Waalwijkse en Langstraaise Courani
Zusters van Schijndel 75 jaten in
een groot kerkvorst ging heen.
DRIE-KWART EEUW CARITAS.
l<Laams2onkfo<ie.t
BB
6 Zusters
zonder strozak
MAANDAG 12 SEPTEMBER 1955.
Uitgever
tVaalwijkse Stoomdrukkerij
Au toon Tielen
Hoofdredacteur
JAN TIELEN
Dit blad
verschijnt 2 x per week
78e JAARGANG No. 74.
Contract-advertenties
10 cent per m.m.
Abonnement
19 cent per week
2.45 per kwartaal
2.70 franco p. p.
Advertentieprijs
speciaal tarief.
Bureaux
GROTESTRAAT 205. WAALWIJK - TEL. 2621 - Pr van BEERDENSTRAAT 8. KAATSHEUVEL - TEL. 2002.
OPGERICHT 1878
TELEGR.-ADRES „ECHO"
Katholieken.
Nederlandse
Vader
was ten deel gevallen.
„Hü was waarlijk een held" zei
Zijne Heiligheid de Paus tegen
Mgr. 01 av Smit, toen deze hem
in de Consistoriezaal de hand
drukte en dankte voor de uitver
kiezing die katholiek Nederland
was ten deel gevallej»; „hü was
waarlijk een held, hij heeft zich
heldhaftig gedragen".
Groots was de huldiging die
Nederland deze Prins der Kerk
bereidde. Bij de creatie van de
nieuwe kardinalen te Home kon
Kardinaal de .long wegens zijn
wankele gezondheidstoestand niet
aanwezig zijn; de plechtigheid
had nu plaats in Utrecht op 28
Februari; het was een grootse
dag. Er volgden ere-promoties in
Utrecht en in Leuven en de hul
digingen die hem overal ten deel
vielen, waren zeer hartelijk en
zeer tekenend. Proi'. Brom teken
de hem eens, aansluitend aan de
woorden van de Paus, „geen fel
le natuur die strijdt om te strij
den, maar daarom juist zo'n
echte held".
Er was een reis naar Home,
waar de Paus hem de kardinaals
hoed opzette, er waren talloze
andere plechtigheden, waarbij de
hoge gestalte van Johannes Kar
dinaal de Jong het middelpunt
was, maar op een gegeven mo
ment werd hekend, dat hij Z. H.
de Paus verzocht had hem een
hulpbisschop toe te wijzen; dat
was op G Maart 1951; Zijne Emi
nentie trok zich terug in Amers
foort in het Zustersklooster,
waar hij eens als conrector was
werkzaam geweest.
In de zomer van 1953, toen het
herstel der Kerkelijke Hiërarchie
in Nederland zo luisterrijk werd
gevierd, was een van de hoogte
punten die avond in de Metropo-
litankerk te Utrecht, toen daar
Zijne Eminentie aanwezig was
hij de liturgische ontvangst van
Kardinaal van Roey. Tenslotte
stond alleen de hoge rechte ge
stalte van de Nederlandse kar
dinaal op het priesterkoor. „On
ze goede kardinaal" noemde hem
Mgr. Lemmens, en de gelovigen
in de kerk wisten zich niet meer
te bedwingen en juichten <le kar-
dinaal toe, als was het in de Sint
Pietcr in Rome. En enige tijd la
ter richtte via de luidspreker de
kardinaal zijn stem tot de Neder
landse katholieken; Eenheid
Zyn stem is thans verstomd,
maar ze zal blijven doorklinken
in onze herinnering, in de herin
nering van het hele Nederlandse
volk, als de stem van een waar
dig Prins der Kerk, als de stem
van een groot mens en een voor
treffelijk Nederlander, die Rid-
der-Grootkruis-drager was in de
Orde van de Nederlandse Leeuw
en Officier in de Orde van Oran-
je-Nassau en voor wie de eerste
rouwkrans, die Donderdag in
Amersfoort werd gebracht, een
laatste hulde was van Hare Ko
ninklijke Hoogheid Prinses Wil-
helmina, die hem, vooral tijdens
de bezettingsjaren, zo na moet
hebben gestaan.
Moge de goede God zijn schone
sterke ziel hebben opgenomen in
Zijn Eeuwigheid; moge Hü Zyn
dienaar Johannes eeuwig belo
nen voor het vele goede dat hij
is geweest voor de Nederlandse
katholieken en het hele Neder-
1 landse volk.
Donderdagmorgen werd katholiek Nederland opgeschrikt
door het bericht van het overlijden van Zijne Eminentie
Johannes, Kardinaal de Jong. Al jaren deed de lichamelij
ke gesteltenis van deze fiere en beminde kerkvorst ^er-
wachten dat God Zijn Dienaar spoedig zou roepen tot de
eeuwige beloning voor dit prachtige leven; toch was zijn
heengaan nog zeer onverwacht.
Het is een zacht heengaan geweest; kardinaal de Jong is
tiidens zijn slaap de eeuwigheid ingegaan.
Katholiek Nederland verliest in hem een vader, een vader
die liefde, die een heel grote liefde had voor zijn kinderen,
maar die ook heel wijs was en die ook heel streng kon zijn.
Twee dagen voor zijn 70e verjaardag, vier dagen voor de
dag dat hij 20 jaren Bisschop zou zijn, is hij in de veilige
teruggetrokkenheid in een Amersfoorts Zusterklooster ge-
Katholiek Nederland verliest in hem een prachtig kerk
voogd, de katholieke kerk verliest in hem een harer groot
ste kardinalen, Nederland verliest in hem een van zijn
beste burgers, want Zijne Eminentie was een eminent va
derlander.
HUN ZAL EEN HULDE WORDEN BEREID OM HUN STIL
EN LIEFDEVOL WERKEN VOOR DE JEUGD, DE ZIEKEN
EN OUDEN VAN DAGEN.
AMELANDSE JONGEN
WERD KARDINAAL.
Hij werd geboren te Nes op
Ameland, op 10 September 1885,
zijn ouders waren heel eenvou
dige mensen en toen hij de wem
uitte priester te worden, scheen
dit aanvankelijk niet zo gemak
kelijk te gaan. Maar door \eler
steun en vooral door de bemoei
enis van de pastoor van Nes kon
Jan de Jong naar Culemborg
vertrekken om zich te gaan be
kwamen voor zijn boge uitver
kiezing, van de hoogheid waar
van zich toen nog niemand be-
NU|n 1908 werd hij priester ge
wijd en de ontroering op het ei
land was groot toen hij daar zijn
eerste Plechtige Heilige Mis op
mocht dragen. Hij heelt de moei-
te die velen zich gaven om hem
voor priester te laten leren, niet
beschaamd; de moeite van zijn
ouders niet, die tenslotte drie van
hun zes zoons priester zagen wor
den en een van hun heide doch
ters kloosterzuster; de moeite van
de pastoor niet, die aanstonds in
hem grote mogelijkheden zag.
De WelEerw- Heer Jan de Jong
was een uitstekend student en
zijn overheid zond hem naar Ro
me om te studeren in de hlosotie
en theologie; in 1910 promoveer
de hij tot doctor in philosophic,
in 1911 tot doctor in de theolo
gie. Hij werd benoemd tot kape
laan in Amersfoort, later tot con
rector van het Zustersklooster in
Amersfoort, waar hij ook zijn
laatste levensjaar in gebed en ot-
fer zou doorbrengen.
In 1914 riep men hem naar het
Grootseminarie Rijsenburg; hij
werd professor in de kerkelijke
geschiedenis. Tot 1935 was hij
als zodanig werkzaam en hij
kreeg eep grote vermaardheid als
historicus: zeer bekend is zijn
der Kerkgeschiede-
„Hancjboek
nis
Zijn priesterlijk leven ging
steeds meer betekenen in de
openbaarheid van het katholiek
leven in Nederland. Jn 1931 werd
hij benoemd tot president van
het Seminarie» in 1935 benoemde
Zijne Heiligheid de Paus hem tot
bisschop-coadjutor van de aarts
bisschop van Utrecht, Mgr. J.
Jansen. Een jaar later reeds was
hij aartsbisschop van Utrecht.
Ameland en bijzonder Nes, kon
heel trots zijn op zijn priester
zoon, die tot deze hoge waardig
heid in Nederland was geroepen.
Maar hij bleef ip zijn gewone
leven de eenvoudige Jan de Jong,
zonder pretenties, die ging wan
delen door Utrecht en praatte
met de kinderen.
HIJ WAS WAARLIJK
EEN HELD.
Toen kwam de bezetting en in
die bange, verschrikkelijke jaren
schreef Mgr. Dr. J. de Jong zijn
meesterwerk, het epos van zijn
onverzettelijkheid. „Met die man
is niet te praten" zouden de be
zetters van hem zeggen. Neen, er
was met deze Amelandse jongen,
geroepen tot de hoge kerkelijke
waardigheid van aartsbisschop,
zijn heldere geest gekend om de
luciditeit van zijn denken en om
de onverschrokkenheid, vasthou
dendheid aan wat hij goed en
schoon bevonden had en aan wat
zijn Kerk hem voorschreef; er
was met hem niet te marchande
ren, er was met hem niet te over
leggen, hij bleef staan, ondanks
boeten en dreigementen, hij bleef
staan op het eenmaal ingenomen
standpunt. En hij was de onver
schrokken leider van de Neder
landse katholieken in hun verzet
tegen de leerstellingen van het
hun opgedrongen nationaal-soei-
alisme.
De herderlijke brieven van het
Nederlands Episcopaat, waarvan
de Aartsbisschop de moedige lei
der was, waren telkenmale een
troost voor de.Jionderdduizenden
gelovigen die er geen letter van
wilden missen en waren voor hen
een prachtige stimulans in hun
onverzettelijkheid tegen de opge
drongen leerstellingen en ideeën
van het nationaal-socialisme.
En dat ondanks een slechte ge
zondheidstoestand, die in 1942
zelfs noodzaakte tot het toedie
nen der H.H. Sacramenten. Maar
de ijzeren wil van deze grote
zoon van Ameland kwam de ziek
te te boven en enkele dagen na
de bevrijding van ons land brach
ten duizenden Utrechtenaren de
kerkvorst een spontane hulde.
Meer en groter hulde zou hem
nog worden gebracht. In 1945, op
23 December, maakte Z. H. Paus
Pius de Xlle tgdens een plechtig
Consistorie de namen bekend van
32 kerkelüke hoogwaardigheids
bekleders, die tot de eer van het
kardinalaat zouden worden ge
roepen.
Epn van hen was een Neder
lander, was de aartsbisschop van
Utrecht, de eenvoudige Ameland
se jongen, die in Rome een dub
bele doctorsgraad behaalde, die
in Nederland bekend werd als 'n
goed wetenschapsman, die aarts-
iop werd, di
de verdoken strfjd tegen de bezet
bisschop werd, die in de jaren van
ters geen enkele maal schroom
de, wanneer dat nodig was, zyn
gezaghebbende stem te verheffen
en de Nederlandse katholieken
en talloze anderen buiten de kerk
steunde in hun strijd tegen deze
onchristelijke levensbeschouwing.
Deze zoon van Ameland werd
kardinaal, en een golf van trotse
ontroering ging door Nederland,
niet alleen door katholiek Neder
land, om het feit dat deae hoge
uitverkiezing „hun" Mgr. de Jong
DE ECHO m HET ZUIDEN
I
Er zijn verschillende plaatsen, ook in onze omgeving, die de laatste maan
den een onherstelbaar verlies hebben geleden, toen een bepaalde Zuster
congregatie een klooster dat in die plaatsen sinds vele tientallen jaren
vaak gevestigd was, ophief.
En dan eigenlijk pas beseft een gemeente, een parochie van hoe onschat
bare waarde de aanwezigheid van liefdezusters is. hoe onmisbaar eigenlijk
hun werk is, hun werken voor de kinderen in het onderwijs, hun werken
voor de noodlijdende mensen in de liefderijke verpleging van zieken en
ouden van dagen, gelijk ook hun gebed onmisbaar is in de gemeenschap,
temidden waarvan zij met onopgemerkte vanzelfsprekendheid de caritas
beoefenen, in. alle volheid van betekenis.
En zij vragen geen waardering, geen beloning. Maar soms zijn er be
paalde gebeurtenissen, die de gemeenschap de .gelegenheid Geven hun
waardering hiervoor, in het leven van alle dag niet zo gemakkelijk tot
uiting komend, op een bijzondere manier te laten blijken.
Die gelegenheid doet zich binnenkort ook in Raamsdonksveer voor, wan
neer men het feit zal gaan vieren, dat de Zusters van de Congregatie van
Schijndel 75 jaren in de gemeen te hun prachtig werk verrichten en wan
neer het St. Theresiaziekenhuis in zijn huidige vorm 25 jaren bestaat.
MEN DEED NOOIT TEVERGEEFS EEN BEROEP OP HEN.
Op 20 September 1880 vestigden de
eerwaarde Zusters van de Congregatie
van Schijndel zich in Raamsdonksveer,
een week later namen zij de zorg op
zich van het onderwijs aan de Katholieke
meisjes uit de gemeente. Tob nog toe
hadden deze de Openbare School moe
ten bezoeken en hoe zeer dit bijzondere
onderwijs werd op prijs gesteld door de
Veer se bevolking blijkt uit het getal leer
lingen waarmee de school begon en dat
250 bedroeg.
Ook de bewaarschool begon kort
daarna.
De activiteit van de zusters zou echter
nog een groter terrein gaan bestrijken.
De toenmalige Pastoor, de Zeereerw.
Heer Haest namelijk, slaagde er in, dank
zij de vrijgevigheid van wijlen Mr G. J.
H. Heere, die alle kosten op zich nam,
een jaar later een ruim en goed inge
richt gasthuis te doen verrijzen, dat be
stemd was voor ouden van dagen en ge-
brekkigen, maar vooral ook voor de
verpleging van zieken, dit is het begin
geweest van het St. Theresiaziekenhuis,
zoals we dat thans kennen.
De eerwaarde zusters hadden dus de
zorg voor de vrouwelijke jeugd, de ou
den van dagen en de zieken en zij
maakten zich zeer bemind bij de men
sen van het Veer en van de verre om
trek.
De jaren gingen verder, de tijden ver
anderden en vroegten nieuwe voorzie
ningen, maar wat niet veranderde was
de intentie en de offerbereidheid ,.de
liefde zoekt zich zelf niet van de
zusters. s
Tijdens het pastoraat van de Zeer
eerw. Heer Pastoor Berkelmans werd 't
schoolgebouw in 1920 uitgebreid met een
nieuwe verdieping.
In 1923 werd er weer een flink stuk
bijgebouwd, namelijk een groot lokaal
te, namen zij veertig gezinnen liefderijk
op.
Toen de eerste wereldoorlog talrijke
Belgen over onze grenzen de veilige be
scherming deed zoeken, werd het kloos
ter te Raamsdonksveer een toevluchts
oord vdbr velen van hen.
Zelfs in de laatste oorlog heelt het
klooster een rol gespeeld in het verzet
tegen de bezetter, toen het menige on-
i derduiker beschutting bood tegen het
spiedend oog van de Gestapo. En kloos
ter en ziekenhuis hebben heel veel lijden
en leed geborgen in de angstige dagen
van de bevrijding.
En nog niet zo lang geleden heeft men
kunnen ervaren, hoe de zusters helpen.
1 waar ze maar 'enigszins kunnen, toen de
I eerste weken na de watersnood in 1953,
talrijke gezinnen van slachtoffers (uit
I Raamsdonksveer maar ook van buiten
i de gemeente) door de Zusters op niet
i te overtreffen wijze werden geholpen.
HET ST. THERESIA
ZIEKENHUIS.
Een jaar na de komst van de zusters
in Raamsdonksveer is het gasthuis in ge
bruik genomen, zoals we al zeiden, ter
verpleging van ouden van dagen en ge-
brekkigen 'en ook voor het opnemen en
het verplegen van zieken. Men kon
Op 20 Sept. 1880 ging Pastoor Haest
met zijn kerkmeesters naar Breda, van
waar 6 Zusters per rijtuig in triomf haar
standplaats, Raamsdonksveer, werden
binnengeleid.
De Pastoor tracteerde haar in zijn
pastorie op een heerlijk maal, waardoor
eerst tegen de avond de aankomst in het
gesticht plaats had.
Al spoedig bleken verschillende nood
zakelijke gebruiksvoorwerpen vergeten
te zijn.
Vergeefs zocht men naar e'en grote of
kleine lamp, naar petroleum of wat ook.
dat licht kon verspreiden in de vallende
duisternis.
Na veel zoeken werd eindelijk een
stompje kaars gevonden, waarmede het
zestal zich kon behelpen tot bedtijd.
Vermoeid door de ongewone drukte
van die dag. zochten de Zusters tegen
negen uur de slaapzaal op, hetgeen de
aanleiding was voor een nieuwe teleur
stelling.
Geen strozakken, geten beddegoedl
De slaapplaatsen waren in al hun
hardheid afschrikwekkend! Het was en
bleef onbegrijpelijk, dat de trouwe
knecht van het Moederhuis, Hannes Hel-
lings. met de onmisbare artikelen op zich
liet wachten.
Intussen zat Hannes in duizend ang
sten en zorgen met zijn vracht bij de
barrière, ergens onderweg.
Toten hem werd gevraagd: „Wat heb
je geladen?" antwoordde Hannes op dc
hem eigen flegmatieke toon: „Strozakken
en ander beddespul voor ons Zusters,
meneer". En tegelijkertijd rukte hij aan
de teugels.
„Ho, vriend, dat gaat zo niet! We
zullen eerst je vracht eens nazien".
Een half uur, een heel uur ging voor
bij. 'Het werd zelfs de kalme Hannes te
k as. Zijn gedachten vlogen in die twee,
drie uren zijn kar vooruit naar het
nieuwe Veerse klooster, waar de Zus
ters in spanning op hem zouden wach
ten en zijn uitblijven niet zouden kun
nen verklaren. En dan, zoals die „heren
huishielden op zijn kar en t zo netjes f
verpakte goed door elkaar haalden. Wa
ren ze bang, dat de truc met het Bredase
turfschip zich met Schijndelse strozakken
zou herhalen?
Heldhaftig bewogen ze zich tussen
wollen dekens en strozakken, zonder ook
maar één verdwaald muisje te vinden.
Eindelijk sloeg voor de nu bijna rade
loze knecht het uur van de bevrijding.
't Was bijna middernacht vooraleer
zijn bevende hand dc schel van het
klooster deed rinkelen.
„Hannes!" De eerwaarde Moeder en
de Zusters sprongen van de stoelen,
waarop ze getracht hadden te rusten.
Een goed 'half uur later, toen de
trouwe knecht zijn leed met een kop
koffie had weggespoeld 'en zijn zorg door
dc lachende gezichten der Zusters was
verdreven, lag het convent in diepe rust,
die nu niet langer door lastige barrière
heren werd verhinderd.
voor de naai- en knipcursus die de zus
ters aan de jonge meisjes gaven, drie
lokalen voor de bewaarschool, en een
ruime speelzaal.
De zusters die de zorg voor het on
derwijs op zich genomen hadden wilden
deze zorg volledig doen zijn en toen
tijdens de oorlogsjaren de behoefte aan
uitgebreid lager onderwijs voor meisjes
in Raamsdonksveer steeds meer evident
werd, aarzelden zij niet in September
1944 een ULO-school te beginnen in de eigenlijk niet spreken van een ziekenhuis.
bestaande schoolgebouwen.
Het is begrijpelijk dat het gevolg van
dit initiatief w'as: ruimtegebrek en de tij
den waren er niet naar hierin meteen te
voorzien. Men heeft zich tot 1954 moeten
behelpen; toen echter kon men de lagere
school overbrengen naar een prachtig,
volkomen modern schoolgebouw in de
"Boterpolder.
Thans zijn er '370 meisjes op de la
gere school, 76 op de ULO en 205 kin
deren op de bewaarschool.
VOOR ONGELUKKIGE
MENSEN.
De liefdadigheid laat zich niet gemak
kelijk in bepaalde banen dringen 'en laat
zich niet binden aan regels en zich be
perkingen opleggen; de caritas vindt
overal de wegen en de middelen om tot
iedereen te gaan.
Het was niet enkel het onderwijs, niet
enkel de verpleging van zieken en oudten
van dagen, die het werkterrein vormden
voor de zusters in Raamsdonksveer, het
terrein van de liefde kent geen grenzen,
houdt nergens op. De zusters deden
goed, waar zij dat konden; men deed
nooit tevergeefs een beroep op hen.
Toen de grote brand in het jaar 1909
zo'n groot aantal gezinnen dakloos raaak-
nademaal er de eigenlijke geneeskunde
nog niet werd beoefend, maar geleidelijk
is het gesticht toch gegroeid in de rich
ting van een ziekenhuis en geleidelijk
aan werd ook de behoefte aan een com
pleet ziekenhuis intenser gevoeld. In 1930
uerd de knoop doorgehakt, en op 13
September van dat jaar kon de eerste
steen worden gelegd voor het Sint The
resiaziekenhuis in zijn tegenwoordige
vorm.
Het werd een streekziekenhuis, waar
van de bekende, sympathieke Dr Lips
geneesheer-directeur werd, in welke
functie hij, tot voor drie jaar, zich heel
grote verdiensten verworven heeft voor
de gemeenschap, die hem enige tijd ge
leden bij zijn officiële afscheid dan ook
een warme hulde bracht. Dr van Tilburg
werd zijn opvolger en het is deze die ons
onlangs rondleidde door het ziekenhuis
en ons er het een es ander van vertelde.
Het is een ruim gebouw, de 80 bedden
maken het tot geen groot ziekenhuis
weiiswaar, maar wel tot een inrichting,
waar men aan iedere patiënt alle aan
dacht kan schenken. Er zijn twee voor
treffelijk ingerichte operatiekamers, eten
moderne röntgenkamer, waarvan de ap
paraat volkomen up to date is, er is
een afdeling voor de physische therapie,
geschikt voor alle voorkomende behan
delingen. Er is een polikliniek, waar ver
schillende specialisten enkele keren in de
week hun patiënten gelegenheid geven
hen te consulteren: Dr van Hilten is de
bekwame chirurg en hij is dat al vanaf
1923, Dr Cooymans is de internist, Dr
Dormaar, de röntgenoloog, Dr Versteeg
is de neus-, keel- en oorarts, Dr Zwart
is er oogarts en binnenkort zal Dr Kamp
er zitting houden als huidarts.
Een overzicht van het aantal patiën
ten in de verschillende jaren biedt het
volgende beeld
aantal
opgenomen verpleeg-
patiënten dagen
1930 (onder de oude
constellatie 160 3900
1932 (na de
nieuwbouw) 260 8850
1942 660 20190
1952 1230 20940
1954 1570 25350
ln 1932 werden er 100 operaties ver
richt. in 1954 700, waarvan ruim vijf
honderd grote operaties; hart- en long
operaties e.d. verricht men er echter nog
niet. In 1954 registreerde men ongeveer
1700 röntgenonderzoekingen en ruim
100 bevallingen.
Het is een heel prettig ziekenhuis, ver
zekerde ons Dr van Tilburg. Maar er
ziin natuurlijk ook wel wenselijkheden.
De ingang, dc entree is verre van ide
aal, maar binnen afzienbare tijd zal hier
in verandering komen, vernemen wc van
Burgemeester Prinssen. Er is namelijk
toestemming verleend de nieuwe kerk
aan te besteden en zo gauw deze geiteed
is, zal de oude worden afgebroken, zo
dat er een betere entree voor het zieken
huis aangelegd kan worden.
De baby-afdeling en het laboratorium
zijn ook te klein. Thans wordt echter een
niet onaanzienlijk gedeelte van het ge
bouw in beslag genomen, door het eigen
lijke gasthuis, waar de ouden van da
gen, 41 in getal, worden verpleegd. Er
bestaan echter andere plannen te dien
aanzien, en dan zal er wel een prach
tige ruimte vrij komen voor een nieuwe
ki nderaf deling.
EEN HULDIGING.
Dit ziekenhuis is wel een van de
schoonste vormen waarin de caritas, zo
als de Zusters die nu vijfenzeventig jaar
beoefenen in Raamsdonksveer. gestalte
heeft gekregen. En daarom is het een ge
lukkige coincidentie, dat met het vijfen
zeventig jarig jubileum van de zusterge-
meenschap het zilveren bestaan van het
ziekenhuis kan worden gevierd.
En het zal goed gevierd worden. De
plannen zullen nog worden meegedeeld,
maar een comité onder voorzitterschap
