waalwijkse en UnqstRMtse cour Ant
Nieuwe vorm van onderwijs
in Nederland
Onderwijs aan kinderen die horen, zien
noch praten, blijkt mogelijk
Brabantse voetbalveteranen
in actie voor
extra gehandicapte kinderen
Twee stadsgewesten in
streekraad Midden-Brabant
Jampz
W.S.C. initiatief
r
Loon op Zand maakt deel uit van alle twee
Ogen vragen brillen
van STASSAR
EVEN VEEL PERSONEEL
DAN LEERLINGEN
Politieke nuancering
Damesmode
Tilburg
Stadsge westel ij ke
commissies
MAANDAG 22 MAART 1965
.«Hfr - 86c JAARGANG No. 23
De rcho van het Zuióen
Uitgever
Waalwijkse Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Opgericht 1878
Bureaux Grotestraat 205. Waalwijk Tel. 04160-2U21 - KaalsheuvoI~ van Beurdenstraat 8. tel. (141CT - 9.009.
Abonnement
p. week (0.24 1 ct. inc.k.) 0.25
p. mnd. (100+ 5 ct. inc.k.) 1.05
p. kwrt. (3.00 10 ct. inc.k.) 3.10
P- kwrt. p. post 3.35 bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 30 ct. extra)
Advertentieprijs: 11 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Telegram-adres „ECHO"
Kinderen van de stille nacht" worden doofstom-blinde kinderen wel
eens genoemd. Deze benaming geeft slechts gedeeltelijk weer, hoe zij
die noch horen, noch zien, noch spreken, leven in een totaal geïso
leerde wereld. Ouders van dergelijke kinderen hebben weinig of
geen contact met hun kind. Tot voor enkele jaren was er geen en
kele onderwijsinstelling in Nederland die zich het lot van deze kin
deren aantrok.
Waarom niet? Meende men dat er in Nederland geen doof-blinde
kinderen waren? Of beschouwde men het onderwijs aan zulke zwa
re gehandicapten als onmogelijk?
Eén ding is vast komen te staan, sinds men in 1962 op het Instituut
voor Doven te St. Michielsgestel met het onderwijs aan doof-stom-
blinde kinderen begon: er ZIJN in Nederland doof-blinde jongens en
meisjes. Niet één of twee maar meerderen. Op een speciale daartoe
ingerichte afdeling te St. Michielsgestel worden momenteel 14 doof-
blinde kinderen onderwezen. Na enkele jaren van onderwijs kan ge
zegd worden.- dat het alleszins de moeite waard is gebleken dat met
dit onderwijs aan dit soort kinderen begonnen werd.
STILTE EN DUISTERNIS
DOORBREKEN
Voordat er bij deze doof-blinde
kinderen sprake kan zijn van spre
ken, leren of van het aanleren van
een ander communicatiemiddel, is
het zaak eerst te leren hun lichaam
te gebruiken. Sommige leerlingen
die op die afdeling kwamen, wa
ren motorisch slecht ontwikkeld.
Lopen en kruipen was 't dikwijls
slechts, om van de fijnere bewegin
gen als grijpen, duwen etc. maar
niet te spreken. Het begrip gymna
stiek is feitelijk te beperkt om
weer te geven wat voor soort oe
feningen er dagelijks met de kin
deren gedaan worden. Al bewegen
de leren ze de ruimte verkennen
en omgaan met de dingen. Ze krui
pen over de banken heen, tussen
de sporten van het klimrek door,
schuiven onder gespannen touwen
door en ontdekken zohun eigen
lichaam en de eigenschappen van
de dingen. Elke vooruitgang bete
kent een betere beschikking over
het lichaam, betekent een door
braak van de donkere en stille we
reld. Het kind gaat nl. op onder
zoek uit, gaat ontdekken wat er
rondom hem leeft.
Als eenmaal zijn nieuwsgierigheid
geprikkeld is en het wat ervaring
opgedaan heeft, wordt het grootste
probleem aangppakt waarmee deze
kinderen worstelt^n: de verschrik
kelijke taalloosheir 1.
HOE PROBEERT MEN NU
ZO'N KIND TAAL TE LEREN
Hiervoor worden te St. Michiel-
gestel verschillende methoden ge
bruikt. Een van de meest wonder
lijke is de zgn TADOMA-methode.
(TAD-OMA, omdat ze voor het
eerst toegepast werd bij 2 doofblin-
de Amerikaanse kinderen: Tad
Chapman en Oma Simpson). Het
kind voelt nl. de spraakklanken
van het gelaat van de spreker af.
Hij legt één of beide duimen op de
mond van de spreker, terwijl wijs-
en middelvinger op de onderkaak
gehouden worden. Aan de vibraties
en bewegingen voelt het kind wat
er gezegd wordt. Na lang oefenen
weet het dat wanneer er „aap" ge
sproken wordt, eerst de mond wijd
open gaat en daarna de ex
plosie van de „p" volgt.
Als het van al deze bewegingen be-
Op zaterdag 12 juni zullen de
veteranenverenigingen van een 8-
tal Brabantse voetbalverenigingen
aantreden voor het 17e Brabants
Charitatief Veteranen Voetbaltour-
nooi. Dit tournooi is voortgekomen
uit het zgn. Klokkenbergtournooi,
waarvan de baten toevloeiden aan
het ontspanningsfonds van de ver
pleegsters van dit bekende sanato
rium.
Sinds enige jaren is er een en an
der veranderd en mag de organi
serende veteranenvereniging een
plaatselijk charitatief doel kiezen,
waaraan de baten van het tournooi
geschonken kunnen worden.
Het pleit voor de voetbalvetera
nen van W.S.C., dat zij een doel
buiten de eigen gemeente hebben
gekozen, dat vele malen meer be
hoefte heeft aan geld, dan welke
zaak in eigen plaats ook: de afde
ling van het Instituut voor Doven
in St. Michielsgestel, waar kinde
ren worden onderwezen die niet
kunnen horen, niet kunnen zien en
niet kunnen praten.
In nevenstaand artikel geven wij
de lezer een indruk van de proble
men, waarmede deze unieke vorm
van onderwijs te kampen heeft. Op
uitnodiging van de organiserende
veteranenvereniging hebben wij
een bezoek gebracht aan dit in
stituut, dat is gehuisvest in een
kleedtent van de voetbalvereniging.
Die kleedtent is zeer prettig inge
richt! en de 13 kleintjes die er nu
verblijven, hebben er een werklo
kaal, een keukentje en een slaap-
zaaltje. Het is echter te klein. Er
moet een nieuw instituut gebouwd
worden. Dat moet een internaat
worden en alles bij elkaar gaat het
zon slordige miljoen kosten. Wie
dacht, dat de Nederlandse overheid
voor een zaak als deze een ambte
narij zou laten varen, heeft 't mis.
Het schoolbestuur moet zelf maar
zorgen dat het geld op tafel komt.
Er is nu al een kwart miljoen.
Ook bij het onderricht van de
kinderen zelf laat de vaderlandse
overheid het danig afweten: elders
wordt er van uitgegaan dat er één
onderwijskracht (een zeer gespecia
liseerde) nodig is op drie kinderen
met deze handicaps. O. K. en W.
vergoed echter maar één leerkracht
op vier kinderen. De extra-leer
kracht, die nodig was en door het
instituut werd aangetrokken, moet
nu uit eigen middelen betaald wor
den.
De W.S.C.-veteranen hebben dus
wel een heel goed doel uitgekozen.
Al het geld dat binnenkomt is voor
het paviljoen in St. Michielsgestel
bestemd. Er wordt een programma
boekje uitgegeven en 10.000 loten
zullen worden verkocht. Een ere-
comité zal het nodige cachet aan de
organisatie geven. Industrie en mid
denstand hebben prachtige prijzen
ter beschikking gesteld, terwijl het
gemeentebestuur van Waalwijk vrij
stelling van belasting heeft ver
leend.
Aan de wedstrijden zelf, die in
een poule-systeem worden gespeeld
en die een finale oplevert tussen de
beide poule-aanvoerders, wordt deel
genomen door Eindhoven en P.S.V.
uit Eindhoven, LONGA, Willem II
en NOAD uit Tilburg, R.A.C. uit
Rijen, Wilhelmina uit Den Bosch en
het organiserende W.S.C. De toe
schouwers kunnen niet 8 x 11, maar
ongeveer 120 voetballers binnen de
lijnen aan het werk zien. Dat komt
omdat men een speciaal vervan
gingssysteem heeft ingevoerd, waar
door op ieder moment van de wed
strijd een speler het veld mag ver
laten en vervangen mag worden.
wust is, wordt het kind er toe aan
gezet ze ook zelf te makenen zo
leert het spreken. Het behoeft geen
betoog dat dit een langdurig proces
is, dat veel vakmanschap en ge
duld van de leerkracht vereist en
veel doorzettingsvermogen en in
telligentie van de zijde van het
kind. Helaas bezitten lang niet alle
doofblinden dit laatste, daarom ook
wordt voor sommigen het zgn. vin
gerspellen gebruikt. Iedere letter
van ons alfabet wordt weergegeven
door een bepaalde handstand. (Zo
is de „a" een gesloten vuist; als
men de letter „b" wil gebruiken,
opent men de hand en beweegt de
duim naar binnen). Het kind voelt
over de hand die de resp. configu
raties uitvoert, en begrijpt zo wat
er „gezegd" wordt. Wil het kind
eigen gedachten uiten dan kan het
ook de handbewegingen uitvoeren,
iemand die met dit systeem (wordt
in de USA door doven op grote
schaal toegepast) vertrouwd is,
„leest" af wat het kind wil zeggen.
Hoe het kind nu aan te leren dat
bepaalde handbewegingen iets be
tekenen? Voor de oplossing van dit
probleem zijn de experts in St. Mi
chielsgestel te rade gegaan bij de
psychologie van de voorwaarde
lijke reflex. De toepassing van deze
theorie wordt gedemonstreerd in 't
volgende voorbeeld: het kind is er
gens op gesteld (limonade b.v.)
telkens als het de leerkracht mee
trekt naar de plaats waar de limo
nade bewaard wordt, vormt deze de
vingers van het kind tot een „L"
(eerste letter van het woord). Door
dit proces te herhalen (en de belo
ning van het limonade drinken ani
meert het kind) gaat het de letter
met de limonade verbinden. Lang
zaam worden meer woorden ge
bruikt en de resterende letters bij
de begininitiaal gevoegd. Dan gaat
het wonder gebeuren dat taal heet:
door tekens kan het kind zijn ge
dachten en gevoelens uiten, dan
kan het in contact komen met zijn
medemens, dan is er een nieuwe
mens geboren.
Een doof-blind kind vanuit zijn
klein wereldje dat niet verder gaat
dan het eigen lichaam, naar taal te
brengen vraagt een constante bege
leiding. Deze taak kan niet alleen
binnen de schooluren vervuld wor
den. Kan ook niet door een leer
kracht ondernomen worden, die
zijn aandacht tegelijk over meerde
re kinderen moet verdelen. Indivi
dueel onderwijs is zonder meer 'n
vereiste. Het ministerie van onder
wijs gaf echter voor 14 doof-blinde
kinderen 4 leerkrachten. Om het
kind de kans te geven waarop het
recht heeft, stelde de directie van
het Instituut te St. Michielsgestel 9
assistenten voor dit werk beschik
baar. Wie denkt dat in Nederland
„alles" door het Rijk betaald wordt,
heeft het mis. Salariëring etc. van
alle assistenten moet uit eigen mid
delen betaald worden. Behalve het
bijstaan van de leerkrachten heb
ben de assistenten als belangrijk
ste taak de verzorging van de kin
deren. Ze de dingen van alle dag
te leren: aan- en uitkleden, wassen,
eten, zindelijk maken.
Toen de directie van het Instituut
de eerste echte doof-blinde afde
ling van de Benelux oprichtte, wist
men dat onderwijzen van doofblin
den een grote specialiteit was. Er
was maar één plaats ter wereld
waar men pedagogen tot specia
listen in het doof-blinden onder
wijs kon opleiden: in de Verenigde
Staten. Had immers Perkins School
for the Blind bij Boston geen we
reld-reputatie verworven door het
succes met leerlingen als Laura
Bredgeman en Dr. Helen Keiler?
In samenwerking met deze school
heeft de Universiteit van Boston 'n
studierichting alleen bedoeld voor
pedagogen van doof-blinden. Het
nieuw benoemde hoofd van de af
deling, de heer J. van Dijk, werd-
voor een vol studiejaar naar de ba
kermat van de doof-blinden peda
gogie uitgezonden.
Geen moeite wordt gespaard de
doof-blinde kinderen de drempel
van het isolement te doen over
schrijden. Het succes dat men reeds
heeft met enkele kinderen, vormt
voor het team van de afdeling St.
Rafaël een grote stimulans bij de
poging tot humanisering van een
groep zo gehandicapte medemensen.
Een onderdeel van het lesprogramma voor de kinderen, die horen,
zien, noch praten kunnen: de heer van Dijk probeert een viertal kin
deren met de vingers muziekimpulsen te laten opvangen.
VERDELING VAN DUITSLAND
IS POSITIEF.
De Russische minister van buiten
landse zaken, die enkele dagen in
Londen vertoeft voor besprekingen
met de Britse regering, heeft woens
dag slecht gehumeurd verkondigd,
dat de verdeling van Duitsland volle
dig is en voor zover hij kon zien, een
permanente zaak. De huidige situatie
noemde hij slecht.Zolang er geen vre
desverdrag met Duitsland is gesloten
blijft de Duitse kwestie een gevaar in
Europa, zo deelde hij zijn Britse col
lega Stewart mede.
DE CRISIS
De formateur, mr. Cals, heeft een
nauwere stap gezet op de weg naar
de formatie van het kabinet. Hij
heeft, naar hij in het perscentrum
„Nieuwspoort" vertelde, vier par
tijen bereid gevonden over een ba
sisprogramma voor een nieuwe re
gering te praten: de KVP, de PvdA,
de AR en de CHU.
De CHU heeft dus de weg van 't
voortgezet overleg gekozen, ondanks
de recente verklaringen van mr.
Beernink, dat de CHU niet bereid
was samen met de socialisten in een
regering plaats te nemen. De WD
is thans afgevallen. Mr. Geertsema
heeft tegenover de formateur een
loyale verklaring afgelegd. Hij zei,
dat de weg, die deze thans kiest,
„de best begaanbare" is.
In maart 1958 kwamen de burge
meesters van Tilburg en van 10 om
liggende gemeenten bijeen om te
bespreken op welke wijze men ge
zamenlijke problemen, die derhalve
boven het eigen gemeentelijk be
lang uitgingen, zou kunnen benade
ren. In 1961 werd dit aantal van 11
samensprekende burgemeesters uit
gebreid tot 12. De aanvankelijke
doelstelling van dit informeel over
leg was beperkt: het gezamenlijk
onderkennen en bestuderen van
vraagstukken, die van gemeen
schappelijk belang waren met het
doel tot een gemeenschappelijk
oordeel te komen en het uitdragen
van deze mening zowel in 't eigen
gemeentebestuur als ook naar de
provinciale en rijksoverheid. Aan
vankelijk vroegen actuele proble
men de aandacht van de zich
Streekraad voor Midden-Brabant
noemende samenwerkende burge
meesters. Als voorbeelden mogen
genoemd worden het gezamenlijk
bepleiten van o.m. de verbetering
van de busverbindingen in de streek
en de verbetering van het wegen
net.
Vrij spoedig bleek dat een vraag
stuk van veel groter omvang, n.l.
de evenwichtige uitgroei van de
streek, voorwerp van studie zou
moeten uitmaken. Een door het
Economisch Sociologisch Instituut
(thans Economisch Instituut Til
burg) uitgebracht rapport over de
ontwikkelingsmogelijkheden van
Midden-Brabant, verschafte 't ma
teriaal dat voor de vorming van een
visie op de ontwikkeling van de
streek van belang was.
Deze studie toonde aan, dat het
voor de volgende fase van het werk,
de opstelling van een structuurplan
voor de streek, van belang zou zijn
als alle gemeenten van Midden-
Brabant van de Oude Maas in het
noorden tot aan de grens met Bel
gië in het zuiden, daarin betrokken
zouden worden. Het aantal gemeen
ten, dat in de Streekraad vertegen
woordigd was, steeg hierdoor van 12
tot 24.
Daartoe in staat gesteld door een
krediet, dat door de raden beschik
baar werd gesteld, begon deze uit
gebreide Streekraad medio 1962 't
werk tot voorbereiding van een
structuurplan, welke werkzaamhe
den uitmondden in het Interim-
verslag. Zoals bekend, werd dit In
terim-verslag door vrijwel alle ra
den bij wijze van gentlemen's agree
ment als grondslag voor het ge
meentelijk beleid aanvaard.
In die tijd kwam in verschillende
raden de wens naar voren nauwer
bij het werken in streekverband be
trokken te worden. Terecht, omdat
het ongewenst was, dat het trekken
van de grote beleidslijnen voor de
toekomst zich buiten de raden, dus
buiten de hoogste bestuurscolleges
van de gemeenten om, zou voltrek
ken. De Streekraad gaf daarom aan
een speciale commissie, waarin
naast twee burgemeesters ook een
wethouder en twee raadsleden zit
ting hadden, opdracht te adviseren
omtrent de toekomstige bestuurs
structuur van de streek en de wijze,
waarop ook de gekozen vertegen
woordigers in het streekwerk be
trokken konden worden.
Nadat zich in de Commissie voor
Bestuursproblemen gedachten om
trent de organisatie van het werk
in streekverband hadden gevormd,
heeft een bespreking plaatsgevon
den met een directorium van de
Streekraad, waarbij als uitgangs
punten werden genomen:
a. het Interim-verslag van de
Streekraad is eindrapport. Het is
zodanig van inhoud en vorm, dat 't
op zichzelve gezag heeft met be
trekking tot de globale lijnen van
het autonome beleid van de streek-
gemeenten, die het bij wijze van
gentlemen's agreement hebben aan
vaard;
b. het vormen van een of
meer raden, waarvan de leden
gekozen zijn door de raden van de
samenwerkende gemeenten, waarin
ook de politieke nuancering van die
raden tot uitdrukking kan komen.
In het overleg werd vastgesteld,
dat de gehele streek een zodanig
groot object is, dat een evenredig
vertegenwoordigend lichaam van de
streek, mede door de geografische
spreiding van de leden daarvan,
moeilijk hanteerbaar zou zijn. Bo
vendien zijn de effectief gemeen
schappelijke belangen van het hele
gebied zodanig beperkt in aantal,
dat een ontwikkeling van het ver
tegenwoordigend orgaan van de
streek, mede door de geografische
spreiding van de leden daarvan,
moeilijk hanteerbaar zou zijn.
Daartegenover werd erkend, dat
in de streek Midden-Brabant twee
organisch nauwer samenhangende
gebieden zijn, die dus inniger en
Heuvelstraat 14 Telefoon 268S2
Exclusieve collecties
BLOUSES
VESTEN
ROKKEN
SHAWLS
PANTALONS
Atelier voor
PLISSEREN, BORDUREN,
STOFKNOPEN maken enz.
met meer gevolg zouden kunnen sa
menwerken dan de streek als ge
heel. Dit zijn de gemeenten, gegroe
peerd rondom Tilburg en die rond
om Waalwijk.
Deze nauwere samenwerking zou
wellicht gerealiseerd kunnen wor
den in stadsgewestelijke raden, toe
gerust met een aantal bevoegdhe
den.
Daarnaast werd behoud van de
tegenwoordige Streekraad met het
oog op de behartiging van de ge
hele streek rakende belangen ge
wenst geacht.
Deze gedachten zijn door de Com
missie voor Bestuursproblemen uit
gewerkt in een uitvoerige ontwerp-
gemeenschappelijke regeling, die
beoogde de instelling van twee
stadsgewestraden als rechtspersonen
«VVWAVWAWWVWMW
en de samenstelling en taak van
deze stadsgewestraden en van de
Streekraad te regelen.
Geheel in overeenstemming met
de Streekraad zijn B. en W. van
Waalwijk echter van oordeel, dat
vooralsnog een gemeenschappelijke
regeling voor de organisatie van 't
streekwerk kan worden gemist en
aat het de voorkeur verdient het
verdere overleg in streek- en stads
gewestelijk verband in een nieuwe
vorm te beginnen en voort te zetten
in commissies, die weliswaar op de
voet van de bedoelde ontweip-ge-
meenschappelijke-regeling worden
gevormd, maar vooralsnog geen of
ficieel statuut zullen hebben.
Het voordeel van deze informele
wijze van werken is, dat ook raads
leden, die voor het eerst in de
streeksamenwerking en het overleg
in streekverband betrokken wor
den, zich met de over de gemeente
grenzen heen reikende problemen
vertrouwd kunnen maken en dat
met de nieuwe wijze van werken
ervaring wordt opgedaan, die na
een aanloop-periode bij het geven
van een definitieve vorm aan de
samenwerkingsorganen ten nutte
kan worden gemaakt. Bovendien
zullen de kosten aanzienlijk lager
zijn, omdat een eigen werkapparaat
van de stadsgewesten kan worden
gemist.
De begrenzing van de stadsge
westen kan als volgt worden ge
dacht:
Waalwijk: Drunen, 's-Gravenmoer,
Heusden, Loon op Zand, Sprang-
Capelle, Waalwijk en Waspik.
Geertruidenberg en Raamsdonk,
beiden gelegen aan de periferie,
hebben te kennnen gegeven geen
deel van dit stadsgewest te zullen
uitmaken.
Tilburg: Alphen c.a., Berkel-En-
schot c.a., Diessen, Dongen, Gilze-
Rijen, Goirle, Hilvarenbeek, Loon
op Zand, Moergestel, Oisterwijk,
Tilburg en Udenhout.
De vraag of Baarle-Nassau, Hoge