75 JAAR KAMER VAN KOOPHANDEL TE WAALWIJK
75 jaar geleden begon de boom te groeien
3
DE ECHO VAN HET ZUIDEN VAN DONDERDAG 1 JANUARI 1953
il» dienst van Handel en Nijverheid-
Deze krant een stukje Fijnspar
Het resultaat hebt U in Uw handen I
Ter verfraaiing van de gemeente werd
in de uitbreiding van het Wandelpark
een nieuwe vijver gegraven, terwijl de
uitbreiding gedeeltelijk werd ingeplant.
Voorts werd op de hoek Baardwijkse-
straatParallelweg een nieuw plantsoen
aangelegd.
DE WONINGBOUW.
Aan de Pieter Vreedestraat en de Mgr.
Luybenstraat, ten Oosten van de Put
straat werden 80 woningen gebouwd,
waarvan 47 duplex, zodat er in totaal
daar 127 woonruimten bijkwamen, die
grotendeels al bewoond zijn.
In Besoijen zijn aan de Van Assen-
delftstraat 14 woningen in aanbouw en
in de St. Antoniusparochie is men be
gonnen met de bouw van 95 woningen,
waarvan 24 duplex, wat tesamen weer
119 woongelegenheden belooft.
Als we wat de woningbouw betreft
dan even buiten het domein van Ge
meentewerken treden, dan wijzen we op
de omgeving van het Wandelpark, waar
opnieuw verschillende fraaie villa's wer
den gebouwd, benevens de nieuwe H.
B. S„ die daar, nu zij haar voltooiing
begint 'te naderen, als het ware de om
geving beheerst. Ook langs de Klooster-
weg, de Wilhelminastraat en elders
werden particuliere woningen bijge
bouwd en dan mogen we ook wel wij
zen op de vernieuwing en herbouw van
verschillende winkels, die het aanzicht
van Waalwijk mee verfraaien.
NIEUWE PLANNEN.
Voor uitvoering gereed gemaakt heeft
het Bureau Gemeentewerken het door
trekken van de Burg. Moonenlaan met
het aanleggen van de Pasteurstraat, de
Kochstraat, de Van Leeuwenhoekstraat
en de Röntgenstraat, alle ten Westen
van de Kerkstraat.
Verder is klaar voor uitvoering de
vernieuwing der riolering aan het West
einde en de Grotestraat tot aan de Ha
ven, en voor de afvoer van de nieuwe
wijk in de St. Antoniusparochie een
hoofdriool vanaf de Pastoor Kuijpers-
straat naar de Wilhelminastraat.
Vermelden we nog dat voor het
sneeuwruimen een moderne hydraulische
sneeuwploeg is aangeschaft, voor het
maaien van de sportvelden een triple-
grasmaaimachine, terwijl voorts Gemeen
tewerken de beschikking kreeg over een
nieuwe vrachtwagen. Tenslotte is er
voor de brandweer een nieuwe trekker-
materiëelwagen in aanbouw en is men
begonnen met het bouwen van een slan-
gendroog toren.
Uit dit overzicht moge blijken dat er
gewerkt is en gewerkt wordt en dat
Waalwijk niet bij de tijd ten achter
blijft.
Bestuur en leden van de jubilerende Kamer van Koophandel in vergadering bijeen. Van links naar rechts ziet u W. Wijnbelt
Tzn., Woudrichem; J. Ruytenberg, Raamsdonksveer; J. C. van Meeuwen, Geertruidenberg; G. F. P. van den Assum, Dongen,
J. B. Verschuren, Loonopzand; C. Braspenning, Sprang-Capelle; C. W. Pullens, Waalwijk, ondervoorzitter; A. D. C. Snels,
Drunen, ondervoorzitter; J. W. van Heesbeen, Waalwijk, voorzitter; Mr R. J. Th. van der Heijden, Kaatsheuvel, secretaris;
Alb. J. Wennekes, Kaatsheuvel, ondervoorzitter; J. Robbers, ambtenaar; J. C. Frederiks, Kaatsheuvel; J. J. Simonis, Raams
donksveer; A. J. B. Aarts, Waalwijk; L. Th. van Drunen, Drunen; P. G. M. Dekkers, Kaatsheuvel; A. G. Meijs, Waalwijk.
Op de foto is weggevallen F. C. Smolders, Waalwijk. Niet aanwezig waren A. V. M. Smits, Dongen; H. J. M. Verbunt, Don
gen; C. P. Gijsman, Waspik; G. M. A. M. Verwiel, Waalwijk; J. Cornet, Werkendam; W. J. van de Noort, Made.
De jubilerende Kamer van Koophandel voor de Langstraat in zitting op 8 December 1927 ten Gemeentehuize te Walwijk, bijeen
Van links naar rechts; A. van Beek, Made; B. Roza, Wijk; H. Rombouts Raamsdonksveer; H. L J. van J t Smits
mans, Raamsdonksveer; M. Beerens, Waalwijk; B. J. H. C Tim mermans, Waalwqk; MA J-van Dempt, Waalwijk, AM. Snnts,
mans, KaamsdonKsveer; ivi. oeerens, vv aaiwij^, u. j, u. 4 u',u;w', Tr J, V o j -i* Woo+eVnnnrol- P C
Dongen; P. A. v. Dongen, Raamsdonksveer; F. J. v. d. Reyt, Made; C. Vesters, Kaatsheuvel; J. C. Fredenks, Kaatsheuvel, RG Schei
lekens Dongen; Afwezig; A. de Haan, Heusden; G. N. v. Looo, Waalwijk; H. Verheijen. Dongen; J. B. Verschuren, Loonopzand,
B. J. Hoevenaars, Dongen.
ring van de gehele Waalwijkse indus
trie heeft verdiend.
Bij de reorganisatie in 1922 werd hij
opgevolgd door de heer Bernard J. H.
C. Timmermans-Verschure, die deze
functie bekleedde tot 1929, toen de heer
G. N. van Loon zijn taak overnam en
met enthousiasme deze tot 1942 toen de
bezetter er tussen kwam heeft bekleed.
Na de bezetting, in October 1944, was
het de huidige voorzitter, de heer J. W.
van Heesbeen, die het voorzitterschap
ging waarnemen en dat met grote be
kwaamheid en voortvarendheid heeft
gedaan, steeds de belangen die hem wa
ren toevertrouwd met vuur en overtui
ging bepleitend.
Naast deze ere-galerij van vier voor
zitters, mogen we de secretarissen noe
men De eerste was de heer F. W. van
Liempt, die deze functie van 18781915
bekleedde, hij werd opgevolgd door M.
A. J. van Liempt van 1915—1931, ter
wijl vanaf 1931 de burgemeester van
Drunen en later van Loonopzand, Mr R.
J. Th. van der Heijden deze functie be
kleedt.
Van 1928 tot 1946 was de heer J. v.
Nuenen als adjunct-secretaris werkzaam.
Wij willen deze korte regels gewijd
aan een instantie die gedurende zon
lange tijd zich reeds zo grote verdien
sten heeft verworven voor het publiek
leven in Noordelijk Noord-Brabant niet
besluiten dan met een oprecht woord
van erkentelijkheid namens de gehele be
volking van het district voor al het vele
dat door haar toedoen is tot stand ge
komen, en met een hartelijk woord van
felicitatie, hieraan verbindend de wens,
dat de Kamer van Koophandel voor
Noordelijk Noord-Brabant, de huidige
voortzetting van de oude Waalwijkse
Kamer, nog veel mag verrichten, en met
succes voor de bloei van onze verre
omgeving.
aanvoer geschiedt in de zomer
maanden en begint, zodra de rivie
ren in de noordelijke streken ijsvrij
zijn en het vlotten van het hout
kan beginnen.
In de aan de meeste grote papier
fabrieken verbonden houtslijperij
wordt dat hout, door het onder ho
ge druk tegen snel ronddraaiende
ruwe stenen te persen, afgeslepen.
Dat afslijpen geschiedt onder toe
voeging van veel water en kost
enorm veel energie. Op een slijper
staat een motor van ca. 1500 kW.
Het product dat deze slijperij op
levert is houtslijp oftewel hout-
stof. Courantenpapier bestaat voor
ongeveer 85% uit deze houtslijp en
daarom is het zo vergankelijk. Want
bij het slijpen zijn de zich in het
hout bevindende „plantensappen",
de hars, de pectine en de lignine,
die er ongeveer 50% van uitmaken,
medegeslepen. En dat zijn stoffen
die het papier snel doen vergelen
en de levensduur benadelen.
Een tweede, geheel andere be
werking, die het hout kan onder
gaan is de bereiding tot cellulose.
Of beter gezegd: de afscheiding van
de cellulose uit het hout. Daartoe
wordt het hout gekapt in geweldige
kapmachines, a.h w. snijbonenmo-
lens. Het gekapte hout wordt in
kookketels. die een inhoud hebben
van ca. 250 M3, gestort en daar
onder een temperatuur van ca.
1300° C gedurende 16 tot 20 uur
gekookt met loog Het gevolg is dat
door de inwerking van de loog alle
zich in het hout bevindende en hier
boven reeds genoemde „planten
sappen" wateroplosbaar worden en
kunnen worden verwijderd. De zui
vere houtvezel blijft over en slechts
een gering percentage van deze cel
lulose, toegevoegd aan de massa
houtslijp geeft de grondstof voor
coi i rantenoapier.
De papiermachine, waarop thans
de gemengde grondstof in papier
wordt omgezet is een machtig ap
paraat. De baanbreedte bedraagt
5% meter, de lengte van de machi
ne ca. 90 meter. De sterk verdunde
paeierstof wordt zeer geliikmatig
uitgespoten op een zich snel voort
bewegend kooerdoek van fijn
bronsgaas. Als een melkachtige brij
zien wii de panierstof zich op het
knoergaas verdelen en osenhlikke-
liik begint dóór het faas de ont
watering. het doorvallen van een
groot deel van het verdunningswa
ter. Onder het koner»aas wordt ge
zogen. zodat, er steeds meer wóter
wordt, verwiiderd en dan is de zich
vormende panieHiaan reeds sterk
genoeg om over te snringen in een
nersoartii en vandaar in 'n droog-
partii. waar al het overtollige vocht
door persmg en door droging met
stoom wordt verwiiderd. Aan het
einde van de machine kan de haan
Vant en klaar worden opgew:kke1d.
De gehete tocht door do papierma
chine, die met een snelheid van
rnim 20 kilometer per uur nlaats
vindt, heeft ongeveer 20 seconden
geduurd. In 2,0 seconden is de
vloeibare brii in voor de drukkerij
geschikt courantenpapier omgezet.
De rest is gauw verteld. De brede
baan wordt op smallere rollen ge-
speUpo en deze, op lengten van 7
a 8000 meter, gaan de wiido wereld
in. Naar Nederlandse drukkeriien
en ver over de grenzen. Overal
heen waar de rotatiepersen met
gretïcro muilen gereed staan om het
panier te verslinden, ondat de cou
rant ons het grote verslag van het
wereldgebeuren tijdig in huis kan
bezorgen.
Ook naar de persen van ,.Dë
Echo van het Zuiden", dié vandaag
verschijnt op een boomstam, die
75 jaar geleden begon te groeien
Even oud als De Echo van het Zuiden is de Kamer van Koop
handel te Waalwijk, zowel de krant als de Kamer begonnen hun werk
zaamheden op 1 Januari 1878. De huidige voorzitter van de Kamer de
heer J. W. van Heesbeen vraagt zich elders in dit blad af of dit dubbele
feit een toevallige tweelinggeboorte is geweest; het zal inderdaad wel toe
val zijn geweest, maar dit neemt niet weg dat het een volkomen geluk
kige tweelinggeboorte was; want beide instellingen hebben in volkomen
eendrachtige samenwerking, elkander aanvullend, steeds al hun krachten
gesteld in dienst van Waalwijk en van de Langstraat.
OORSPRONKELIJK ALLEEN VOOR
WAALWIJK.
Op initiatief van de Waalwijkse han
del en industrie is de Kamer van Koop
handel tot stand gekomen; echter aan
vankelijk alleen voor Waalwijk, zoals
bij koninklijk besluit van 8 September
1877 No. 7 was bepaald.
Een vereniging van leerlooiers, leder
handelaren en schoenfabrikanten wendde
zich in het jaar 1877 tot de raad van de
gemeente Waalwijk met het verzoek, te
bevorderen, dat door de regering een
kamer van koophandel en fabrieken zou
worden ingesteld; dit adres gesteund
door talrijke industriëlen en handelaren
vond de volle instemming van de raad
en eveneens van de gemeente, zodat dus
het genoemde Koninklijke Besluit werd
genomen en op 1 Januari de kamer haar
heilzame werkzaamheden voor de Waal
wijkse handel en nijverheid kon aan
vangen.
VOOR DE BEVORDfeRING
VAN HANDEL EN
NIJVERHEID.
Wanneer we dan de doelstelling be
zien van de kamer en lezen dat de ka
mer is opgericht voor 't bevorderen van
de belangen van handel en nijverheid, het
zich belasten met het beheer van andere
soortgelijke instellingen, het voeren van
propaganda en het geven van voorlich
ting, het verlenen van subsidies, het ge
ven van adviezen aan de overheid en
het uitvoeren van diverse wetten en wij
gaan na hoe de Kamer van Koophandel
te Waalwijk zich steeds van deze grote
taak heeft gekweten, dan kunnen wij
volmondig verklaren, dat haar werk
zaamheden, die enkel en alleen gericht
waren op het belang van de industrie
en de handel in Waalwijk en later ook
in de verre omgeving, uitermate heil
zaam zijn geweest.
Een kamer van Koophandel verricht
nu niet bepaald spectaculaire werkzaam
heden, zij treedt niet steeds op naar bui
ten met grote acties en evenementen,
integendeel, heel haar bestaan is
een stille, echter naarstige en ononder
broken activiteit voor het propageren
van industrie en handel in het haar toe
gewezen gebied is een voortdurend op
de bres staan waar de belangen die haar
ter verzorging zijn toevertrouwd in het
gedrang mochten komen.
VECHTEN VOOR
VERBETERINGEN.
Naast deze stille activiteit van de
Waalwijkse Kamer echter kunnen we
toch direct een aantal punten opsommen,
met betrekking tot welke zij naar bui
ten trad, haar geluid deed horen en
waarvoor zij vocht.
Wij noemen haar bemoeienissen tot op
de dag van vandaag voor de spoorlijn
Lage-Zwaluwe—Den Bosch, die op 1
October 1890 op haar herhaald aandrin
gen (waarvoor zij een klankbord vond
In ons blad) tot stand kwam, die na de
oorlog weer haar directe zorgen vroeg
en is blijven vragen; haar streven naar
een tramverbinding van Waalwijk met
Den Bosch en Tilburg, haar opkomen
voor onze belangen bij het graven van
de nieuwe Maasmond, voor een schuts-
sluis tot verbinding van de havenvaart
met de Maasmond, en voor een vaste
brug over de nieuwe rivier ter vervan
ging van de brug over het Oude Maas
je bij Ganzoyen.
De kamer nam het initiatief tot aan
sluiting van onze gemeente op het inter
communale telefoonnet, zij ontplooide
haar activiteit voor de oprichting van de
Rijksschool voor leerlooiers en schoen
makers en het proefstation voor de le-
derindustrie; zij ijverde voor een goed
functionnerende postdienst en talloze ma
len heeft zij aangedrongen op verbete
ringen aan bepaalde wegen in en rond
onze gemeente.
En last not least noemen wij haar
voortdurende, nooit aflatende ijver waar
het de waterstaatkundige toestand van
haar district betreft; en de droogmaking
van de Biesbosch vond in haar een van
de vurigste pleitbezorgsters, die middels
requesten en memoranda, bijeenkomsten
en excursies jaren gevochten heeft voor
een groot plan, dat nu eindelijk dan tot
uitvoering zal komen.
De Kamer van Koophandel en Fa
brieken te Waalwijk kan het tot haar
grootste en meest in het oog lopende
verdiensten rekenen, dat zij vooraan
streed in de rijen van degenen die het
grote belang van dit object inzagen.
Het was onze bedoeling slechts een
aanduiding te geven van al de activiteit
van de jubilaresse, een volledige op
somming van alles wat zij ooit onder
nam, 'zou ons mijlen te ver voeren en
de hiervoor gereserveerde ruimte met
vele kolommen overschrijden. Laat het
U, lezers, echter genoeg zijn wanneer
wij U nogmaals verzekeren, dat de in
dustrie en de handel, in onze verre om
geving, dat de landbouw en de veeteelt,
dat geheel het openbare leven, grotelijks
baat heeft gehad bij deze activiteit.
EEN STUK GESCHIEDENIS.
Wanneer wij de geschiedenis van de
Kamer van Koophandel in het kort wil
len weergeven, dan zullen wij ons vast
houden aan vier belangrijke data in die
75-jarige periode. Op de eerste plaats
1878 de datum van oprichting, waarover
wij reeds iets zeiden, en dan springen wij
naar het jaar 1922 toen de wet op de
Kamers van Koophandel in werking trad,
die met ontbinding van de oude kamers
nieuwe kamers in werking stelde, waar
onder ook de Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor de Langstraat te Waal
wijk; het arbeidsterrein van de Kamer
was dus uitgebreid van Waalwijk tot de
gehele Langstraat en toen de kamer een
meer officieel karakter kreeg als semi-
publiekrechtelijk. lichaam, toen werden
ook haar werkzaamheden aanzienlijk uit
gebreid.
In 1942 nam de secretaris generaal van
Handel, Nijverheid en Scheepvaart een
besluit waarbij de Kamer van Koophan
del voor de Langstraat als zodanig werd
opgeheven en onderging in de Provin
ciale Kamer te Tilburg, waarvan te
Waalwijk een kantoor bleef gevestigd.
Deze door de bezetter in het leven
geroepen toestand duurde tot het jaar
1951 toen een nieuwe wet op de Kamer
van Koophandel tot stand kwam, die de
Waalwijkse Kamer weer zelfstandig
maakte onder de naam Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Noorde
lijk Noord-Brabant, zoals de naam thans
nog luidt.
DE GROTE PERSONEN.
Het zou een lange lijst van namen
worden, ook weer te lang, wanneer we
iedereen moesten gaan vermelden, die
zijn krachten aan de jubilerende kamer
heeft gegeven als lid van bestuur of van
de raad van bijstand. Laten wij volstaan
met het noemen van degenen die in de
kamer een functie bekleedden en in deze
functie zich zeer verdienstelijk maakten
voor plaats en streek.
En dan zetten wij natuurlijk voorop de
naam van de eerste voorzitter de heer
J. Bernard Timmermans Wzn., die van
af de oprichting tot het jaar 1922 zijn
beste krachten aan de kamer gaf en in
deze respectabele diensttijd de waarde-
Wanneer U dit exemplaar van
De Echo van het Zuiden, dat is
No. 1 van de 76e jaargang, ter hand
neemt, zal het misschien moeilijk
voor U zijn zich te realiseren dat
U daarmee een deel van een fijn-
spar gaat bekijken, die zo ongeveer
begon te groeien op het moment
dat de jubilaris van vandaag zijn
intrede in de wereld deed.
Want het is toch maar zo, dat
deze krant geheel uit hout is ge
maakt en dat wel in een dusdanig
snel tempo, dat het zeer wel mo
gelijk is dat wat nu papier is, gis
teren nog als paal in het palenpark
van de Papierfabriek te Velsen lag
opgeslagen.
Het gebruik van hout voor de pa
pierfabricage dateert nog niet van
zo heel lang terug; nog maar een
goede 100 jaar geleden, om precies
te zijn in 1843, vond een Duitse
weversbaas Keiler het slijpproces
voor hout uit, en daarmee bewees
hij de mensheid een grote dienst.
Hout was er in ontzaggelijke hoe
veelheden en. het stelde de papier
makers in staat hun productie,
waarvoor zij tot dat ogenblik op
lompen aangewezen waren geweest,
geweldig uit te breiden. Daarmee
konden zij aan de steeds groeiende
vraag naar panier van de zijde van
het courantenbedrijf voldoen en
aan de andere kant stond niets de
snelle ontwikkeling van het couran
tenbedrijf meer in de weg.
De allereerste nieuwsberichten
waren vervat in de „Tijdinghen"
die zo omstreeks 1600 te hooi en te
gras verschenen en die eerst aan
spraak konden gaan maken op de
naam Courant bij het verschijnen
van de „Courante uyt Italien,
Duytsland, etc." welke in 1618 door
Caspar van Hilten werd uitgege
ven.
Immers, een courant is pas een
courant als zij;
le.
2e.
meerdere berichten bevat, af
komstig uit verschillende lan
den en steden
in een on-onderbroken genum
merde reeks met vaste tussen
pozen verschijnt
Het zou nog tot 1830 duren alvo
rens in Amsterdam het eerste wer
kelijke Dagblad verscheen, en daar
mede was het hek van de dam,
want overal in den lande won deze
wijze van voorlichting terrein. Elke
stad, elke politieke richting kreeg
een eigen Courant; tot op de hui
dige dag is dat zo gebleven.
Hoe stond het nu met de papier
voorziening voor deze steeds was
sende stroom van week- en dag
bladen?
Zoals gezegd was de papierma
ker tot voor niet zo lang op lom
pen aangewezen, die werden ver-
dige Réaumur die omstreeks 1720
zijn eerste publicaties uitgaf, die er
er op attent maakten, dat de wesp
zijn nest bouwt van een stof, die
veel overeenkomst met papier ver
toont en die ontstond doordat die
wesp vermolmd hout in de bek fijn-
kauwde en daarvan wanden en cel
len maakte. „Konden wij ook maar
De
vezeld en geklopt en Idan, doo|r
middel van de schepzeef uit 'n sterk
verdunde vezelbrij tot een heel
dunne laag samengevoegd. Alle
„tijdinghen" zijn dus op dat dure,
maar vrijwel onvergankelijke lom
penpapier gedrukt en uiteraard
konden zij slechts op beperkte
schaal verspreid worden.
Het was de Franse natuurkun-
Courantenpapier-machine (5J4
(Maakt ca. 120.000 kg. per 24
meter baanbreedte) te Velzen.
uur).
Fijnspar.
zoiets doen", verzuchtte Réaumur.
Hij probeerde dit inderdaad te
imiteren. Hij en later de Duitse on
derzoeker Schafer, maar het lukte
niet om een voor de practijk bruik
bare grondstof te verkrijgen.
Dat zou moeten wachten tot Kei
ler in den jare 1843 kinderen kerse-
pitten zag slijpen, waarbij hij op
merkte dat er onder de slijpsteen
afgeslepen hout kwam te liggen,
dat in opgedroogde toestand veel
overeenkomst had met papier.
Samen met de machinebouwer
Völter construeerde hij een mach
tige slijpsteen, waartegen hout on
der druk geslepen kon worden en
daarmede deed 'n nieuwe grondstof
zijn intrede in de wereld Boom
stammen die papier werden! Van
dat geslepen hout alléén ging 't niet,
omdat dat niet voldoende verband
had, maar men behoefde er slechts
een klein deel lompenstof aan toe
te voegen om er verband in te bren
gen. Een kleine dertig jaar later
wist men zelfs die lomoen uit te
schakelen bij de uitvinding van de
cellulose en toen stond de triomph-
tocht van het hout ten bate van het
culturele leven vast.
Wat er thans in een moderne pa
pierfabriek gebeurt is betrekkelijk
eenvoudig, maar boeiend.
Het hout, de fijnspar, komt op
lengten van een meter, afgeschild,
uit noordelijke gebieden aan; die
