UIT EIGEN LAND m Waalwijkse en Langstraatse Courani G. VAN LOON'S IMPORTMIJ. BESTAAT 200 JAAR. N.V. HET POTENTIEEL Politieke partijen kruisen de degens. Fa de bloei uas Bw leven TWEE EEUWEN VOORTREFFELIJK KOOPMANSCHAP. Waalwijks Koopmansgeslacht maakte de schoenen en lederstad tot een werkelijk internationaal centrum. Waalwijks Burgemeester over van zijn gemeente en de Schoen- en Lederbeur». Last van zenuwen VRIJDAG 8 OCTOBER 1954 Uitgever Waalwijkse Stoomdrukkerij Antoon Tielen Hoofdredacteur JAN TIELEN Dit blad verschijnt 2 x per week DE EQra HEI ZUIDEN 77e JAARGANG No. 80 Abonnement 19 cent per week 2.45 per kwartaal 2.70 franco p. p. Advertentieprijs 10 cent per m.m. Contract-advertenties speciaal tarief. BureauxGROTESTRAAT 205, WAALWIJK TEL. 2621 Dr. van BEURDENSTRAAT 8, KAATSHEUVEL TEL. 2002. OPGERICHT 1878 TELEGR.-ADRES „ECHO" De belangrijkste gebeurtenis van ieder jaar in onze binnenlandse politiek is begonnen. Men kan wel licht de troonrede als zodanig be schouwen, maar de beschouwingen en debatten waarin de Tweede Kamer deze troonrede en de lands- begroting betrekt, lijken ons nog belangrijker. En zeker dit jaar, nu iedere po li, iek geïnteresseerde Nederlander met meer belangstelling' nog dan anders uitzag naar de grote poli tieke debatten. Het was duidelijk dat de leiders der verschillende politieke pariijen hun degens niet scherpten voor een felle aanval op de politiek die de regering volgde en zal volgen, maar veel meer voor een bijzonder felle aanval op el kaar. Men wist van tevoren met grote zekerheid, dat hei Bisschoppelijk Mandement de aanleiding zou wor den voor dit kruisen van de de gens. Alle commentatoren hebben deze ïltrijd voorspeld, zij verschil den alleen nu en dan in mening over de hevigheid van dit gevecht. Nu we dit schrijven zijn er pas enkele sprekers aan het woord ge weest, maar uit de felheid waar mee zij hun aioten plaatsten, mo gen we toch al afleiden, dat het gevecht hevig zal worden, al kan nog niet gezegd worden welk ver loop de strijd zal hebben en welke gevolgen. Er is om dat Mandement al heel wat te doen geweest bijna dage lijks nog lezen we in een of andere krant wel iets hierover, maar thans, nu het Mandement de inzet is geworden van de jaarlijkse open bare politieke strijd, zal het weer in volle betekenis op de voorgrond worden geplaatst, fel worden aan gevallen en niet minder fel wor den verdedigd. De grote vraag Zal dit Mande ment leiden tot een kabinetscrisis, kan echter in de verste verte nog niet beantwoord worden op dit ogenblik. Wel heeft de fractieleider van de Partij van de Arbeid, Mr. Burger, die als eerste spreker de algemene beschouwingen begon, nog drei gender dan hij tot nog toe gedaan had», gesproken over de mogelijk heid van een kabinetscrisis en het verbreken van de samenwerking met de Katholieke Volkspartij, want hij weigerde, zoals hij ver klaarde, medeplichtigheid op zich te laden door een partij, wier in vloed voor de democratie onder mijnend moet worden geacht, in de regering te houden. Maar en daar zit 't 'm nu juist, de P.v.d.A. heeft voor zichzelf nog niet uitgemaakt, of die invloed van de K.V.P. wel ondermijnend is voor de democratie men is er nog niet in geslaagd uit te maken wa. het wezen is van de K.V.P. Maanden is men hier nu al mee bezig en we vragen ons af, wal heeft de P.v.d.A. nog nodig om voor zich te kunnen uitmaken of de K.V.P. ondemocratisch is Is dit het besluit van de Katho lieke Werkgemeenschap, waarop Mr. Burger zegt niet voorifit e kunnen lopen Duidelijk genoeg bleek uit zijn rede dat er nog an dere criteria zijn. Hoe bet ook zij, ook nu heeft de K.V.P. geen antwoord, laat staan een duidelijk, gehad op de vraag, die het K.V.P.-bes uur in zijn ver klaring van 4 Juli formuleerde, na uitdrukkelijk de P.v.d.A. de ver zekering te hebben gegeven, dat de K.V.P. haar karakter als beginsel en programmapartij volkomen handhaaft, om tot een duidelijke uitspraak te komen inzake de kwestie van de samenwerking. Het P.v.d.A.-bestuur is op deze vraag niet ingegaan, integendeel, zij besloot er niet op te reageren en Het Vrije Volk gaf hieraan de verklaring', dat de samenwerking tussen de twee grote pariijen niet als actualiteit aan de orde was, omdat die samenwerking al jaren terug door de heer Romme zou zijn opgezegd, terwijl als tweede reden door het socialistisch partij blad werd aangevoerd, dat de ver klaring' van de K.V.P. qua gehalte zo ondermaats was, dat ze bij de P.v.d.A. niet voor bestudering en repliek in aanmerking kwam. Het is duidelijk, dat de P.v.d.A. met het antwoord op de K.V.P.- vraag in haar maag zit of wacht men op een duidelijke uil spraak van Prof. Romme, dat de K.V.P. inderdaad er naar streeft Neder land onder de macht te brengen van Rome of iets dergelijks. Dan kan men nog lang wachten. Enfin, de rede die Prof. Romme Woensdagmiddag gehouden heeft, zal al wel iets meer licht in de zaak gebracht hebben en ook van de replieken hebben we nog wel het een en ander ie verwachten. De fractieleider van de V.V.D., prof. Oud, keerde zich ook tegen het Mandement, al betekende dit niet dat de V.V.D. en de P.v.d.A., naar zijn zeggen dichter bij elkaar waren gekomen en al verklaarde hij ook nadrukkelijk niets goeds te verwachten van een strijd tus sen rooms en niet-rooms. De Bisschoppen behandelen de gelovigen als onmondigen, zegt hij en dan blijkt weer duidelijk tot hoeveel misverstaan en niet begrij pen het Mandement aanleiding heeft gegeven. Verstandiger en veel reëler is de I houding die de 70-jarige voorzL- r. ter van de C.H.U.-fractie, de heer Tilanus aanneemt. Hij verbaast zich over de felle aanvallen van de P.v.d.A. op het Mandement. Dit is immers gericht tot de leden van één kerk en hij kan het daarmee op sommige punten eens zijn. Het Mandement raakt de mensen buiten die kerk niet. Ook hij is het met sommige dingen in het Man dement niet eens, maar de kiezers hebben de vrijheid tenslotte hun oordeel te geven. Met deze dingen heeft het kabinet niets te maken. Hij kan de heer Burger niet be grijpen, wanneer die zegt, dat de democratie wordt aangetast. Tenslotte, veel is er na de ver klaring van de P.v.d.A. fractie voorzitter onopgehelderd gebleven, wellicht komt er bij de replieken wat meer licht in de duisternis die thans de samenwerking tussen de twee grootste partijen omhuld, maar één ding' is toch al duidelijk geworden, namelijk dat de P.v.d.A. de kwestie niet heeft willen laten rusten, dat zij het vuur van de te genstelling, dat een beetje minder fel begon te branden, weer heeft willen oprakelen, wellicht ter be ïnvloeding van haar ka.holieke le den, wellicht ook ter beïnvloeding van anderen die zij in haar door braak tot zich wil trekken, terwijl het natuurlijk ook helemaal niet ui gesloten is, dat Mr. Burger de reacties van de andere partijen heeft willen uitlokken om te zien hoe zij -taan tegenover de verbre king van de „rooms-rode samen werking, en de mogelijkheden van een kabinet zonder de K.V.P. En we geloven niet, dat hij in dit opzicht veel steun van de an dere partijen kan verwachten. stelling is geweest. In ieder geval hebben de resultaten bewezen, dat de Slem als beurs wat de zakelijke reultaten betreft, volkomen is ge slaagd. Wij brachten het gesprek op liet t verschil in accomodatie, tussen Utrecht en de Langstraat, dat er stellig is. Ongetwijfeld, luidde het ant woord, dat verschil is er nu. Maar dat verschil zal er niet meer zijn, zodra vaststaat, dat de schoen- en lederbeurs jaarlijks in de Lang straat wordt gehouden. ïcch al aan Uw steel gekluisterd door slopende Rheumatiek? Daar brengt Kruschen redding en uit komst. Wonderlijk, die weldadige wer king van de kleine dagelijkse dosis. Kru- schen's zes minerale zouten stimuleren de bloedzuiverende organen tot krachti ger werking en nemen zo de oorzaken weg van Uw kwellende pijn. Neem dan toch Kruschen. Tot heil van Uw ge zondheid en de zuiverheid van Uw bloed. Voor wat Waalwijk betreft, kan ik U zeggen, dat naar mijn stellige overtuiging, Waalwijk dan in staat zal blijken een modern en volledig uitgerust beursgebouw te doen verrijzen, dat de schoen- en leder- beurs waardig zal kunnen ontvan gen. Als Waalwijk dat wil, dan kan het dat ook. Temeer waar aan een dergelijk beursgebouw ook behoef te bestaat voor andere demonstra ties, die in Waalwijk als belang rijke centrumgemeente gehouden kunnen worden. Men moet het fi nanciële en economische poten tieel van Waalwijk vooral niet on derschatten. De durf en onderne mingszin in deze gemeente zijn zeer groot. En hoe denkt U, burgemeester, over de hotel-accomodatie, waar uit een der argumenten is gesmeed die tegen de Langstraat en vóór Utrecht worden aangevoerd Ook daarvoor, aldus het ant woord, kan ik verwijzen naar on ze ervaringen met de Slem. We hadden toen een speciale hotel- en huisvestingscommissie, waarvan de leden aanvankelijk ook met het hart in de keel zaten. Wij hebben echter niet de minste moeilijkhe den gehad. De practijk van het mo derne autoverkeer is immers, dat er toch veel minder van hotels ge bruik wordt gemaakt dan vroeger. Ik vermoed dat het aantal over nachtingen ter gelegenheid van Interleder in Utrecht niet veel groter dan tijds de Slem in Waal wijk zal zijn geweest. En hoe ziet U de vervoersmoge lijkheden, luidde onze volgende vraag. Weer mag ik U verwijzen naar de Slem, antwoordde de heer Teijs ;en. De B.B.A. vervoerde toen in tien dagen tijds 107.000 mensen van en naar de tentoonstelling. Komt de schoen- en lederbeurs ie der jaar in Waalwijk, dan zou de B.B.A. zich nog beter op deze ge beurtenis kunnen instellen. Van grote betekenis is echter, i dat binnenkort met de aanleg van de nieuwe autoweg van 's-Herto- I genbosch naar Geer'truidenberg 'j wordt begonnen. Binnen enige we- t ken word: het eerste deel van de j weg' reeds aanbesteed. Het hart van de Langstraat is dan vanuit Den Bosch in de kortst mogelijke tijd per auto en per bus te berei ken. Tenslotte merkte Waalwijks bur gemeester nog op, dat het buiten landse bezoek aan de Slem zeer groot is geweest en zeker niet heeft ondergedaan voor dat aan Utrecht. In de internationale schoen- en lederwereld is Waalwijk een be grip. Op dat begrip moet worden voortgebouwd, inplaats van het te negeren. Wanneer Waalwijk het middelpunt is van een net van internationale handels-verkeerslijnen, waarlangs de artike len voor en de producten van de schoen- en leernijyerheid hun weg vinden over de hele wereld, dan is dit bij lange niet in de laatste plaats te danken aan het geslacht van Loon, dat, zoals met zekerheid is vast te stellen, twee eeu wen geleden een koopmanshuis in Waalwijk stichtte, dat zich in de loop van die eeuwen over heel de wereld heeft uitgebreid, en zelfs tot v> de verste uithoeken van die we reld, waar leder verwerkt en schoenen gemaakt worden, bekendheid heeft gekregen onder de naam G. v. Loon's Im portmij N.v. De geschiedenis van deze maatschappij, die haar twee honderdjarig bestaan Maandag 11 October a.s. viert is de geschiedenis van de Waalwijkse ondernemingsgeest en het Waalwijkse koopmanschap, van de durf en de inspiratie, die onze stad tot een belangrijk handels- en industrie centrum hebben gemaakt, en daarom is het goed die ge schiedenis te stellen in het licht van de openbaarheid, niet alleen als een hommage aan het geslacht van pioniers die de naam van Loon droegen en aan al die generaties die Waalwijk groot hebben gemaakt, maar ook ter lering en ter inspiratie voor een steeds stralender toekomst. mij. hebben voortgezet onder deze naam. Vier Gerriiten van Loon volgden elkaar op, zij dreven handel in leer en in fournituren voor de schoen makerij, een handel met een enigs zins blijvend, maar toch nog zeer beperkt succes. Dit veranderde echter toen de vierde Gerrit in 1850 de leiding van de zaak over nam. Wij lezen in „De Pasbank" De spijker recht op zijn kop ge slagen! Dat was het oordeel van Waalwijks actieve burgemeester, de heer J. L. P. M. Teijssen, over het artikel in het vorige nummer van ons blad, toen wij 't probleem voorlegden: Utrecht of de Lang straat? Uiteraard achtte de burge meester zich niet in staat een oor deel te geven over de jongste Inter- lederbeurs, al had hij in zijn om geving veel gehoord, dat overeen stemde met de critiek, die wij in ons artikel hebben geuit. Maar van harte onderschreef hij natuurlijk onze argumenten voor het verbin den van de schoen- en lederbeurs aan een nationale manifestatie, die aansluiting dient te vinden bij het streekeigene van de bakermat on zer branche. De schoen- en lederbranche, al dus de burgemeester, heeft behoef te aan een jaarlijkse manifestatie. Ons land is te klein om naas. een beurs van enige betekeni ook nog een derg'elijke manifestatie te kun nen dragen. De beurs dient dus te vens aangewend om deze manifes tatie van de gehele schoen- en le derbranche mogelijk te maken. Een dergelijke manifestatie heeft echter alleen kans van slagen in die streek van ons land waar prac- tisch de ganse bevolking onze schoen- en lederindustrie draagt en schraagt, waar de bevolking in staat en bereid is te zorgen voor de kleurige en fleurige entourage, die nodig is om een manifestatie aantrekkelijk te maken voor de branche en voor het publiek. Uw blad, zo ging de burgemeester voort, heeft terecht gewezen op de noodzakelijkheid van „sfeer". Mijnhardt's Zenuwtabletten helpen U er overheen. Welnu, daarvoor kan de Langstraat zorgen. Zij bewees dat tijdens de Slem, toen de bevolking, om het zo eens te zeggen, met onze gehele schoen- en lederfamilie meejubel- de. De Slem heeft bovendien be wezen, dat beurs en tentoonstel ling' uitstekend kunnen samengaan. Het is moeilijk te zeggen of de Slem méér beurs of méér tentoon- t GERRIT VAN LOON MOGELIJK NOG OUDER. Wanneer we zeggen, dat G. van Loon's Importmij n.v. 200 jaren bestaat, dan houden we ons met deze bewering' aan de voorzichtige kant, en nemen het zekere voor het onzekere, zoals ook de huidige di rectie van het handelskantoor heeft willen doen, en niet omwille van het spectaculaire heeft willen afgaan op gissingen, die een af doende historische motivering mis sen. Maar mogelijk is het handels huis van Loon ouder nog' dan twee eeuwen, want vanaf 1710 komt de naam van Loon regelmatig voor in Waalwijkse archiefstukken, voor zover die zijn bewaard na de grote brand van de vorige eeuw. We le zen daarin van een Peter van Loon, van een Gerrit en een Mattheus van Loon, namen die steeds verband houden met de schoenmakerij, ter wijl de persoonsnamen Gerrit en Mattheus veel voorkomende namen zijn in de tak van van Loon's, die de leerhandel dreven. In 1743 werd, zoals bekend is, aan een ze kere Hendrik Geraert van Loon een vrijgeleide gegeven voor een zakenreis naar Dkiitsland en Frank rijk, kortom allemaal tekenen die de hypothese van een hogere ou derdom van het handelshuis niet zo erg onwaarschijnlijk maken. Volledige zekerheid echter be staat ten aanzien van Gerrit van Loon, „koopman in leder", zoals het in de stukken heet, die in 1754 in Waalwijk gevestigd was. Dit is in elk geval de directe voorvader van de van Loons die de Import- DE BRILLENMAN. Deze Gerrit van Loon is in Waal wijk, althans zeker onder de oude ren, nog goed bekend als „Brille- man van Loon", of kortweg „den bril". Was een bril in Waalwijk zo iets bijzonders in die tijd In zaken kon hem echter geen kort zichtigheid verweten worden, in tegendeel Hij had een zeer ver ziende blik. „Een der geniaalste kooplieden tot op dezen dag" noemt W. Don ker Pzn. hem in zijn „gedenkboek" en Waalwijk kent hem als de man met de geweldige expansiedrang', als de grondlegger van de grote* uitbouw van de van Loon's Im- por'tmij. Zonder een woord Engels- te kunnen spreken ging hij naar dat land en knoopte daar relaties aan, waarvan iedereen stond te kijken hij smeedde de eerste deugdelijke schakels van de lange keten die het huis van Loon om de oude en de nieuwe wereld leggen zou. DE STIKMACHIEN MAAKT ALLES GOED"" Hij was ook de man die de eer ste stikmachine naar Waalwijk, bracht. Ja, die eerste stikmachine Een revolutie ontketende die in de wereld van de schoen. Arbeiders en arbeidsters meenden zich ver drongen door het machien en pro testeerden zeer hevig. Het voor en tegen van de stikmachine werd in de kringen van de industriëlen fel bepleit. Maar de brilleman was on verstoorbaar, hij zag de toekomst: glorieus en welvarend, ook voor' de arbeider, waar anderen dachten dat de machine de arbeiders zou: verjagen uit de fabriek. De gemoederen waren in heftige: beroering en de liedjeszanger trok door Waalwijk en de Langstraat en zijn tspotlied vond heftige bijval - f MATTHIJS VAN LOON „De Siikmachien met al zijn stikken, ,„doet meer nog dan de laarzen pikken, '„al wat je wilt, 't zij laars of hoed, „de s'ikmachien maakt alles goed". En rechtstreeks werd „den bril" er in betrokken toen men zong' „Al weer wat anders aan de beurt, „De süksters worden afge keurd, ,,'t I: nooit gehoord, 't is nooit gezien, „Al bij den „bril" een siik machien' Het waren gemoedelijk spotten de versjes, waarin de bevolking reageerde op de eerste stikmachi ne, maar dreigender vormen nam het verzet tegen het apparaat aan, wanneer de mensen samenscholen "voor het huis van Gerrit van Loon en daar spreekkoren aanhieven „Machien aan kant, „Of huis in brand". Het huis is nooit in brand ge stoken, de machine is nooit aan de kant gegaan, integendeel. Het duurde niet lang of het was de stikmachien die de plaatselijke in dustrie tot groter welvaart bracht. Gerrit van Loon had juist gezien EEN GENIALE ZOON. Zo zoon, zo vader. In 1880 kwam Gerrit's zoon Matthijs in de zaak, hij was een jongen van vijftien jaar, maar het voorbeeld van zijn vader en de geniale aanleg voor het koopmanschap van hem ge ërfd, maakten hem tot een man. Op 18-jarige leeftijd ging hij naar Engeland. Daar vond hij het Ame rikaanse leer, de satin, bracht die mee terug en spoedig was de vraag naar dit artikel zo groot, dat steeds grotere kwantums uit Engeland moesten worden geïmporteerd. Dit beviel Matthijs van Loon echter helemaal niet, liever wilde hij het zelf rechtstreeks uit Amerika in voeren. Ontzettend veel deining heeft de Amerikaanse reis van de jonge van Loon in 1893 in Waalwijk veroor zaakt. Men hield dit voornemen voor jeugdige blaaskakerij, men twijfelde er'aan of hij ze wel alle vijf bij elkaar had, maar Matthijs scheepte zich rustig in en ging naar Amerika. Deze reis was een hele onderneming en heel Waal wijk leefde met de jeugdige zaken man mee, toen hij enthousiaste brieven schreef in ons blad, waar in hq veel interessants en won- G. M. A. M. VERWIEL derlijks vertelde van de nieuwe wereld. Bijna vijf maanden bleef hij weg, vijf maanden van heen en weer trekken door de nieuwe wereld, waar men de jonge Nederlandse koopman opzettelijk alle mogelijke verkeerde inlichtingen gaf. Maar Matthijs van Loon vond zijn eigen weg en vond ook het leer dat hij zocht en dat hij, Matthijs van Loon, in Europa wilde invoeren. Na heel veel wederwaardigheden slaagde hij er in met de fabrikant van het befaamde leer Beggs and Cobb in Boston een stevige relatie aan te knopen, zo stevig, dat men op de dag van vandaag nog steeds zaken doet met deze firma. Zo was Matthijs van Loon de eerste handelaar die Amerikaans leer naar het continent bracht en dat met wagonladingen tegelijk re-exporteerde naar de grootste schoenfabrieken van Europa. Vaak vinden de enorme partijen Satin, Pebble Grain, Glove en Buff, op diverse manieren bewerkt gesple ten rundleder, vanuit de aanvoer- haven Le Havre ineens hun weg naar de Europese fabrieken, zon der Waalwijk gezien te hebben. Overal waar leer vervaardigd wordt en waar de grote huiden centrales zijn in het uitgestrekte Amerika, wordt Matthijs van Loon een overbekende figuur zijn feil loos koopmansinstinct weet de we gen te vinden, waarlangs zijn han delszaak 'tot een ongekende uit breiding gebracht kan worden. Heel de wereld ligt voor hem open en over heel die wereld spant hij het hechte web van zijn handels betrekkingen. TUSSEN DE MIJNEN DOOR Hij stond voor niets. Toen vlak voor de eerste wereldoorlog zijn zaak werd uitgebreid met een af deling looistoffen en gedurende die oorlog het heel moeilijk was die looistoffen te betrekken, voer hij tussen de mijnenvelden door naar Amerika en wat de Engelse regering niet lukte, lukte hem hij zorgde er voor dat de looierijen in Europa konden blijven werken. Vanzelfsprekend bracht de oor log' veel moeilijkheden en belem meringen, waar zelfs de heer van Loon niets tegen kon doen en ook niet de pas opgerichte vereniging van Leerimporteurs, waarvan hij de eerste vice-voorzi'tter was. Na de oorlog kwamen weer nieuwe moeilijkheden in de vorm van in- voerbelemmering'en etc., en het is te begrijpen, dat deze vlotte zaken man dit alles niet kon en wilde ondergaan. Geleidelijk heeft hij zich toen van het directe zaken doen gedistancieerd, hij zocht de rust na een rusteloos leven en vond die in Den Haag, waar hij zich metterwoon vestigde. EEN NIEUWE GENERATIE. i In 1920 kwam zijn neef Gerard j Verwiel in de zaak en daar hij zelf geen zoons had, werd die in 1924 directeur, i En nu wordt het voor de heer Gerard Verwiel, met wie we deze 1 geschiedenis van de zaak hebben doorgenomen, moeilijk iets te ver tellen van het verder verloop. Ik weet niet of ik het goed heb gedaan, zegt hij, maar ik kan wel i verklaren, dat ik met veel genoe gen op de voorbije dertig' jaren terugzie. De importmaatschappij heeft nog meer spreiding gevon- I den over de hele wereld, er is practisch geen land meer, waar we geen zaken mee doen. Het karakter van de zaak is ook wel enigszins veranderd, we hebben ons moeten aanpassen aan veel economische ontwikkelingen. H. A. M. VERWIEL Dit blijkt echter geen belemme ring te zijn geweest voor de groei van de zaak, een groei die zich

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1954 | | pagina 1