Een van merkwaardigste
produkten van onze tijd
BORDEN: rustige functies in
chaotisch geworden verkeer
STIKSTOF
Sprang-Capelle
„Natuurzuiver!"
15
DE ECHO VAN HET ZlilDEN VAN VRIJDAG 11 MRT. 1966
15
Een van de merkwaardigste industriële produkten
van onze tijd is stikstof; vroeger wist men niet wat
men er mee moest beginnen, tegenwoordig kan de
industrie er vrijwel alles mee doen, want er blijken
honderden taken voor deze stof te zijn weggelegd.
Haar toepassingen bestrijken een terrein van chirur
gie tot het diepvriezen van levensmiddelen of het
nabootsen van situaties, welke de mens op zijn ruim-
tevaartreizen zal ontmoeten.
Stikstof heeft twee grote voordelen; het is een van
de trage scheikundige elementen; het doet nagenoeg
niets. Zo vormt bijvoorbeeld een „deken" van stik
stof een bescherming tegen ontploffingsgevaren, zo
als bij de fabrikage van stoffen, die aan benzine
worden toegevoegd om het „pingelen" tegen te gaan
bij het verpoederen van bepaalde metalen en in de
brandstoftanks van vliegtuigen.
Vloeibare stikstof
is bijzonder koud
Sprang
CapeSie
Landbouw
zegt Miss Green Spot.
Van verse
Californische
sinaasappelen!
Vol vitamine-C!
Fantastisch lekker!
En zonder prik!
DOKTER JANE
Wsalwijk
VOOR STIJLKLOKKEN
Fa. J. TAUSCH
Verder is vloeibare stikstof bij
zonder koud; het kookt bij 196 gra
den Celsius onder nul. Tientallen
levensmiddelen konden tot voor
kort met de gebruikelijke metho
den niet doelmatig worden bevro
ren, omdat de temperatuur niet snel
genoeg daalde. Bij langzaam be
vriezen vormen zich namelijk klei
ne ijsnaaldjes, die de tere celwan-
den doorboren. Tomaten werden
daardoor sappiger, aardbeien ver
loren hun kleur en gesneden uien
werden als van rubber. Tegenwoor
dig dompelt men deze en andere
voedingsmiddelen eenvoudig in
vloeibare stikstof, waardoor onmid
dellijk bevriezing plaatsvindt; hun
oorspronkelijke structuur blijft daar
door behouden.
KOELPROBLEMEN
Jarenlang heeft men met koel-
problemen gekampt met betrekking
tot koelauto's en koelwagons. Ha
perde er iets aan de technische con
structie van de koelinstallatie, dan
kon dat het verlies van de kostbare
lading betekenen. Met de koelin
stallaties, die op vloeibare stikstof
werken, kan echter niets gebeuren.
Deze installaties bestaan uit een re
servoir, een klep en een thermos
taat. Bij het openen van de klep
valt de druk boven de superkoude
stikstof weg, waardoor deze begint
te koken. De daarbij vrijkomende
damp dringt tot alle hoeken en ga
ten door en produceert elke ge
wenste temperatuur.
In de Verenigde Staten laden de
vrachtwagenschauffeurs niet alleen
dieselolie maar ook een voorraad
stikstof. Speciale stikstofstations
zijn dan ook als paddestoelen uit de
grond geschoten. Vloeibare stikstof
wordt, net als benzine, overgepompt
en kan met gering verlies onder
licht druk in vaten met superriso-
latie worden opgeslagen.
Stikstof biedt uiteenlopende mo
gelijkheden. Zo vonden Franse in
genieurs een opmerkelijke toepas
sing voor de door vloeibare stikstof
geproduceerde superkoude.
In een Parijse voorstad moest men
het leggen van een riool staken,
toen de bouwput sneller water
maakte, dan men het grondwater
kon wegpompen. Men sloeg nu een
aantal buizen in de aarde eromheen
stikstof. Het duurde niet lang of de
en goot deze vol met een vloeibare
grond was keihard; er sijpelde geen
water meer door en het werk kon
worden voortgezet.
MOGELIJKHEDEN
Stikstof is er in overvloed. 78%
van de dampkring bestaat uit stik
stof. Ongeveer een halve eeuw ge
leden ontdekten Duitse onderzoe
kers, dat men door middel van ka-
tallsators een zeer hoge druk, stik
stof en waterstof kon binden, waar
door de ammonia werd gevorm, die
de basis zou worden voor de mo
derne kunstmestindustrie. Tot voor
een tiental jaren bleef het gebruik
van stikstof tot deze toepassing be
perkt. Thans zijn de mogelijkheden
welhaast onbeperkt.
De houdbaarheid van appels en
peren wordt verlengt door stikstof
in de pakhuizen te blazen. Ook voor
tuinbouwgewassen zal men zonder
twijfel deze stof gaan benutten. Het
heeft een grote conserverende wer
king. Als bewijs daarvan, geldt het
bevriezen van het mannelijk zaad
van stieren, dat na tien jaar nog in
staat bleek levende kalveren te ver
wekken. De oogchirurgie maakt er
gebruik van door een door stikstof
gekoelde naald losgeraakte netvlie
zen op hun oorspronkelijke plaats
vast te lassen. Een twee tot vijf se
conde durende aanraking met een
tot 40 graden onder nul door stik
stof gekoelde naald levert namelijk
een uitstekende hechting op; beter
dan bij welke andere methode.
Het verbruik van stikstof bedroeg
tien jaar geleden buiten de kunst
mestindustrie slecht 56^4 miljoen
kubieke meter. Thans, aldus „Het
Beste" is dit cijfer tot 1900 miljoen
kubieke meter gestegen. Men ver
wacht, dat in 1970 de consumptie
tot 4.000 miljoen kubieke meter zal
stijgen, hetgeen een opmerkelijk
succes is voor een stof, die enkele
decennia terug als waardeloos werd
beschouwd.
DOKTERSDIENST
De doktersdienst zal gedurende het week
einde worden waargenonien door dokter H.
Winkelman, tel. 04167 - 2350.
KERKDIENSTEN
ZONDAG 13 MAART 1966
Ned. Herv. Kerk
9.30 uur en 2.30 uur Ds. P. J. Bos.
Geref. Kerk
9.30 uur en 4.30 uur Ds. C. W. Keur
van 's-Gravenhage.
GOUDEN BRUILOFT
Het echtpaar Jac. Ophorst-Timmermans,
verblijvende in het Bejaardencentrum "Ach
ter de Hoven", hoopt a.s. dinsdag 16 maart
de dag te herdenken dat zij vóór 50 jaar in
het huwelijk werden verbonden.
Het echtpaar mag zich nog in een goede
gezondheid verheugen, zodat deze dag zeker
op passende wijze zal worden gevierd. Er
heeft zich een comité gevormd dat er voor
zal zorgen dat deze voor hen bijzondere dag
tot een onvergetelijke zal worden.
Tijdens een te houden receptie in het ge
bouw zal er gelegenheid bestaan het gou
den echtpaar te feliciteren, waarvan onge
twijfeld veel gebruik gemaakt zal worden.
BEGRAFENIS MARIANNE DE ROOIJ.
Dinsdagmiddag had op de Algemene be
graafplaats de teraardebestelling plaats van
het stoffelijk omhulsel van wijlen de 16-
jarige Marianne de Rooij, die maandag
morgen, na een ziekte van slechts enkele
dagen, overleed. Er bestond voor deze be
grafenis éen overweldigende belangstelling
De overledene was werkend lid van de Har
monie Marijke en werkte vorige week nog
mee aan de door Marijke gegeven uitvoe
ring. De lijkbaar werd door leden van har
monie en drumband 'grafwaarts gedragen.
Na de rouwdienst in de aula, geleid door
Ds. Bos, werd aan de geopende groeve het
woord gevoerd door Ds. Bos, de heer G.
Vos, voorzitter van de harmonie en door de
heer Blok, firmant van de Schoenfabriek
Blok-van Heijst te Waalwijk, waar de over
ledene werkzaam was. De begrafenisbedie-
naar de heer P. Bogers dankte namens de
familie voor het medeleven.
Naast de familie liepen vele vrienden en
bekenden mee in de rouwstoet, o.m. de leden
van harmonie en drumband Marijke, met
meest geschikt de meststof kiese-
riet, een Mg-sulfaat. Zegt 't grond
onderzoek dat een goed niveau is
bereikt, dan kunnen andere Mg-
houdende meststoffen, als kainiet
of magnesamon, dit niveau verder
op peil houden. Zeker is, dat bij
intensieve veehouderij de Mg-ver-
zorging van het grasland aandacht
verdient. Niet zozeer voor het gras,
maar voor het welkvee!
omfloerste trom, medewerkers van de firma
Blok-van Heijst, enz.
GESLAAGD
Voor het praktijkexamen machineschrij-
ven volgens 't 'blind-lO-vingersysteem slaag
den te Rotterdam K. Timmermans en J.
Meter. Zij genoten hun opleiding bij de le
Sprangse Steno-Typeschool.
RIKCONCOURS NEO.
Hedenavond half 9 houdt NEO weeT t
maandelijkse rikconcours, ditmaal in café
Doornen, aan 't kruispunt.
DOKTERSDIENST
Gedurende het weekeinde zal de dokters-
dienst worden waargenomen door dokter
Gerlach, tel. 350.
MAGNESIUM OP GRASLAND
De veehouderij heeft de laatste
tijd sterke belangstelling voor. Ve
le boeren strooien al geregeld een
of andere Mg-houdende meststof.
Hoe komt dit? De fruitteler en de
tuinder weten, dat hun gewas op
magnesium-arme grond Mg-aanvul-
ling nodig heeft. Ook de aardappel
teler kent daarvan het voordeel. In
de overige landbouw worden eigen
lijk alleen de granen met magne
sium bemest. Maar nu ook op gras
land?
Het gras put immers uit de grond
voor normale groei, doorgaans vol
doende magnesium. Maar dit vol
doende voor het gras, is meestal
„nveldoende" voor het vee. Dat
heeft in het voer meer nodig. Met
name om stofwisselingsstoornissen,
speciaal kopziekte, te voorkomen.
Er zijn meer zaken die het op
treden van kopziekte beïnvloeden:
het weer, de conditie van de die
ren, de overgang van stal naar wei
de. Maar gebleken is, dat de die
ren echt wel tegen een stootje kun
nen bij voldoende Mg-verzorging.
Vandaar het belang, deze via de
besmetting ook op juist niveau te
brengen.
In eerste instantie is hiervoor het
BMW! WAT EEN WAGEN
WAT EEN WEGLIGGING
VRAAGT UW DEALER OM EEN PROEFRIT
DONGEN
Garage A. van der Wou
Tramstraat 37, tel. 01623-2619
WAALWIJK
Automobielbedrijf
H. v. d. Meydenberg
Burg. v. d. Klokkenlaan 25
tel. 04160-2443
FEUILLETON
van
„De Echo van het Zuiden"
door Adeline McElfresh
46.
Het was prachtig, dokter Langford.
Meneer Morton stond bijna even
hard te schreeuwen als Jones. Ik
nu ja, ik heb aan de deur staan
luisteren. Ik had in geen eeuwig
heid zo van iets genoten".
Jane voelde iets van medelijden
van Jones. Met zijn door whisky
vertroetelde brein zou hij nooit te
gen Clay Morton op kunnen.
„Ik wou dat u ze had kunnen ho
ren," lachte Lola Morton. „Juf
frouw Christy had haar vrije dag
en Clay's vader dacht dat hij alleen
in huis was. U had zijn gezicht moe
ten zien toen ik daar binnen kwam
wandelen. Trouwens, dat van Jones
ook. Ik geloof dat hij dacht dat de
Mortons in troepen op hem afkwa
men om hem in een hoek te drij
ven."
„En wat gebeurde er?"
„Eigenlijk niets." Maar Lola Mor
ton zag er uit als een poes die een
paar verradelijke veertjes van d'r
bek zit af te poetsen, zo vergenoegd
keek ze. Ze maakte een vaag ge
baar. „Helemaal niets nadat ik
m'n schoonvader gezegd had dat de
pers reusachtig in z'n schik zou zijn
met het bericht dat hij Jones uit de
hut ervoor betaald had om te zeg
gen wat hij gezegd had. Oh, ik had
ze allebei precies waar ik ze heb
ben wou, dokter Langford! Ik had
meer dan genoeg gehoord!"
„Dat moet wel, ja."
Lola keek haar even vragend aan.
„Ik weet niet wie van beiden ban
ger was. Mijn schoonvader stond te
stotteren van woede, en dat zielige
hutmannetje zag eruit als 'n gesla
gen hond. Hij begreep ternauwer
nood wat er met hem was gebeurd,
of wat er ging gebeuren. Eigenlijk
had ik medelijden met hem."
„Ja, dat kan ik begrijpen."
„Het was natuurlijk wel helemaal
z'n eigen schuld. Hij had gehoord
dat die advocaat-vriend van u aan
het zoeken was naar een getuige
van het ongeluk, en daarom is hij
naar mijn schoonvader gegaan en
heeft aangeboden te zeggen dat hij
had gezien, hoe ik geprobeerd had
dat meisje te ontwijken maar
dat alles had ik voor die tijd heus
nooit geweten; echt niet!" voegde
Lola er met klem aan toe.
„Hoeveel?" Jane's stem klonk
heeft Jones toen ook die namen uit
hard. „Honderd dollar. Maar dat is
nog niet alles. Mijn schoonvader
uw agenda laten overschrijven
U behoort toch werkelijk dat kan
toortje af te sluiten als u er niet
bent," zei Lola Morton tussen haak
jes, en Jane zag Lance weer voor
het raam van de wachtkamer staan.
Natuurlijk! Als Lance gewoon naar
binnen had kunnen wandelen, had
Jones dat ook kunnen doen. Wat
dom dat ze daar niet aan gedacht
had.
De paaltjes van een omheining
begonnen iets sneller voorbij te
schieten toen de pas-verworven ge
moedrust Lola Morton blijkbaar
weer begon te verlaten.
„Ik kan mezelf niet uitstaan als
ik aan dat alles denk!" barstte ze
uit. „Ik ik stond op het punt er
weg te gaan maar Clay Ze
haalde diep adem. „Ik heb ze toen
allebei gezegd hoe ik over ze dacht,
dokter Langford. En ik ben bang
dat mijn taal niet erg gekuist moet
zag eruit of hij een flinke klap op
hebben geklonken. Clay's vader
z'n hoofd had gehad, maar hij heeft
toch wel begrepen wat m'n bedoe
ling was. Hij kan z'n neus buiten
ons huwelijk houden, en anders zal
ik de naam Morton zo door de mod
der van de publiciteit halen, dat
hij 'm nooit meer schoon krijgt."
Jane keek naar het scherp gete
kende profiel, de vastbesloten kaak.
Verkeersborden waarschuwen, ver
bieden, gebieden en geven aanwij-
zi gin gen. Ze vervullen dus nuttige
functies in het steeds drukker eri vaak
ook chaotisch geworden verkeer.
Geen zinnig mens zal bewust de
verkeersdnveiligheid willen bevorde
ren. Daarom is het des te opmerke
lijker dat een groeiende onachtzaam
heid valt waar te nemen jegens de
verkeersborden in 't algemeen en be
paalde borden in het bijzonder.
Dat kan oorzaak hebben in het
feit dat combinaties van toch op zich
duidelijke borden de zichtbaarheid er
van nadelig beïnvloeden. Uit psycho
logische onderzoekingen in Duitsland
is gebleken dat bij méér dan twee
borden de "boodschap" veelal niet
overkomt (bij 3 verkeersborden tege
lijk werden bij een onderzoek in 36
gevallen er slechts 17 gezien (47(,2
bij 5 borden was dit percentage
slechts 25
Op grond van deze cijfers bestaat
er gerede aanleiding voor de politie
en autoriteiten om te komen tot be
tere navolging door het "zien" van
verkeersborden. De weggebruiker,
wordt nog te vaak overvoerd met
borden en andere aanwijzigingen.
Kan het aantal verkeersborden, de
plaatsing en ook de toevoeging van
onderschriften nadelig zijn voor de
duidelijkheid, vaak blijft men ook als
aan deze voorwaarden aandacht is be
steed, borden te negeren. Natuurlijk
gaat de politie uit van bekendheid
van de weggebruiker met de bood
schap van de borden. Maar daaraan
ontbreekt nog veel, zelfs dikwijls de
elementaire kennis (ondanks rijlessen
en schoolverkeersexamens!)
Bovendien is er nog de categorie
weggebruikers die de borden wel ziet,
maar er geen gevolg aan geetfdie
verkeersborden als overbodige hinder
nissen beschouwt! Tot wélke gevol
gen een dergelijke kortzichtigheid
kan leiden blijkt uit een recent Duits
onderzoek van 145.000 onderzochte
ongevallen waren er 18.581 voor
rangsongevallen; in 5,7 van deze
ongelukken was er sprake van bewust
negeren van de voorrangsborden.
Helaas ontbreekt het in ons land
aan statistisch materiaal, maar de
aantallen processen-verbaal door po
litie terzake opgemaakt bij verscherp
te toezichten en gegevens over onge-
KYNOLOGENVERENIGING
WAALWIJK EN OMSTREKEN
Op zondag 13 maart a.s. houdt de
Kynologenvereniging Waalwijk en
Omstreken om 12 uur in café De
Galgenwiel, bij de heer W. v. Oers,
de jaarvergadering.
Tijdens deze jaarvergadering zal
de jaarprijs worden uitgereikt, ter
wijl er tevens een bestuursverkiezing
zal plaats vinden. Aftredend zijn de
voorzitter en de tweede secretaris,
waarvan de voorzitter zich niet meer
herkiesbaar stelt. Tevens moet in een
tweede bestuursvacature worden voor
zien door het overlijden van de heer
P. Smeulders. Als nieuwe bestuurs
leden worden door het bestuur voor
gesteld de heren H. Blom en A. v. d.
Leur. Eventuele tegencandidaten
kunen zich voor de aanvang der ver
gadering opgeven.
Grotestr. 231a Waalwijk
Tel. 2625
vallen die mede of uitsluitend werden
veroorzaakt door het negeren van een
verkeersbord (inhalen verboden, een
richtingsverkeer e.d.) geven voldoen
de aanwijzingen.
Borden vormen mede een waar
borg voor vlot en veilig verkeer.
Bij de controle door de politie in
het eerste kwartaal van 1966 zal het
vooral gaan om het accepteren, waar
deren en dus navolgen van de ver
keersborden.
AANWINSTENLIJST
OPENBARE BIBLIOTHEEK
Kleyn, J. de. Volkaardewerk in
Nederland, 1600-1900.
Nijnatten-Doffegnies, H. J. van,
Tobias en Tjoela.
Twee jonge mensen, die beiden
een ongelukkige jeugd gehad heb
ben, besluiten om samen een nieuw
leven te beginnen.
Rijsdijk, Mink van. Edith Scheper.
De moeilijkheden van een jong
meisje, dat aanvankelijk 'n toneel
carrière wil opbouwen, maar dat
toch tot een andere levensbestem
ming besluit.
Schneiders, A. L. De trek van de
struisvogel.
Korte verhalen met als thema de
drang naar het natuurlijke, die lijkt
op de trek van een struisvogel.
Spoor, Victor. Spijkers zonder kop
pen.
Na de dood van een firmant in
een katoenbedrijf neemt diens zoon
de zaak over en maakt op het kan
toor kennis met de knepen, de foef
jes en de oplichterijen van het vak.
Vestdijk, S. Zo de ouden zongen.
Een gevoelige jongen beleeft in
tens een kleine vete, die zijn vader
heeft, waardoor zijn hele jeugd
wordt gekleurd en bepaald.
Munnisch, J. A. Leven en eindig
heid.
Drie voordrachten met als grond
thema ouderdom en oneindigheid.
Op zoek naar een pedagogisch den
ken; fundamentele beschouwingen
over het opvoedkundig vraagstuk.
Mevrouw Morton meende ieder
woord van die bedreiging.
„En?" vroeg ze.
Lola haalde haar schouders op.
„Dat is alles. Oh, ik zou me mis
schien wel moeten schamen, maar
ik doe het niet." Nuchter voegde
ze er aan toe: „Ik geloof wel dat
Clay en ik met wat moeite naar el
kaar toe kunnen groeien. En het
zou me ook niet verbazen als ik
op een goede dag zou denken dat
zijn vader toch niet zo'n monster
is als waarvoor ik hem nu houd
Oh, ik weet het wel" haastte ze
zich te zeggen „het is een harde,
taaie kerel. Maar ik heb laatst een
brief op zijn bureau zien liggen.
Hij heeft een architect in Central
City opdracht gegeven plannen te
maken om die huizen weer op te
bouwen." Ze wenkte een landweg
in, stopte, en keerde de auto. „Ik
geloof dat het tijd voor u begint te
worden, dokter Langford."
„Jane," zei Jane zacht.
Lola Morton wierp haar een blik
vol dankbaarheid toe,, en geen van
beiden bedierf het ogenblik met
woorden.
De oude dokter was laat. Hij was
die ochtend naar Steward gegaan,
en had gedacht tegen de koffie weer
thuis te zijn. Het was nu al ver in
de middag en hij was er nog niet.
Maar ja, dacht Jane, en schonk
haar aandacht aan de volgende pa
tiënt mevrouw Wood die astma
had hij was zeker onverwacht
opgehouden, dat gebeurde wel va
ker.
De meeste patiënten die op ver
langen van Clay Morton hun af
spraken niet waren nagekomen, zo
als mevrouw Wood bijvoorbeeld,
waren er de laatste tijd toe over
gegaan weer nieuwe te maken. Het
middagspreekuur was meestal vrij
druk. Het was nu al dagen geleden
sinds ze voor het laatst van me
vrouw Bates nieuwe praatjes over
haar ongelijk had doorgekregen. Ze
veronderstelde dat de oude dokter
gelijk had gehad. Het was een sla
pende hond en het was het best
het dier maar niet wakker te ma
ken
Mevrouw Wood, juffrouw Smith,
wier baby last van stuipen had, 'n
jongen die met een lelijk verstuik
te enkel de kamer binnen kwam
strompelen. De wachtkamer was
bijna leeg toen de dokter kwam.
„Sorry, Janie, ik ben opgehou
den", verontschuldigde hij zich op
gewekt. „Ik zal het hier nu wel af
maken. Ga jij maar gauw naar huis,
dan kun je je op je gemak verkle
den voorvanavond. Jij en Bill Lat
ham komen bij me eten."
„Maar begon Jane.
„Geen maren. Zo geberd het. Ik
moet trouwens iets met je bepra
ten."
„Maar waarom Bill?"
„En waarom Bill niet?" vroeg hij
slim. Daar had ze geen antwoord
op zoals hij wel geweten had. Dus
dokter Ed wou iets met haar be
praten. Dat kon maar één ding be
tekenen. Hij ging zelf zijn hele
praktijk weer doen, zij kon naar
haar eigen werk terug.
Met die gedachten nam Jane er
alle tijd voor om lang onder de
douche te blijven en daarna ging
ze wat op bed rusten. Er was nog
tijd in overvloed en ze wilde voor
zichzelf precies uitmaken wat ze
zou zeggen. Dokter Ed mocht niet
weten wat er in haar omging, en
Bill helemaal niet dat ze er alles
voor over zou hebben in Halesvil-
le te kunnen blijven.
Suus„met veel liefs, Suus
De keurige lettertjes van het ronde
handschrift stonden in haar geheu
gen gegrift. „Met veel liefs.
(wordt vervolgd.)