wAAlwijkse en UnqstRAAtse couRAnt
Hydraulische dwarsschroef
samen weRken
samen leven -
1963: Jubileumjaar van
R.Km Huishoud- en Industrieschool
voor Waalwijk en omstreken
11
Oprichting vond plaats in de meest moeilijke jaren van deze eeuw
Feestweek voor de
leerlingen
Historisch overzicht
Bouw van de school
Gedeeltelijke
verwezenlijking
Lips te Drunen, brengt als primeur
pothans niet op de eerste Ujk ZQU daf
VRIJDAG 31 MEI 1963
85e JAARGANG No. 43
e ucho van het Zuióen
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielei:
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2 x per week
Abonnement
22 cent per week
per kwartaal 2.85
3.10 franco p.p.
Advertentieprijs: 10 cent per m.m.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Opgericht 1878
Bureaux: Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160 - 2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8 Tel. 04167 - 2002
Telegram-adres: „ECHO"
Zaterdag 6 juli gaat de r.k. Huishoud- en Industrieschool voor Waal
wijk en omstreken op officiële wijze het zilveren bestaansfeest vieren.
Deze viering zal zo officieel zijn, dat deze dag, wanneer het alle
maal een beetje mee gaat zitten twee monseigneurs de viering voor
kortere of langere tijd mee zullen maken. Men heeft namelijk goede
hoop dat Monseigneur Bluijssen, bisschop-coadjutor van 's-Hertogen-
bosch, die op 5 juli in Waalwijk moet zijn om het Vormsel toe te die
nen, op de dag van de viering in de parochiekerk van St. Jan, 's mor
gens om half tien de pontificale H. Mis komt op dragen. Mgr. Ban
nenberg, bisschoppelijk inspecteur bij het Nijverheidsonderwijs, zal
zeker tegenwoordig zijn tijdens de officiële bijeenkomst om 11 uur in
de aula van de school. Verwacht wordt dat tijdens deze bijeen
komst door verschillende genodigden het woord zal worden gevoerd.
De leerlingen van de jubilerende
school zullen speciaal in de Waal
wij kse kermisweek aan hun trek
ken komen. De verjaardag van de
directrice, mej. Gedden, zal 16 juli
een bijzonder tintje krijgen, i.v.m.
het jubileum van de school. Speci
aal voor deze avond hebben de
leerlingen een revue ingestudeerd,
Drs. G. J. de Vries viert ook in
zekere zin zijn 25-jarig jubileum
als secretaris-penningmeester
van het schoolbestuur
waarvan de samenstelling en regie,
bij de docenten berust.
Woensdag 17 juli krijgen de leer
lingen een pracht van een oriën-
tatietocht te verwerken, terwijl op
donderdag 18 juli de sluiting van
het schooljaar zal plaats vinden
met de gebruikelijke diploma-uit
reiking. Deze avond wordt voor de
tweede maal de revue opgevoerd.
Voor de ouders van de le jaars,
die uiteraard nog niet voor de di
ploma-uitreiking in aanmerking ko
men, zal eerder een ouderavond
worden belegd, waarbij dezelfde
revue voor het voetlicht wordt ge
bracht.
Er zijn eigenlijk, behalve het ju
bileum-van de school, nog meer ju
bilea te vieren. Op de allereerste
plaats het zilveren feest van mej.
van Turnhout, die van het begin
af aan deze school is verbonden.
Zij heeft voor de school grote ver
diensten gehad, niet alleen door
haar functie als onderwijzeres maar
tevens door tal van taken en bezig
heden die zij had buiten het nor
male schoolleven. Mej. van Turn
hout is geruime tijd voorzitster van
het bestuur van St. Bernardus
een vereniging voor directie en
leerkrachten verbonden aan 't nij
verheidsonderwijs geweest.
Zij had een landelijke functie, door
haar actief aandeel in de vakgroep
naaldvakken van de organisatie.
Door het vele werk dat de Terp
jeugdbeweging voor haar mee
bracht, heeft zij bedankt als voor
zitster van St. Bernardus.
Een tweede jubilaris, aan wie de
school ontegenzeggelijk veel te dan
ken heeft gehad, is drs. de Vries,
die gedurende 25 jaar de fuctie
van secretaris-penningmeester in 't
schoobestur heeft, vervuld.
Aan drs. de Vries hebben wij het
ook te danken, dat wij in onze edi
tie een juist historisch overzicht
van het ontstaan van deze R.K.
Huishoud- en Industrieschool kun
nen geven.
Waalwijk en omgeving heeft se
dert enige honderden jaren een re
putatie in de schoen- en lederin
dustrie hoog te houden. Vooral de
schoenindustrie is van het begin af
aan voor Waalwijk van uitermate
grote betekenis geweest. Vele des
kundigen waren toen van -oordeel,
dat het stikwerk het visite
kaartje van de schoenen meer
artistiek kon worden verricht door
meisjes en vrouwen, dan door jon
gens en mannen. Door al die jaren
heen was het stikwerk dan ook ty
pisch vrouwelijke arbeid en in
meer dan een zin hooggewaar
deerde arbeid. Ook in de dertiger
jaren een periode van bezuini
ging en werkloosheid werd nog
altijd de arbeid van de stiksters bij
zonder op prijs gesteld. Zelfs zo, dat
het voor is gekomen, dat man, of
broer op de schoenfabriek aan het
werk konden blijven, wanneer het
meisje bleef werken als stikster.
Maar ook deze medaille had zijn
keerzijde. Vaak bleek dat, wanneer
het meisje na jarenlange arbeid als
stikster op het schoenfabriek werk
zaam te zijn geweest, eenmaal ging
trouwen, als huismoeder niet vol
doende op haar taak berekend te
zijn. Dit sociaal minder gunstig as
pect werd ook door pastoor H. F.
Heezemans, die in oktober 1934 tot
pastoor van de parochie St. Jan
was benoemd, waargenomen. Al da
delijk zag hij de noodzakelijkheid
in, om het meisje voor te bereiden
op haar toekomstig huwelijk en dit
zonder het economisch voordeel te
laten schieten, waarbij men dus
moest komen tot een combinatie
van huishoudonderwijs en een op
leiding tot stikster. Zijn mening
was dat er in zekere zin een ge
mengde school moest komen, die
kortweg huishoudschool genoemd
zou worden, maar waar ook theo
retisch en practisch, een opleiding
tot stikster aan verbonden zou zijn.
In januari is deze sociale priester
met de secretaris van het kerkbe
stuur drs. de Vries, op audiëntie
geweest bij minister Slotemaker de
Bruine, die de beide heren aan-
Mej. H. Gedden de huidige
directrice van de school
Mej. A. van Turnhout 25 jaar
verbonden aan de
R.K. Huishoud- en Industrieschool
raadde, een vereniging te stichten.
Deze vereniging kwam er inder
daad onder de naam „R.K. Vereni
ging voor Huishoudonderwijs aan
Meisjes en Vrouwen te Waalwijk",
te, nadat de statuten waren opge
steld, zijn volledige goedkeuring
Het kerkbestuur van St. Jan hecht-
hieraan, terwijl deze in hetzelfde
jaar nog konden worden goedge
keurd. Er werd tevens bepaald, dat
„voorlopig tijdelijk" de leden van
het kerkbestuur ook zitting zouden
hebben in het bestuur van de
school, terwijl tot lid werden uit
genodigd mevrouw C. Timmer
mans-Mastboom en mej. J. Verwiel.
Bovendien werden in 1939 twee ge
delegeerden door de gemeente be
noemd nl. de heren W. Eibers, toen
wethouder en C. Pullens, lid van
deg emeenteraad.
De grote moeilijkheid was, dat er
in die bezuinigingstijd vrijwel nooit
kapitaal beschikbaar kon komen
voor het te stichten gebouw. De
gemeenteraad van Waalwijk stelde
toen in 1938 een uitbreidingsplan
vast, waarbij zogenaamde kerken-
grond betrokken werd. Het kerk
bestuur bood toen de gemeente een
perceel grond aan en wel met een
frontbreedte van 50 meter gunstig
gelegen in het centrum van het
stratenplan. De minister keurde in
1938 goed, dat dit terrein door de
vereniging werd aangekocht als
toekomstig bouwterrein van de te
bouwen huishoudschool. Architect
Nijsten, nu wonende in Vught,
werd door het bestuur aangezocht
een globale tekening met geschatte
kosten samen te stellen.
De minister ging met het ontwerp
accoord en in februari 1939 vond
de aanbesteding van de school
plaats. Korte tijd nadien kon met
de bouw worden begonnen. Mede
in verband met de mobilisatie van
augustus 1939 kwam de school eerst
in maart 1940 gereed. Begin mei
zou de officiële opening van de
school plaats hebben. Maar de dra
matische gebeurtenis van 10 mei
1940 maakte een officiële opening
onmogelijk, zodat de school nooit
feestelijk in gebruik is genomen.
Het bestuur echter had zo lang
niet op het gereedkomen van de
school kunnen wachten, zodat op 7
september 1938 een eerste aanvang
werd gemaakt met het geven van
de theoretische lessen en de naald
vakken. Deze start vond plaats in
het KJC-gebouw. De practische
lessen in koken en wasbehandeling
konden daar niet plaats vinden.
Door de regeling van een en an
der had het bestuur een uitnemen
de leerkracht kunnen aanstellen
als directrice en wel mej. P. van
Slobbe tot dan toe lerares aan de
r.k. huishoudschool in de Nieuw-
straat te Breda. Tevens werden
enige leraressen benoemd van wie
mej. A. van Turnhout, nog altijd
aan de school verbonden is, zodat
ook zij het 25-jarig jubileum viert.
Helaas heeft pastoor Heezemans
niet de verwezenlijking van zijn
tweede ideaal hier meegemaakt, nl.
de stikstersopleiding. Reeds in 1939
kreeg pastoor Heezemans de steun
van gemeente, de schoenfabrikan
ten en de inspectie van het Nijver
heids-onderwijs, maar in Den Haag
kon hij geen fiat bewerkstelligen.
De verschillende besprekingen die
door het dagelijks bestuur in 1943
en '44 met de fabrikanten in Waal
wijk werden gevoerd, hadden toen,
door de slechte omstandigheden
(gebrek aan materiaal en geld)
geen succes.
De school is na 1944 nog ver
schillende malen uitgebreid, niet
alleen met lokalen voor de stik-
sters-opleiding, maar tevens met 'n
gymnastieklokaal.
De totstandkoming van de r.k.
Huishoud- en Industrieschool heeft
er zeker toe bijgedragen dat Waal
wijk niet alleen een centrum werd
van de schoenindustrie, maar te
vens tal van onderwijsmogelijkhe
den.
Het bestuur is steeds erkentelijk
geweest voor de steun, die het in
de afgelopen kwart eeuw van kerk
en gemeentebestuur heeft mogen
ondervinden, maar tevens van de
gemeenschap in het algemeen spe
ciaal van de schoenfabrikanten van
deze streek.
Bovenstaande foto geeft een indruk tot welke grootte de R.K Huis-
houd- en Industrieschool aan de Wilhelminastraat is uitgegroeid
Meer dan twee jaar heeft Lips
N.V. Drunen geëxperimenteerd met
de nieuwe boegschroef, die dinsdag
voor de laatste maal heeft proefge
draaid. Het betreft hier een door
Lips N.V. ontworpen dwars schroef,
die van alle bestaande typen af
wijkt, doordat zij hydraulisch wordt
aangedreven. Hiermee heeft Lips
naar alle waarschijnlijkheid een
wereldprimeur. Het is de eerste in
Nederland ontworpen en gebouwde
boegpropeller, zodat er een lande
lijke primeur zeker aan vast zit.
Vandaag donderdag 30 mei, zal de
vijf ton wegende installatie per
K.L.M.-vliegtuig naar Vancouver
B.C. worden vervoerd.
De dwarsschroef is bestemd voor
een vrachtschip met passagiersac-
comodatie dat bij de Burrard Dry-
dock Co., Ltd., te Vancouver B.C.
voor de Northland Navigation Co.,
Ltd., in aanbouw is.
Het schip vaart in een dienst die
naar tijd zeer krap bemeten is. Snel
en trefzeker manoevreren zijn dus
noodzakelijk. Dit verklaart waarom
het schip zowel met een boeg
schroef als met een verstelbare
schroef is uitgerust. De verstelbare
schroef is van het type Werkspoor,
waarvan Lips N.V. de bladen en de
naaf heeft geleverd.
De dwarsschroef heeft een ver
mogen van 320 p.k. De installatie
bestaat uit twee pompsets (totaal
vier pompen,) die worden aange
dreven door twee electromotoren,
elk met een vermogen van 160 p.k.
De druk in het systeem welke in
het algemeen 100 kg. p. cm2 be
draagt, is in dit geval 80 kg. p. cm2.
De stuwkracht per p.k. bij stillig
gend schip bedraagt ongeveer 10
kg-
Het omkeren van de draairichting
van de schroef geschiedt door mid
del van een regelschuif die pneu
matisch van de brug af wordt be
diend. Het toerental wordt even
eens op deze wijze geregeld. De in
stallatie is beveiligd tegen overbe
lasting. Desgewenst kan de instal
latie zo worden uitgevoerd dat aan
de brug kan worden gemeld hoe
groot de druk in het systeem is, of
de motoren draaien, enz. Door haar
activiteiten op het gebied van ver
stelbare schroeven heeft Lips N.V.
een grote ervaring gekregen inza
ke regelingen en beveiligingen van
allerlei aard. In feite zijn de hy
draulische pompen te beschouwen
als een voortbouwen op de erva
ring die Lips N.V. heeft opgedaan
met de kleinere hydraulische appa
ratuur welke bij verstelbare schroe
ven wordt toegepast.
STUWKRACHT
De hydraulisch aangedreven
schroef van Lips N.V. levert dezelf
de stuwkracht als andere systemen,
dank zij het zeer geavanceerde ont
werp van de toegepaste schroef, een
uitvloeisel van de kennis en erva
ring die Lips N.V- op dit terrein
heeft verworven. De normaal in
een hydraulisch systeem optreden
de verliezen worden hier meer dan
gecompenseerd door toepassing van
een schroef met een laag toerental
en hoog koppel en daardoor hoog
rendament, en minder lawaai.
Dank zij het schroefontwerp en de
flexibiliteit van de hydraulische
overbrenging is het mogelijk hoog-
toerige pompen en een laagtoerige
hydromotor te combineren. Van
daar dat de Lips-dwarsschroef zich
bijzonder leent voor toepassing bij
dieselmotoren, hetgeen van belang
kan zijn als het beschikbare elec-
trische vermogen aan de lage kant
is.
Voor de Lips-dwarsschroef is een
electromotor niet noodzakelijk aan
gezien men elk krachtwerktuig kan
NEDERLANDER VANGT
GANGSTER IN SPANJE.
Een 47-jarige Amsterdamse fruit
koopman, die zijn vakantie in Spanje
doorbracht en daar met meerderen in
een pension vertoefde, werd door
hulpgeroep van zijn vrouw gewaar
schuwd en zag de huisbewaarder ge
wond op de grond liggen en een 23-
jarige Spaanse gangster met een mes
in de hand op zich afkomen.
Hij sloeg deze reuze-kereld knock
out en weigerde het door deze later
aangeboden gestolen geld, o.m. 900
Nederlandse guldens, ontvreemd uit
de flat van Herman Stole van „Top
en Flop", voorts Amerikaans geld,
enz. De Amsterdammer, Hendrik de
Krijger, gaf hem integendeel onmid
dellijk aan bij de politie en gaf 't
geld aan de eigenaar terug.
Hiermee was een internationale
gangster gepakt en de Amsterdam
mer werd als een held gehuldigd door
de Spanjaarden.
PRINSES IRENE NAAR SPANJE
Prinses Irene gaat een vakantie
van twee maanden in Spanje door
brengen. Zaterdag 1 juni komt ze
per auto in Barcelona aan, in gezel
schap van een studie-vriendin. De
maand juli zal de prinses in Llan-
franc verblijven, een plaatsje aan de
Costa Brava, gezocht buitenverblijf
van vele welgestelden uit Barcelo
na. Prinses Irene en haar vriendin
zullen zowel in Barcelona als in
Llanfranc logeren bij de Nederland
se familie Schroder.
De heer Schroder is directeur van
de Spaanse maatschappij La Seda
de Barcelona, een dochteronderne
ming van de Algemene Kunstzijde
Unie. Hij woont al dertig jaar in
Spanje. Mevrouw Schroder is Mexi
caanse van geboorte. Er zijn drie
dochters tussen vijftien en twintig
jaar en twee jongere zoontjes in dit
gezin, waar uitsluitend Spaans ge
sproken wordt.
Het is de bedoeling van prinses
Irene, zich tijdens haar vakantie
voor te bereiden op het tolkexamen,
dat zij in het najaar wil afleggen.
gebruiken voor aandrijving van de
pompen. Dank zij de hydrolische
overbrenging is men volkomen vrij
in de plaats van aandrijving, de
aandrijf werktuigen kunnen 'n con-
stand toerental en slechts één
draairichting hebben.
De door Lips N.V. ontworpen in
stallatie maakt het mogelijk, zowel
een schroef als twee schroeven in
de tunnel te installeren. Men heeft
dan twee naven in de tunnel met
twee tegen elkaar in draaiende
schroeven. Aldus wordt het vermo
gen verdubbeld. Maximaal kan een
vermogen van 1050 p.k. worden be
reikt (2 X 525 p.k.).
Wat wil het bedrijfsapos-
tolaat nu eigenlijk? Het gaat
Maar 't mag niet voorko
men dat de werknemer praat
over „dat hij z'n hele leven
er bij 't bedrijfsapostolaat
slijt tussen vier muren, en
met om zieltjes te winnen, dat aUes VOor de directeur"
of om de mensen meer naar TT
de kerk te krijgen, of om 'n Hmil}eu ™oe! &ekTeTr'
dam op te werpen tegen de ^tend worden, de sfeer. Het
onkerksheid. bedrijf moet niet tot kerk
Aljl gemaakt worden. Belache-
r, He profaniteitde „aards-
Het grote doel isde hdd„ van bedrijf mog£
mensen in hun werk te hel- bUjven> mmr ik hof rffl£
pen. En dat wilzeggen het m beddjf fundamented
bedrijf sapostolaat probeert Christelijke waarden ge-
de structuur van de arbeid bmcht moe£e„ WQrdm
te veranderen.
dus menselijk te maken.
Te kerstenen, niet te her
kerstenen, want de arbeid
en m
r de inter-menselijke verhou-
dingen èn in de tank-opvat
ting, èn in de uitvoering.
Het bedrijf sapostolaat is
heeft nog nooit een diep niet allefn maar 'n
christelijk perspectief ge- leiders apostolaat,
had. We hebben 'ns 'n groep
De wereld van de in- bazen en chefs samenge-
dustrie wordt gekenmerkt, bracb,t van een grote indu-
zegt Mgr. de Vet, door 't strie hier in de stad> n l- van
principe van de rationaliteit:
stelt dan ook bij voorkeur
de groepen samen uit boven
genoemde mensen zij heb
ben zo veel in handen.
Dat de arbeid tot nu toe
nog zo hard is en vaak als
onmenselijk wordt aange
voeld, hangt samen - dacht
ik - met 't feit dat 'n be
drijf 'n heel eigen toe
komstverwachting heeft. Ik
bedoel dit. Een bedrijf
denkt de toekomst in handen
te hebben in 't project, het
plan, de planning.
Nogmaals, de industrie
móét haar eigen wetten heb
ben. Maar als wij ons nu sa
men gaan bezinnen op 'n
her-oriëntatie van de tech
niek - arbeid 'en industrie
- en dan sterk de nadruk
gaan leggen op 't bewoon
baar maken van deze aarde
en haar onvoorstelbare heer
lijke toekomst, zullen er an
dere uitgangspunten gevon
den worden ten aanzien van
de mens in 't productie
proces.
Domme opmerkingen als
Hollandia.
Maar de mens, van hoog Samen werd er toen ge-
tot laag, wil in deze wereld Praat over 't goed chef zijn,
niet voortdurend en alleen vooral t.o. van de jeugd.
maar uit dat oogpunt wor- Immers, 'tbedrijfsapos- boven geciteerd „tussen
den bezien. tolaat richt zich vooral tot vier muren werken voor de
De mens is namelijk meer ben diede onderneming baas"behoeven dan niet
dan verstandelijkheid of ob- „maken meer te worden gehoord!
ject van de economie. Elke werknemer „maakt" In de kerngroep-gesprek-
Hij is meer dan alleen de onderneming, maar in ken proberen wij elkaar
maar prestatie. grotere mate doet 't de lei- vooral duidelijk te maken,
Nu moet 'n bedrijf na- ding gevende, de toezicht- dat we in 't werk ons weg
tuurlijk keiharde zakelijke houder, de functionaris. zullen moeien cijferen in
wetten (structuren) kennen. Het bedrijf sapostolaat liefdeom dank zij de ma
terie (het materiaal, de ma
chines) 'n heel groot doel te
bereiken.
En 't nieuwe is ditwe
werken niet op de eerste
plaats om het rendement, de
centjes, de winst.
We werken, omdat we
geloven in de stof, in de ma-
terie, die ons op weg brengt
naar de voltooiing in heer
lijkheid.
De fout van de vernieu
wers is, dat zij de vernieu
wing te snel willen realise
ren.
We moeten geduld heb
ben. Alles is een kwestie
van be-invloeden, van men-
taliteits-verandering.
In onze gespreksgroepen
wordt dan ook niet geargu
menteerd, „bewezen". We
doen geen beroep op 't ver
stand.
Het gaat er ook in onze
gesprekken zo weinig mo
gelijk over of dat mag of
niet mag „volgens je ge
loof".
Het gaat in 't bedrijfs-
apostolaat om heel andere
dingen.
Samen, mèt collega-ar
beiders wordt gezocht naar
de verlossende zin van de
arbeid.
M. JANSSEN,
Bedrijfsaalmoezenier,
Markt 8.
