Waalwijkse en LangsCourant
Dokter M. H. C. Kolster
Gemeenteraad Waalwijk
BINNENLAND
Uit Loonopzand's verleden.
De Loonse gilden
in vroeger dagen.
Herenhoeden
UIT HET
/•-
Een ^actief en bekwaam arts, die in Waalwijk,
dat hij nu heeft verlaten, heel veel vrienden
en dankbare patiënten heeft.
Grote keuze,
lage prijzen.
J. Hoendervangers
Grotestraat 155
VRIJDAG 30 OCTOBER 1953.
Uitgever
Waalwijkse Stoomdrukkerij
ANTOON TIELEN
Hoofdredacteur
JAN TIELEN
Dit blad
verschijnt 2 x per week
DE ECHO VM HET ZEIDEN
76e JAARGANG No. 86
Abonnement
18 cent per week
2.35 per kwartaal
2.60 franco p. p.
Advertentieprijs
10 cent per m,m.
Contract-advertenties
speciaal tarief.
Bureaux: GROTESTRAAT 205, WAALWIJK TEL. 2621
Dr van BEURDENSTRAAT 8, KAATSHEUVEL TEL. 2002.
OPGERICHT 1878
TELEGR.-ADRES: „ECHO"
"J
Wanneer onze redactie haar kolommen open stelt voor onderstaan
de oproep, waarin een uit alle geledingen der Waalwijkse burgerij
gevormd comité zich tot die burgerij richt naar aanleiding van het
feit dat Dokter M. H. C. Kolster onze gemeente metterwoon heeft
verlaten, nadat hij reeds eerder zijn praktijk had overgedragen aan
Dokter Mannaerts, dan doet zij dit, omdat zij weet hoeveel vrien
den, hoeveel dankbare patiënten dokter Kolster in Waalwijk heeft
achtergelaten, omdat zij overtuigd is van het vele, vaak stille, goeds
dat de scheidende arts voor tallozen in de gemeente heeft gedaan;
omdat zij ook overtuigd is van de belangrijke plaats die dokter
Kolster in het Waalwijkse gemeenschapsleven heeft ingenomen -en
van de grote verdiensten die hij zich in zijn vele functies heeft ver
worven. t
WAALWIJKSE VRIENDEN EN
PATIËNTEN ZULLEN HEM
GESCHENK AANBIEDEN.
Dokter M. H. C. Kolster is op 15 Mei
1901 in den Helder geboren. Daar volg
de hij het Lager Onderwijs en gedeelte
lijk de H.B.S. Zijn eindexamen deed hij
aan de Helmondse HBS onder Dr Knip
penberg.
Na zijn middelbare opleiding vertrok
hij naar Amsterdam om zich daar aan
de Gemeente-universiteit toe te leggen op
de studie der medische wetenschap; op
4 Februari 1931 slaagde hij voor zijn
artsexamen en reeds in April van het
zelfde jaar vestigde hij zich in Waalwijk,
waar hij in October d.a.v. de praktijk
van Dr Sweens overnam.
Meteen nam de nieuwe dokter een be
langrijke plaats in in Waalwijk; in Ja
nuari werd hij gemeentearts, welke func
tie hij bleef bekleden tot hij zijn prak
tijk hier beëindigde.
Hij was voorts medisch adviseur van
de Levensverzekering-mij. Noord-Bra-
band; in de afdeling Waalwijk van het
Nederlandse Rode Kruis bekleedde hij
verschillende functies. In 1933 werd hij
bestuurslid van de afdeling, later werd hij
commandant van de transportcolonne,
welke functie hij tot 1945 bekleedde, in
dat jaar werd hij voorzitter, in welke
functie hij tenslotte werd opgevolgd
door de heer C. Witlox.
Voorts is hij in de na-oorlogse jaren
als keurend geneesheer verbonden ge
weest aan het Arbeidsbureau, behartigde
hij met Dr Vercauteren uit Kaatsheuvel
de belangen van het bureau voor sport
keuring, veel cursussen gaf hij aan de
leden van de Luchtbeschermingsdienst, en
jarenla'ng verzorgde hij de fabriekscursus-
sen van de Raad van Arbeid.
Tijdens de oorlog heeft Dokter Kolster
ook van zich doen spreken als districts
vertegenwoordiger van „Medisch Con
tact", als werkend lid van de K.P. „An-
dré", als lid van de O.D., als initiatief
nemer van de in beperkte kring slechts
bekende praatavonden, terwijl hij ook
belast was met het gewonden transport
van den Bosch naar Waalwijk en verder.
Hij toonde zich steeds een vurig Neder
lander.
Als lid van het Groepscomité van de
Andreas Zijlmansgroep der R.K. Ver
kenners heeft hij zich ook voor de jeugd
beweging grote verdiensten verworven.
Het plaatselijk bestuur der R.K. H.B.S.
M.M.S. (thans Dr Moller-College)
heeft jaren geprofiteerd van de gedegen
adviezen op verschillend terrein van zijn
mede-lid dr. Kolster, zodat ook zijn heen
gaan uit deze functie een groot verlies
betekent.
In October van het jaar 1951 is dok
ter Kolster zich gaan specialiseren in de
wetenschap der anaesthesie en toen hij in
verband met deze specialisatie assistent
werd in het Groot Ziekengasthuis te
's-Hertogenbosch droeg hij per 1 Januari
1952 zijn praktijk over aan Dokter Man
naerts. Na een jaar assistent te zijn ge
weest in den Bosch bekleedt hij nu deze
functie in het Sint Antoniusziekenhuis te
Utrecht, terwijl zijn gezin zich in Vught
gevestigd heeft, want wanneer dit jaar
achter de rug is zal Dokter Kolster ver
bonden worden aan de ziekenhuizen St.
Carolus Borromeus en St. Johannes de
Deo in den Bosch.
Ongetwijfeld hebben velen het betreurd
dat deze bekwame, ijverige, punctuele
arts, wie nooit iets te veel was en die
zich op alle mogelijke gebied zo verdien
stelijk maakte, onze gemeente heeft ver
laten, om zich in dit medische werk van
zijn keuze, aan andere patiënten en an
deren die zijn hulp behoeven te wijden.
En ongetwijfeld zullen er ook zeer ve
len zijn, die onderstaande gelegenheid
zullen aangrijpen om in deze vorm de
heer en mevrouw Kolster hun waardering
en hun erkentelijkheid te betonen.
'Het moge Dokter Kolster, Mevrouw
en gezin, heel goed gaan in de toekomst;
en er zal niet één van zijn patiënten zijn,
wie deze wens niet uit het hart is gegre
pen.
Ondergetekenden richten zich op deze wijze, waarvoor zij de Redactie
van dit blad gaarne dank zeggen, tot de oud-patiënten en vrienden van
Dr. M. H. C. Kolster, die sedert korte tijd onze gemeente heeft verlaten.
Zij nemen de vrijheid zich als Comité voor te dragen met het doel de
nodige medewerking te verkrijgen dat uit brede kring dé scheidende arts
bij zijn vertrek een passend geschenk kan worden aangeboden. Dit moet
voor Dr. Kolster niet slechts zijn een aandenken aan een drukke praktijk,
die hij ruim 20 jaar in onze gemeente uitoefende, maar meer nog een blij
vend bewijs van dank, genegenheid en hoogachting van zijn oud-patiënten
en vrienden.
Overtuigd dat ons voorstel algemene instemming zal hebben moet de
volgende stap zijn hieraan vorm te geven, allereerst door het bijeen bren
gen van een geldbedrag. Deze actie zal niet geschieden door het rond
zenden van een circulaire of door persoonlijk bezoek, doch uitsluitend door
deze oproep. Mogen alle oud-patiënten en vrienden van Dr. Kolster hierop
reageren door hun bijdrage, groot of klein, te doen toekomen aan een der
ondergetekenden of door storting op een voor dit doel geopende rekening
bij de Amsterdamsche Bank, alhier, of door overschrijving op giro No.
545941 van deze Bank en zulks in alle gevallen met vermelding van naam
eri adres en „bijdrage geschenk Dr. Kolster". Het Comité zou het zeer op
prijs stellen dat de giften vóór! 15 November inkomen, waarna zonder
uitstel beraad kan plaatsvinden aangaande de juiste bestemming.
In dit verband kan nog worden medegedeeld dat de heer en mevrouw
Kolster voornemens zijn afscheid te nemen van oud-patiënten en vrienden
bij welke gelegenheid het geschenk zal worden aangeboden, zodat allen die
hebben bijgedragen hierbij kunnen tegenwoordig zijn. Het Comité stelt zich
voor bij deze gelegenheid tevens te overhandigen een op fraaie wijze ver
zorgd gedenkboekje, waarin, alfabetisch gerangschikt, de namen en adres
sen (niet de bedragen) zijn vermeld van al degenen, die het mogelijk heb
ben gemaakt door hun financiële gift, dat aan Dr. Kolster een' blijvende
herinnering aan zijn Waalwijkse tijd kan worden aangeboden. Te zijner
tijd zal in dit blad nadere mededeling worden gedaan.
De daad is thans aan de vele oud-patiënten en vrienden van Dr.
Kolster tot wie wij hebben gemeend deze oproep te mogen richten.
Het Comité
A. Bonis-Groeneveld, Grotestraat 44
P. van Brunschot, Baardwijksestraat 51
C. P. Didden, Antoniusstraat 91
G. Fijan, Grotestraat 288
H. v. Mil-v. Sprang, Grotestraat 234
D. J. v. Oss-v. Buren, Stationsstraat 69
J. Timmermans, Grotestraat 268
G. Verwiel, Grotestraat 308
W Vos, Kerkstraat 117
Mej. M. v. d. Water, Grotestraat 350
Prae-advies.
FLATWONINGEN.
In de vergadering van 1 April
j.l. is voor de bouw van 18 flatwo
ningen aan de Zuidzijde van het
verlengde van de Burgemeester
Moonenlaan, thans genaamd het
Hertog Jan-park, een bedrag van
246.600.- beschikbaar gesteld.
In 't desbetreffende prae-advies van
27 Maart 1953 nr. 675, hebben B. en
W. medegedeeld dat bij een raming
van de huur dezer woningen op
52.50 en 57.50 respectievelijk
voor de bovenwoningen en voor de
benedenwoningen een sluitende ex
ploitatie zou kunnen worden ver
kregen.
Nadat de plannen de verschillen
de overheidsinstanties waren ge
passeerd en hun goedkeuring was
verkregen, heeft op 29 October j.l.
een openbare aanbesteding van de
te bouwen flats plaats gehad.
De laagste inschrijving bedroeg
274.900.welk bedrag ruim
40.000 uitgaat boven de aanvan
kelijk opgestelde begroting.
Bovendien zou volgens de oor
spronkelijke opzet het ontwerpen
van de woningen en directie over
de bouw in eigen beheer worden
uitgevoerd. Wegens overbelasting
van de betreffende gemeentedienst
zagen B en W. zich evenwel ge
noodzaakt hiervoor een particulier
architect in te schakelen, waarmee
eveneens beduidend meer kosten
gemoeid zijn.
Uit een terzake opgestelde becij
fering blijkt, dat de totale inhoud
van de 18 flatwoningen 704,50 m3
bedraagt, zodat bij deze aanneem-
som de bouwkosten 39.25 per
m3 bedragen. De huidige bouwkos
ten in aanmerking nemende, komt
deze prijs alleszins redelijk voor.
Daar het aanbrengen van be
zuinigingen op de bouw tot 'n der
gelijk bedrag is uitgesloten en zich
bovendien niet verdraagt met de
aard van de woningen, zal - wil
een sluitende exploitatie mogelijk
zijn een hogere huurprijs moe
ten worden gevraagd. Uit de bij de
raadsstukken ter inzage gelegde ge
wijzigde exploitatie-opzet blijkt,dat
als gevolg van de verhoging der
bouwkosten de huren nader be
paald dienen te worden op 62.50
en 57.50 per woning per maand,
onderscheidenlijk voor de bene
denwoningen en voor de bovenwo
ningen.
Filiaalhoudster
M. VAN DEN BRAND-HENS.
Voorts hebben B. en W. nog 'n on
derzoek doen instellen naar de mo
gelijkheid van toepassing van blok-
verwarming in het gehele ter plaat
se te bouwen flatpark, dat zoals
bekend is in totaal 135 flat
woningen zal gaan omvatten. De
resultaten van dit onderzoek heb
ben hen tot de overtuiging gebracht
dat, de omvang van het complex,
de aard van de woningen en de
stand, waar deze gebouwd worden
in aanmerking nemenre, het zeer
zeker verantwoord is deze voor
ziening te treffen. Dit complex van
woningen vraagt een dergelijke
voorziening en zal daardoor in be
tekenende mate aan aantrekkelijk
heid en comfort winnen.
Het door ons aan de N.V. Brons-
werk te Amersfoort gevraagde des
kundig advies over het aanbrengen
van een blokverwarming ligt bij de
raadsstukken ter inzage.
Zoals uit de eveneens ter inzage
liggende begroting van kosten
blijkt, zal deze voorziening 'n huur
verhoging medebrengen van 7.50
per maand. Deze verhoging betreft
dus de vaste lasten, voortvloeiende
uit het aanbrengen van de blok
verwarming bestaande uit de bouw
van het ketelhuis, de kosten en
aanschaffing en monteren van de
installatie in het ketelhuis, de kos
ten van aanschaffing en monteren
van de leidingen en radiatoren in
de woningen. Voor de tot stand
brenging van een en ander is een
crediet nodig van totaal 67.485,
waarvan 30.547 komt ten laste
van de 18 flatwoningen.
Het aanbrengen van deze blok
verwarming brengt mede, dat de
bediening en de exploitatie van de
centrale verwarming eveneens cen
traal dienen te worden ge
regeld. De jaarlijkse kosten hier
van dienen als bijzondere vergoe
ding voor levering en diensten bo
ven de huurprijs aan de bewoners
in rekening te worden gebracht.
Uit een ter zake opgestelde kosten
raming, welke mede ter inzage is
gelegd, blijkt, dat deze vergoeding
voorshands gesteld kan worden op
25.per moning per maand.
De huur van 'de woningen dient
per maand dus bepaald te worden
op
a. benedenwoningen 62.50
7.50 70.—.
b. bovenwoningen 57.50
7.50 65.terwijl de ver
goeding voor het stoken en de ver
zorging van de centrale verwar
ming 25.per woning p. maand
moet bedragen.
In vergelijking met de bedragen
die elders voor flatwoningen met
centrale blokverwarming worden
gevraagd, is deze vergoeding zeer
zeker niet hoog te noemen.
Op grond van het vorenstaande
stellen wij U voor
1.het crediet voor de bouw van
18 flatwoninen (middenstandswo
ningen) nader te bepalen op
295.000.—;
2. voor het aanbrengen van een
blokverwarming voor de woningen
in het flatpark een crediet beschik
baar te stellen van 67.485.af
gerond 67.500.
Praé-advies No. 796.
Rék. Courant Ned. Handel Mij. N.V.
voor 1954.
De rekening-courant-overeenkomst met
de N.V. Ned. Handel-Maatschappij is
laatstelijk krachtens besluit van 30
October 1952 aangegaan voor het tijd
vak 1 Januari t.m. 31 December 1953.
Voor de voor het jaar 1954 aan te gane
overeenkomst hebben B. en W. zich in
verbinding gesteld met de bank, die heeft
bericht, dat zij voor het jaar 1954 bereid
is een overeenkomst aan te gaan onder
dezelfde voorwaarden als voor 1953.
B. en W. hebben een berekening doen
opmaken van het vermoedelijk voor 1954
benodigde maximum-crediet voor gewone
uitgaven.
Deze is gebaseerd op de behoefte aan
kasgeld op het einde en bij het begin van
het jaar, wanneer deze behoefte voor ge
wone uitgaven het grootst is.
De berekening volgt hier
rente van geldleningen 28.500.
aflossing van geldleningen 70.000.
annuïteiten van
geldleningen 7.000.
pensioensbijdragen 60.000.
onderwij svergoedingen en
subsidies v. h. onderwijs 38.000.
I
Samen 203.500.
In de laatste maanden van
het jaar worden evenwel
ook diverse uitkeringen ont
vangen, terwijl alsdan ook
andere middelen in sterkere
mate toevloeien, zoals hu
ren en pachten. Te rekenen
is op een bedrag van pl.m. 50.000.
Blijft 153.500.—
Een maximum-crediet van 150.000.-
is voor 1954 naar de mening van B. en
W. weer voldoende. Het maximum uit te
zetten bedrag stellen B. en W. voor weer
te bepalen op 1.000.000.evenals
voor 1953.
Resumerende stellen B. en W. de raad
voor te besluiten om met de N.V. Ned.
Handel-Maatschappij voor 1954 een re-
kening-courant-overeenkomst aan te gaan
waartoe B. en W. een ontwerp-besluit
ter vaststelling aanbieden.
REGERING WIL DE UITKERIN
GEN VERHOGEN.
De minister van Sociale Zaken,
de heer Suurhoff, heeft in de Twee
de Kamer meer details gegeven
van de door premier Drees aange
kondigde verhoging van een aantal
uitkeringen. Zij worden aangepast
aan de loonsverhoging van 1 Jan.
1954. De bewindsman deed een be
roep op het parlement om de des
betreffende regeringsvoorstellen zó
snel te behandelen, dat zij óók op 1
Jan. van kracht kunnen worden.
Ouden van dagen.
Ouden van dagen, die tot de eer
ste en tweede gemeenteklasse be
horen, krijgen 84 gulden per jaar
meer als zij gehuwd zijn; 60 gulden
meer als zij ongehuwd zijn. De ge
trouwde ouden van dagen in de
derde, vierde en vijfde gemeente
klasse krijgen 90 gulden meer; de
ongetrouwde 66 gulden. Zij allen
zullen straks 200 gulden eigen in
komsten mogen hebben zonder dat
deze in mindering gebracht wor
den op de uitkering. Op het ogen
blik begint de aftrek reeds bij een
eigen inkomen van meer dan 100
gulden.
Kinderbijslag.
Voor werknemers per dag.
1 Jan. Nu
Voor 't eerste kind 48 46 ct.
Tweede en derde kind 54 51 ct.
Vierde en vijfde kind 75 67 ct.
Zesde en elk volgend
kind 85 67 ct.
Voor werkgevers (kleine zelf
standigen) per dag:
1 Jan. Nu
Voor het derde kind 30 28 ct.
Voor het vierde en elk
volgend kind 43 34 ct.
Sociale verzekeringswetten.
De inkomensgrenzen van de ver
plichte verzekeringen worden ver
hoogd tot 5300 gulden. Nu is de
grens voor bijna al deze verzeke
ringen 5025 gulden. Zij wordt ho
ger gelegd om te voorkomen, dat
sommige werknemers door de
loonsverhoging buiten de invalidi-
teits-, ongevallen- en ziektewet zou
den komen te vallen. De uitkerin
gen zelf worden ook aangepast aan
de vijf procents loonsverhoging.
De maximum daglonen, waarmee
bij de uitkeringen wordt rekening
gehouden, worden verhoogd van
14 op 15 gulden.
REGERING KON NIET ANDERS
DAN VIJF PROCENT GEVEN.
Vóór 1961 weer huurvervoging.
Lonen en huren. Dat waren de
twee onderwerpen, die Woensdag
middag uitvoerig door drie minis
ters in de Tweede Kamer werden
besproken. Ir Witte, de bewinds
man van Wederopbouw, zei, dat
voordat rond het jaar 1960
de woningmarkt verzadigd is en
de huren dus losgemaakt kunnen
worden, er nog wel één, misschien
twee huurverhogingen nodig zul
len zijn om een plotselinge over
gang te voorkomen. De ministers
Zijlstra (Economische Zaken) en
Suurhoff (Sociale Zaken) gaven een
breed opgezette verdediging van 't
regeringsbesluit om de lonen met
5 en niet met 6 procent te verho
gen. Prof. Zijlstra gaf toe, dat er
op het Centraal Bureau voor de
Statistiek een fout is gemaakt.
40-JARIG BESTAAN
HERWONNEN LEVENSKRACHT.
De viering van het 40-jarig
bestaan van Herwonnen Levens
kracht had duizenden feestgangers
naar Utrecht getrokken, waar Za
terdag in de zalen van Tivoli een
feest gehouden werd, dat zich door
de geest van actieve naastenliefde
en hartelijke dankbaarheid onder
scheidde.
De Aartsbisschop-coadjutor van
Utrecht, mgr. B. J. Alfrink, droeg
in de ochtend in de St. Augustinus-
kerk een pontificale hoogmis op.
Tijdens de feestelijke bijeenkomst
kon de vicaris-generaal, mgr. Huur-
deman mededeling doen van de ver
lening van het erekruis „Pro Eccle
sia et Pontifice" aan de secretaris
H. J. Vuister, die door ziekte ver
hinderd was aanwezig te zijn.
Onder enorme geestdrift van de
bijeengekomen propagandisten en
leden, kon de voorzitter van H. L.,
de heer W. J. Essers Jr. mededelen,
dat dank zij de actie van de propa
gandisten een bedrag van 72.338.41
als feestgeschenk was bijeenge
bracht. Dit geld zal worden be
stemd voor de strijd tegen 'n andere
volksziekte, de rheumatiek.
Wanneer na de aardappeloogst de
ploeg door de akkers is getrokken, en
zwaluwen en spreeuwen zich in druk ge
snater verzamelen en hun reis naar war
mere streken voorbereiden, is voor Loon
de tijd aangebroken dat „de gilde viert".
Zo was het blijkbaar voorheen, zo is het
nu nog: En al mogen onze tegenwoordige
gilden niet op een eerbiedwaardige ou
derdom bogen, onze oudste gilde St.
Ambrosius dateert toch nog van 1784.
We mogen aannemen dat Venloon
reeds kort na 1400 een gilde rijk was, n.l.
de St. Barbaragilde. Omtrent een gilde
van die naam vinden we in een sche
penprotocol van 1513 aangetekend:
„Claes Jan Gerritssoen ende Aert Gosen-
soen als dekenen van St. Barbara in die
kercke van Venloen".
In 1516 worden Ariaen Janssoen van
Bruggen, Claes Janssoen en Bertram
Janssoen dekenen genoemd van't St. Bar
baragilde, dat in de kerk van Venloen
een altaar heeft de patronesse toegewijd.
In 1546 is B. de Maine, deken van ge
noemd gilde.
Ook na de vrede van Munster, die
zowel op maatschappelijk als op gods
dienstig gebied vooral hier in het zuiden
zo grote veranderingen bracht, is toch
de St. Barbaragilde blijven voortbestaan,
ook al zal zij voor wat het godsdienst-
kerkelijke betreft wel aanmerkelijke ver
anderingen hebben ondergaan.
Dat de St. Barberagilde ook bezittin
gen had bewijzen de verschillende aan
tekeningen in de burgemeestersrekénin-
gen van 17051734, waarin staat opge
tekend dat de gilde steeds een zeker ka
pitaaltje heeft uitstaan op de burgerlijke
gemeente.
In 1705 is Nicolaas de Sille secretaris
der heerlijkheid Venloon, en hoewel pro
testant, deken van St. Barbara, 't Zelfde
is het geval met Thomas Thomasse Eg-
monts in 1709. In- 1732 „bewaert Tho
mas van Heijst (gereformeerd) de duyt
van St. Barbara".
Na 1760 wordt boven besproken gilde
niet meer genoemd. De „plackaten van
den lande" immers traden steeds strenger
op tegen wat men noemde „de paepsche
stoutigheden" en wat daaraan annex
was, en wat er na die tijd nog aan gilde-
wezen overbleef, werd onder de leuze
„vrijheid, gelijkheid, broederschap" door
de heren van de Franse Revolutie om
hals gebracht.
Eenzelfde lot schijnt ondergaan te heb
ben een ander gilde dat we in een cijns
boek van 1633 vinden genoemd, name
lijk de gilde van St. Hubertus, waarom
trent staat aangetekend„Aan Adriaen
Janssoen, Vorster tot Loon, betaeld voor
twee tonnen Bredaes bier, die mijnhere
St. Hubertusgilde in de jaere 1632 en
1633 heeft vereerd volgens sijne quitan-
tie 20.-.-.
Dat ook de vroegere heren van Loon
intens meeleefden met de gildebroeders
ter plaatse, bewijst de geschiedenis der
vroegere gilden. Zonder vermelding
welke gilde het nu juist betreft vinden
we in een cijnsregister van 1598 de vol
gende aantekening: „aen Dirck Beunen,
schout tot Loon betaelt van 130 kannen
biers gedroncken bij de nabeuren in de
saele van mijnheer van Loon en andere
heren bedroegen 6 gulden 10 stuyver,
toen de heer van Loon coninck was, om
daermede te beschenken die jonggeselle".
In het zelfde register van 1598 staet
aangetekend dat bij Ambrosius Goyaerts
goudsmid in den Bosch „een gouden
schaeckel" wordt gemaakt ten behoeve
van de heer van Loon. Heeft dit mis
schien ook iets te maken met „die ko-
ning-schieterij"?
Onze oude Loonse gilden hebben, in
tegenstelling met enkele andere Brabant
se zustergilden de Franse Revolutie niet
overleefd. Nauwelijks gloorde er echter
een weinig meer vrijheid of de heer van
Loon, toenmaals de Prins van Salm-Salm
en diens rentmeester Joh. Bapt. Verhelj-
en achtten de tijd gekomen dat er met
enige kans van slagen pogingen gedaan
konden worden om hier het gildewezen
te doen herleven. Hiertoe was echter no
dig de medewerking van de Hoogmogen
de Heren Staten van Holland, en zo richt
zich op 20 Juli 1785 Judocus Couwen-
berg de hoofddeken der' latere St. Am-
brosiusgilde tot genoemde instantie om
goedkeuring van het samengestelde con
cept reglement.
Wanneer men het betreffende request
aan de Staten nauwkeurig leest, ontkomt
men niet aan de indruk dat die z.g.
„handel in biën" wel een dooddoener ge
weest zal zijn om bij de Staten het pleit
gewonnen te krijgen. Immers bij onze
voorvaderen, die de achter hen liggende
tirannie moe begonnen te worden zaten
andere overwegingen voor. Zij wisten
van hun voorzaten hoe vroeger het rijke
Roomse leven naar buiten kon treden en
men verlangde naar gelijkberechtiging
met andere groeperingen, die hen echter
ook door de Fransen wel beloofd, echter
nog niet gegeven was. Wij herinneren
hierbij b.v. in dit verband aan het luiden
der klokken vóór hun godsdienstoefenin
gen, wat hen ook slechts na heel veel
tegenstand was toegestaan. Hoe het zij
de Staten willigden het verzoek in, doch
niet dan nadat er enig geharrewar was
geweest over het ceremonieel bij het los
schieten van de vogel. De Staten n.l.
stelden vast dat het „losschieten van
den boom" zou geschieden door de offi
cier (lees Drost der heerlijkheid) of des-
zelfs schepenen, uit naam van de Hoog
mogende Heren Staten als Hertog van
Brabant. De heer van Loon protesteerde
hier echter tegen op grond van de heer
lijke rechten die de kasteelheer bezit en
de resolutie der Heren Staten werd ge
wijzigd in dier voege, dat de hoofdman
van de gilde de eerste drie schoten zal
lossen tot vrijmaking van de boom
in naam van de Heer der Heerlijkheid.
Zo kreeg Loon zijn eerste gilde na de
Franse overheersing.
Bracht het lidmaatschap vrij zware
verplichtingen met zich, men was toch ook
weer ruim genoeg van opvatting om ook
de ter plaatse wonende andersdenkenden
in de rijen op te nemen, wat blijkt uit
het boekje van Ds. A. Vroegindewey;
„Uit de geschiedenis van Loonopzand".
„Dominé van Royen was ter ore ge
komen, dat de secretaris (van Loon) als
enigste gereformeerde, lid was van het
Roomse St. Ambrosiusgilde, die als gil-
debroeder om Ambrosiusdag deselve me
de koomt vieren en op de soogenaamde
Loonse kermis als schutter den vogel
mede gaat schieten".
Wijl de bedoelde Secretaris (B. van
Gelsdorp) op de nominatie stond om tot
Ouderling van de Geref. Gemeente te
worden benoemd, werd van deze benoe
ming afgezien om bovenvermelde reden.
De tweede in ouderdom is de gilde St.
Crispijn en Crispinianus, opgericht op
25 October 1819. Volgens het reglement
bestaande uit 23 artikelen worden in de
gilde alleen opgenomen „schoenmakers,
leerlooiers en leestenmakers, een voor
schrift overigens waarvan in de laatste
jaren nog al eens is afgeweken. Gelijk
St. Ambrosius, bezit St. Crispijn ook een
schat van zilveren schilden. Deze schil-
denschat is echter nog groter geweest,
voordat in 1835 een gedeelte er van door
brand teloor ging.
Met de zustergilden St. Ambrosius en
St. Hubertus, gebruikte St. Crispijn de
schutsboom in de nabijheid van het kas
teel gezamenlijk.
Onze jongste gilde „St. Hubertus" werd
opgericht in 1842, en schijnt in zijn oor
sprong te zijn bedoeld als een „jagers-
gil^e" te oordelen naar de attributen al
thans, waarvan er nog verschillende in
het bezit der gilde zijn. Of bij de oprich
ting gedacht is aan het hier reeds in 1632
bestaand hebbende St. Hubertusgilde is
te betwijfelen. Ook van dit gilde is het
zilver nog aanwezig, Waaronder een
exemplaar voorstellende een olieslagerij,
gelijk men die vroeger te Loonopzand
een bezat aan de Molenstraat.
Gelijk de gilde St. Ambrosius was en
kele jaren geleden ook nog het St. Hu
bertusgilde ten nauwste verbonden met
1 de kasteelheer en zijn familie, waarvan
een der Verheijens vele jaren de Hoofd
man was.
Had de echte gildegeest onder de leden
de laatste 70 jaren nogal geleden, door
dat verschillende goede gebruiken in ver
getelheid raakten en men meer en meer
de gilde ging beschouwen als een middel
om eens een keer te feesten, door de
heemgedachte van de laatste jaren is
weer veel teruggewonnen wat men voor
goed verloren waande, en het strekt de
Gilde St. Ambrosius tot eer dat door het
goede voorbeeld van deze gilde dezelfde
activiteit ingang mocht vinden bij de zus
tergilden ter plaatse.
P. A. v. B.
