w/AALwijkse en UnqstR«\atse couRant
Waalwijkse Rode Kruis bestaat 50 jaar
Stroop de mouwen op
om een leven te redden
GROTE VERDIENSTEN IN OORLOGSTIJD
PROGRAMMA voor zaterdag 8 mei
Hoera, daar is de postbode....
Goede reis, ook voorde
zieken in Nederland
Bloedtransfusiedienst nu het voornaamste werk
t
VRIJDAG 16 APRIL 1965
85e JAARGANG No. 29
De tcho vAn het Zuióert
Uitgever
Waal wij kse Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Opgericht 1878
Bureaux: Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621 —Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167 - 2002
Abonnement
p. week (0.24 -f 1 ct. inc.k.) 0.25
p. mnd. (100-f 5 ct. inc.k.) 1.05
p. kwrt. (3.00 10 ct. inc.k.) 3.10
p. kwrt. p. post 3.35 bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 30 ct. extra)
Advertentieprijs 11 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Telegram-adres „ECHO"
Waalwijk zal 8 mei geconfronteerd worden met één van de belang
rijkste taken van het kolonne-werk van het Rode Kruis: het optreden
bij rampen. Dan zal de „Oefening Burgemeester Moonen" worden ge
houden ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het Rode Kruis
te Waalwijk. Aan de oefening is de naam verbonden van Burgemeester
Moonen, omdat deze in de loop van de dertiger jaren zo'n belangrijk
aandeel had in de re-aktivering van de afdeling. In de dagen, dat de
kolonne het meeste werk moest verzetten (op het einde van de oorlog
1940-'45) heeft Burgemeester Moonen het leven verloren door een
brute represaille-maatregel van de Duitse bezetters. Die laatste oorlogs
maanden zijn de trieste hoogtepunten geweest voor het werk van de
Rode Kruiskolonne, toen de leden vaak met gevaar voor eigen leven
hun menslievende werkzaamheden hebben verricht.
AANVANG EERSTE
WERELDOORLOG
In het begin van de Eerste We
reldoorlog werd in Waalwijk op
initiatief van de toenmalige Burge
meester De Surmondt de Bas Smee-
le een Rode Kruis Groep in het le
ven geroepen. Dit vooral met het
oog op de hulpverlening aan de
Belgieche vluchtelingen, die toen
Nederland binnenstroomden en
Waalwijk niet onberoerd lieten.
Honderden werden gehuisvest in
de scholen der eerw. zusters, in de
pas gebouwde vakschool en overal
waar ruimte was.
Prins Hendrik kwam in die dagen
persoonlijk de hier genomen maat
regelen inspecteren en gaf zijn gro
te tevredenheid te kennen,
't Bestuur was in die dagen samen
gesteld als volgt: dr. H. Langemeij-
er, voorzitter, A. Schaap, A. W. A.
Jansen, P. J. Mombers, G. Verkade
en J. Tielen.
Het kolonne-werk, dat het verle
nen van eerste hulp en het vervoer
van zieken en gewonden inhoudt,
kreeg pas vaste vorm in 1934.
Die kolonne werkte zeer aktief.
Aanvankelijk onder dr. Akkermans,
later onder leiding van dokter Kol-
ster.
Bij het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog was de kolonne dan
ook helemaal gereed om in geval
van nood op te treden. Het was bij
het uitbreken van de oorlog niet
nodig. Gedurende de oorlog verliep
het kolonne-werk een beetje, niet
in het minst, omdat in „Den Haag"
een NSB-er tot voorzitter van het
hoofdbestuur was benoemd.
DOLLE DINSDAG
Toen echter op het eind van de
oorlog het front dichterbij kwam,
vond men het niet langer verant
woord toe te blijven zien. De inmid
dels in Waalwijk praktiserende dok
ter Lenglet nam de instruktielessen
op zich en in korte tijd was de ko
lonne weer paraat. Dokter Kolster
leidde niet minder dan 50 helpsters
op. Het was nodig, zo bleek later.
De eerste konfrontatie met het
oorlogsgeweld was na de beruchte
Dolle Dinsdag. Toen werden Bur
gemeester Moonen en Joop Hoff-
mans door de S.S.-ers terechtge
steld. De derde, Vincent Hoff-
mans, wist zich zwaar gewond
naar de Winterdijk te slepen. Zus
ters van het ziekenhuis, Deken
Heezemans en leden van de Rode
Kruis Kolonne brachten hem naar
het ziekenhuis en later naar Den
Bosch. Dokter Lenglet, over wie
burgemeester Moonen de S.S.-ers
gepoogd had te wijzen op het zin
loze van hun daad, om deze jonge
dokter, die hier pas in functie was
ook voor het vuurpeloton te plaat
sen, ontsnapte ternauwernood aan
de kogel.
GEVAARVOLLE TOCHTEN
In de daaropvolgende maanden
fungeerd,e de kolonne hoofdzakelijk
als ziekentransport. Er werden in
totaal 500 transporten verricht bin
nen Waalwijk. Een 35 transporten
naar Den Bosch en Tilburg zijn in
de annalen van het Waalwijkse Ro
de Kruis geboekt als de meest ge
vaarvolle. Vaak onder beschieting
moesten die transporten (per fiets
en te voet) plaatsvinden.
In Waalwijk zelf vreesde men,
dat bij een eventuele ramp het St.
Nicolaasziekenhuis te klein zou
zijn. Daarom werd het KJC-gebouw
in de Stationsstraat aanvankelijk
tot noodziekenhuis ingericht. Later
werd dat verplaatst naar de Huis
houdschool, waar het noodzieken
huis een kapaciteit kreeg van 80
bedden.
Vooral eind oktober 1944 bewees
de kolonne zijn paraatheid, toen bij
de beschietingen vele gewonden ge
holpen moesten worden. Vaak wa
ren behalve de inmiddels Engel
se patrouilles alleen maar Rode
Kruis mensen op straat. Bij de be
schietingen van Drunen moesten de
Waalwijkse helpers machteloos toe
zien. Er waren geen verbindingen.
Tragisch was het nieuws uit Dru
nen, dat de eerste kolonne-komman-
dant, dokter Akkermans, in Dru
nen bij zijn terugkeer van een pa
tient naar huis door een granaat
werd gedood.
Tegen Kerstmis werd de situatie
allengs normaal. Die Kerstnacht le
verde toch nog bange uren op, om
dat de Engelse troepen de Lang
straat hadden verlaten om ingezet
te worden in de Ardennen. Dank
zij Jan de Rooij uit Sprang, die de
Duitse troepenbewegingen aan de
overkant van de Maas meldde, kwa
men zij nog juist op tijd terug om
de Langstraat voor een ramp te be
sparen.
KRUIS VAN VERDIENSTE
Drie V-l's in Waalwijk en één in
Kaatsheuvel zorgden in de maanden
januari en februari 1945 nog voor
heel wat tragiek. Talrijk waren de
slachtoffers, doden en gewonden.
Het Rode Kruis was weer paraat.
Zoals het ook paraat was bij andere
hulpverleningen op het einde van
de oorlog. Er liepen kinderen op
mijnen, er moesten stoffelijke over
schotten van soldaten worden ge
borgen, er werd voedsel verdeeld.
Voor al de aktiviteiten van de
kolonne in deze zo gevaarvolle oor
logsomstandigheden werd de ko
lonne in zijn totaliteit onderschei
den met de hoogste onderscheiding
het KRUIS VAN VERDIENSTE.
Belangrijk werk verrichtte in de
periode rond en na de bevrijding de
informatiedienst o.lv. de heer C.
Witlox. Deze dienst verleende zijn
bemiddeling in meer dan 12.000 ge
vallen. C. Witlox is steeds één ge
bleven met het Rode Kruis.
Binnen de afdeling zorgde hij
voor goed kontakt tussen bestuur
Bloedtransfusie. Een woord, dat
bij deze tijd hoort. Het is modern,
al is het feit op zich reeds eeuwen
oud. In historische geschriften kan
men bijvoorbeeld vinden hoeveel
waarde men toen reeds hechtte aan
het bloed. Uit de zeventiende eeuw
is bekend dat men al transfusies
toepaste, met dien verstande, dat
men het bloed van een dier liet
overvloeien in de aderen van en
mens.
Men hield er in die tijd wel heel
wonderlijke theorieën op na: zo
„verplaatste" men het bloed van
een lam, het rustige dier, op een
onrustige zieke in de veronderstel
ling dat iets van de kalmte van de
„donor" op deze zou overgaan. Ui
teraard ging het mis met de trans
fusies van dier op mens; fatale ge
volgen bleven niet uit, met als ge
volg een verbod zowel van kerke
lijke als van de burgelij ke autori
teiten.
De geschiedenis ging verder. In
1824 had de Engelsman Bludell enig
succes; in 1865 paste Simon Tho
mas de eerste transfusie in ons
land toe. Complicaties en storingen
bij de patiënten brachten de medi
ci evenwel tot het besef, dat er
maar niet lukraak te werk kon wor
den gegaan met het bedienen van
bloedtransfusies.
In 1875 ontdekte Landois iets dat
later zou worden de basis, waarop
het huidige systeem van de bloed-
Bloed en zijn derivaten
transfusie rust, n.l. dat niet alle
bloed zich met elkaar laat mengen,
In 1901 completeerde dr. Karl Land-
steiner deze theorie door de ont
dekking van de bloedgroepen. Men
kon verder aan het werk gaan.
Nu is het een algemeen bekend
feit, dat men het menselijk bloed
kan onderverdelen in vier hoofd
groepen: A, B. AB en O, terwijl
men tevens rekening dient te hou
den met de in 1940 - eveneens door
Landsteiner - ontdekte Rhesus-fac-
tor.
Het Centraal Laboratorium van
de Bloedtransfusiedienst van het
Nederlandse Roode Kruis behoort
tot een van de meest geperfectio
neerde in Europa, waar het mo
dernste is bestudeerd en wordt toe
gepast.
Ons land telt thans 106 bloed
transfusiediensten, die ressorteren
onder het Nederlandse Roode Kruis
en waarvan aan het hoofd een me
disch leider staat. In de meeste ge
vallen is zo'n plaatselijk centrum
ondergebracht in ziekenhuis of in
het gebouw van de gemeentelijke
geneeskundige dienst.
Een ieder die in de nabijheid
hiervan woont kan - na een strenge
keuring - donor (bloedgever) wor
den. Zijn bloed wordt veelal direct
of zo spoedig mogelijk na afname
gebruikt.
Het Nederlandse Roode Kruis
kent nog andere donors, namelijk
zij, die hun bloed afstaan voor plas
ma-bereiding. Deze donors wonen
niet in de onmiddellijke omgeving
van een medisch centrum, maar ko
men een of tweemaal per jaar naar
de zgn. donor-avonden, waar een
team van het Centraal Laborato
rium van de Bloedtransfusiedienst,
van het Nederlandsche Roode Kruis
uit Amsterdam de ongeveer 500cc
liter) afneemt. Dit bloed wordt
in genoemd laboratorium volgens
een bepaald procédé tot plasma
verwerkt.
Dit is zo even in het kort de
bloedtransfusiedienst. Deze dienst
kan - begrijpelijk - alleen maar zijn
werk doen dank zij de donors, de
stille werkers van het soms late
uur, die anoniem en vrijwillig een
deel van hun eigen bloed afstaan
om een ander te redden. Wanneer
men daar zijn gedachten over laat
gaan, zal men ongetwijfeld respect
en bewondering hebben voor dit
„keurkorps" van de Nederlandse
bevolking.
Het behoeft eigenlijk geen ver
melding dat nieuwe donors altijd
van harte welkom zijn. Daarom:
stroop uw mouwen op om een le
ven te redden.
en kolonne. Hij heeft er zeer veel
voor gedaan. Grote verdiensten voor
de afdeling hebben ook de heren
v. Herpen en v. d. Pluijm gehad.
Tijdens de watersnoodramp in
1953 was de kolonne voor het laatst
aktief in werkelijke rampen. De ko
lonne opereerde o.m. in Raams-
donksveer, terwijl in Waalwijk on
geveer 100 vluchtelingen werden
ondergebracht.
1500 LEDEN
De Waalwijkse afdeling van het
Nederlandse Roode Kruis, die dit
jaar jubileert, omvat ook de plaat
sen Sprang-Capelle, Waspik en
Drunen. De afdeling teit 1500 leden.
In Sprang-Capelle wordt momen
teel een Jeugd Rode Kruis opge
richt.
Tot de voornaamste activiteiten
van de afdeling behoren de bloed
transfusiedienst, het welfarewerk,
de lektuuraktie en uiteraard het
kolonnewerk.
Er zijn ongeveer 500 donors,
waarvan 130, die 5 tot 20 keer
bloed gaven en die tijdens 'n bijeen
komst ten gemeentehuize op 8 mei
de Landsteinerpenning zullen ont
vangen.
Het kolonnewerk is echter het be
langrijkste werk: de inzet in geval
van rampen. De tegenwoordige ko
lonne is 20 man sterk en staat on
der leiding van dokter de Blois en
de heer Schilders.
De zeer actieve afdeling heeft 't
volgende bestuur:
De viering van het 50-jarig bestaan van de afdeling Waalwijk van het
Nederlandse Rode Kruis, valt op zaterdag 8 mei.
In de voormiddag wordt in de raadszaal van het gemeentehuis een
bijeenkomst gehouden, waarbij het gemeentebestuur van Waalwijk 't
bestuur van de jubilerende afdeling zal ontvangen. Voor deze bijeen
komst zijn bovendien uitgenodigd het hoofdbestuur en het districts-
bestuur van het Nederlandse Rode Kruis. 130 van de 500 donors zul
len tijdens deze bijeenkomst de Landsteinerpenning ontvangen, omdat
zij 5 of 20 keer bloed hebben afgestaan voor de bloedtransfusiedienst.
In de middag zal de grootscheepse „Oefening Burgemeester Moonen"
worden gehouden.
Op het uur "U" (omstreeks twee uur) zullen op een viertal plaatsen
rampen geschieden:
op de plaats waar vroeger de „Baardwijkse brug" lag, in de omgeving
van Schoenfabriek Schuwer, in de Noordstraat en bij de Nederlands
Hervormde Kerk in Sprang.
Op die plaatsen zullen de Brabantse kolonnes van het Rode Kruis in
aktie komen om de „slachtoffers" te verzorgen. Deze worden vervolgens
vervoerd naar het noodziekenhuis, dat door de Utrechtse Rode Kruis
kolonne onder leiding van dokter Herschel wordt ingericht op het
Vredesplein. Daar worden de slachtoffers verder behandeld.
Om half negen 's avonds zal in „De Gecroonde Leersse" aan de leden
en vroegere leden van de kolonne een gezellige avond worden aange
boden.
Gedurende de hele zaterdag (van 10 uur v.m. tot 6 uur n.m.) zullen
op de Markt in Waalwijk goederen van het Welfare-werk worden ver
kocht.
ere-voorzitter: Burg. J. L. P. M.
Teijssen
voorzitter: H. G. M. Peters
secretaresse: mevr. J. Engels-Swüs-
te
penningmeester: J. Bergman
leden: mevr. H. van Loon-Schoen-
makers, mevr. A. Timmermans-v.
d. Hoff; mevr. M. de Beer-Lind-
quist;; mevr. T. Roelofs-Heyer-
mans-van Hoorn; mej. A. Brox
(Waspik)
J. Bonis, P. Lenglet, H. Langemeij-
er, D. J. van Oss.
In spanning wachten op de postbode
Er wordt de laatste jaren - en dat
weten wij allemaal - enorm veel
gelezen: kranten, tijdschriften, boe
ken, pockets, noem maar op? Hoe
gaat dat: even op het station vóór
de trein vertrekt een pocketje of
een geïllustreerd blad kopen. Een-
dagsvlinders onder de lectuur. Een
kent immers de oplossing. Wat ge-
een detective ook niet, want men
weekblad leest men niet twee keer,
beurt er met die lectuur na lezing
Het Nederlandse Roode Kruis
weet daar wel raad mee! Heel goed
zelfs. Niet voor niets kent men als
één van de vele taken de inzame
ling van boeken en tijdschriften
door het Lectuurdepot, gevestigd
aan de Laan van Meerdervoort in
Den Haag. Dat depot verzamelt al
le mogelijke lectuur om die, na
sortering, door te zenden aan zie
ken, bejaarden en invaliden.
Ziekzijn staat bij velen, helaas,
nog gelijk aan „uitgeschakeld" zijn.
Het niet meer meetellen. Lezen is,
naast radio en t.v., de enige moge
lijkheid om aan een gesprek méé
te kunnen doen. Lezen kost echter
veel geld, en daarover beschikken
de meeste zieken en bejaarden niet.
De enorme behoefte aan lectuur
di vooral na de Tweede Wereldoor
log zo is toegenomen, heeft het Ne
derlandse Roode Kruis aangegre
pen als taak. Een fijne taak als men
bedenkt, dat nu vele duizenden we
kelijks hun pakje lectuur thuis krij
gen. Al die lectuur, die geregis
treerd staat in de archieven van het
lectuurbureau, komt van mensen,
die beseffen dat ook anderen van
hun koop en keus kunnen genieten.
Het zijn die mensen, die regelma
tig de bekende lectuurhuisjes op
zoeken - die een beetje aan brieven
bussen doen denken - om er hun
boeken en tijdschriften in te de
poneren.
De plaatselijke afdelingen van
het Rode Kruis zorgen dan voor
distributie naar het depot in Den
Haag. Elke dag vinden van daar
tientallen paketten boeken en rol
len tijdschriften hun weg naar de
zieken, die vaak al in spanning op
de komst van de postbode liggen
te wachten. Het aardige ook van
deze Roode Kruis-taak is, dat ie
dereen, van jong tot oud, er aan kan
meehelpen.
Via het Lectuurdepot van het Ne
derlandse Roode Kruis komen dan
de boeken en tijdschriften terecht
bij anderen, die er erg blij mee
zijn. Een dag kan immers zo lang
duren als je die op bed moet door
brengen
Als in juli de schooldeuren wor
den gesloten achter een joelende
jongelingenschaar hebben vele ou
ders de koffers al gepakt om weg
te gaan. Op vakantie. Een jaar is er
hard gewerkt, nu kan men enkele
weken op verhaal komen om nieu
we krachten op te doen. Voor bijna
een ieder is „op vakantiegaan" een
vanzelfsprekendheid geworden. De
treinen en de touring-cars hebben
het in juli en augustus erg druk;
dat is fijn voor al die vakantiegan
gers en het is hun van harte ge
gund.
Goede reis naar de Veluwe, naar
Brabant, Frankrijk of Italië
Goede reis ook, gedurende 29 we
ken per jaar, voor zeventig chro
nisch zieken per jaar. Ja, goede reis
want het Nederlandse Roode Kruis
zorgt voor hun vakantie.
Heel lang was het voor chronisch
patiënten onmogelijk om er oók
eens een weekje uit te kunnen
gaan. En het waren dikwijls niet
eens de financiën die dat belem
merden. Het was het feit dat men
aan bed was gekluisterd.
Het Nederlandse Roode Kruis
heeft al die moeilijkheden onder
vangen door boottochten te organi
seren voor chronisch bedlegerigen.
Boottochten aan boord van de zich
bij uitstek voor dit doel lenende
„J. Henry Dunant", het witte hos
pitaalschip van het Rode Kruis in
Nederland.
Elke week komen vrijwillige
helpers en helpsters, een arts en
verpleegsters aan boord; zij staan
een week van hun eigen vakantie
af om anderen een vakantie te gun
nen. Met elkaar bezorgen zij de
chronisch zieken - en dat zijn er
heel wat in Nederland - een onver
getelijke tijd.
Het kost allemaal veel geld;
maar deze zorg heeft het Rode
Kruis op de achtergrond kunnen
schuiven omdat men steeds op de
Nederlandse bevolking heeft kun
nen rekenen, die steeds weer „een
duit in het zakje deed" bij de jaar
lijkse inzamelingscampagne. Dat is
fijn, want men kan er van verze
kerd zijn, dat het Rode Kruis blijft
varen, door heel Nederland.
Wanneer U overtuigd bent van het nut van de werkzaamheden van
het Rode Kruis, kunt U dit werk steunen door Uw lidmaatschap of
Uw donatie.
In de maand mei houdt de jubilerende afdeling haar jaarlijkse dona-
teursaktie. Geef daaraan gul voor het jaar 1965. Wilt U lid worden,
geeft U dan onderstaande strook mee aan de kollektanten. Dat is dan
voor het jaar 1966.
De kontributie bedraagt maximaal 1.per jaar.
NAAM
ADRES
PLAATS
geeft zich hiermede op als lid van het NEDERLANDSE RODE KRUIS
voor het jaar 1966.
