Noten
23
onder de naam 'Schets der Welvaart'.
Met betrekking tot de onder 4.b vermelde onderzoeksthema's is het mogelijk en noodza
kelijk de overige nijverheidsenquêtes uit de eerste helft der negentiende eeuw daarbij te
betrekken: 1800, 1808, 1812, 1819, 1841, 1843 en 1848.
Een andere bron die informatie verschaft over de economische activiteit, is het patent
register. Het is mogelijk de enquête hieraan te koppelen, zij het dan dat men wel zelf
een toegang zal moeten creëren.
Een laatste mogelijkheid vormen bedrijfsgegevens. Een mooi voorbeeld daarvan is het
werk van L. Noordegraaf, Daglonen in Alkmaar, 1500-1850, z.pl. z.j.
1 I.J. Brugmans, Statistieken van de Nederlandse nijverheid uit de eerste helft der 19e eeuw, RGP grote
serie nr. 98, 's-Gravenhage 1956, ix.
2 Met betrekking tot deze enquête, zie: 'Journaal der reize van den agent van nationale oecono-
mie der Bataafsche Republiek (A° 1800)', in: Tijdschrift voor staathuishoudkunde en statistiek
(Sloet's), 18 (1859); L. van Nierop, in: De Gids 77 (1913) III, 71-106 en 293-323.
.3 A.R.A., BiZa 1808, Nr. 889, blz. 490; coll. Goldberg, port. 192.
4 Met betrekking tot deze enquête, zie: 'Eenige hoofdstukken uit het "Apergu sur la Hollande"
door M. d'Alphonse', Bijdragen tot de Statistiek van Nederland, Nieuwe Volgreeks, Nr. 1, 's-Graven-
hage 1900.
5 Memorie van J. Goldberg over de Nederlandsche textielindustrie, 'Bijdrage tot de economi
sche geschiedenis van Nederland V', medegedeeld door mr. N.W. Posthumus, in: Economisch-
historisch jaarboek 1 (1915) 90.
6 'Gegevens omtrent den kinderarbeid in Nederland volgens de enquêtes van 1841 en 1860',
medegedeeld door ir. R.A. Gorter en mr. C.W. de Vries, in: Economisch-historisch jaarboek 8
(1922) 10.
7 Brugmans, a.w., xiv.
8 Deze enquêtes zijn eveneens opgenomen in het reeds aangehaalde werk van Brugmans. Zie
over de enquête van 1819 hierna p. 31-50.
9 D. Damsma, J. M.M. de Meere, L. Noordegraaf, Statistieken van de Nederlandse nijverheid uit de
eerste helft der 19e eeuw, supplement, RGP grote serie nr. 168, 's-Gravenhage 1979, aanhangsel
1: 'Opgaven van fabrikanten te Arnhem naar aanleiding van de nijverheidsenquête van 1816'.
10 H. Coppejans-Desmedt, 'Bijdrage tot een kritische studie over de nijverheidsstatistieken uit
dejaren 1795-1846', in: Handelingen vandeKoninkl. Commissie voor Geschiedenis 126, Brussel 1960, 35.
11 Kabinetsbrief van 5 Juli 1820 (Kabinet des Konings, 5 Juli 1820, Nr. 9), A.R.A., Archief
Staatssecretarie, afgedrukt in: Brugmans, a.w., xx.
12 Zie Staatsblad 1815 nr. 22 en Staatsblad 1819 nr. 36.
13 Coppejans-Desmedt, a.w., 4.
14 Brugmans, a.w., xvi.
15 Zie noot 10.
16 Damsma, a.w., xi.
17 Th. Kint, 'Industriële lonen in de pre-industriële negentiende eeuw', in: P. Boomgaard e.a.
(red.), Exercities in ons verleden. 12 Opstellen over de economische en sociale geschiedenis van Nederland en
koloniën, 1800-1950, Assen 1981, 12.
18 Zie noot 15; Th. Kint, R.C.W. van der Voort, 'Economische groei en stagnatie in de Neder
landen 1800-1850', in: Economisch- en Sociaal-historisch jaarboek 43 (1980) 105 e.v.; idem, 'Stedelijke
industriële arbeidsmarkten in 1819: een modern kwantitatief economisch-historisch onder
zoek', in: Economisch- en Sociaal-historisch jaarboek 46 (1983) 113-128; J. M. M. de Meere, 'Daglonen
in België en Nederland in 1819, een aanvulling', in: Tijdschrift voor sociale geschiedenis 6 (1980)
357 e.v.; idem, Economische ontwikkeling en levensstandaard in Nederland gedurende de eerste helft van de
negentiende eeuw, 's-Gravenhage 1982; J. Mokyr, Industrialization in the Low Countries, New Haven/
London, 1976; P. R.D. Stokvis, 'Het probleem van Nederlands' ekonomische stagnatie gedu
rende de 19e eeuw', in: Belgisch tijdschrift voor de nieuwe geschiedenis 9 (1978) 517-535.
19 Coppejans-Desmedt, a.w., 38.
20 Circulaire van 13 Augustus 1817, Litt. R, waarbij wordt gevraagd 'eenen staat der dagloonen
van de onderscheidene daarbij opgegevene werklieden', in: Administratief Memoriaal der Provincie
Limburg, 1817, Nr. 70.
21 De Meere, 'Daglonen', 357-358.
