é-2atliüLjk
Grote en
onvergetelijke dagen
Zó luidt liet Charter
Leerindustrie
Waalwijk -
iSlem
en cle iSckoeninduótrie
Hertog Jan II
2'
DE ECHO VAN HET ZUIDEN VAN VRIJDAG 14 AUGUSTUS 1953
2
Een stimulans voor de
-- - -v- /.'J- i/'/v
\.v - v - K *i
i v
Als de nar aan het Hof van Hertog Jan
de Tweede van Brabant schoorvoetend
de Waalwijkse deputatie ziet nader tre
den en diep gebogen ziet staan voor de
troon van de Hertog, als hij hoort hoe dan
Simon Olivier het stoute verzoek tot de
Hertog richt om Waalwijk tot stad te
verheffen, dan roept hij schamper „Waal
wijk Kalewijk, als ze leven zijn ze rijk..."
Maar dan maakt zich uit het schroom
vallige groepje een stem los: „Waalwijk
Edelwijk, schoonste stad in 's Hertogs
Rijk", het is Jan Kalewijk, die deze spot
niet kon verdragen en die het opnam
voor zijn Waalwijk. „Ja, ziet U, zegt hij
tegen de Hertog, Waalwijk is zo veul as
m'n vrouw, wie aan heur komt, komt
aan mijEn ondanks de veront
waardiging van de chef de protocol om
deze grove inbreuk op de hofetikette,
ondanks de schampere schimpscheuten
van de nar op Waalwijk, glimlacht Her
tog Jan en zijn Hertogin glimlacht ook,
wanneer Jan Kalewijk haar als bewijs
van Waalwij ks kunnen een paar schoenen
aanbiedt, waarop zij loopt, als zweefde
zij.
Dit tafereel schildert ons Jan Naaykens
in zijn openluchtspel De Toverschoen,
dat een hoogtepunt gaat worden in de
viering van de grote feesten, wanneer
wij herdenken hoe dit feit, hoe dit ver
lenen der rechten, 650 jaren geleden ge
schiedde.
Jan Naaykens heeft de mentaliteit van
de Waalwijker goed gekend; hij heeft
zijn liefde voor Waalwijk, die gaat door
dik en door dun, zeer goed begrepen.
Want de Waalwijker koestert een oprech
te liefde voor zijn plaats; dat is bekend;
men valt hem soms aan om zijn chauvi
nisme, zoals men deze genegenheid dan
noemt, men speculeert op deze genegen
heid, wanneer men hem, zoals dat heet,
op de kast wil krijgen. En men krijgt de
Waalwijker dan op de kast, omdat hij
zich niets van Waalwijk gezegd wil laten
zijn.
Maar in wezen is de liefde voor de eigen
geboorteplaats iets moois; de bewoner
van de grote stad zal die nooit zo voelen,
(of het moest een Amsterdammer zijn)
omdat die liefde vooral uitgaat naar die
gemeenschap van mensen, die in een
grote stad bij lange niet zo sterk bin
dend is en zo gevoeld wordt als in de
kleinere plaatsen.
Deze liefde zal duidelijk blijken in de
komende dagen, wanneer de Waalwijker
aan het feesten slaat, gelijk die ook al
gebleken is uit de zorg die in alle delen
van de gemeente is besteed aan de scho
ne versiering.
Deze liefde voor Waalwijk moge ook blij
ken uit dit nummer dat wij de 650 jaren
oude stad en haar burgers bij gelegen
heid van de stadsfeesten en ook van de
SLEM aanbieden. In alle toonaarden
wordt in dit nummer de lof van Waalwijk
gezongen, wordt haar grootheid en haar
aanzien bezongen. Maar zie dit niet als
een vorm van chauvinisme; integendeel,
onze medewerkers moeten meer dan eens
tot de conclusie komen dat bijvoorbeeld
de stadsrechten niet steeds evenveel voor
Waalwijk hebben betekend. Gij moet dit
nummer, deze feest-editie zien als een
meeleven met onze gemeente, waarin „De
Echo van het Zuiden" meer dan 75 jaren
verschijnt en met wier geweldige op
gang ons blad in dit tijdsbestek intens
heeft meegeleefd; gij moet deze uitgave
zien als een hulde aan al degenen die aan
de grootheid van Waalwijk hebben ge
werkt, als een uiting van trots om wat
werd bereikt, en vooral als een uiting
van genegenheid voor onze stad en onze
medeburgers, bij wier feestvreugde wij
niet willen achterblijven.
650 Jaren stad: deze woorden hebben
wellicht waar het Waalwijk betreft niet
diezelfde betekenis, die zij bezitten wan
neer wij ze in verband met andere steden
bezigen; maar niettemin, wij gaan trots
op deze uitverkizing, wij gaan trots op
onze ouderdom, die niet verhindert dat
wij 'n jonge stad zijn, een stad die nog vo)
enthousiasme en vol mogelijkheden zit,
die leeft en klopt gelijk een jong hart, (is
Waalwijk immers niet het hart van de
Langstraat?) en dit hebben wij wellicht
op vele „echte" steden voor, dat wij jong
zijn en energiek als vooruitstrevende in
dustrie-gemeente.
Daar is reden te over ons te bezinnen op
het verleden en onze blikken te richten
op de toekomst; hierbij wil deze uitgave
ons helpen en daarom brengen wij graag
dank aan allen die er aan meewerkten.
Moge deze extra editie van „De Echo van
het Zuiden" het geschenk zijn, dat direc
tie en redactie het feestvierende Waal
wijk en zijn feestvierende burgers aan
bieden.
In 1303 heeft Hertog Jan II van Brabant
aan Waalwijk stadsrechten geschonken
en daarom maakt de stad Waalwijk zich
thans op om zes en een halve eeuw stads-
historie met luister te herdenken.
Het waren meermalen sombere tijden vol
rampspoed, doch daarnaast zijn, geluk
kig, ook perioden van bloei en roem aan
te wijzen.
Het geschiedverhaal behoef ik niet te
schrijven, omdat gij het elders zult aan
treffen.
Deze revue der eeuwen, welke vooral het
laatste tijdperk en terecht met zo
veel verve op de voorgrond brengt, noopt
mij evenwel te zeggen, dat het huidige
geslacht niet mag teren of gaan teren op
verworvenheden, want dit dooft de le
vensvlam, zowel in de private onderne
ming als op het publieke erf. De snelle
evolutie onzer stad in deze eeuw is te
danken aan de voortdurende werkzaam
heid, de kloeke ondernemingsdurf en de
grote visie van betekenende mannen,
doch evenzeer aan de dagelijkse arbeid
van het werkende volk. Met vereende
krachten moet Waalwijk verder gestuwd
worden en daarvoor is de energiebron
van een bruisend leven nodig.
De stadsfeesten zullen in belangrijke ma
te het saamhorigheidsgevoel onmis
bare voorwaarde voor meerdere groei en
bloei kunnen aankweken en de daar
door versterkte eendracht zal bloesem en
vruchten blijven dragen.
Zo moge het zijn!
De grote Internationale Tentoonstelling
SLEM, welke, zoals het zich laat aanzien,
vroegere Waalwijkse exposities zeker
verre in de schaduw zal stellen, geeft een
unieke klank en kleur aan de feestvie
ring dezer dagen.
Door deze manifestatie zal de 650 jaren
oude stad op sprekende wijze tot uitdruk
king weten te brengen, dat zij het aloude
centrum is van de schoen- en lederindus
trie, waarmede het wel en wee van gans
Waalwijk zo nauw verbonden is en
waardoor Waalwijk zich een wereldnaam
verwierf.
Burgers van Waalwijk, wij gaan grote en
onvergetelijke dagen tegemoet; wij zullen
in groot gemeenschapsbesef juichen en
jubelen, omdat Waalwijk na zes en
een halve eeuw geleden het stadsprivi-
lege ontvangen te hebben op dit ogen
blik de allure van een moderne en
daardoor ook weer jonge stad heeft;
tienduizenden en nog eens tienduizenden
zullen onze stad bezoeken en door de
poorten van de machtige tentoonstelling
SLEM gaan, waar zij in de diverse pavil
joens, geplaatst in het nieuwe Hertog
Jan-park, getroffen zullen worden door
een ongeëvenaarde modepracht; bovenal
evenwel voelen wij ons hogelijk vereerd
door de komst van H.M. de Koningin.
Het feestkleed zal Waalwijk waardig sie
ren. Stadgenoten, laat het een uitbundig
feest zijn van voorname stijl!
J. L. P. M. Teijssen,
Burgemeester van Waalwijk.
Voorzitter SLEM.
gezet, doch dan past het tevens er bij te
bedenken dat kwaliteit en snit alleen
niet voldoende zijn, doch dat ook de prijs
de concurrentie mogelijk moet maken.
De prijs van een artikel is van diverse
factoren afhankelijk, doch de factoren
Ionen en kosten spelen hierin vooral een
belangrijke rol en vanzelfsprekend komt
men dan tot het even belangrijke doel
van deze Tentoonstelling, n.l. het in volle
werking tentoonstellen van de nieuwste
machines die de Nederlandse Schoenfa
brikanten bij de noodzakelijke opvoering
van productiviteit belangrijke diensten
kunnen bewijzen.
Het derde belangrijke doel van deze ten
toonstelling is, meer dan tot heden, het
Nederlandse publiek shoe minded te
maken, een doel dat op voortreffelijke
wijze al gedurende jaren wordt nage
streefd door het Modecentrum en dat op
deze tentoonstelling met haar dagelijkse
uitgebreide modeshows op grotere schaal
kan v/orden verwezenlijkt.
De belangrijkheid van het bovenstaande
is niet altijd voor alle belanghebbenden
even duidelijk, en dat is dan ook de re
den geweest dat zeer vele moeilijkheden
v/aren te overwinnen, alvorens defini
tief tot het houden van deze tentoonstel
ling kon worden besloten.
Der traditie getrouw heeft Waalwijk, on
danks alle bezwaren, het aangedurfd
deze grootse opzet tot uitvoering te bren
gen.
Waalwijk mag met recht trots zijn op
De Grote Internationale Tentoonstelling
voor Schoen en Leder in 1903, die de
stoot heeft gegeven tot algehele mecha
nisatie der Schoenmakerij;
op de Grote Internationale Tentoon
stelling voor Schoen en Leder in 1925,
die tot een algehele vernieuwing en tot
grotere productie heeft geleid.
Waalwijk hoopt en verwacht ook in de
toekomst trots te mogen zijn op deze
grote Internationale Tentoonstelling voor
Schoenen - Leder - Mode „S.L.E.M." 1953,
indien zal blijken dat de „SLEM" daad
werkelijk heeft meegewerkt tot de zo
zeer gewenste noodzakelijke opvoering
van de productiviteit.
Jos. J. Klijberg,
Vice-voorzitter SLEM.
Volgaarne voldoe ik aan Uw verzoek om
voor het speciale „SLEM-nummer" van
Uw blad een kort artikel te schrijven
over de belangrijkheid van de „SLEM"
voor de Schoenindustrie.
De „SLEM" dan beoogt op de allereerste
plaats te bewijzen dat de Nederlandse
Schoenindustrie up to date is en wat
snitten en kwaliteit betreft, volkomen de
concurrentie met het buitenland kan
doorstaan. Dit bewijs te leveren is zeer
belangrijk, juist in deze tijd nu alle
krachten worden ingespannen om te ko
men tot een onverdeeld West-Europa,
waarbij verschillende grenzen zullen
worden geslecht en waarbij dus de Ne
derlandse Industrie het hoofd zal moe
ten bieden aan de concurrentie uit de
eveneens aangesloten landen, niet alleen
op de binnenlandse markt, maar in het
gehele gebied van het Nieuwe West-Eu
ropa.
Men kan menen dat deze omwenteling
nog lang op zich zal laten wachten, doch
er bestaat in ieder geval onder de vol
keren van West-Europa een dusdanige
geneigdheid om tot deze samensmelting
te komen, dat met de mogelijkheid van
een spoedige totstandkoming van de Unie
wel degelijk rekening moet worden ge
houden.
Wanneer dus op deze tentoonstelling het
bovenstaande kan worden bewezen, dan
is daarmee een stap in de goede richting
Het economisch leven is een zeer inge
wikkeld organisme, dat geen onnatuur
lijk ingrijpen verdraagt.
En wanneer al eens, onder zekere om
standigheden, de economie in een bepaal
de richting wordt gedreven oorlogs
omstandigheden of dictatoriale of natio
nale doelstellingen dan komt men al
ras tot de gewaarwording dat het econo
misch leven uit zijn natuurlijk element
groeit en dreigt vast te lopen.
Wel kan het economische leven worden
opgewekt en versterkt, soms zelfs in een
geheel nieuwe richtng worden gebracht
door bepaalde impulsen, die zijn natuur
lijke groei en richting bevorderen.
Eén van deze impulsen is zeer zeker een
doeltreffend opgezette tentoonstelling en
het was daarom een zeer goede gedachte
om aan de feestelijkheden alhier een ten
toonstelling te verbinden voor de Schoen
en Lederindustrie.
Waalwijk toch is de bakermat van beide
industrieën en het wel en wee in de groei
van onze stad is zeer nauw verbonden
met de ontwikkeling van beide takken
van bedrijf.
Heeft de tentoonstelling van 1903 de gro
te stoot gegeven tot de mechanisatie van
de Schoen- en Lederindustrie in Neder
land en die van 1925 beide industrieën
op een internationaal niveau gebracht, de
Tentoonstelling van 1953, de SLEM, zal
haar accent in het bijzonder leggen op
de mode.
Het is een niet te ontkennen feit dat
lederproducten meer en meer een be
langrijke factor worden van het mode
element in onze kleding.
En waar de Langstraat nog altijd aan de
spits staat, voor wat betreft het mode
schoeisel, is de SLEM in het hart van
deze schoenenstreek zeer zeker op haar
plaats.
In 1900 werden in groot Waalwijk onge
veer 200.000 paren schoenen gemaakt; in
1924: 1.200.000 paren en in 1949: 3.750.000
paren.
Cxfy P»fï?K»A/ fcwrtW,,:
f \,A Cj" j
I A v«,s *77% «Af-f $2*I
f •^7 t.vV v AdK
x vs-,- fw» j"U«* .f Tn -Jj
W«v.-..,/, «i> f Lf-f rt (ICfntrm
V-.-f g V twiAVnr
v.
e(VyW*
I.WTl../
Het is zeer jammer dat het charter waarop Jan
de Tweede zijn handtekening zette, ter be
krachtiging van het feit, dat zijn goede stad
Waalwijk door hem begiftigd was met de rech
ten en de privilegiën die ook Den Bosch en
Leuven genoten, niet bewaard is gebleven. Op
een onbekende wijze is het verdwenen. Gij,
Waalwijkers, hoeft echter niet bevreesd te zijn,
dat aldus het bewijs van Uw rechten niet meer
geleverd kan worden. Want in het Rijksarchief
te Brussel bevindt zich het rechtsgeldige even
eens zeer oude afschrift, waarvan wij U hier
een reproductie laten zien.
Het charter is in het latijn geschreven en de let
terlijke volledige vertaling van de tekst, zoals
Jan de Tweede die ondertekende, luidt:
Aan allen die deze woorden zullen lezen, maken'
wij, Johannes, bij de gratie Gods Hertog van
Lotharingen, Brabant en Luxemburg, bekend,
dat wij, na rijp beraad al onze beminde men
sen van Waalwijk, wegens de oprechte liefde
en de genegenheid die wij hun toedragen, toe
gestaan hebben en nadrukkelijk toestaan en be
giftigen voor ons en al onze opvolgers, met al
de vrijheid, en de rechten, die wij en onze voor
gangers aan onze Leuvense en Bossche bur
gers hebben toegestaan, want het is onze wil,
dat ook onze burgers van Waalwijk, allen, zo
wel die nu leven als de toekomstige, zulke vrij
heid binnen onze stad Waalwijk zullen genie
ten, onaangetast en voor altijd, als onze bur
gers van Leuven en den Bosch binnen de ste
den Leuven en den Bosch tot nu toe genoten
hebben en in de toekomst zullen genieten.
Op dezelfde tijdstippen werkten in Waal
wijk resp. ca. 600, 1700 en 3000 arbeiders
in de schoenindustrie.
Rond 1900 bestonden er in Waalwijk nog
ruim 50 looierijen. Deze hadden een ge
zamenlijke jaarproductie van ca. 20.000
huiden en werkten met ca. 200 arbeiders.
Deze looierijtjes zijn na de tentoonstel
ling van 1903 in betrekkelijk korte tijd
verdwenen of gemechaniseerd, zodat op
het ogenblik negen moderne lederfabrie-
ken een jaarproductie maken van ca.
300.000 huiden met 650 arbeiders.
Uit deze cijfers moge blijken dat beide
industrieën zich in zeer sterke mate heb
ben kunnen ontwikkelen.
En deze ontwikkeling zou zeer zeker nog
een grotere vlucht hebben genomen in
dien deze niet sedert tientallen jaren
werd afgeremd door de erbarmelijke ver-
keers- en vervoerstoestanden in de Lang
straat.
Zoals Theo v. Delft zijn beeld schiep
voor het raadhuis van Waalwijk, de
stad die haar verheffing aan deze
Hertog dankt.
'f'
■i
Bovendien is het onze wil dat alle overtreders
en misdadigers binnen de stad en de vrijheid
Waalwijk, wie zij ook zijn, volgens de uit
spraak van onze schepenen te Waalwijk zullen
behandeld worden en dat zij hun overtredingen
en misdaden zullen uitboeten en zullen hande
len, ingevolge de uitspraak van onze schepenen
te Waalwijk, die eerder hierover is gedaan.
En, opdat deze voorrechten, alle zowel als
elk afzonderlijk, steeds vast en onwrikbaar zul
len blijven en onaangetast door ons en al onze
opvolgers en erfgenamen zullen in acht worden
genomen, geven wij aan deze onze burgers van
Waalwijk, deze brief bekrachtigd door het merk
van ons zegel.
Gegeven op de Dinsdag na het feest van de
Heilige Lucia, in het jaar onzes Heren 1303.
In dit verband is het een groot voorrecht
voor de SLEM dat de hoogste autoritei
ten zich hier zullen kunnen overtuigen
van wat in deze streek aan onderne
mingsgeest en durf leeft en werkt.
Ook voor dé Lederindustrie zal de SLEM
een grote stimulans zijn. Het is bekend
dat de laatste jaren een verwoede strijd
gestreden wordt tussen leder en diverse
vervangingsproducten.
Deze tentoonstelling zal laten zien dat
leder, wat schoonheid en degelijkheid be
treft, inderdaad niet te vervangen is.
Ik ben van mening dat, in de strijd voor
de handhaving en de expansie van beide
industrieën, nog steeds het meest effec
tieve wapen bestaat in het maken van
het beste en mooiste product.
En op dit terrein zal de SLEM zeer leer
zaam zijn.
J. W. van Heesbeen.
Vice-voorzitter SLEM.
