Coöp, Eerste Langstraatse Stoomzuivelfabriek
viert gouden jubileum onder gouden Voorzitter
DE iüNGSTHMT
Waalwijkse en Langsiraaise Courant
RANG
DRUNEN
VLIJMEN
VAN BOTERIJ TOT STOOMZUIVELFABRIEK
GEBOREN UIT DE NOOD DER TIJDEN
i)e vetsmpeunfr van domste zany.
yfllJDAG 10 JUNI 1955
Uitgever
Waalwijkse Stoomdrukkerij
An toon Tielen
Hoofdredacteur
JAN TIELEN
Dit blad
verschijnt 2 x per week
78e JAARGANG No. 47
Abonnement
19 cent per week
2.45 per kwartaal
2.70 franco p. p.
Advertentieprijs
10 cent per m.m.
Contract-advertenties
speciaal tarief.
BureauxGROTESTRAAT 205, WAALWIJK - TEL. 2621 - KAATSHEUVEL - TEL. 2002. Pr van BEURDENSTRAAT 8, - OPGERICHT 1878 -
TELEGR.-ADRES „ECIIO"
De geschiedenis van de Coöperatieve Eerste Langstraatse
Stoomzuivelfabriek te Drunen is een rijke, interessante en
zeer leerzame geschiedenis.
Nu de fabriek op Dinsdag 14 Juni haar gouden bestaans-
feest viert, willen wij graag even teruggaan in de geschie
denis der laatste vijftig jaren en eens gaan zien hoe deze
welvarende fabriek is opgericht, hoe zij zich heeft ont
wikkeld, hoe zij voor de boeren van Drunen, Elshout,
Nieuwkuijk en Baardwijk tot een rijke zegen is geworden.
En het verslag van deze ontwikkeling zal een hulde zijn
aan de man die aan de wieg stond van dit bedrijf en die
het heeft grootgebracht tot het thans de rijpe leeftijd van
vijftig jaren heeft bereikt; deze man is Thijs van Halder,
die vanaf de oprichting de voorzitter was, en thans met
zijn 83 jaren nog steeds deze functie bekleedt. Het verslag
zal ook'een hulde zijn aan een andere harde werker, aan
P. J. van Kcssel, Sjef van Kessel, zoals hij genoemd werd;
vanaf de oprichting tot 1942 directeur, daarna nog gedu
rende een groot aantal jaren technisch adviseur, de man
die getrouwd was met de boterfabriek.
Het verslag zal een hulde zijn aan al de werkers van liet
eerste uur, de pioniers die zich moeizaam een weg hebben
gebaand door het oerwoud van scepticisme, gebrek aan me
dewerking, van gebrek aan middelen, naar een sterke ge
zonde, levenskrachtige vestiging, een hulde aan allen die
deze vestiging hebben doen groeien, tot welvaart en zegen
der boeren.
Het waren rond 1904 geen ge
makkelijke tijden voor de boeren
van Drunen en Elshout. De
grond bracht niet veel op en de
melk zo mogelijk nog minder.
Die karnden de boerinnen en de
boerendochters zelf, en brachten
ze naar de boterinijnen in Den
Bosch, Heusden en Waalwijk. En
dan werd er ook veel gedaan aan
kalvenmesterij. De melk bracht
zo 3 tot 3'A cent de liter op en in
de afdeling DrunenElshout
van de NCB praatte men er altijd
over, hoe de melk tot een hogere
waarde kon worden gebracht.
Een boterfabriek, zeiden som
migen. Neen, geen fabriek, zeiden
anderen, die bang waren dat de
boerenmeiskes het karnen zou
den verleren; zeiden ook de boe
rinnen, die de handel op de bo-
termijnen tot het verleden zagen
behoren; nou konden ze door n
mooi potje en mooie figuur kes
misschien nog wel eens n nallke
meer krijgen; geen tabnek, zei
den de meiskes, die een gezellig
uitstapje naar Den Bosch ot
Waalwijk, om boter te verkopen,
voortaan aan hun neus voorbij
zagen gaan.
Wel 'n fabriek? Geen fabriek/
De afdeling van de NCB benoem
de een commissie (ge ziet, daar
waren ze toen ook al sterk in.)
en in die commissie zaten C. 1
van Huiten (burgemeester en
voorzitter van de Boerenbond),
Frans van Huiten, A. Robben, M.
Timmermans en P. J. (Sjef) van
Kessel.
Die commissie heeft haar taak
heel nauwgezet uitgevperd. Ze
gingen kijken in fabrieken in
Gestel, Schijndel, Boxtel, Best,
Oirschot en Oostelbeers en voor
al gingen ze met de boeren pra
ten, die bij zo'n fabriek waren
aangesloten, „en, vroegen ze, „is
de ondermelk wel goed om kal
veren mee te mesten?" Ze heb
ben blijkbaar heel gunstige in
lichtingen gehad, want toen het
er op aan kwam een advies uit
te brengen, drongen ze bijna een
stemmig aan op de oprichting
van een fabriek.
HANDKRACHT OF STOOM.
[Maar de fabriek was er nog
niet. Een nieuwe vraag kwam
naar de oppervlakte. Moet het i
handkrachtfabriek zijn, ol een
stoomfabriek? Er waren er die
voor een stoomfabriek waren en
deze werden gesteund door Ka
pelaan Offermans uit Cuyk aan
de Maas, en door de Rijkszuivel-
consulent, die er toen ook al een
was; in een stoomfabriek kreeg
men een beter product, zeiden
die; er is minder verlies aan
melkvet, het product kan worden
ontsmet (gepasteuriseerd) en in
zo'n fabriek zou meer jilaats zijn
voor een kundige directeur.
Anderen waren voor een hand
krachtfabriek en die zeiden: een
stoomfabriek kost te veel kapi
taal zo'n fabriek wordt voor ons
veel te onoverzichtelijk en als we
handkracht gebruiken, hebben
we geen dure directeur nodig.
Het voornaamste argument te
gen de stoom was echter het feit
dat men meende voor een stoom
fabriek toch minstens 300 aan
gesloten koeien te moeten heb
ben, terwijl er slechts 39 boeren,
met langgeen 300 koeien zich
voor een fabriek hadden uitge
sproken.
En zo kwam er 'n handkracht
fabriek. Op 11 Mei 1905 werd ze
opgericht; 42 leden waren er
toen al.
In het voorlopig bestuur wer
den gekozen Thijs van Halder,
voorzitter, Frans van Drunen,
secretaris, Frans van Huiten, Jan
Muskens en Sjef van Kessel.
Direct vroeg men de konink
lijke goedkeuring op de statuten,
sloot men een geldlening, kocht
men grond, liet men een fabriek
ontwerpen, aanbesteden en bou
wen kocht men de nodige ma
chines, stuurde men twee jonge
mannen, Bart van Weert en Kees
Pulles, naar Boxtel, om het bo
ter maken te leren en vijf maan
den na de oprichtingsvergadering
was men aan het draaien, om
precies te zijn, op 17 October 1905
werd de eerste melk verwerkt.
De kosten hadden 4733.85 be
dragen en de fabriek kreeg de
naam van: Boterij van Drunen
en Elshout.
Sjef van Kessel werd directeur
met een salaris van 6.per
week, plus 1 van het uit te be
talen melkgeld; de directeur
bleek heel goed te voldoen, want
al heel gauw werd zijn salaris
verhoogd tot 7.
HET ONDERWERP VAN
IEDER GESPREK.
Het ledental was gestegen tot
45. Dagelijks werd er 1500 1600
kg. melk aangevoerd. De Dru-
nense boter deed 1.30 de kilo,
dat betekende een melkprijs van
4 cent per liter!
Het was vooral deze prijs die
de boeren die nog niet aangeslo
ten waren, wat minder sceptisch
deed staan tegenover de fabriek,
die het onderwerp was van ieder
gesprek, zoals de notulen ver
meldden; hoe langer hoe meer
aanvragen kwamen er binnen.
Maar het bestuur had de bepa
ling gemaakt, dat er geen leden
meer werden aangenomen, of ze
moesten allemaal samen in to
taal 150 koeien inbrengen, dan
immers had men een voldoende
aantal beesten om te kunnen
overgaan tot een stoomfabriek.
Ook buiten Drunen en Elshout
kwam er een steeds grotere be
langstelling. De boeren gingen
vergaderen in Baardwijk, Els
hout, Nieuwkuijk, Herpt en Gen-
deren.
In Baardwijk, waar de Drunen-
se boter een bijzondere reputa
tie genoot (Waalwijkse boter-
mijn) adviseerde burgemeester
v. Heijst de boeren zich gezamen
lijk aan te sluiten bij de Drunen-
se Boterij en dat deden de Borkse
boeren.
De Nieuwkuijkse boeren zagen
hoe op de jaarlijkse hooiverpach-
tine de Drunense boeren maar
pachtten en zich blijkbaar geen
zorgen maakten over de beta
ling; ze kregen immers om de
twee weken een flinke „buil mee
geld!" Veel Nieuwkuijkse boe
ren meldden zich in Drunen!
Elshout was verdeeld in twee
kampen: er waren er die in Dru
nen wilden blijven of naar Dru
nen wilden gaan, maar de mees
ten pleitten voor een eigen hand-
krachtbedrijfen zo gebeurde 't,
dat daar een handkrachtboterfa-
briek werd opgericht, terwijl zij
die bij Drunen waren aangeslo
ten, daar bleven.
EEN STOOMFABRIEK.
In begin 1906 besloot men, nu
het ledental zo sterk was toege
nomen, over te schakelen op een
stoomfabriek. Er werd nu een
definitief bestuur gekozen, be
staande uit Thijs van Halder,
voorzitter, Frans van Drunen,
secretaris, Adrianus Elshout,
Adrianus Klijn en Godefridus
Peiinenborg; Sjef van Kessel zou
de bekwame directeur blijven; in
Cuyk en Beugen ging hij z'n licht
opsteken omtrent de stoomfa
briek.
De handkrachtfabriek werd
afgebroken en het bedrijf werd
in de schuur van de Broeders
voortgezet. Ondertussen breidde
het bestuur de terreinen uit; het
liet een nieuwe stoomzuivelfa
briek ontwerpen, aanbesteden en
bouwen, het liet een riolering
aanleggen, het kocht nieuwe ma
chines en het loste de perso
neelskwestie op, want in de oude
fabriek werkten maar drie man;
de twee jongens, waarover we al
eerder vertelden en directeur v.
Kessel. 17.000.werden op
nieuw geïnvesteerd; en na door
deken Septen te zijn ingezegend,
begon de nieuwe Botery op 27
November 1906 te draaien.
Men had het in Drunen gepres
teerd om in een goed jaar twee
nieuwe fabrieken te bouwen en
in bedrijf te stellen.
OPGANG.
Laten we na dit veelbewogen
begin van de Coöp. Eerste Lang
straatse Stoomzuivelfabriek, die
nog steeds Boterij van Drunen
en Elshout bleef heten, wat snel
ler langs de rij der iaren gaan.
We zullen maar voorbijgaan aan
de moeilijkheden die de fabriek
te doorstaan kreeg, toen de „bo-
terknoeiers" een heftige beroe
ring teweeg brachten in de bo-
terhandel en gaan naar de eerste
wereldoorlog, toen de handel
aanvankelijk stil lag, maar de
Drunense fabriek wist zeer voor
delig haar door de regering ver
strekte consenten voor export te
verkopen en dat betekende een
belangrijk financiëel voordeel.
In 1916 werd de Elshoutse Bo
terij opgeheven en sloten alle
boeren zich aan bij de Drunens*'
De statuten werden toen gewij
zigd, de oude boterij werd opge
heven en op basis van de wet op
de Coöperatieve verenigingen
kwam in dat jaar de Coöj)eratie-
ve Eerste Langstraatse Stoom
zuivelfabriek tot stand; uit elke
parochie van het verzorgingsge
bied kwamen twee leden in het
bestuur.
Het ging steeds beter op de fa
briek. In 1906 werd ongeveer 1
millioen kg. melk verwerkt. In
1907 ruim twee millioen; m 191o
2Yi millioen; in 1916, toen Els
hout zich er bij voegde, werd het
VA millioen; in 1924 passeerde
men de 4 millioen; in 1928 de 5
millioen en in 1936 verwerkte
men ongeveer VA millioen kg.
melk.
ders was de fabriek ter ziele ge
gaan!
DE OORLOGSJAREN.
De jaren van de tweede wereld
oorlog zijn voor de Drunense fa
briek moeilijke jaren geweest;
we hoeven hier niet uitvoerig
over te vertellen, omdat de ge
beurtenissen uit die dagen onge
twijfeld allen nog heel vers in 't
geheugen liggen.
Tot de helft liep de verwerkte
melk terug; er was de Mei-sta
king in 1943, toen de voorzitter,
toen 70 jaar, in het kamp werd
gezet, toen de directeur werd ge
arresteerd, verhoord, vrijgelaten,
weer gearresteerd, toen er men
sen tegen de muur werden gezet,
toen de VVaffen SS haar pistolen
leeg schoot op een massa te hoop
gelopen mensen.
Ondertussen, in 1942 had dhr.
Sjef van Kessel, toen 68 jaar, het
directeurschap neergelegd na dat
40 jaren met heel veel ambitie en
iiver („Hij was immers getrouwd
met de fabriek!") te hebben be
kleed.
De heer M. J. van Huiten, de
huidige directeur, volgde hem
toen op. De nieuwe directeur was
op de fabriek geen onbekende.
Op Sinterklaas van het jaar 1920
was hij al als volontair in 't be
drijf gekomen en het jaar daarop
werd hij assistent-directeur. Hij
kan thans niet anders dan met de
allergrootste waardering praten
over zijn voorganger, de heer van
Kessel, die tot zijn dood in 1951
nog technisch adviseur bleef, en
over de voorzitter, Thijs v. Hal
der; op deze twee mensen heelt
't bedrijf altijd gesteund, zegt hu-
Er was verder de root in 1944,
en de bevrijding, toen de fa
brieksgebouwen zeer zwaar wer
den beschadigd, toen er 'n gaar
keuken in was ondergebracht,
toen de bakkers er hun brood
bakten en er een tabaksfermen -
teerderij en -kerverij werkte.
KRACHTIG HERSTEL.
Het herstel was krachtig en
snel. Op 13 November 1944 be
gon de fabriek weer te draaien,
na 14 dagen te hebben stilgele
gen. De meikaanvoer bedroeg
toen een goede 3000 kg. per dag,
dat was minder dan de hcltt van
het normale.
In 1944 werd 2.8 millioen kg.
melk verwerkt; in 1946 was dit
al 4Vi millioen, in 1948 bijna b
millioen en in 1949 bereikte men
de 7 millioen, op welk getal de
meikaanvoer zich heeft gecon
solideerd. i
Intussen is de fabrieksinstai-
latie steeds flink vernieuwd en
uitgebreid, het personeel be
kwaamde zich steeds meer (de
directeur roemt de ,sai£e?we*"
king van het personeel), het^pro
duct werd steeds Seperfectio.
neerd, en vorig jaar kon oe bijna
vijftigjarige fabriek trots zijn op
het feit, dat zij het beste product
in diverse frisse vruchtensmaken a 32 cent per 100 gram
en in rollen a 17 cent per rol
Let op de naam RANG op het beschermend omhulsel
In 1929 werd het product aan
merkelijk verbeterd, toen men n
ontijzeringsinstallatie aanscnai-
te, om het zelf opgepompte water
te zuiveren. Er was toen ook een
behoorlijke verbouwing van de j
fabriek en het kantoor, maar het
voornaamste was de verbetering j
van het product.
iïiaaiiuagmidclag is gedurende de Algemene Vergadering van
Schouwburgdirecteuren te Deventer aan de beste toneelspeler
van het afgelopen seizoen een gouden medaille met de beeltenis
van Louis Bouwmeester en aan de beste toneelspeelster een gou
den medaille met de beeltenis van Theo Mann-Bouwmeester uit
gereikt. De prijzen werden uitgereikt aan Ank v. d. Moer en aan
Paul Steenbergen.
Vol trots bekijken zij de toegekende gouden medailles. In het
midden W. Ph. Pos, directeur Toneelschool Amsterdam.
op Dinsdag 14 Juni na een plech
tige H. Mis, opgedragen door de
HoogEerw. Heer Deken Rooijac-
kers, de geestelijke adviseur van
de fabriek, de l'eestvergadering
die gehouden wordt in de vroe
gere noodkerk.
Hierop zal gesproken worden
door de directeur van de fabriek
de heer M. van Huiten; Ir. Dijk
stra, de secretaris van de Bra
bantse Zuivelbond, zal de feest
rede uitspreken; de gouden jubi
laris, de heer M. van Halder, nog
steeds de actieve voorzitter, zal
worden gehuldigd en hein zal een
door Theo van Delft uit Waal
wijk geschilderd portret worden
aangeboden en vele anderen zul
len ongetwijfeld nog het woord
voeren.
Van half een tot half twee is
er een receptie in de zaal van de
heer Elshout; om vijf uur is er
een koffietafel voor leden en ge
nodigden en om half 7 begint dan
de revue.
De laatste twee onderdelen van
het program zullen ook Woens
dag en Donderdag (Dag van de
Boerenjeugd) worden herhaald.
Het zal een schoon feest
worden, ongetwijfeld. En daar
is alle reden toe, want veel
heeft de Coöp. Eerste Lang
straatse Stoomzuivelfabriek in
de vijftig jaren van haar be
staan gedaan voor de welvaart
van de boerenstand in n groot
gedeelte van de Langstraat en
heel veel zal de fabriek nog in
de toekomst kunnen doen. Er
zijn grootse plannen, verna
men wij, plannen die wellicht
nog dit jaar een verwezenlij
king zullen vinden. Terwijl in
de enigszins verdere toekomst,
wanneer de waterstaatkundige
toestand zal zijn verbeterd,
wanneer er een ruilverkave
ling en een verdere rationali
satie en intensivering van liet
bodemgebruik zullen mogelijk
geweest zijn, de fabriek onge
twijfeld tot nog grotere bloei
zal komen.
Dat God dit schone gewas op
de bodem van aller samenwer
king nog verder doet groeien,
wensen wij bestuur en leden
van de Zuivelfabriek graag toe.
leverde van de 30 bij de Coop.
Zuivelexporvereniging Brabant
aangesloten fabrieken. In deze
trots kan men thans feest gaan
vieren
EEN GROOT FEEST.
En het zal een groot feest wor-
den. Onder leiding van de heer
nMnFRQrHFTDTNGEN. A. Kamp, de voorzitter ^<m hc
ONDERSCHEIDINGEN feestcomité, die ons ook t smeu-
ige verhaal van de Boterfabriek
opdiste, naar gegevens zoals die
waren vastgelegd door wijlen de
heer Sjef van Kessel, is men en
thousiast en al enkele maanden
bezig met de voorbereiding van
het festijn.
En het is prettig om te horen
dat vooral de jonge boeren en
boerinnen van Drunen, Elshout,
Nieuwkuijk en Baardwijk zich
hebben meester gemaakt van dit
feest. Zo is het mogelijk om ge
durende drie dagen iedere dag
aan vijfhonderd mensen een wel
voorziene koffietafel aan te bie
den, en zo is het ook mogelijk
geworden, dat er een grootse
jubileum-revue wordt opge
voerd onder algehele leiding van
de bekende man van de Bossche
Revue Niek de Rooy, waarvoor
de heren Wynand van Delft, D.
van den Brink en Niek de Rooy
de teksten schreven en waaraan
100 personen hun medewerking
verlenen. Terecht noemt de heer
Kamp deze revue het hoogtepunt
van de feestviering.
Maar een ander hoogtepunt is
ongetwijfeld de feestvergadering
Deze verbetering demonstreer
de zich in de onderscheidingen,
die het Drunense product in de
volgende jaren ten deel vielen. In
1930 behaalde men op de Inter
nationale tentoonstelling te Ant
werpen afdeling Zuivelbereiding
de gouden medaille; in 1935
kreeg men wederom de gouden
medaille op de Internationale
Tentoonstelling te Brussel; in
1941 kreeg men het ere-diploma
van de Brabantse Zuivelbond
voor de kwaliteit van de boter.
Nog meer vernieuwingen en
uitbreidingen heeft het bedrijf
doorgemaakt. Zo in 1936, toen de
ontijzeringsinstallatie binnen ge
plaatst werd en een nieuwe wa
tertoren werd gebouwd.
De grote verbouwing was in
1939, toen 40.000.werden ge-
investeerd in de bouw van een
nieuw ketelhuis, de aanschaf van
een nieuwe ketel en een nieuwe
pasteur en veel andere machines.
Juist voor de tweede wereldoor
log kwam deze zeer noodzakelij
ke verbouwing klaar. Gelukkig
maar, zegt ons de huidige direc
teur, de heer M. van Huiten, an-
Zondagsartsendienst.
Dienst: Dr. v. d. Wouw.
Gegund.
De bouw van het nieuwe ge
bouw voor de Boerenleenbank
alhier is gegund aan de laagste
inschrijver, de fa. J. Snijders en
P. Lommers uit Elshout voor de
som van 59.889.
Zilveren Priesterfeest
Deken Roojjackers
A.s. Zondag viert de Hoog
Eerw. Heer Deken Rooijackers
zijn 25-jarig priesterfeest. Hoe
wel de jubilaris te kennen heeft
gegeven dit feit met weinig
feestvertoon te doen vieren, zal
deze dag toch niet geheel onge
merkt voorbij gaan. Het feest
begint reeds Donderdag met een
huldiging door de schoolkinde
ren (meisjes). Vrijdagmorgen om
8 uur is het plechtige H. Mis voor
de schooljeugd met algemene H.
Communie. Vrijdag wordt de ju
bilaris gehuldigd door de jon
gens. Zaterdagmiddag om 4 uur
zal de heer Max Lips namens de
Lips-fabrieken het nieuwe ca
rillon aanbieden. Z. H. Exc. Mgr.
Mutsaerts zal daarna de klokken
zegenen, waarna tot slot van de
ze plechtigheid de Bisschop een
pontificaal Lof zal celebreren.
Zondag zal de jubilaris om 10
uur een plechtige Hoogmis op
dragen, terwijl na de Hoogmis in
het dorpshuis de aanbieding zal
plaats vinden van het geschenk
van de parochie, waarna receptie
tot half twee.
Zondagmiddag om half vier
Sacramentsprocessie.
Burgerlijke Stand over Mei.
Geboorten:
Josepha Adriana Maria dv L.
van Delft-Klerx Henricus Pe
trus Maria zv H. J. Aerts-Zwaans
Henricus Michiel Johannes
Maria zv N. H. Dortmans-van
Dommelen Adrianus Leonar-
dus zv H. M. Hansen-Netten
Johanna Jacoba Hendrika Maria
dv C. P. Bergmans-Ivleijsen
Maria Wilhelmina Jacoba dv J.
van den Berg-van der Putten
Antonius Cornelis Maria zv A. C.
van. Mook-van Weert Petrus
zv J. Theuns-de Wijs Adriana
Engelina Maria dv A. P. J. Wil-
lemse-van Logten Johanna
Maria dv J. A. Wijkmans-Mari-
saël Maria Cajetana Catharinu
dv L. M. van Noort-van der Lee.
Overlijden:
Cornelia Johanna Maria de Ivrie-
ger, oud 6 jaar Wilhelmus
Petrus Maria Brok, oud 9 maan
den Theodorus Elshout oud
78 jaar.
Huwelijken:
Wilhelmus Franciscus Beek
mans 29 jaar en Maria Adriana
Lommers 23 jaar Johannes
Antonius Vrijhoeven 30 jaar en
Bertha Adriana Jehoel 30 jaar
Franciscus van Delft 36 jaar en
Johanna Maria Vissers 27 jaar
Petrus Gerardus Leemans 26 jaar
en Cornelia Petronella van der
Leest 26 jaar Hendrikus Ma
ria van der Sanden 33 jaar en
Gertruda Ligtvoet 31 jaar - Le-
onardus Henricus van de iel
32 jaar en Johanna Martina van
Heivoort 29 jaar Johannes v.
Dongen 26 jaar en Wilhelmina
Adriana Engeliena Johepha de
Hart 24 jaar Nicolaas Bernar-
dus Jacobs 40 jaar en Gijsberdi-
na v. Delft 32 jaar Wilhelmus
Adrianus Smits 28 jaar en Jo
hanna Maria Gubbels 21 jaar.
Gemeenteraadsvergadering.
raat
10
cies ten raadhuize.
Te behandelen onderwerpen:
1. Ingekomen stukken.
2. Voorstel van B. en \vtot
medewerking ingevolge art. i2
e.v. der L.O. wet 1920 aan het be
stuur der bijzondere lagere meis
jesschool te Nieuwkuijk tot het
beschikbaar stellen van bet no
dige crediet voor de aanschaning
van leermiddelen en meubilair.
3. Voorstel van B. en W.:
a. tot ruiling van grond, waarbij
DE ECHO ET ZUIDEN