4. Sociaal-historisch onderzoek:
- arbeidsomstandigheden;
- leefklimaat in wijken en plaatsen;
- milieubesef.
5. Geschiedenis van de ruimtelijke ordening.
6. Agrarische geschiedenis:
- mechanisatie van de landbouw.
7. Administratief-historisch onderzoek:
- bij verlening van nieuwe hinderwetvergunningen;
- de werking en effectiviteit van wetgeving.
8. Opsporing van plaatsen met mogelijke bodemverontreiniging ten gevolge van vroegere
industriële activiteit.
b. Het verrijken van de hinderwetbescheiden met informatie uit andere bronnen
De meeste onder 3.b.2. genoemde bronnen kunnen worden gebruikt ter aanvulling van
de in de hinderwetdossiers vervatte informatie.
Noten
In het bijzonder ben ik R. Kramer (Algemeen Rijksarchief) en J. Spoorenberg (Streekarchief
Zuid-Oost Brabant) zeer erkentelijk voor hun nuttige kritiek en waardevolle inlichtingen.
Kanttekeningen bij het concept van deze tekst zijn gemaakt door H.W. Lintsen (Technische
Universiteit Eindhoven), W. van Muiken (Provinciale Archiefinspectie Limburg), P.W.J. den
Otter (Rijksarchief in Overijssel) en A.J. M. den Teuling (Provinciale Archiefinspectie Dren
te). Als verantwoordelijk redacteur namens de Commissie Broncommentaren heeft H.R.
Wolf gefungeerd.
1 De Oost-Nederlandse markerechten bevatten hierover talloze bepalingen. Zie hierover o.a.
J. Buis, Historia Forestis. Nederlandse Bosgeschiedenis, Wageningen 1985, I, passim.
2 Mac Lean, 'Hinderwetten', 473; Muntjewerff, 'Het Fortuin', 10-11.
3 Zie hierna par. 2.
4 Bomhof, 'Handleiding Hinderwet', 5-7; Koeken, '1875 Hinderwet 1975', 13.
5 R.W.J.M. Bos, 'Van periferie naar centrum; enige kanttekeningen bij de Nederlandse in
dustriële ontwikkeling in de negentiende eeuw', in: Maandschrift Economie, 40 (1976) 181-206;
De Jonge, De industrialisatie in Nederland tussen 1850 en 1914.
6 Mac Lean, a.w., 474.
7 Lintsen, 'Hinderwet', 2. Citaat eveneens aldaar.
Th. van Tijn, De sociale bewegingen van 1876 tot 1887', in: Algemene geschiedenis der Nederlanden
13 (Haarlem 1978), 99.
9 Gemeentearchief Arnhem, Archief Secretarie, 1917-1924, Hinderwetserie 41/352.
10 Rijksarchief in Gelderland (rag), Archief Gedeputeerde Staten van Gelderland, inv.nr. 9732.
11 Archief Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Afdeling Arbeid, Kroonberoepen
inzake de Hinderwet ingesteld in 1910, dossier nr. 35 H-1368, Bouman te Winterswijk. Vgl.
Lintsen, a.w., bijlagen 1,1-1,15.
12 Algemeen Rijksarchief (ara), Tweede Afdeling, Archief van het Departement van Binnen
landse Zaken, 1796-1813, inv.nr. 1137.
13 De opsomming van bedrijven overgenomen uit Mac Lean, a.w., 473-474.
14 Zie noot 12.
15 rag, Archieven van de gewestelijke besturen in de Bataafs-Franse tijd (bfa), 1795-1813, inv nr
5485.
16 Gemeentearchief Maastricht, Frans Archief, inv.nrs. 41, blz. 230; 42, blz. 249-250, 261-263;
48, 25 september 1813; 1982, 6 december 1806.
17 Gemeentearchief Maastricht, Modern Archief, inv.nrs. 95, 10 juli 1815; 381, 21 september
1815; 101, 28/29 mei 1816; 102, 25 juni 1816; 103, 3 juli 1816; 104, 6 augustus 1816; 417 (index
uitgaande stukken) 1816-1817 ('Fabrijken, Trafijken'). ara, Tweede Afdeling, Archief Binnen
landse Zaken, Index, 1813-1817 vermeldt verschillende gevallen. De corresponderende stuk
ken ontbreken echter (notitie van R. Kramer). In 1819 ontving het gemeentebestuur van
Eindhoven een circulaire van de gouverneur van Noord-Brabant met het verzoek opgave
te doen van werkplaatsen en fabrieken, die van nadeel voor de omgeving zouden kunnen
63
