HET KERSTFEEST in de wereld Mi Wijde Wereld JCeKStmCi e.n flaiitiak. Uit Loonopzand's verleden Moeder versierde de Kerstboom UIT DE Sanapirin: elk tablet VOOR DE JEUGD B 3 DE E€HO VAN HET ZUIDEN VAN DONDERDAG 24 DECEMBER 1953 3 Noermanspuiien. FEEST VAN LICHT IN DUISTERNIS. Dat op het Noordelijk halfrond het Kerstfeest valt in de periode van kou en duisternis, heeft het zijn karakter van Lichtfeest gege ven. En die viering sluit aan op eeuwenoude gebruiken van vóór de vestiging ivan het Christendom, die ook de tegenstelling tussen licht en duisternis tot motief hadden. In Nederland vieren wij het Kerstfeest ais een bij uitstek huiselijk feegt, meestal i'ondom een versierde kerstboom, en hulst, sparregroen en kaarslicht zorgen voor de sfeer. Zo is het ook in Duits land en in Scandinavië, waar echter vooral de nadruk valt op de Kerstavond, Heiligen abend in Duitsland, Julafton in Zweden. Vrijwel iedereen gaat naar de kerk; voor sommigen is het de enige keer in het Jaar, dat ze het Godshuis betreden, maar op Kerstavond ontbreken ze niet. In Zweden is het de Kerstdwerg, Jul- tomten, die beladen met pakjes de huis genoten en vrienden komt verrassen. Want in het buitenland is Kerstfeest ook het feest der geschenken, terwijl bij ons in Nederland het Sint Nicolaasfeest die plaats inneemt. Enige overeenkomst tussen Sint Nicolaas en het Kerstman netje, Santa Claus of Father Chrismas, valt al spoedig te ontdekken, Door het Nederlands gebruik echter om deze fees ten afzonderlijk te vieren, behoudt het Kerstfeest zijn eigen, oorspronkelijke sfeer meer dan wanneer het wordt tot een feest van uitsluitend cadeaux en verras singen. JINGLE BELL „Father Christmas" wordt hier en daar in Engeland vreugdevol ingehaald op een arreslee met rinkelende bellen. Daar, in het land van de traditie, kent men ook het aloude gebruik van het 's avonds op straat zingen der Christmas Carols, oor spronkelijk geestelijke liederen, later met een meer wereldse inslag. Een typisch gebruik in West Enge land is het bell-ringing. Meestal zijn daar zes man, die ieder twee koperen handbel len bedienen, welke aan een leren riem heen en weer worden geschud op buiten gewoon virtuose wijze. Een nieuweling moet hét maar niet proberen, want hij brengt er niets van terecht, kan misschien een verstuikte pols oplopen, want „bell- ringing" is een betrekkelijk zwaar werk. Soms hebben de bellenmannen een groot muziekboek voor zich, waarvan zij de noten aflezen en op aanwijzingen van een dirigent laten zij op onnavolgbaar charmante én gedisciplineerde manier de oude liederen weerklinken. Dit „bell- ringing" is een kunst, die men pas met de jaren machtig wordt en een der ge bruiken, die op de vreemdeling de schoonste indruk maken. Verder is ook in Engeland het Kerst feest meest een huiselijk feest. Daarbij wordt de inwendige mens niet vergeten. Een kalkoen moet, indien enigszins mo gelijk, het pièce de milieu zijn, en ver der is daar dan de beroemde 'Kerst-taart, de plumpudding. Als Kerstbloem kent Engeland de mistletoe, een soort hulst met witte bes sen, en het oude gebruik wil, dat onder de mistletoe vrijelijk gekust mag worden. •Legio zijn dan ook de grapjes op de huwbare jongedochters, die vaak en dicht in de buurt van de mistletoe gezien worden, en op de levenslustige oudere heren, die daar een kansje wagen SANTA CLAUS. In Amerika, het land van de dollar, is Kerstfeest voor de zakenman het hoogte punt van activiteit. Santa Claus, de Kerstman, is daar de brenger van ge schenken. En evenals bij ons Sinterklaas, zit Santa 'Claus in de grote magazijnen om daar lieve en stoute kindertjes te ontmoeten. Mag men de verhalen gelo ven, dan hebben de 'Santa's het daar niet best, want de Amerikaanse jeugd is nog al vrijmoedig en op dit gebied niet al te lichtgelovigI j Wat tijdens Kerstfeest op het gebied van reclame vertoond wordt, slaat alles met stukken De versieringen van de win kels, de advertenties, de uitstallingen, de ontzaglijke drukte van winkelend publiek, het brengt alles de sfeer van bezinning en meditatie, die toch het Kerstfeest eigen is, wel lelijk in de verdrukking. Men eet vaak de Kerstmaaltijd buiten de deur in propvolle restaurants met mu ziek en wiegende paren op de dans vloer. Maar buiten de grote steden voor al is het huiselijk karakter van „Xmas" nog wel bewaard, in het bijzonder bij hen, die de religieuze betekenis van dit feest door alles heen hoog houden. I NOËL Van de Fransen, die een groot deel van hun leven buiten de deur doorbren gen, kan vrijwel niet anders verwacht worden, dan dat ?ij ook het Kerstfeest, Noël, maken tot een groot festijn. Van Kerstmis tot Nieuwjaar, Réveillon, is het in Parijs één feestweek. De restaurants zijn overvol, de prijzen gepeperd. Wie niet tijdig een tafel gereserveerd heeft, i komt er niet meer aan te pas. Kalkoen, opgevuld met kastanjes, is een gelief koosd kerstgerecht. Geheel in tegenstel ling met deze mondaine drukte zijn de lieflijke, zangerige „Chants de Noël", de I Kerstliederen, die vanuit dit land de we reld overgaan. Overal viert men Kerstfeest, het feest van licht in de duisternis. Men viert het met zóveel licht, dat dit vaak de glans van Bethlehems ster verbleekt. Men viert het met zoveel goede gaven en zoveel lekker eten, dat de schamele kribbe in de kale stal er geheel door op de ach tergrond komt. Maar ook; overal, waar kribbe en kruis het leven beheersen, zijn het de klokken, die beieren over de da len, van Zweden en de landouwen van Frankrijk, die luiden door het lawai van Fifth Avenue heen en dringen door de nevels van 'Brittannië, die de diepe zin doen verstaan van Vondels verrukte uit roep „O Kerstnacht, schoner dan de dagen! (Nadruk verboden). Lk. „Pa-a" zeurden Joop en Miesje, „krijgen we nou een heuse kerst boom?" Pa maakte zich er wrevelig van afAl die smeerboel, die naalden rommel overal. En'dan zeker nog kaarsjes er in en brand krijgen ook. Niets hoor, daar kwam niets van in! Snikkend kwamen de kinderen bij moeder, die er toch ook niets aan doen kon dat vader zo tegen kerstbomen en „al die andere rommel" was. Papa ging graag op Kerstmis naar de kerk en hij las ook wel voor uit de bijbel en wilde gezellig spelletjes spelen, maar een kerstboom nee, die hadden ze nog geen enkel jaar gehad. En toch zinde moeder op een oplossing. Als ze eens, zonder dat vader hel wist, zo'n mooi klein boompje kocht en optuigde in een andere kamer, zodat niemand het zag? Dan kon ze op Eerste Kerstdag de kinderen in die kamer laten komen als vader naar de kerk was. Dan zouden ze tóch een echte kerstboom hebben! En wie weet, als vader thuis kwam en die mooie boom zag en als er dan ook geen rommel gemaakt was Moeders plan stond vast. Moeder kocht in het diepste geheim een aardig boompje en prikte er gekleurde kaarsen in. En toen bedacht ze opeens dat ze op de ballen, sterren en kralen van de slingers nog een toepasselijke spreuk kon schilderen. Ma nam de verfkwast ter hand, tekende netjes de letters van de bedoelde woorden en hing de slingers voorzichtig in de boom. Nee, ze hingen niet mooi, anders dus. Eindelijk was ze tevreden en zonder verder te kijken roetste ze naar de huiskamer terug om de tafel te gaan dekken. Op Eerste Kerstdag riep moeder Joop, Miesje en de kleine Ineke naar de logeerkamer, en wat zagen ze daar? Een prachtig versierde kerstboom! ™,at mooi" zeiden de kinderen, „maar moe, wat betekenen die letters? Moeder keek naar de slingers enschrok. Daar had ze warempel in haar haast en terwijl ze alles zo mooi mogelijk wilde doen, de letters door elkaar staan. Nu kon niemand lezen welke spreuk er bedoeld was. Maar moeder maakte er meteen een spelletje van. „Wie het raadt wat daar staat, krijg een extra kerstkrans" zei ze, „het is niet eens moeilijk, want de letters van één woord staan op ballen, van een ander woord op sterren, van het derde woord op klokjes en die van het vierde op de grote kralen. En samen vormen die woorden een toe passelijke spreuk De kinderen hebben het gauw geraden. Kunnen jullie dat. ook? Nu, als jullie dat ook kunnen, dan zullen wij er eens wat extra prijzen aan verbinden, n.l, een aantal prachtige kinderboeken, liefst 10 in getal Je moet de spreuk netjes opschrijven en in de brievenbus van ons bureau stoppen (s.v.p. niet binnen brengen). Je moet er duidelijk op schrijven: naam, woonplaats, straat en huisnummer en voorts leeftijd en jongen of meisje. We wachten af tot 4 Januari. Men voelt er vandaag aan den dag een zekere tegenzin om zich op of rond Kerstmis met politiek in te laten. Het lijkt of het niet past zich op dit verhe ven feest bezig te houden met dergelijke aardse beslommeringen die ons dan nog niet zo verheven lijken. Daar komt na tuurlijk een behoorlijke dosis sentiment bij, want om de een of andere reden achten wij ons verplicht met Kerstmis het kinderlijke in onze geest min of meer de vrije loop te laten, hoewel de geboor te van Christus toch geenszins een kin derlijke, laat staan een kinderachtige ge beurtenis was. Bovendien ging de we reldgeschiedenis ook toen door en zui ver geschiedkundig gezien werd Christus in Bethlehem geboren, doordat de poli tiek van keizer Augustus Maria en Jo seph noodzaakten naar de stad van Da vid te gaan. En wie zal ontkennen dat zoal niet het Kerstfeest dan toch het Kerstgebeuren een diepgaande invloed heeft gehad op de loop van de wereldgeschiedenis om niet te zeggen dat het die heeft bepaald. Men kan die invloed niet gemakkelijk overschatten, want de geboorte van Christus is niet weg te denken uit wat wij de geschiedenis noemen. Dat is wel geprobeerd en men probeert het nog, maar dat bewijst alleen dat het een on ontkoombare realiteit is, die niet altijd in iedere kraam te pas komt. Dat dit geen kriterium is, bereidt som migen misschien, een teleurstelling, maar de christenen is het een troost en de ver vulling van een hoopvolle belofte. iWij verlangen immers een overheersende in vloed van het christendom op het open bare leven inclusief de politiek. Dat wij die missen bewijst niet dat ons verlan gen absurd is, maar alleen dat de wer kelijkheid nog ver van het ideaal ver wijderd blijft. Het is in ieder geval onredelijk te zeggen dat Kerstmis en politiek onver enigbaar zijn omdat de laatste „vuilig heid" is. Ieder weldenkend mens zal er mee instemmen als men van oordeel is, dat niet alle concrete politiek beant woordt aan de idealen die wij met het Kerstfeest associëren. Ook is er weinig tegen in te. brengen wanneer men daar onder rekent een groot deel van wat er op het ogenblik in de wereld voor po litiek doorgaat. Wij moeten echter een maal aanvaarden dat ook dit jaar de ge beurtenissen hun beloop hebben met de Kerstdagen, al zullen de activiteiten mis schien wat beperkt worden om ook de diplomaten de gelegenheid te geven hun Kerstfeest te vieren. Hetgeen niet weg neemt dat er belangrijke zaken onder handen zijn die hun ontwikkeling heb ben, afgezien van de sfeer waarin wij ons voelen opgenomen. 'Die is te dik wijls in tegenspraak met de harde feiten. De geboorte van Christus was ook zp lieflijk niet, al was zij de uiting van een oneindige liefde. Daarom appelleren wij in deze tijd graag aan de goede wil van de mensen die de vrede tot gevolg zou Hebben. Dat zijn twee begrippen die wij in de hedendaagse politiek ternauwernood kunnen onderscheiden vrede en goede wil. Over vrede heeft men de mond vo] zonder dat men in staat is die te reali seren. Men zoekt langs vele wegen en soms lijken de pogingen inderdaad voort te komen uit oprechte bedoelingen. Mo gen wij bij de Russen goede wil veron derstellen nu zij dezer dagen zich bereid hebben verklaard met de Verenigde Sta ten te onderhandelen over het voorstel dat president Eisenhower in de Algeme ne Vergadering van de Verenigde Na ties heeft gedaan om te komen tot een vredelievend gebruik van de atoomener gie. Aan de goede wil van de Ameri kaanse president twijfelt wel niemand die er niet van uitgaat dat een Ameri kaan per se een oorlogszuchtige kapitalist is. In zijn rede klonk een oprechte toon van bezorgdheid voor het welzijn van de mensheid met de bedoeling ze te be vrijden van vrees voor algehele vernie tiging. Vertrouwen te hebben in de goe de wil van de Sovjets hebben wij even wel al lang verleerd en men aarzelt, on danks het aanstaande Kerstfeest, dan ook dit vertrouwen nu wel te schenken. Het kwaad lijkt vaak hardnekkiger dan de goedheid en alleen het vooruitzicht op een verdere toekomst kan onze soms wankele hoop blijven voeden. Toch is goede wil een onontbeerlijke voorwaarde om de vrede te verkrijgen. Wij plegen de politiek met geen andere ogen te bezien dan het dagelijks nieuws c'.at we erover lezen. Toch gaat ze heel wat dieper, omdat ze kan beslissen over de toekomst van een gedeelte van de mensheid of zelfs van heel de mensheid Dit dagelijks bedenken zou ons erger dan een gevoel van onbehagen kunnen geven, vooral wanneer men bedenkt op wat voor gronden men over die toekomst denkt te kunnen beslissen. Zo er iets in de wereld is vermaterialiseerd, dan is het de politiek. Men houdt niet of nau welijks rekening met de eindbestemming van de mens, in zoverre men al rekening hc-udt met deze en niet slechts manoeu vreert met naties en staten. God komt praktisch helemaal niet in het geding. Zou het nu zo gek zijn wanneer wij met Kerstmis onze gedachten eens wat ver der lieten gaan en dan wel aan politiek deden al blijft het misschien wat te genstrijdig klinken door te bidden voor hen die over ons welzijn hebben te beslissen maar dit zonder God niet op de juiste wijze kunnen doen. Slechts wanneer dit besef eens doordringt heb ben wij kans dat de goede wil, voor waarde voor een rechtvaardige vrede, ingang vindt ook in de hogere politiek. tVÏGR ALFRINK OVER DOORBRAAK EN APOSTOLAAT. De aartsbisschop-coadjutor, mgr B. J. Alfrink, heeft j.l. Maandag de verbonds- raadsvergadering van de K.A.B. in Uftrecht bijgewoond en daar een belang rijke rede gehouden over de eigen plaats die de katholieke sociale organisaties in nemen. Hij wees op het belangrijke werk dat de K.A.B. heeft gedaan voor het behoud van de arbeiders voor de Kerk door trouw de band met Haar te bewaren. Hij waarschuwde echter dat nu toch van bepaalde zijde propaganda wordt ge voerd voor een levenshouding zonder God en zondër binding aan een Kerk. Maar ook wie slechts een rest over heeft van een christelijke levensovertuiging is een basis gefundeerd op de menselijke, rede en de menselijke waardigheid niet voldoende. „Wij zullen daarom, aldus mgr Alfrink, al degenen, die nog iets van katholieke geloofsovertuiging over heb ben, niet aan dit modern humanisme kunnen overlaten, ook niet als het ge predikt wordt door een hoofdzakelijk sociale organisatie. En daarnaast zullen we degenen, die we nog volop tot de Kerk kunnen rekenen, juist door de eigen sociale organisaties moeten behoeden voor een infiltratie van een levenshou ding die bewust God uitsluit." Hij pleitte dan ook warm voor een eigen huis, maar een dat naar buiten openstaat. „Isolement betekent niet vol ledige afsluiting! Het betekent wel het bewaren van een eigen sfeer en van een eigen gezicht." Mgr Alfrink stipte voorts aan dat het noodzakelijk is de juiste verhouding tus sen openheid en isolement te vinden. Men moet het eigen huis openzetten, maar zorgen eigen kleur en eigen phy- sionomie niet te verliezen. Men moet niet vergeten, zei de aarts bisschop-coadjutor, dat men bij de in Nederland nu eenmaal gegroeide toe stand bij het doorbreken uit eigen huis altijd terecht komt, niet in een gemeen schappelijk huis, maar in het huis van een ander en dat men bijgevolg zal moe ten afwachten wat men bij de ander in huis te zeggen zal hebben. Voor de her kerstening van het openbare leven zijn eigen katholieke organisaties nodig. In zijn openingsrede had de voorzitter, de heer Middelhuis, de bereidheid van de K.A.B. uitgesproken om met andere katholieke organisaties samen te werken. AANTAL BEJAARDEN PROCENTU EEL ZEER STERK TOEGENOMEN. In de zojuist verschenen publicatie van het Centraal Bureau voor de Statistiek „Bevolking van Nederland 19001952" zijn gegevens opgenomen met betrekking tot de gemiddelde bevolking van Neder land naar leeftijd en geslacht voor elk der jaren 19001952 en naar leeftijd, geslacht en burgerlijke staat voor elk der jaren 19471952. Met de toeneming van het totale be volkingscijfer in dit tijdvak van rond 5 millioen in 1900 tot rond 10 millioen in 1952, is een aanmerkelijke wijziging in de leeftijdsverdeling gepaard gegaan, al dus de publicatie. Het aantal kinderen van 0 t.m. 14 jaar nam in deze periode toe van 1.785.000 tot 3.076.000 of wel met rond 70 procent; het aantal perso nen van 65 jaar en ouder van 308,000 tot 831.000 of wel met rond 170 procent. RENDEMENT EN RECHT. Elseviers Weekblad driestart Het is zo jammer, dat sommige staatsbedrijven, waarvan men ve le prestaties moet bewonderen, ons zo menigmaal ergeren door hun onaandoen lijkheid. Wij hebben voortreffelijke spoorwe gen; het goede werk van onze posterijen, telefoon- en telegraafdiensten kan men slechts prijzen. Maar als iedereen er over klaagt, dat P.T.T. in plaats van enkele practische telefoongidsen een hele bibliotheek uit geeft, wordt die uitgave rustig voortge zet. En als het gehele bedrijfsleven pro testeert tegen een busdienst tussen Den Haag en Amsterdam, laten de spoorwe gen unverfroren toch die bussen rijden. En als de inwoners van Zeeuws- Vlaanderen vele maanden lang de nut tige particuliere autobusdienst tussen Terneuzen en Breda over Antwerpen hebben gebruikt, zijn het alweer de Spoorwegen, die deze verbinding torpe deren. Het streven onzer Spoorwegen naar rendement is nuttig. Maar het is schade lijk, wanneer men daarbij het recht en het belang der burgers met voeten treedt. Zeer juist gezegd, zouden wij zeggen. bevat een veelvoud van de beste ge neesmiddelen, daardoor werkzamer dan andere bij kou - griep - koorts en pijn. UITVOER GEDAALD IN NOVEMBER. Volgens de door het C.B.S. samengestel de voorlopige gegevens bedroeg de waar de van de invoer in November 1953 f 809 millioen (vorige maand f 813 millioen), terwijl voor een waarde van f 738 rniilioen (vorige maand f 806 mil lioen) werd uitgevoerd. Het dekkingspercentage bedroeg 91 (vorige maand 99). ROTTERDAM KRIJGT DERDE OLIEHAVEN. Vermoedelijk zal reeds spoedig begon nen worden met de aanleg van een der de oliehaven in Roterdam. B. en W. zullen volgende maand de plannen bij de gemeenteraad indienen. Het Rijk heeft in principe zijn medewerking toegezegd. 'Op vrij korte termijn is een uitbrei ding te verwachten van de zware olie industrie en de daarmee verwante in dustrieën bij Pernis. Deze uitbreiding omvat de vergroting van een vijftal be drijven aan de tweede petroleumhaven en de vestiging van een nieuw bedrijf. Van de rond deze haven gelegen ter reinen is op het ogenblik tweederde deel in gebruik. De rest zal binnen vijf tot tien jaar geheel zijn uitgegeven. Boven dien zijn onderhandelingen lopende met een derde, nieuwe olie-industrie. DRIE JAAR CELSTRAF VOOR MOSSADEQ. Dr Mossadeq, ex-premier van Iran, is tot drie jaar eenzame opsluiting veroor deeld. Zijn voormalige stafchef, brigade generaal Riahi, kreeg twee jaar. De 'Sjah heeft te elfder ure voor de bejaarde premier gepleit. Mossadeq wees het pleidooi echter verontwaardigd van de hand. Met de vuist op de lessenaar slaand zei hij: „Bij Allah, ik heb dit land niets kwaads gedaan en evenmin de Sjah. Ik heb geen vergiffenis nodig". Verwacht wordt dat zowel Mossadeq als de openbare aanklager, tegen dit von nis in hoger beroep zullen gaan. De openbare aanklager heeft de doodstraf tegen Mossadeq geëist, maar de oud premier heeft als enig motief „de ver veling en de eenzaamheid van opsluiting in de gevangenis te breken". In ons vorig artikeltje betoogden we, dat Noermansputten moeten liggen op de grens van Dongen en Loon. Uit ver schillende charters blijkt trouwens, dat deze mening de juiste is. Wij menen niet te voorbarig te zijn met te verkla ren dat genoemde putten niet anders zijn dan het tegenwoordige „leikeven". Hiertoe levert mede het bewijs een charter van 1538 (9 Dec.) welke luidt als volgt „lek Adriaen van Clootwijck, Diercx- „soon, richter in den ambacht van 't „Screvenduijn ende met my als heem- radens Adriaen Heynrijck Maessoen, „Adriaen Heyrick Gysbrechssoen Ray- „man, Claes Janssoen Vos, Adriaen Tho- nissoen, Michiel Heynrickssoen ende „Huybe.rt Diricxsoen allen heemradens „in den ambacht voors. doen kondt, en- „de kenlijcken allen denghenen, die onse „letteren van certificatie getoont sullen „worden, dat voor ons gecompareert sijn „in haeren eygen properen personen den „eersamen Adriaen Heynrics Maessoen, „out sijnde ontrent vier ofte vijf en tach- „tig jaeren, Heynrick Gijsbrechts Pay- „man, out ontrent vier ofte vijf en tach- „tig jaeren, haer sinnen wel machtig we- „sende ende hebben solemmolijck met „opgerecte vingeren lieflijck ten heyligen „ghesworen gestaefs eetds, ghelijck hen „onse rechter voer staefden, ende ghelijck ,als recht is ende hebben beyden selven „eede getuycht verclaart ende geaffir- „meren mits desen ende dat voor ver- „seuck van Cornelis Prayer Willems- „soen als rentmeester ende gemachtigd „van Jonckheer Dirick van Greven- „brouck, heer tot Venloon, dat warach- „tig is, dat sij deposanten in den jare „XV hondert ende ses en dertich, daer- ,bij over ende aen geweest hebben op die „moyren ter plaetsen ende aen een grip- „pel genoemt die kae ofte rioel op ten „crommen aermboech daer die heerlich- „eut van Donghen aencoempt streckende „zuytoestwaert op na der baen tot Noer- „mansput toe, daer vergadert waren die „eersame en discrete persoone Claés „Fierlinck, griffier van Breda, die rent, „meester van Breda, die rentmeester van „Oosterhout ende meester Marten, die „lantmeter als Commisaris mijns geno- „digen heeren Graef Henrick van Na- ,souwe ter eender ende Jonckheer Di- „rick van Grevenbrouck, heer tot Ven- „loon, ende met hem meester Jan Brie- ,lants, meester Alexander, die scouten ,van Beeck ende veel meer ander eer- Jijcke mannen ter ander zijden daer „jonckheer Dirick voors. in tegenwoer- „digheit van en allen die tuygden vraeg- „den of zij die Kae ofte .ryoel voors. niet „en hielden ende van haren ouders altijt „ghehoert hadden, dat sij voertijds altijt „gehouden was, voer een gerechte schei- „dinge tusschen die heerlicheut van Don- „ghen en tusschen die heerlicheit van „Venloon, waerop sij deposanten een- „drachtelijck ende gesamentlijck geant- ,woert hebben: Ja, dat sulcks is, dat die ,kae ofte ryoel opten crommen erm- ,boech voernoemt eenr echte scheidin- ,ghe is ende voermaels_altijt daervoer .ghehouden is nae onsen besten ver- ,stant ende wetenheit van die herlicheyt ,van Donghen en Venloen, beide voirs. ,ende soe hebben sij altijt van haren .ouders voirs. staen, waerop Jonckheer .Dierick, die tuighen nog vraegde, op sij .deposanten dit altijt souden willen tuy- ,gen ende affirmeren bij haren eedt dit waerachtich te zijn, waerop sij depo- sante antwoerden dit allen tijden als wij .daertoe versocht worden met recht soe .sullen wij tuighen ghelijck wij voer ghe- ,syt hebben ende ghelijck wij hier ken- ,nen alle dinck sonder arch ofte list in .kennisse der waerheyt ende want wij heemradens alle gheenen ghemeenen .segelen hebben zoe hebben wij gebeden „Adriaen van Clootwijck Dirickssoeil, „rienter voers. om Deden wn enae o,..- „aat mij mede condicii is, soe beo ïck „aese- certificatie over ons alien oesegeu „om beden wil ende omdat mij rnecie „condich is, soe neD ik aese ceruricat.e „vüycüangende besegeit met mijnen se- „gei op hem luyaen ende op mij selven „int jaer ons lieeren AV nondert enne „acnt en dertich op ten negende dach „in Decembri Vanwaar nu de naamsverandering „Noermansputten" in „rieikeven Lie oplossing hiervoor is eenvoudi ger dan het lijkt. Zoals wé reeds meermalen betoogd hebben, had de heerlijkheid Loonopzand oudtijds een eigen rechtspraak, waartoe zelts het halsrecht behoorde. isu werd vóór de 1/e eeuw in de heer lijkheid Venloon slechts zeer zelden een doodvonnis ten uitvoer geiecht. ivieestai kwam een vzoen ot „verzoening tot stand. INa IblA) werd dit geheel anders, immers in de 17e eeuw waren het ae Staten die het hier voor het zeggen hadden en deze legden bij het ten uit voerlegging van een vonnis andere maat staven aan dan de regeerders in Roomse tijden. Dit moest ook wei, wijl het rira- bantse land in het algemeen en de Meije- rij, waar die tegen Holland grensde, in het bijzonder, doorlopend werden onvei lig gemaakt door rondzwervende, gede serteerde huurlingen uit de vele legers, die ook voor doodslag en moord met terug schrikten. Veroordelingen van zulke lie den, waren in Venloon zeer dikwijls aan de orde. De „creminele roile" of straf registers uit dien tijd lichten ons hier over tenvolle in. Blijkens de verschillen de processen die we hierin vonden aan getekend, werden deze misdadigers dan op het schavot gebracht, binnen het dorp, waarna hun lichamen op een kar werden vervoerd naar het „buitenge richt", tegen de grens van Dongen ge legen, waar ze dan nog voor enigen tijd, „anderen ten exempel" aan een galg werden gehangen. Wijl deze galg nu stond aan de grote heerbaan Breda den Bosch en TilburgGeertruidenberg, kwam men gemakkelijk tot deze naam verwisseling. Het tegenwoordige „moord- gat", nabij Leikeven, zal waarschijnlijk ook tot de vroegere Noermansputten behoord hebben. Het perceel grond ter plaatse „het gericht" geheten kent ieder een. Nu wordt de grensaanduiding uit een schepenbrief van den Bosch uit 1433 ook duidelijk, waarin staat vermeld, dat de grenzen van Venloon zich uitstrekken „van den Scaerdenput ter waterschei den, toe Noermansput, van Noerinans- put tot Grondeloozen ineerken en van Grondeloozen meerken toe Loonermeer". Van Scaerdenput tot Noermansputten loopt dus de Zuidgrens. Vandaar tot Grondelozen Meerken de West, en van Grondelozen Meerken tot Loonermeer, de Noordgrens. Loonermeer is dus de te genwoordige Galgenwiel nabij 't Loonse Hoekje. Het Loonermeer strekte zich in vroeger dagen verder uit dan de tegen woordige galgenwiel. Een groot stuk grond aan gene zijde van de wiel heet trouwens nog heden „de Meer", terwijl de naam Meerdijk er ook niet vreemd aan is. Gelijk de lezer uit de verschillende ge citeerde charters heeft kunnen zien, had de vaststelling der heerlijkheidsgrenzen met de grootste nauwkeurigheid plaats. Zowel de Brabantse Hertogen als de Hollandse Graven schijnen met de vast stellingen genoegen te hebben genomen. Dat echter sommige lagere goden, voornamelijk de heren van Waalwijk en Baardwijk er belang bij hadden de be schikkingen der hogere heren aan te vechten, zal het onderwerp van een vol gend opstel uitmaken. Loonopzand. P. A. v. B.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1953 | | pagina 3