdachte 2% jaar ge
vangenisstraf, tegen de ande
re verdachten 10 en 5 maan
den. De verdedigers verzoch
ten uiterste clementie. De uit
spraak is bepaald op 25 Jan.
Het program van 9 punten voor
de mobilisatie van de productieve
krachten der vrije wereid ten be
hoeve van de defensie, dat presi
dent Truman ontvouwd heeft in
zijn jaarlijkse economische bood
schap aan het Amerikaanse Con
gres, luidt als volgt
1. Volmacht voor het opnemen
en uitgeven van in totaal HO mil
liard dollar (ruim 530 milliard
gulden) voor het opende beas-
tingjaar, dat op 30 Juni eindigt,
en het volgende jaar
2. een verhoging der belastin
gen met aanzienlijk meer dan de
in totaal 8 milliard dollar (onge
veer 30j/£ millioen .gulden) der
twee laatste belastingverhogingen;
3. een algemene verhoging van
de productiecapaciteit der Vere
nigde Staten voor staal, alumini
um, electrische kracht en andere
basisproducten ten behoeve van
de herbewapening. De staalindus
trie moet ongeveer 120 millioen
ton meer produceren in de komen
de drie of vier jaar, het vermogen
tot opwekking van electrische
stroom moet in de komende drie
jaar worden verhoogd met aan
zienlijk meer dan 20 millioen ki
lowatt
4. vergroting van de productie
ve kracht der Verenigde Staten
met tenminste 25 procent in vijf
jaar
5. vergroting van de productie
capaciteit van alle vrije landen
6. toezicht op de uitvoer en toe
wijzingen om de Verenigde Sta
ten in staat te stellen hun aandeel
te leveren bij een doelmatige ver
deling van schaarse producten
7. vermindering van het ver
bruik in de Verenigde Staten
8. een doeltreffende beheersing
van lonen en prijzen
9. uitbreiding van de gewapen
de strijdkrachten met bijna één
millioen mannen en vrouwen en
uitbreiding van het aantal arbei
ders in de strategisch belangrijke
industrieën met vermoedelijk niet
minder dan vier millioen. Dit be
tekent, dat ook vrouwen en ou
dere arbeiders aan het werk zul
len moeten gaan.
GEEN DISTRIBUTIE
VAN REPARATIELEER.
Naar aanleiding van ge
ruchten als zouden er plannen
bestaan om tot distributie van
reparatieleder over te gaan,
verzekerde men op het Minis
terie van Economische Zaken
en bij de Vakgroep Lederin
dustrie, dat van dergelijke
plannen geen sprake is. Wat
de gevolgen zullen zijn wan
neer men met het oog op de
voor W.-Europa beschikbare
voorraden tot verdeling en
toewijzing aan de verschillen
de landen zou overgaan, is
natuurlijk moeilijk te zeggen.
Abnormale prijsstijgingen
voor schoenreparaties acht
men al evenzeer onwaar
schijnlijk. Wel zullen de prij
zen geleidelijk aan oplopen,
wat in verband met de prijs
stijging der grondstoffen, die
sedert Januari 1950 80 k 90
pCt. bedroeg, onvermijdelijk
is.
Dc Brabantse redactrice van
„De Tijd" schrijft het volgen
de belangwekkende artikel:
„Waalwijks Belang"
zet actie in.
Nu in de afgelopen weken van
vorst en koude in de Langstraat
de gevolgen van de opheffing van
het personenvervoer per trein
zich met verdubbelde kracht heb
ben doen gevoelen, heeft de ver
eniging „Waalwijks Belang" het
initiatief genomen om door een
gezamenlijke actie verbetering
voor de Langstraat te verkrijgen.
Door het wegvallen van dé
treinverbinding zijn alle arbeiders,
scholieren, handelsreizigers en
boeren in deze streek voortaan op
bussen aangewezen. Waar alleen
reeds in Waalwijk 1500 arbeiders
van buiten de gemeente moeten
worden aangevoerd, is het licht
te begrijpen dat op dc spitsuren
deze bussen vaak meer dan over
laden zijn. Vooral met slecht
weer, als ook de fiets nog voor
de bus geruild wordt, is de situa
tie onhoudbaar.
Daar komt bij, dat de weger,
hier verre van ideaal zijn. Bij
sneeuw en vorst treden vaak gro
te vertragingen op, vooral in de
ochtend- en avonduren, dus juist
als arbeiders en schooljeugd het
vervoermiddel nodig hebben. Zo
is het zelfs in de afgelopen vorst
periode voorgekomen, dat arbei
ders na afloop van hun werk te
voet naar huis moesten over af
standen, die soms tien en vijftien
kilometer bedroegen.
Ook betekent het uitvallen van
de trein, zowel voor arbeiders,
scholieren en handelsreizigers een
aanmerkelijke kostenverhoging. De
bustarieven liggen ca. 30 pCt. bo
ven de oude spoorwegtarieven,
terwijl treinabonnementen en -re-
ductiekaarten in de bussen niet
geldig zijn.
Bevrachting van bagage en ver
voer van monstercollecties, on
misbaar in dit land van schoen en
leder, zijn op de bussen onmoge
lijk.
Het is al zeer euphemistisch
uitgedrukt, als wij constateren dat
dergelijke toestanden handel en
indusrie niet bepaald ten goede
komen.
Zelfs al onderhoudt dc B.B.A.
halfuurdiensten van Waalwijk,
het middelpunt der Langstraat,
met Den Bosch en Tilburg, dan
nog is het niet te ontkennen, dat
de werking van busvervoer, al
dan niet na een tochtje per elec
trische of Dieseltrein, psycholo
gisch funest is.
Men kan niet verwachten dat
zakenlieden industrie zullen ves
tigen in een dergelijke geïsoleerde
streek.
Als de gedupeerden thans, op
initiatief van „Waalwijks Be
lang" hun bezwaren aan de be
treffende instanties zullen gaan
kenbaar maken, dan spreekt men
in elk geval uit ervaring. De
treinloze periode is een tijd ge
weest van onhoudbare toestan
den. Het is bekend, dat over deze
kwestie ook officiëel nog steeds
druk gesproken wordt.
Dat de spoorlijn niet zal wor
den vervangen door een autoweg,
staat reeds vast, naar wij verna
men. Het is te hopen dat de ge
zamenlijke pogingen der Lang-
straters er alsnog toe zullen lei
den, dat de rails binnen afzien
bare tijd ook weer voor personen
vervoer zullen worden benut.
De Langstraat en haar indus
trie kan er niet buiten.
We vinden in de Prov. Bos
sche Courant „Het Huisgezin"
het volgende hoofdartikel:
De Langstraat is op 't mo
ment een misdeeld gebied.
Terwijl van de zijde der over
heid de industrialisatie-nood-
zaak terecht met grote
nadruk bepleit wordt en er
zelfs voor bepaalde gebieden
speciale maatregelen en voor
zieningen zijn ingevoerd om
het „klimaat" voor industrie
vestiging zo gunstig mogelijk
te maken, moet het nijvere
volk van de industriëel zo be
langrijke Langstraat met lede
ogen toezien, dat daar het in
dustriële klimaat aanzienlijk
ongunstiger is geworden, niet
alleen voor vestiging van
nieuwe industrieën, maar zelfs
voor behoud van de bestaan
de. Dezer dagen is er door de
Kamer van Koophandel vooj;
dit gebied nog weer eens ern
stig over geklaagd, dat de
huidige verkeers- en vervoers
situatie in de Langstraat deze
streek isoleert en een zeer
ernstige rem vormt voor de
economische ontwikkeling.
In het afgelopen najaar zag
het er naar uit, dat de spoor
rails tot weinig nut gewor
den sedert de opheffing van
het personenvervoer zouden
kunnen worden opgebroken
en over het dan vrijkomende
tracé op zeer korte termijn
een rechte brede verkeersweg
door de Langstraat zou kun
nen worden aangelegd. Dat
zou althans de mogelijkheid
geopend hebben om een be
hoorlijk personen- en goede
renvervoer langs de weg in te
leggen, waartoe het huidige
smalle kronkelpad zich ten
enenmale niet leent. Ofschoon
hieromtrent nog geen defini
tieve beslissing is gevallen, is
de waarschijnlijkheid dat deze
plannen geen doorgang zullen
kunnen vinden naar men
ons van zeer bevoegde zijde
mededeelde wel zo groot,
dat men zich gerust kan in
stellen op de aanleg van
de oorspronkelijk ontworpen
weg door de Langstraat. De
volledige voltooiing daarvan
moet echter, althans voor wat
de middenmoot rond Waalwijk
betreft, wachten op de beëin
diging der Biesboschwerken.
Hetgeen dus betekent, dat de
Langstraat, indien er geen an
dere voorzieningen worden
getroffen, de eerste zeven a
acht jaar een sterk geïsoleerd
gebied zou moeten blijven.
Hoe verlammend dat werkt,
heeft de afgelopen periode
van sneeuw en mist in alle
consequenties doen voelen.
Men kan er over van me
ning verschillen of de Lang
straat het best gediend is met
personen- en goederenvervoer
per rail waarbij men de
buitenissige ligging van vele
stations aan deze lijn niet uit
het oog mag verliezen dan
wel langs de weg; in beide ge
vallen uiteraard er van uit
gaand dat de service behoor
lijk moet zijn.
Wij kunnen hier thans de
argumenten pro en contra
deze twee mogelijkheden ge
voeglijk buiten beschouwing
laten, omdat men thans slechts
kan constateren dat noch het
een, noch het ander aanwezig
is. Een dergelijke situatie is
in de binnenlanden van Bra
zilië misschien acceptabel, zij
is volkomen onhoudbaar voor
een gebied als de Langstraat.
De betrokken instanties die
nen dit eindelijk eens te be
seffen.
AFWIKKELING
OORLOGSSCHADE.
Uitsluitend schade aan ge
bouwde onroerende goederen.
Vele oorlogsgetroffenen zijn
niet bekend met de mogelijk
heden welke de Wet op de
materiële Oorlogsschade hen
biedt, en het is daarom nuttig
het volgende onder de aan
dacht te brengen.
Art. 8 der Wet houdt o.a. in,
dat ieder die een zuiver ver
mogen heeft van minder dan
20.000.(zoals dit is of zal
worden vastgesteld voor de
vermogensheffing ineens) aan
spraak kan maken op z.g.n.
integrale vergoeding voor:
a. één woning en een pand
of geheel van panden
dienende tot uitoefening
van een bedrijf of zelf
standig beroep.
b. één woning, dienende tot
uitoefening van een be
drijf of zelfstandig be
roep.
Dit artikel geldt voor ver
woeste panden en eveneens
voor beschadigde panden,
waarvan de bouwkosten voor
heen werden gefinancierd met
behulp van rentedragende en
renteloze credieten.
Door het aanvragen van een
herziening der financiering
ontstaat de mogelijkheid, dat
deze credieten geheel of ge
deeltelijk worden omgezet in
een aanvullende bijdrage.
Ook die gevallen, waarop
art. 8 niet van toepassing is,
biedt de Wet in art. 72 de
mogelijkheid om het rente
loze deel van het crediet om
te zetten in een aanvullende
bijdrage.
Eigenaren van panden,
waarvan de herstelkosten
minder dan 3000.— bedragen
en die slechts een uitkering
van 75% der herstelkosten
hebben ontvangen, kunnen
eveneens voor een aanvulling
in aanmerking komen.
Vorenbedoelde herzieningen
en toekenning van aanvullen
de bijdragen kunnen alleen
plaats hebben, indien belang
hebbende hiertoe een schrif
telijk verzoek heeft ingediend
voor 23 Febr. 1951.
Verzoekschriften behoren te
worden gericht aan het Mi
nisterie van Wedei'opbouw en
Volkshuisvesting, Afd.: Finan
ciering-Oorlogsschade v. Al-
kemadelaan te 's-Gravenhage
met vermelding van schade-
nummer.
Eventuele inlichtingen wor
den verstrekt bij de betref
fende Wederopbouw-bureaux.
EEN PAAR BEZWAREN
TEGEN IIET ONTWERP-
WINKELSLUITINGSWET.
Het voorlopig verslag van
de vaste Kamercommissie
voor de middenstand over het
ontwerp-Winkelsluitingswet is
verschenen.
Op bepaalde punten waren
er in de commissie verschil
lende meningen. Maar ten
aanzien van twee onderwer
pen was het oordeel der com
missie eenstemmig afkeurend,
n.l.:
1. de te groot geoordeelde
bevoegdheid van de gemeen
teraden om uitzonderingen te
maken op de door de commis
sie toegejuichte algemene re
gel voor het sluitingsuur. Men
vreest dat aldus de regel door
uitzonderingen zal worden
overwoekerd.
2. de regeling van de slui
ting gedurende een halve dag
per week bij algemene maat-
Mevrouw Verwey-Jonker pu
bliceerde in Socialisme en Demo
cratie een artikel, dat geheel ge
wijd was aan een beschouwing
van het katholieke Zuiden. Over
de buitenstaander, die het Zui
den bezoekt, schrijft zij
Hij zal zich misschien eens af
vragen, waarom in Brabantse ste
den waar toch overigens
standsverschillen een vrij grote
rol spelen geen duidelijke inde
ling is te vinden in arbeidersbuur
ten, middenstandswijken en buur
ten waarde gegoeden wonen
waarom er meestal in elke buurt
huizen worden gébouwd van ieder
soort. '1 och is het antwoord een
voudig de katholieke stadsarchi
tect denkt in parochies. En het is
voor een parochie bijzonder on
voordelig wanneer ze uitsluitend
van arbeiders moet bestaan. Wij
zouden op deze vraag een ander
antwoord willen geven. De katho
lieken streven naar de totstand
koming van een harmonische ge
meenschap. Zij voelen op grond
van hun levensbeschouwing niets
voor gestandaardiseerde arbei
derskazernes en voor het groepe
ren der mensen naar rang en
stand, een der privileges die het
socialisme zich voorbehoudt. In
de nieuwe wijken der grote steden
boven de Moerdijk kan een arbei
der zich alleen maararbeider
voelen, ondanks al het gescherm
met sociale rechtvaardigheid.
(Burgerrecht).
regel van bestuur. Men meen
de, dat deze regeling geen vol
doende waarborg gaf en wil
de dat de wet zelf bedoelde
sluiting imperatief zou voor
schrijven.
XI.
Eerste vermeldingen.
Een van de eerste vermeldin
gen van Loon op Zand in de ge
schreven bronnen is van 1191. Al
moet ik er térstond bij vermelden,
dat ze van enigszins twijfelach
tige aard is, omdat oudere schrij
vers herhaaldelijk de drie dorpen
Loon door elkaar gooien, toch is
hier wel een grote graad van
waarschijnlijkheid.
In zijn Cartularim geeft A. Ver-
kooren een regest van een Char
ter van 1191. Hierin wordt ver-
méld, dat Henri II van Cuyck
met toestemming van z'n vrouw
Sophie van Herpen en Albert z'n
zoon, z'n erfleen van Herpen in
leen ontvangt van Henri I, hertog
van Lotharingen. Onder de getui
gen is Herman van Loon. Volgens
Verkooren is dit Loon, het tegen
woordige Loon op Zand. Het is
m.i. nogal tamelijk moéilijk uit te
maken, welk Loon hier bedoeld
wordt.
Een tweede vermelding vinden
we nog in 'n Charter van 1197
waarin Henri I, hertog van Lo
tharingen de vredesvoorwaarden
bekend maakt, gesloten tussen hém
en de graaf van Gueldre (Otto II
of III). Onder de leenmannen van
de graaf van Gelre is ook Gerard
van Loon.
Wat er van zij in 1233 bestaat
er in Loon op Zand een kerk, toe
gewijd aan St. Willibrord en Hen
ri I van Lotharingen schenkt ze
aan de abdij van Tongerloo, tege
lijk met de kérken van Waalwijk
en Drunen. Het origineel van deze
acte, gegeven te Haelen, berust
nog in de archieven van de abdij
van Tongerloo.
Dat deze kerk echtér een een
heid vormde met Waalwijk, in
dien zin, dat Loon en Sprang af
hankelijk waren van de St. Jan
Baptist te Waalwijk, zoals Dr. G.
Bannenberg in zijn interessante
lezing, voor het Prov. Genoot
schap van Kunsten en Weten
schappen Dinsdag 19 December
1950 te Waalwijk gehouden,
schijnt te bétogen, is verre van
waarschijnlijk. Immers de patroon
van de Loonse Kerk was niet St.
Jan Baptist maar St. Willibrord,
zoals duidelijk blijkt uit een stuk
van de Loonse kerkmeesters aan
Bisschop Metsius gestuurd en be
rustende In het bisschoppelijk ar
chief te 's-Bosch. St. Jan Baptist
is pas patroon geworden in 1396
van de nieuwé kerk. Wel was
deze oude kerk van Loon een
z.g. eigen kerk, d.w.z. de eige
naar van Loon (in dit geval de
hertog van Lotharingen) had ook
het eigendom van de kerk en
stelde ook de priester voor, die
daar pastoor zou zijn. Dit gebruik
of liever gezegd deze rechtstoe
stand kwam in de Middeleeuwen
heel veel voor en groeit uit tot
een misbruik, dat herhaaldelijk
aanleiding wordt van geschillen.
In 1267 bekrachtigde Paus Cle
mens IV de stichting van de kerk
van Venloon. Ondertussen is
Loon uitgegroeid tot een dorp en
in 1269 verhéft Jan I, hertog van
Brabant, Loon tot een heerlijk
heid en beleent Willem van Hor-
ne met Venloon. Deze Willem
van Horne was dus de eerste
Heer van Loon. Hij was tevens
Heer van het land van Heusden
en Alténa. Aan hem dankt het
>vapen van Loon op Zand zijn
drie horens. De acte van de ver
heffing van Loon tot heerlijkheid
en de aanstelling van Willem van
Horne tot Heer van Loon berus
te in het archief van de heerlijk
heid, maar is waarschijnlijk met
4e laatsté oorlog verloren gegaan.
Gelukkig bezitten wij een letter
lijke copie van deze acte, die nog
al tamelijk verschilt met die wel
ke staat gedrukt in Butkens. Ze
is in het latijn gesteld en was ver
sierd met drie grote zegels in
groene was aan twee staarten
uithangende. We zullen de in
houd zo letterlijk mogelijk ver
taald hier weergeven
„Joannes, door de genade Gods
hertog van Lotharingen en Bra
bant, aan allen, zo wel tegen-
woordigen als toekomstigen, die
deze brieven zullen zien, heil en
doen wij te vérstaan, dat wij heb
ben gegeven en toebedeeld in leen
ten volle de rechten in ons land
van Brabant verkrijgende, in hoge
en lage jurisdictie, aan den edele
man Wilhelmus, heer van Hoer-
ne, ridder, het dorp van Venlen,
mét alle bossen, moeren en heide
en dat er toe behoort, gelegen tus
sen het bos van Udenhout en den
Grondelosen merken en ook van
de Merendijck, die ligt achter
Waalwijk en Baardwijk tot aan
de baan, die ligt tussen Tilburg
en het voorzegde Loon en een
derde part van de tienden van
Tilburg en ook akkerland in Eu-
denhout met bossen en weiden.
Des ten oirkonde laten wij ons
zegél hier op drukken, met onze
edele mannen, hiertoe verzocht,
Walter Berthout, heer van Mechc-
len en Egidius Berthout, heer van
Hoenbeke. Gegeven in het jaar
onzés Heren 1269, den Zaterdag
na 's Heren Hemelvaart".
De Zaterdag na 's Heren He
melvaart was den 4e Mei 1269.
Dus dat is de verjaardag van de
Heerlijkheid Venloon.
JOH. RIJKERS, M.S.F.
's-BOSCH.
HET VERKEER IN DE
VUGHTERSTRAAT.
De nieuwe verkeersregeling in
de Vughterstraat is in werking
getreden. Thans is er verkeer in
beide richtingen, terwijl voor de
gehele straat een "wachtverbod
(vroeger parkeerverbod) bestaat.
Een wachtverbod houdt in, dat
het verboden is voertuigen te doen
of laten staan, anders dan gedu
rende de tijd, die nodig is voor en
gebruikt wordt tot het onmiddel
lijk in- of uitstappen van perso
nen of voor het onmiddellijk laden
of lossen van goederen.