Bernardo Trevisano,
de goudzoeker
u UIL
Het schip der woestijn
Per luxe touringcar
naar Brussel
Dappere Leni Fijneman wen wisselbeker
Prijs f 7,50 met inbegrip toegangsbewijs Expo
Kivits' Touringcarbedrijf Vlijmen
3
DE ECHO VAN HET ZUIDEN VAN MAANDAG 1 SEPTEMB BER 1958
3
Een goede danscnrsus
HEES VAN H@©YEM - Waalwijk
Voorzitter (aangewezen door bur
gemeester en wethouders uit hun
midden): de Burgemeester.
Plaatsvervangend voorzitter (als
voor): F. C. Smolders.
Voorts hebben hierin thans zitting
3 leden van de raad en 3 plaatsverv.
leden van de raad.
Zitting hebben als lid: L. A. W.
Mombers, D. J. van Oss en A. Derck-
sen; als plaatsvervangd lid: A. G.
Meijs, J. A. F. de Kort en G. A. Duy-
velaar.
ONS BEDRIJF.
Het is niet vaak, dat wij
schrijven over ons eigen bedrijf,
maar nu, lang nadat wij 't ver
wacht hadden, een en ander zyn
voltooiing nadert mogen wij n
enkel woord wijden aan een be
langrijke uitbreiding, die onze
drukkerij en kantoren hebben
ondergaan.
Er is een verbinding tot stand
gekomen tussen de kantoren
aan de Grotestraat en de druk
kerij, waarvoor we hebben ge
kregen een modern entrée voor
de bovenwoning van de chef, n
vestiaire, een archief, een ruim
en licht kantoor voor de redactie
en idem voor de correctie en ad
ministratie.
Daarenboven is de werkruim
te in de fabriek uitgebreid m,et
een mooie, lichte ruimte van
plm. 150 m2, waarin in hoofd
zaak de drukkerij-binderij zal
worden gevestigd, terwijl de
open komende ruimte voor de
drukkerij wordt benut.) In totaal
is er ">m. 300 m2 werkoppervlak-
te bijgekomen.
Een nieuwe oliestook-inrich-
ting voor 't gehele bedrijf com
pleteert de verbouwing, die het
geheel een modern cachet geeft
èn die naar wij vertrouwen de
capaciteit van drukkerij en cou
rant aanzienlijk zullen ten goede
komen.
TAPTOE WAALWIJK 1958
hij 35-jarig bestaan Harmonie
„St. Jan".
Als een jaarlijks terugkerend
evenement wordt in diverse
plaatsen van ons land met steeds
stijgend sukses een taptoe ge
organiseerd.
Het aktieve bestuur van de
KAJ-drumband heeft onlangs 't
initiatief genomen om ook in
Waalwijk een dergelijke muzi
kale show te organiseren en
hiervan zo mogelijk ieder jaar
een herhaling te geven, waarbij
gestreefd zal worden naar steeds
grootser opzet.
Een informatieve bespreking
van de besturen van de harmo
nie St. Crispijn en St. Jan, de
jeugddrumband, de drumband
van de Ghr. Gymn. Ver. Kracht
en Vlugheid'' en de KAJ-drum
band had tot resultaat dat deze
5 plaatselijke korpsen hun volle
medewerking toezegden.
Het 35-jarig bestaan, halt ok
tober a.s., van de harmonie St.
Jan, bij welk jubileum dit korps
in nieuwe uniformen gestoken
zal worden, vormde een mooie
aanleiding om voor de eerste
maal een taptoe in Waalwijk te
organiseren.
Volgens de voorlopige plan
nen, die nog nader door een
commissie worden uitgewerkt,
zal deze taptoe gehouden wor
den op zaterdagavond 18 okto-
1)6!*.
De deelnemende korpsen zul
len de jubilerende geüniformeer
de harmonie St. Jan die avond
aan het Gemeentehuis m Baard
wijk afhalen. De stoet trekt
daarna naar het Raadhuisplein
waar de taptoe gehouden zal
worden Dit aan drie zijden af
gesloten plein, met als fraaie
achtergrond het stadhuis met
loggia' en met verschillende in-
gangen voor het opmarcheren
van' de deelnemende korpsen,
lijkt ons een bij. uitstek geschik
te plaats voor een dergelijk mu
zikaal schouwspel.
Hoewel wat laat in het sei
zoen, met het oog op de nodige
voorbereiding en de datum van
het jubileum, van St. Jan, staat
Waalwijk nog een zeer bijzon
dere avond te wachten, waar
over t.z.t. nog nadere bijzonder-
helen zullen volgen.
DERDE ORDE VAN FRAN-
CISCUS.
Morgen, dinsdagavond om 9
uur bijeenkomst voor de novi
cen en postulanten van de .Der
de Orde van de H. Franciscus
in de Muloklas, grenzende aan
de Kapel van de Eerwaarde Zus
ters (Centrum). Ingang tegen
over het; postkantoor.
Zonder enige verplichting van
toetreden kunnen allen, vanaf
de leeftijd van 16 jaar, ter ken
nismaking deze bijeenkomst bij
wonen. Pater Telesphorus van
het Capucijnenklooster te Den
Bosch zal de bijeenkomst leiden.
K.A.J.- EN JEUGDDRUMBAND
NAAR RETY (B.).
Op 14 sept. a.s. zullen de K.A.J.-
drumband en de jeugddrumband
„Ons Genoegen" deelnemen aan een
concours te Rety in België. Ook de
drumband van Euphonia uit Kaats
heuvel, de drumband uit Zevenber
gen en van De Schotjes uit Tilburg
zullen aan dit concours deelnemen.
Belangstellenden die de reis willen
meemaken, moeten ervoor zorgen dat
hun reispapieren in orde zijn.
MUZIKALE SHOW.
De besturen van de harmonieën
St. Crispijn en St. Jan en van de
drumband K.A.J., „Ons Genoegen"
en „Kracht en Vlugheid" hebben de
hoofden bij elkaar gestoken om te
komen tot een gezamenlijke demon
stratie. Het resultaat is geweest, dat
op 18 of 25 okt. a.s. door deze ge
zamenlijke verenigingen een muzikale
show zal worden gegeven. Het ligt in
de bedoeling om hiervan een jaarlijks
terugkerend evenement te maken en
het te doen uitgroeien tot een soort
taptoe. Dit jaar is de opzet uiteraard
nog maar bescheiden, omdat de tijd
van voorbereiding te kort is geweest.
Ook hier blijkt weer, dat door sa
menwerking wel het een en ander te
bereiken is.
LIEDERTAFEL „OEFENING
VERMAAK".
De Liedertafel zal ook dit iaar
weer deelnemen aan het Be
stendig Festival der Stad Ant
werpen.
A.s. zondag te 11 uur zal zij
concerteren in het Stadspark,
aldaar.
BRAND IN HOOISCHELF.
Vanmorgen tc ca. 5 uur brak
door tot nu toe onbekende oor
zaak brand uit in een hooischelf
achter de woning van de wed.
Klerkx-van Herpt aan het Laag
einde. Nadat de bewoners aan
vankelijk gepoogd hadden zelf
de brand te blussen, werd de
brandweer te hulp geroepen, die
het vuur spoedig meester was.
Het grootste deel van het hooi
bleef daardoor behouden.
GEVONDEN EN VERLOREN.
Gevonden: groot missaal; sleu
tel; zwart jack; portemonnee
niet inhoud; kerkboekje; bruine
jongensschoen; rijwiel met kin
derzitje; portemonnee met rits
sluiting met inhoud.
Verloren: zWem kaart; zwem
broek met badhanddoek (3x);
werkboekje; mapje met auto
papieren; colbertjasje; bruin
leren portefeuille met rijbewijs
en foto's.
AGENDA,
maandag en woensdag:
MUSIS SACRUM 8 uur„Moord
on de voorpagina", 14 jaar.
LUXOR 8 uur: „De vagebona
Koning", 14 jaar.
woensdag:
CANTINE TIMTUR 7.45 uur:
repetitie gehele Waalwijks or
kest.
8 uur repetitie dames en heren
„Oefening en Vermaak" in De
Twee Kolommen.
Zorgt dat je schoolrapport
van Briüenspecialïst
VAN MAAREN
kost weinig en U beleeft er veel genoegen aan
Onze danscursussen munten uit door een beschaafde sfeer,
prettige verstandhouding en goede, vertrouwde leiding.
Vele oud-cursisten hebben dit reeds ervaren.
Ook U kunt nog meedoen.
Onze DANSCURSUS VOOR BEGINNERS wordt gehouden op
WOENSDAG van 7 tot 8.30 uur.
Eerste les op WOENSDAG 10 SEPTEMBER om 7 uur, zaal
THALIA.
Laat U tijdig inschrijven bij de heer v. Bracht aan de zaal, die U
gaarne alle inlichtingen geeft.
DANSINSTITUUT
EER VOOR DE K.A.J.-DRUMBAND.
Voor de maand oktober a.s. zijn weer
feesten voor Waalwijk gepland. Hieraan zal
de K.A.J.-drumband deelnemen. Zij heeft
een mars in studie waarvan de tekst en mu
ziek is geschreven door onze stadsgenoot
de heer Piet Mulders, welke dan op die
feesten zal worden ten gehore gebracht.
DIT JAAR BETER WORDT
Ja, ouders, zorgt dat Uw kind beter op het schoolbord kan
zien! Dan komt hij nu niet achter bij de anderen en slaagt
hij straks zeker door
DEN BOSCH
Vughterstr. 25
TILBURG
Markt 32
BREDA
N.Ginnekenstr.
WAALWIJKSE ZWEMKAMPIOENSCHAPPEN
Joost Timmermans, in zicht van
definitieve bezit, geslagen.
Het waalwijkse zwemstertje Leni
Fijneman heeft tijdens de waalwijk-
se zwemkampioenschappen, weike
gisteren onder ideale weersomstan
digheden in het gemeentelijk zwem
bad ,,'t Hoefsven" werden gehou
den, voor een bijzondere verrassing
gezorgd. Dank zij enkele uitsteken
de prestaties, wist zij beslag te leg
gen op het algemeen kampioenschap
en daarmee op de grote wisselbeker.
Met 165.4 p. bleef zij juist beneden
J. Timmermans (167.5), die reeds 2
maal in successie de wisselbeker had
gewonnen, maar die nu, met het de
finitieve bezit van de beker in zichi,
door het dappere WZV-zwemstertje
werd geslagen. Leni Fijneman heeft
haar kampioenschap voor een be
langrijk deel te danken aan de voor
treffelijke prestatie op de 50 mtr.
vrije siag (36.1), waarbij zij Antoi
nette van den Broek (51.op een
straatlengte achter zich liet. Ook op
de 50 mtr. rugslag was Leni sneller
dan Antoinette, zij het ook dat het
verschil hier slechts 0.9 sec. be
droeg; de tijden waren resp. 45.
en 45.9. Op de 100 mtr. schoolslag
was het echter Antoinette, die als
eerste aantikte in een tijd van 1.41,
Leni een volle seconde achter zich
latend.
Bdj de heren moest Joost Timmer
mans driemaal met een tweede
plaats genoegen nemen. Ad. v. Rijen
snoepte hem de 100 m. schoolslag af
met ruim verschil en Jan Pulles was
op de 50 m. vrije slag 0.4 sec. snel
ler dan de kampioenscandidaat. Pe
ter v. Bracht bracht de 50 m. rug
slag op zijn naam door 0.4 eerder
aan te tikken dan Timmermans.
Bij de adspiranten en de jongens
en meisjes t/m 12 jaar waren de
krachten meer verdeeld en daarmee
ook de ereprijzen.
Gerard v. Mil liet met zijn groep
je duikers(sters) aardige en soms
humoristische sprongen zien.
In de waterpolowedstrijd kwam
WZV 1 tegen Schijndel 1 in het wa
ter. De waalwij kers trokken er hard
en goed aan en Schijndel moest dan
ook met een 51 nederlaag weer
op het droge klimmen. Volgens on
ze waarneming liet de kamprechter
aan beide zijden nogal wat toe, het
geen aan de wedstrijd overigens
geen afbreuk deed. De WZV-reser
ves namen het op tegen de vetera
nen. Aan deze wedstrijd ging een
korte, geslaagde badpakkenshow
van de veteranen vooraf, waarbij
vooral de zak-loek de aandacht trok.
Nadat de „oudjes" zich weer in hun
doordeweekse badpak hadden gesto
ken, werd er met velerlei middelen
gestreden om de meeste doelpunten.
De jeugd bleek iets meer adem en
schotvaardigheid te bezitten en won
dan ook met 31.
De organisatie was, dank zij voor
al de activiteiten van mej. L. Ma-
hieu en de heer P. v. Engelen, weer
uitstekend verzorgd, zodat de wed
strijden een vlot verloop konden
hebben.
Aan het einde van deze bijzonder
geslaagde en druk bezochte sport
middag werden door de voorzitter
van WZV, de heer J. v. Heeswijk,
met een toepasselijk woord de prij
zen uitgereikt. Uiteraard had de
heer v. Heeswijk een woord van lof
voor degenen, die deze waalwijkse
zwemkampioenschappen door hun
deelneming, medewerking en be
langstelling hadden doen slagen.
De gedetailleerde uitslagen luiden
als volgt:
100 m. schoolslag dames
1. Antoinette v. d. Broek 1.41; 2.
Leni Fijneman 1.42; 3. Alie Blom
1.46.8.
100 m. schoolslag heren
1. Ad. v. Rijen 1.33.6; Joost Tim
mermans 1.34.2; 3. Adelbert Duijve-
laar 1.35.4.
50 m. schoolslag meisjes adspiranten
1. José Trommelen 45.8; 2. Adri
Schapendonk 45.9; 3. Ria Verschu
ren 47.
50 m. schoolslag jongens adspiranten
1. Matti v. Bracht 42.—; 2. Ad de
Werd 46.3. Bert Jansen 48.—.
25 m. schoolslag meisjes t/m 12 jaar
1 Gusta Vesters 23.—: 2. Blanca
Hoffmans 23.2; 3. Cis IJzermans 24.2.
25 m. schoolslag jongens t/m 12 jaar
1. Piet Jansen 24.—; 2. Conny Marks
24.2; 3. Willy Kempka 24.3.
50 m. vrije slag dames
1. Leni Fijneman 36.1; 2. Antoinette
v. d. Broek 51.—; 3. Doortje Leen-
heers 58.2.
50 m. vrije slag heren
1. Jan Pulles 32.2; 2. Joost Timmer
mans 32.6; 3. Peter v. Bracht 33.5
50 m. vrije slag meisjes adspiranten
1. Els Schipper 42.2. Mien Scha
pendonk 43.3. Ria Verschuren
46.6.
50 m. vrije slag jongens adspiranten
1. Charles v. Loon 39.4; 2. Matti v,
Bracht 39.6; 3. Bert Jansen 41.8
Frans Sars (38.1) werd gediskwali
ficeerd wegens het verlaten van de
baan.
25 m. rugslag meisjes t/m 12 jaar
1. Blanca Hoffmans 25.4; 2. Cis
IJzermans 25.9; 3. Gusta Vesters
27.2.
25 m. rugslag jongens t/m 12 jaar
1. Gijs Pullens 29.—; 2. Piet Jansen
29.9; 3. Conny Marks 33.
50 m. rugslag dames
1. Leni Fijneman 45.2. Antoinet
te v. d. Broek 45.9; 3. Doortje Leen-
heers 57.
50 m. rugslag heren
1. Peter v. Bracht 42.3; 2. Joost
Timmermans 42.7; 3. Kees v. Vliet
43.3.
50 m. rugslag meisjes adspiranten
1. Ria Verschuren 48.5; 2. José
Trommelen 50.8; 3. Mien Schapen
donk 54.4.
50 m. rugslag jongens adspiranten
1. Frans Sars 44.4; 2. Ad de Werd
51.2; 3. Pleun Verwey 52.6.
„Laat nooit het gemak, waarmee gij goud
weet te maken, er u toe verleiden, het ge
heim daarvan aan iemand mee te delen,
nt .h aan uw vrouw, noch aan uw geliefde
zoon en nog minder aan iemand anders.
Slaat ge deze raad in de wind, zo zult ge
het berouwen, wanneer het voor berouw
te laat is. Verraadt ge het geheim, zo is
de wereld gedoemd tot ondergang, want het
goud ware even gemakkelijk te maken als
het glas voor de bazaars."
Zo sprak Geber, de grote Arabische al
chemist of goudzoeker, vele eeuwen gele
den tot zijn leerlingen. Neen, de alchemist
van zo'n vijfhonderd jaar terug groef geen
gaten in de grond, om daar uit de diepte
het edel metaal zo maar op te delven.
Er bestond ook geen gold-rush, zoals eer
tijds naar Amerika of naar de Zuidafri-
kaanse Witwatersrand. Maar wel was er
een koortsachtig zoeken, om door de ver
binding van allerlei bestaande stoffen goud
te maken.
Geheime kunst.
Het streven der alchemisten was een ge
heime kunst. En alles wat bedekt was onder
'n geheimzinnig waas, liep in die dagen ge
vaar, door de overheid te worden vervolgd.
Zo hebben velen, wie het niet gelukte, on
danks de aankondigingen, het nagestreefde
doel, de vervaardiging van het goud, re
bereiken, hun leven gelaten onder beuls-
handen.
Maar dit alles kon de fanatieke zoekers
onder hen niet verhinderen, hun wonder
lijke en - zo zeggen wij vandaag - dwa
ze ambacht voort te zetten. Evenmin konden
dit de teleurstellingen, de vele, herhaalde
en diepe teleurstellingen, die de beoefena
ren van de geheimzinnige kunst der alche
mie gedoemd waren te boeken. De „steen
der wijzen", die hen in staat zou stellen, de
juiste verbinding van bestaande stoffen
eenmaal tot stand te brengen, moest en zou,
zo was de overtuiging der eerlijke zoekers,
eenmaal worden gevonden.
En wanneer? Niemand zou U het ant
woord op deze vraag hebben kunnen geven.
Maar de zoekers zochten voort... totdat de
dood een einde maakte aan hun ijdel zoe
kersleven.
in mest van witte paaden.
In het jaar 1406 werd te Padua uit een
aanzienlijk geslacht geboren Bernardo Tre
visano. Zijn vader en grootvader vertelden
hem vele en fantastische verhalen over al
chemisten, de zoekers naar het goudmakend
middel en hun werk, verhalen die sterk
spraken tot de kinderlijke verbeelding van
Bernardo.
Anderen waren niet geslaagd, maar hem
zou het lukken, zo meende hij en deze me
ning werd tot een vaste overtuiging, een
ideaal waarvan hij bezeten raakte en dat
heel zijn lange leven zou beheersen.
Al op 14-jarige leeftijd begon Bernardo
met zijn proeven. Met behulp van de Cis-
terciënser monnik Gotfridus Leurier onder
nam hij een groots experiment. In twee
grote potten werden niet minder dan twee
duizend eieren hard gekookt en daarna
van de schalen ontdaan. Boven een zacht
brandend vuur werden de laatste verhit,
totdat ze zo wit zagen als sneeuw. Onder
tussen had de monnik het eiwit al losge
maakt van de dooiers en daarna werd alles
gelegd in de mest van witte paarden, ten
einde het rottingsproces te bevorderen. Het
zo ontstane wonderlijke mengseltje werd
gedestilleerd en weer gedestilleerd, ach jaar
lang en toen ontstonden uiteindelijk een
mysterieuze witte vloeistof en een rode olie.
De „steen der wijzen" was bijna gevon
den. Eindelijk, eindelijk zou de laatste proef
worden genomen en toen... was het resul
taat niets anders dan een grote misluk
king.
Bloed en urine.
Maar Bernardo gaf de moed niet op, nog
lang niet. En dat hoefde ook niet, want hij
beschikte over voldoende geldelijke midde-
len.
Rhazes en Geber, de grootmeesters,^had
den bepaalde aanwijzingen gegeven, zij het
dat deze nog al vaag waren. Alle moge
lijke mineralen en zouten beproefde Bernar
do Trevisano. Hij combineerde en kristal
liseerde ze telkens weer uit. Tientallen ma
len loste hij aluin op en groene vitriool.
Hij verhitte ze en verbond ze met elke stof
die hij maar bedenken kon. Het was niets
anders dan smelten, verdampen en verbran
den in de talloze retorten, die zijn labora
torium zo langzamerhand rijk was gewor
den. En het resultaat van alles was... nihil.
Maar Trevisano had zo zijn eigen kijk op
de dingen. Hij redeneerde als volgt: „Goud
is het volmaakste aller metalen. In het
goud heeft God het werk voltooid, dat hij
begon met de gesteenten en de mineralen.
Aangezien nu de mens het volmaakste der
schepselen is, moet uit de mens het geheim
van het goud tevoorschijn komen." En dit
was ook de reden, waarom hij menselijk
bloed en unrine in zijn onderzoekingen be
trok. Twaalf jaar lang was hij er mee be
zig en het kostte hem zes duizend kronen.
Trevisano was bijna geruïneerd.
Mystiek en alcohol.
Bernardo was bij zijn onderzoekingen
door talloze zogenaamde zoekers naar de
„steen der wijzen" omringd geweest. Maar
velen waren schurken, die het meer voor
zien hadden op Bernardo's geld dan op zijn
proeven. Toen de hartstochtelijke zoeker dit
uiteindelijk in de gaten kreeg, ontdeed hij
zich van de bandieten en zocht zelf zijn
heil in het bestuderen der mistieke werken
van de twee alchemistische kunstenaars Jo
hannes de Rupecissa en Sacrobosco.
Een Franciskaner monnik was hem be
hulpzaam. Thans zocht Bernardo het in de
alcohola. Dertig keren werd deze gedistil
leerd, „totdat ik geen glas meer kon vin
den, dat sterk genoeg was om hem in te
bewaren", zo zegt hij zelf. Maar het resul
taat was als tevoren. Kosten tien duizend
kronen en een geknakte gezondheid.
Tresisano bracht zijn laboratorium over
naar de Oostzeekust. Hij sloot vriendschap
met een Trierse magistraat, die hem toe
vertrouwde: „Ik ben er van overtuigd, dat
het geheim van de steen der wijzen in
het zeezout ligt. Laten wij dag en nacht
omkristalliseren, tot het helder en door
zichtig is als kristal. Dat is het duister ge
heim van de steen." Maar ook dit bleek
niet waar te zijn.
Meester Hendrik.
Een nieuw idee maakte zich van Trevi
sano meester. De invloed van de zon zou
het doel doen bereiken. Zilver en kwik wer
den opgelost in een sterk zuur, de oplossin
gen ingedampt boven de hete as van kolen,
die speciaal uit verre landen werden ge
haald, de beide mengsels samengevoegd en
toen aan de inwerking van de zon bloot
gesteld. De inwerking van de zonnestralen
deed immers op aarde de metalen ontstaan,
zo was nu de redenering. Vijf jaar werken
bracht een nieuwe mislukking.
Een nieuw bericht: Meester Hendrik,
vertrouweling van de keizer, zou het ge
heim van de „steen der wijzen" kennen.
Trevisano er naar toe. Het tweetal zwoer
elkander trouw en Bernardo gaf een feest
maal, waar alle alchemisten uit de buurt
voor werden uitgenodigd. Aan tafel werden
42 gouden marken ingezameld en meester
Hendrik zou dit aantal nu vervijfvoudigen.
Een wonderlijk mengsel werd samenge
voegd en in de smeltkroes te vuur gezet,
terwijl het gezelschap zich aan tafel tegoed
deed.
Toen eindelijk de kalf werd opengebro
ken, bleek er geen vijfvoudige hoeveelheid
goud tevoorschijn te komen, integendeel,
in plaats van 42 bleken er nog slechts 16
marken aanwezig te zijn.
Trevisano was woedend over het bedrog
en zwoer, de alchemie er aan te geven.
Maar na twee maanden reeds brak hij zijn
eed; zonder zijn proeven kon hij niet leven,
Hij doorreisde nu heel de wereld en uit
eindelijk is hij in het jaar 1490 als een
arm en vermoeid man, zonder zijn doel te
hebben bereikt, gestorven. De „steen der
wijzen" is nu, vijf eeuwen later, een fictie
gebleken te zijn.
(Nadruk verboden)
toch dat de kameel zo lang zonder water
kan? Men meende te weten dat het geheim
in z'n bult zat, of juister gezegd het wa
ter. Ook veronderstelde men wel dat het
dier bij gelegenheid grote hoeveelheden
water tot zich zou nemen en het dan in
z'n magen bewaren. Nu is het inderdaad zo,
dat de kameel, als hij een tijd lang geen
drinken heeft geproefd en flink is uitge
droogd, meer dan 70 liter ineens naar bin
nen werkt, doch daarmee wordt uitsluitend
zijn normale vochtgehalte hersteld en vorme
hij zogezegd geen „appeltje voor de dorst".
Hoe het ook zij, alle verhaaltjes en ver
onderstellingen bleken geen afdoende ver
klaring te geven voor dit raadselachtig ver
schijnsel. Maar de mensen van de weten
schap rustten niet alvorens ook dit pro
bleem geen probleem meer was en de
Unesco een rapport kan uitbrengen waarin
het mysterie werd ontsluierd.
Een intensief onderzoek onder leiding van
een groot geleerde - prof. dr. Knut Schmidt-
Nielsen - wees uit, dat de kameel aan ver
schillende factoren zijn vermogen dankt om
in de woestijn zonder water te leven en daar
bij nog het zwaarste werk te verrichten.
Het merkwaardige beest kan ieder drup
peltje vocht in z'n lichaam opnemen èn...
vasthouden. Vandaar ook het zeer lage
vochtgehalte van zijn uitwerpselen. Zelfs
als hij drinken mag zoveel hij wenst, be
draagt het watergehalte hiervan niet eens
een halve lieter. Vele dieren en natuurlijk
ook de mens drinken bij warm weer extra
veel. Het zweet verdampt en voor die ver
damping is warmte nodig, die aan het li
chaam wordt onttrokken. Een doelmatige
„zelfkoeling" dus, die de lichaamstempera
tuur constant doet blijven. De kameel is
nochtans niet gebonden aan een onveran
derlijke lichaamstemperatuur, want die
kan, blijkens het onderzoek, oplopen tot93
of zelfs 104 graden Fahrenheit en dan nog
is het dier niet ziek.
Hoe is dat mogelijk, zult U vragen. Het
antwoord is eenvoudig: de kameel transpi
reert bijna niet en daardoor stijgt logischer
wijs bij grote warmte z'n lichaamstempe
ratuur boven het normale peil. Zijn huid
is dan ook vrijwel volkomen droog en men
ziet hem nooit hijgen en hij ademt uitslui
tend door de neus. Alleen als de lichaams
temperatuur van de kameel zodanig stijgt
dat het gevaarlijk begint te worden, scheiden
de zweetkliertjes een weinig water uit, doch
nooit meer dan noodzakelijk is. En zelfs
dan wordt geen vocht aan de bloedsomloop
onttrokken waardoor de samenstelling van
het bloedplasma (een waterige vloeistof,
vervoert voedsel en schadelijke stoffen) zo
goed als normaal blijft. Het water voor de
spijsvertering en de verdamping haalt het
dier onder andere uit de lichaamsweefsels
en de spiercellen. - U ziet welke bijzondere
eigenschappen het „woestijnschip" in zich
draagt en waardoor het zo bij uitstek wordt
getypeerd.
's Winters drinkt de kameel in 't geheel
niet. Hij heeft dan voldoende vocht uit de
planten die hij eet. En als het zomer is
drinken grazende kamelen met tussenpo-
i van ongeveer vier dagen. Als een ka
meel lang op z'n vocht moet teren, verliest
hij aan lichaamsgewicht, maar de conditie
blijft toch vrij goed. Interessante proefne
mingen wezen uit dat bijvoorbeeld bij een
volkomen droog dieet, de kameel in januari
gemwiddeld 0.9 van zijn gewicht per
dag verliest, in de hete maand juni onge
veer 2,2 Stelt men een ezel op eenzelfde
leefregel onder gelijke omstandigheden,
dan zou die in januari 3 van zijn gewicht
verliezen en in juni zelfs 7,7 per dag.
U ziet, het verschil is evident!
Men nam verder de proef met een kameel
die 17 dagen (stel u voor zeg!) niet had
gedronken. Het dier bleek 202 pond aan
gewicht verloren te hebben. Men liet hem
toen gedurende 10 minuten drinken en de
kameel slokte in die periode ruim 60 liter
water naar binnen. Zijn gewicht bleek toe
genomen met pl.m. 30
Dank zij de recente onderzoekingen zijn
we iets meer te weten gekomen omtrent deze
typiseche woestijndieren. Wonderbaarlijk is
het aanpassingsvermogen van zo'n dier en
typische woestijndieren. Wonderbaarlijk is
alles zo juist geordend is. Bij nadere be
studering blijkt dat telkens weer.
Wetenschappelijke onderzoekingen
ontraadselden mysterie.
(van onze medewerker Arie van Pas).
Een kameel is een buitenissig dier. Z m
tonvormig lichaam, z'n hoge gebochelde rug,
z'n lange kromme hals en z'n eigenaardige
kop, geven hem een zeer onooglijk aanzien.
Maar desniettegenstaande is de kameel irt
het Oosten al zo'n dertig of meer eeuwen
hèt vervoermiddel. Zwaar beladen gaat hij
z'n route op de aloude karavaanwegen
door eindeloze woestijnen naar Peking naar
Kiachta, naar de Krim, Klein-Azië, Perzië
of Noord-Indië. Stofwolken dwarrelen op
waar voetstappen in het woestijnzand wor
den gezet, maar het trotse goedmoedige
dier op z'n lange „stelten" - terecht het
„schip der woestijn" geheten - steekt er
hoog boven uit. En als de karavaan rust
houdt, krijgt hij niet veel meer dan wat:
dadels of gerst. Ontbreekt het voedsel, dan.
teert de kameel eenvoudig op z'n vet, dat:
als reserve-voedsel in de bulten zit opge
hoopt.
Geheel aangepast aan het barre nomaden
leven hebben deze dieren wonderlijke eigen
schappen. Opgetuigd met kleurige kwasten,
en klingelende klokjes aan het hoofdstel,
trekken ze in wiegende woestijnpas uit het
centrum van Azië oost-, zuid- en west
waarts en weer terug. Ja, ze kunnen ge
makkelijk een last van circa 250 kg onge
veer 10 a 12 uur per dag stapvoets dra
gen, waarbij de karavaan plm. 4 km. per
uur vordert. Ondanks het moderne verkeer
en alle comfortabele communicatiemiddelen
is de kameel nog altijd onmisbaar.
Immers, het leven van Mongolen en Kir-
giezen is even ondenkbaar zonder kamelen,
als dat der Laplanders in het hoge noorden
zonder hun rendieren. Meer nog dan wat
voor ons de koe betekent, betekent de ka
meel voor de eenvoudige woestijnbewoner.
Want alles, maar dan ook letterlijk alles
van hem wordt gebruikt en heeft waarde:
z'n vlees, vet, melk, z'n wollig haar (Per
zische kleedjes!), ja zelfs z'n mest dient nog
als brandstof
Leven zonder water.
Kamelen onderscheiden zjch van vele an
dere dieren doordat ze een bijzondere eigen
schap hebben die alle andere levende we
zens missen. Een kameel kan namelijk dagen
achtereen 't leven houden zonder één drup
pel water. En dat temidden van verzen
gende woestijnvlakten, waar het leven bij
kans is uitgeblust en waar de kiemen zijn
gesmoord, omdat juist het levenwekkende
vocht, het water, ontbreekt. Hoe komt het
DANKBETUIGING
Langs deze weg wil de zeer-
eerw. Pater Jos v. d. Louw
al de parochianen van „Sint
Jan" nogmaals hartelijk dan
ken voor de milde bijdragen
(ruim 1000.—) die hij bij zijn
vertrek naar de missie in Bra
zilië mocht ontvangen.
Ook namens z'n ouders brengt
brengt hij welgemeende dank.
Kaatsheuvel, 1 sept. 1958.
op
4-6-10 en 13 september
Kaarten verkrijgbaar bij
KIVITS RIJWIELHANDEL
Laageinde, Baardwijk tel 2989
GILDENBOND, Kaatsheuvel
en v. VEEN Café „t Bruggetje"
Sprang-Cappelle
telefoon 392 en 514
