z7/
tyi>
DE BROMFIETS
Kris-kras door BrabantVindustrie
OKTOBER 1961
EERSTE JAARGANG No. 1
BUITEN VERANTWOORDELIJKHEID DER REDACTIE VAN ,,DE ECHO VAN HET ZUIDEN
Midden in Duitsland
Midden in de Twintigste eeuw
Hoofdredacteur L. van Beers Redactieadres: Putstraat 40 Foto's van L. van Beers
Redacteurs: T. d. Gouw - B. Klijn - A. v Liempt - K. d. Hond
Ruimte
mm:
kMAS
Teveel nozem
En dan sterven we
Detective gevraagd
yX>
WIJ
Prikkeldraad, slagbomen en draadversperringen,
uitkijktorens en bunkers midden in Duitsland, mid
den in de twintigste eeuw. Zo is de zone-grens van
Oostzee bij Lübeek tot onder naar Hof, waar ze
met de Beiers-Tsjechische grens samenkomt. In 1945
was deze „grens" als demarcatielijn tussen dè Rus
sische en de drie Westerse bezettingsmogendheden
ingevoerd, maar hoewel de lijn tussen de Westerse
zones reeds lang verdwenen is, is deze gebleven. Ze
is niet alleen gebleven, ze is van jaar tot jaar sterker,
vijandiger en dreigender geworden, vooral sinds de
Russische bezetting had besloten haar het karakter
van een staatsgrens te geven.
Terwijl er in de Westerse wereld gewerkt wordt
r, slagbomen tussen naties te laten verdwijnen,
grenzen onbelangrijk en onzichtbaar te maken, de
maatschappelijke en culturele beschaving van elk volk
van alle hindernissen te bevrijden, wordt hier mid
den in een land, midden in Duitsland, midden in de
twintigste eeuw, vlijtig gewerkt om een grens door
steeds nieuwe hindernissen steeds vijandelijker te
maken, de kloof te verdiepenom Duitsland op
duur te splitsen.
Einde 1957 waren van de 1831 kilometer lange zone-
grens aan de Sovjetzijde ongeveer 450 kilometer van
prikkeldraad voorzien. Huizen werden voor de ogen
van de bewoners, die in enkele uren tijd hun bezit
tingen bij elkaar konden pakken, afgebroken, brug
gen werden opgeblazen of onbruikbaar gemaakt. Bij
na 500 houten uitkijktorens, honderden bunkers,
wachtposten en wegversperringen werden gebouwd.
De slagbomen waren voorgoed gevallen.
In totaal werden geblokkeerd
36 spoorlijnen
3 auto-snelwegen
30 bondswegen
66 straatwegen
ongeveer hetzelfde aantal kleinere wegen,
benevens duizenden verbindingen van
dorp tot dorp.
Vanaf het voorjaar 1958 werden de blokkades voort
durend versterkt (zogenaamd ter beveiliging tegen
agenten en saboteurs uit de Bondsrepubliek). Spoedig
voldeed één versperring niet meer. Er moesten ver
schillende prikkeldraadhagen achter elkaar worden
opgesteld, dikwijls honderden meters land-inwaarts.
De bevolking zag dit alles niet zonder onbehagen
aan, en om toch hun stem te winnen, werden verschil
lende bepalingen ten gunste van de aan de demar
catielijn wonende bevolking ingevoerd, o.a.
Rente-toeslag van DM 10,per maand;
Verlaging van inkomstenbelasting;
Kostenloos onderricht voor kinderen.
Maar ondanks deze bepalingen, ondanks de demar
catielijn met zijn ijzeren controle, moeten de Russen
toezien hoe het land leeg loopt.
Is dit voor ons van belang, ondanks het feit dat wij
in een veilig en rustig land wonen?
Het is aan U, dit te beoordelen.
Treurwilg.
OVEB9TBOOM-
CA&TEB
COMPRESSIE
vindt het hier nog altijd
woordde Rachel Strik.
NAAI?
uitlaat
VAN
CAPBUPATEUf?
(fig. 1)
wordt de compressie-ruimte boven de zuiger kleiner,
maar de ruimte onder de zuiger, in het carter dus,
wordt dienovereenkomstig groter. Daar ontstaat dus
een onderdruk, met als gevolg dat via de carburateur
lucht (en dus benzine-damp) in het carter wordt bin
nengezogen. Gaat nu de zuiger door het bovenste
dode punt, dan begint deze dat inlaatgat weer te
sluiten, zodat de stand van tekening 2 bereikt wordt.
Een vervoermiddel dat de laatste tijd geweldig in
opkomst is gekomen, is de bromfiets. Wat een ver
schil is er niet tussen de Solex van tien jaar geleden
ra de Royal Nord van nu! Deze verschillen liggen
jüet alleen in het uiterlijk, maar vooral in de moge
lijkheden en de techniek van het mechanisme.
Laat ons beginnen met de brommer door een tech
nisch oog te bekijken.
Zoals iedereen weet, heeft de brommer een twee-
tactmotor als aandrijving. Wat houdt deze motor in?
Wanneer men een normale, ouderwetse twee-tact
bekijkt, dan valt in de eerste plaats op, dat de zuiger
oen bult heeft, namelijk een rug bovenop de zuiger-
Wem (zie tekening 1). Er zijn nog meer dingen die
opvallen, n.l. dat in de cylinder helemaal geen klep
pen voorkomen zoals in de viertact-motor, maar wel
zien we in de wand van deze cylinder twee gaten
hoven elkaar, die door een in de cylinderwand ge-
Boten kanaal met elkaar verbonden zijn, en aan de
overkant nog twee dergelijke gaten.
Wanneer we tekening (1) nogmaals bekijken, dan
Z'en we dat de zuiger bijna in de bovenste stand is
Wgeland, dat alle gaten in de cylinderwand zijn af
floten door de zuiger-zijkant, met uitzondering van
rechtse benedenste gat, dat bij het verder stijgen van
oe zuiger steeds meer bloot komt te liggen. Welnu,
rn iW°r^t een boeveelheid benzine-luchtmengsel door
miuael van de carburateur gecomprimeerd, en als de
uiger bijna in z'n bovenste stand is gekomen, zal de
j fe bet gas ontsteken; dit verbrande (ontploffen
de za^ be zuiger naar beneden slingeren, waar-
or de motor arbeid kan verrichten. Dat half-open
sta t'aar°Ve-r we z°iuist hadden, is de inlaat en
heel prettig werken", ant-
(fig. 2) (fig. 3) (fig- 4)
Daar zien we boven de zuiger het ontploffende gas,
doch het carter zit vol met vers aangezogen gas uit
de carbureteur.
We gaan verder en komen bij het nog meer dalen
van de zuiger in de stand van figuur 3. En wat zien
we dan?
Door het dalen van de zuiger, wordt het gas in het
carter samengeperst, en wanneer dus door dit dalen
het linkse bovenste gat vrij komt, stroomt het verse
gas onder druk door het overstroomkanaal de com-
pressieruimte boven de zuiger binnen, waardoor het
door die rug op de zuiger naar boven wordt gericht,
wat maar goed is, want anders zou het, evenals de
afgewerkte verbrandingsgassen, regelrecht verdwij
nen door het inmiddels eveneens opengekomen rech-
ter-bovengat, dat naar de uitlaatpijp leidt. Door de
rug op de zuiger en de daardoor verkregen richting
van de inlaatgassen stijgen deze, volgens de pijltjes,
recht naar boven en drijven deze afgewerkte gassen
voor zich uit naar de uitlaat. Draait de krukas nu
verder en door het bovenste dode punt heen, dan
stijgt de zuiger weer en worden de verschillende ga
ten gesloten, waarmee we in de stand van tekening 4
zijn aangeland, waar we een netjes gevulde compres-
sieruimte hebben. En nu nog een tikje verder ge
draaid, en we zijn weer in de stand van figuur 1
terug, en wel na één omwenteling van de krukas, dus
met één op- en neergang van de zuiger, en 2 tacten.
Dit is nu de tweetact-motor in principe. Knap ge
vonden en dóódsimpel!!
Nu we deze principiële werking weten, begrijpen
we ook waarom dat carter zo klein mogelijk is; hoe
kleiner immers: hoe sterker de invloed van die volu
me-verandering door het stijgen en dalen van de zui
ger. Bovendien is het duidelijk dat dit tweetact-
systeem iets slordiger werkt dan de viertact met zijn
preciese klepregeling. In de eerste plaats is de carter-
druk minder sterk dan de aanzuigkracht van een vier
tact. Bovendien spoelen de verse gasten niet steeds
alle uitlaasgassen er uit, terwijl er aan de andere kant
nog al eens wat vers gas mee door de uitlaat ver
dwijnt.
Omdat bij deze tweetacten de natte benzinedamp
door het cartergat gaat, kan men niet op de ge
wone wijze smeren, want de gassen zouden alle olie
wegspoelen; daarom mengt men deze door de benzine,
zodat het gasmengsel tevens oliedamp bevat en alle
te smeren onderdelen dus vanzelf bereikt. Dat is nu
de bekende mengsmering.
De krukas brengt het kettingwiel in beweging, en
de rest spreekt voor zich zelf.
Achmed.
Het is heel begrijpelijk dat ook de jongeren hier
een goede werkkring hebben. De sfeer is prima, ze
krijgen een behoorlijke opleiding en een goed loon.
„En hoelang ben jij al hier?"
„Ik ben hier vier jaar; op het ogenblik sta ik aan
de kantenverfmachine. Je mag bij dit werk wel niet
de andere kant uitkijken, maar 't is toch reuze leuk",
aldus Berty Damen.
riment gold, worden er handles overgehaald. Cyaan
kali valt in de met zwavelzuur gevulde pan onder je
metalen stoel. Onmiddellijk vormt zich het dodelijke
gas. De moordende dampen stijgen omhoog: een geur
als van bittere amandelen en perzikbloesem vervult
de lucht, een weeë, misselijk makende geur.
Nu blijven nog slechts enkele seconden van be
wustzijn.
t Caryl Chessman
I Die Hollander reden meistens wénn sie
J bei einem Deutschen sind über die Deut-
sche Verqanqenheit
FRIEDHELM KUHN
Reeds voor dit eerste blad was verschenen, werd
ons al verweten dat we teveel aandacht besteedden
aan een figuur, die de laatste tijd enigszins op de
achtergrond is geraakt: de nozem. We zouden teveel
schrijven over het slenteren (hoewel het wel eens
nodig zou zijn), en de brommerparade die elke zater
dag- en zondagavond op een zekere plaats in onze
stad gehouden wordt.
Zo zijn er nog meer meningen aan te halen, maar
deze twee geven toch een duidelijk beeld, wat vooral
onze jeugd zal interesseren.--
De redactie kan een eventueel bezoek aan deze
firma door belangstellenden van harte aanbevelen.
gebeurt
m verbinding met de carburateur. Want wat
er wanneer de zuiger naar boven gaat? Dan
Reeds jarenlang vraagt de bijzonder expansieve
ontwikkeling van de lederindustrie om steeds meer
mensen.
In onze rubriek „KRIS-KR/aS DOOR BRABANT's
INDUSTRIE", viel onze keu^e deze eerste maand op
de firma Van Haren, een d(jr toppen van de schoen
en lederindustrie.
Men schreef het jaar 19j29.
Van Haren opende tegelijkertijd twee filialen in
Rotterdam voor de ve,"rkoop van zelfgefabriceerde
schoenen. Kort daarop Verscheen ook het eerste filiaal
in Amsterdam, met Ven even groot succes.
Er was geen houden 'meer aan. Steeds meer Van Ha
ren-winkels werden» over geheel ons land verspreid,
tot de donkere dage n het werk van tien jaar letterlijk
afbraken.
Het was een duje weigering geweest om schoenen
voor de Duitsers 7te gaan maken: alles werd door de
bezettende mach t stilgelegd.
Maar nauwe)ajks had het Wilhelmus weer voor de
eerste maal weerklonken, of de vijfentwintig mensen,
die de firma /-Van Haren nog bezat, begonnen temid
den van de (puinhopenopnieuw.
Dit nieuwe begin was zwaar, zwaarder dan de op
richting in 1929, door gebrek aan materiaal, grond
stoffen, machines en personeel
Dat de ï/noeilijkheden op het ogenblik ruimschoots
overwonnen zijn, getuigen de bloeiende fabrieken en
de hondet d winkels in ons land.
Deze hcjnderd winkels moeten alle van schoenen
voorzien Iplijven, wat een zeer grote opgave is. Deze
opgave is: zelfs zó groot, dat Van Haren nooit bang
hoeft te ziyn 0p een zekere kwade dag geen werk voor
haar werk nemers te hebben, wat een grote zekerheid
voor de arbeiders met zich meebrengt. Met „slapte"
heeft dit ÏSedrijf dus nimmer iets te maken.
De werk nemers zijn tevreden.
„Hoelang bent U hier in dienst?"
„Ik ben hier al bijna tien jaar in de stikkerij en ik
De waclhttijd is voorbij.
Drie assistenten van de beul komen je halen. De
celdeur w ordt ontsloten en geopend. Met rustige, on
persoonlijke stem wordt je gezegd: „Het is tijd".
Het is tijd om te sterven, tijd voor je executie.
Je blijlft roerloos staan. Misschien doe je nog een
haal aan;' je sigaret, je gooit de peuk op de grond en
trant «t op. Drie paar ogen slaan je nauwlettend gade.
„Loop naar de hel!" kun je uitdagend roepen. „Ik
ga niet! Horen jullie dat, schoften? Ik ga niet!
Ze horen je, maar je gaat toch. Ze nemen je des
noods met geweld mee. Het is hun werk.
Je kunt huilen. Je kunt God smeken je bij te staan,
je leven te redden. Maar verwacht geen wonder. Hij
komt heus niet tussenbeiden. Vraag dus alleen de
kracht om te sterven als een man.
Je kunt je schouders ophalen. Je had niet gedacht
dat het ooit zover zou komen, maar nu is het toch
gebeurd. Daar sta je, aan het eind van je levensweg;
je hebt nog slechts een korte wandeling voor je.
Automatisch komen je benen in beweging. Je loopt
als een marionetde cel uit waar je de laatste
nacht hebt doorgebracht. Je loopt door een korte
gang een hoek om, door een deur en je bent er al.
De gaskamer. Nu kun je niet meer terug. Je wordt
haastig de lage achthoekige cel met glazen en me
talen wanden binnengeduwd, die in een zaaltje is
opgesteld. De ingewikkelde aparatuur interesseert je
niet. Je ontdekt dat je al zit in de tweede stoel. De
bewakers halen de riemen aan. Ze doen het snel en
handig, ze hebben veel geoefend. De electrische ste
thoscoop wordt ingeschakeld.
Zo, dat karweitje is weer klaar.
„Het beste", zegt de eerste bewaker.
Dan ben je alleen. De bewakers zijn weg. De
metalen deur is gesloten. Het wiel waarmee de kamer
luchtdicht wordt gesloten, draait nog even. Dan is
alles klaar. Dit is het afschuwelijke, laatste moment.
Zolang er nog concrete dingen te doen waren, zolang
je nog kon bewegen, was het niet zo reëel. Het vrese
lijke drong nog niet helemaal tot je door. Het was
alsof je keek naar een spannende scène op een film,
die steeds meer vaart kreeg en je onweerstaanbaar
meesleepte. Het drong maar vaag tot je door wat dat
allemaal betekende. Maar nu je daar roerloos zit, ont
waak je met een schok. De camera staat stil. De
directeur is op zijn post. De beul ook, en de arts die
de executie moet bijwonen. Aan de andere kant, ach
ter een balustrade, geen anderhalve meter van je
verwijderd, staan de officiële getuigen; ze staren door
het dikke glas. Over enkele minuten zal je dood zijn.
Ze komen hier om je te zien sterven.
En wat gebeurt er dan?
Een onwaarschijnlijke hemel?
Nog een hel?
Of alleen maar de vergetelheid?
De beul krijgt een teken van de directeur. Met af
gepaste bewegingen, alsof het een laboratorium-expe-
Nu ben ik het er wel mee eens, dat een te grote
aandacht voor dit tijdverschijnsel alleen een verslech
tering van het vraagstuk kan betekenen, maar, zo
vraag ik me af, moeten we nu werkelijk zo minach
tend neerkijken op deze jongens en meisjes, die, gro
tendeels de hele week in een atelier of op de fabriek
werken en die zich in hun vrije tijd eens (zij het op
een vreemde wijze) willen ontspannen, b.v. door zich
vlot te kleden of de gashandle van een brommer
eens open te draaien.
Er zijn er natuurlijk altijd bij, die het daarbij niet
laten en die de boel nog een beetje willen aandikken
om indruk te maken op het andere geslacht, wat ove
rigens een heel normaal verschijnsel is.
Dan is er ook nog een hele kleine minderheid die
de situatie willen uitbuiten om de gangster te kun
nen uithangen. Geloof me, al was er nooit een nozem
probleem geweest (ik vindt de nozems overigens geen
„probleem"), dan waren deze figuren vroeg of laat
toch wel met de politie in aanraking gekomen. Zij
stellen door hun „gedrag" de overgrote meerderheid
die niets met hen te maken willen hebben, in n slecht
daglicht en wekken daardoor de schijn, dat iedereen
die zich anders dan anderen kleedt zo is. Volgens mij
wil een groot deel van deze jongens en meisjes hele
maal niet de nozem uithangen, maar ze doen maar
mee, omdat ze anders bang zijn uitgelachen te zullen
worden.
En als iemand nu nog zegt dat ik er niets van al-
weet, laat hij dan op een zaterdag- of zondagavond
eens een kijkje gaan nemen in Waalwijk. Wat hij
daar ziet is niet baldadig, maar zielig. Het-heeft geen
zin, deze elementen op hun fouten te wijzen. Wan
neer ze wat ouder zijn, zullen ze zelf wel inzien hoe
belachelijk ze zich aanstelden.
Dit is een persoonlijke kwestie, die iedere „nozem"
voor zich zelf moet oplossen. Ik wilde hier alleen
vaststellen, dat dit blad niet alleen voor de „brave"
jongelui is, maar ook voor deze categorie.
Misschien kunnen enkele goede artikelen hen wel
tot betere gedachten brengen.
c.g.s.
„Willen de passagiers voor New York zich naar het
platform begeven Het toestel vertrekt over drie
minuten
In de grote wachtkamer stonden een tiental men
sen op van hun comfortabele zetels om zich door de
duistere nacht naar het toestel te begeven. Buiten
sloegen de stormachtige windvlagen hen in het ge
zicht, terwijl iedereen zich zo goed hij kon, tegen de
neerkletterende regen beschermde.
Van achter een grauwe loods keek een onguur uit
ziend persoon toe. Een grijnslach speelde over zijn
lippen en maakte zijn harde gelaatstrekken nog ge
mener. Plotseling rende hij op een man toe, die en
kele tientallen meters achter het gezelschap aanliep.
Bacchus
Dit stukje is slechts een inleiding van een grote en
spannende feuilleton die gaat komen. Dat iedereen er
van zal genieten staat reeds bij voorbaat vast, daar
deze niet door één persoon geschreven zal worden.
De redactie looft een waardebon van 5.uit voor
degene, die kans ziet hier een goed vervolg op te
schrijven van 400 woorden.
Het vervolg dat de volgende maand geplaatst zal
worden, is als het beste beoordeeld. De uitslag van de
redactie is beslissend. Aan de auteur van het win
nende artikel wordt de waardebon overreikt, die hij
in Waalwijk naar keuze zal kunnen besteden.
