wAAlwijkse en UnqstRMtse couRant Deze week is men begonnen met bouw «Sint Antoniushof» t DERDE BEJAARDENCENTRUM IN WAALWIJK --- - m- 1 lllfe HISTORISCH BOUWWERK IN LOON OP ZAND OPEN OOG OPREIS De kosten Knutselruimte Inrichting stores" Vestiging van huizen rond de kerk Nieuwe spits Gothisch raam Angelus klokje - !v Mi lassH' fn DEKZEILEN „American- Tilburg VRIJDAG 3 JUNI 1966 87e JAARGANG No. 43 De tcho van het Zuióen A hnnnpmon+ Uitgever Waalwijkse Stoomdrukkerij Antoon Tielen HoofdredacteurJAN TIELEN Gironummer 1069687 Dit blad verschijnt 2x per week Tel. 04160-2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167 - 2002 Vanuit een gespreksgroep Abonnement p. week (0,26-f- 2ct. inc.k.) 0,28 p. mhd. (1,10 -j- 10 ct. inc.k.) 1,20 p. kwrt. (3,25 -j- 10 ct. inc.k.) f 3,35 p. kwrt. p.post 3,70 bij girobetaling (bij incasso p. postkwit. 60ct extra) Losse nummers 20 cent. Advertentieprijs: 13 cent per rrm. Contractadvertenties: speciaal tarief Telegram-adres„ECHO" (Van onze verslaggever) WAALWIJK - Deze week is men begonnen met de bouw van ,,Sini Antoniushof"het derde bejaarden centrum in Waalwijk. De plannen voor dit centrum, dat op de hoek van de Blijde-inkomstenlaan en de Burge meester Smeelelaan komt, zijn reeds in 1958 gemaakt. Enige tijd geleden echter kon pas het stichtingsbestuur overgaan tot het geven van een bouw- opdracht. Men hoopt „Sint Antonius hof", dat ongetwijfeld in een grote behoefte gaat voorzien, in het voor jaar van 1968 in gebruik te kunnen nemen. „Sint Antoniushof wordt na Sa- marja en Sint Clemenshof, het derde bejaardencentrum in Waal wijk. In het Sint Clemenshof vin den 30 bejaarden onderdak. Sa- marja herbergt er ruim 70. St. An toniushof zal geschikt zijn voor het huisvesten van 85 bejaarden. Of deze drie Waalwijkse inrichtingen voldoende zijn voor het huisvesten van de bejaarden van deze Lang- straatse gemeente valt nog te be zien. Het ligt dan ook in de bedoe ling van het stichtingsbestuur van Sint Antoniushof om later nog een aantal bejaardenwoningen te bou wen. Deze woningen zijn ook ge projecteerd bij Samarja. Het stichtingsbestuur, A. L Pelt, voorzitter; M. J. Steemers, secreta ris; A. J. de Minnink, penningmees ter; Mevrouw Verhoeven, lid; en pastoor M. D. Lam, bisschoppelijk adviseur, heeft goede hoop dat het gebouw dat twee verdiepingen telt over twee jaar gereed is. Sint An toniushof" wordt gebouwd door Fa. Couwenbergh en Kleingeld, bouw bedrijf N.V., Waalwijk. De bouw van de technische installaties is op gedragen aan het adviesbureau Ir. Kloöts N.V., Nijmegen. De archi tecten zijn de heren K. Mekel, J. van Huiten en Ir. M. Schik. De to tale stichtingskosten zijn geraamd op 1,7 milj. gulden. Hierin is een gedeelte van de grond inbegrepen. Behalve bejaarden zullen ook nog twaalf personeelsleden in „St. Antoniushof" kunnen worden ge huisvest. Voor bejaarden komen er 66 één-, en 9 twee-persoonskamers. De kamers zijn verdeeld over twee verdiepingen. Op de begane grond komen verder twee recreatiezalen, een keuken, eet- en recreatiezaal voor het personeel, rouwkamer, ka pel en een kamer voor een geeste lijke verzorger. Op de eerste ver dieping is eveneens een recreatie zaal terwijl hier de kamers voor het personeel zijn. Ook op de twee de verdieping komt een recreatie zaal. De bejaarden, die graag kuntse- len, hoeven zich ook in „Sint An toniushof", niet te vervelen. Er komt n.l. een kuntselruimte waar in iedereen terecht kan. In de re creatiezalen zal voor iedere bewo ner wel wat te vinden zijn wat voor een geschikte ontspanning no dig is. Men rekent voor dit bejaar dencentrum op een personeelsbezet ting van 20 personen. Aangezien de meeste bejaardencentra's in Neder land met tekort aan personeel kam. pen, verwacht het stichtingsbestuur dat het ook in Waalwijk niet mee zal vallen om voldoende en goed geschoold personeel in dienst te kunnen nemen. Als „Sint Antoniushof" klaar is, ligt het niet in de bedoeling van het stichtingsbestuur om het „St. Clemenshof' te laten verdwijnen. Men wil dit bejaardencentrum mo derniseren en comfortabel maken. Vooral dit laatste gaat een steeds grotere rol spelen. Vandaar ook dat men met de opzet van „Sint Antoniushof" hiermee rekening ge houden heeft. De kamers worden ruim gebouwd. Elke kamer zal voorzien zijn van toilet en wasge legenheid. Op iedere verdieping komt een keukentje waarin men zelf iets 'kan klaar maken. CARBQVIT tegen maag- en darmstoornissen. mugolin (reukloos) ter voorkoming van muggebeten. v -sVW* - W - I ü§i>fc~ - Een gedeelte van de voorzijde van het bejaardencentrum „St. Antoniushof" EEN KAR LATEN TREKKEN Iets wat mij steeds weer opvalt is het volgende Als men mensen vraagt Waarom werken jullie antwoordt het overgrote deel „enkel en alleen om het loon Als diezelfde mensen daar echter over gaan praten, komen zij uit bij iets wat je werkhou ding, werkmentaliteit of - voor mijn part - werkachtergrond kunt noemen. Wij zeggen ja of neegeven daarna de redenen en twijfelenna de overdenking die tot die redenen leiden, aan ons „ja of „nee Het groepstariefstelsel, soms weieens een noodzakelijk kwaad ge noemd, stelt medemenselijkheid als noodzaak. Als iemand „de zaak drukt"dan laat hij eigenlijk „de ander de kar trekken"zonder dat deze daarvoor beloond wordt; integendeel hij wordt „gedupeerd in zijn loonzakje"Zoiets werkt als de be kende sneeuwbal die verder rolt 'en groter en groter wordt. De sfeer, de onderlinge verstandhouding, gaat kapot. Kankeren is dan aan de orde van de dag. En dat gebeurt dan meestal door die mensen die voor de ander „de kar hebben laten staan Daarom is werken Loon verdienen. En loon verdienen: leefruimte scheppen voor een gezin. En leef ruimte voor de ander moet steeds van jezelf uitgaan. Dus ook in eert bedrijf. Dat is een waarheid als een koe. Maar ook aan koeien gaat men weieens onopgemerkt voorbij. Dat is in sommige gevallen dan bijzonder triest. Bedrijfsapostolaat Waalwijk e.o. De monumentale kerktoren nadert zijn voltooiing r 11 van eerste kwaliteit doek |j tegen bijzonder lage prijzen! Bijv. 400 x 600 115,20 600 x 800 230,40 Op deze prijzen 5% KORTING voor contante betaling. Belt U even tel. (04250) 31748 L Telefoonstraat 33 (zijstraat Heuvelstraat) J Er is reeds meerdere keren over de nu plaatshebbende restauratie geschreven en veel nieuwtjes zijn er al tussendoor vermeld, maar het is toch bijzonder interessant een bouwwerk of de herstelling er van te volgen, zeker als het om een historisch gebouw gaat. Veel historische „vondsten" zijn er aan een bouwwerk bovengronds niet. Dit is belangwekkender als men de grondslag van een gebouw (na speurt, want de grond verraadt zijn geheimen niet gemakkelijk; al leen dan, wanneer een vernieling of een opruiming plaats vindt. Dan pas tekenen de geheimen zich af. Zou een systematische afgraving van het hoogste punt van het dorp plaatsvinden dan pas zullen zeer veel geheimen prijs gegeven kunnen worden. Dit hoogste punt is ongetwijfeld de plaats waar nu de kerk staat. Het is nu niet moge lijk en daarom vinden we een goede restauratie van de toren zeker zo belangrijk als een grondonderzoek. Wat er immers nu staat is be- waard gebleven en iedereen kan het bewonderen en er van genieten. Het middelpunt van het dorp is het centrum - de kerk - waaromheen zich het hele leven heeft afgespeeld vanaf het jaar 1394 toen men met de kerkebouw begon onder pastoor Henr. Stierken en onder de heer der heerlijkheid Paulus van Haestrecht. De toren is ouder en de grondslag is in de 13e eeuw gelegd. Vele verwikkelingen hebben er toe bijgedragen deze kerk met de ze forse toren juist daar te vesti gen, waar zich al reeds een woon gemeenschap ging ontwikkelen. De structuur der wegen was dus al belangrijk genoeg voor de vestiging van huizen rond de kerk. De krui sing van de wegen Breda-Den Bosch en Heusden-Tilburg waarover turf, wat toen hoofdzaak was voor de economie van Loon op Zand (of Venloon), werd vervoerd, was oor zaak van de kernvorming. De turf werd ook per boot ver voerd door de inmiddels gegraven turfvaart. Ook de landbouw en vee teelt (heide en schapen) profiteer den van de wegen en dit alles bracht bij de tollen langs de wegen en vaarten veel geld in het laatje van de heer. Vandaar dat veron derstelt mag worden dat Loon op Zand zo'n grote sterke toren heeft gekregen. De kerk eraan was niet zo erg groot, maar deze kreeg in 1520 al een uitbreiding en er wer den toen al zijbeuken aan toege voegd. Toen was de kerk reeds in verval. In 1769 moest het dak en de to ren hersteld worden, want de toe stand in de protestantse periode was van dien aard, dat de kosten van de herstellingen voor een hand je vol protestanten steeds te zwaar drukten. In 1820 brandde de toren uit en bekwam weer veel schade, terwijl hij toch al in een deerlijk verval was. Als in 18G4 Koning Lodewijk Napoleon de Loonse katholieken terwille is en de kerk en toren weer aan de katholieken terug wil geven krijgen de ingezetenen weer hoop. Het is echter nog geen wer kelijkheid want het duurt nog tot 1821 voordat het gebouw werkelijk wordt toegewezen aan hun oudere gelovigen. Direct moest het gebouw gerestaureerd worden. Welk een vreugde moet er onder de Loonse mensen geheerst hebben toen het na de herstellingswerkzaamheden, op 30 september 1823, weer voor de uitoefening van de eredienst in gebruik kon worden genomen. Ludovicus Reabel was toen de herder. Hij kon de grote overhuis maken van de geheime schuurkerk op het kasteel naar de oude pa rochiekerk. Al was de kerk aan de katholie ken teruggegeven, toch bleef de toren met de beroemde klokken in handen van het Rijk. Dit was be paald na de vrede van Munster in 1648. In het jaar 1902 kon burge meester J. van Besouw het voor elkaar krijgen dat de toren met de klokken en nog een bedrag van f 3.400,- voor onderhoud, dat door Napoleon was geschonken, van het Rijk werden teruggekocht voor de symbolische som van f 2.50 en hiermee kwam weer een herstel werk aan de orde. Een nieuwe spits moest er op worden gezet. De ze heeft gestaan tot nu toe. Hij is met deze laatste restauratie welke in 1964 is begonnen ook weer erafgenomen en geheel vernieuwd. In 1950 is men al aan de torenres tauratie begonnen en men heeft hem via Monumentenzorg toen on derhanden genomen, maar het gro te werk is nu verricht. Deskundig is men te werk gegaan en voor men begon is elk onderdeel in te kening gebracht. Van bovenaanbeginnend is de grote spits geheel vernieuwd. De achtkantige spits, welke eerst met een stompe hoek op het dak rustte loopt nu glooiend - met een schoot - in het dak over, dit om te voorko men, dat water en wind het hou tenconstructiewerk kunnen beïn vloeden. De wijzerplaten welke ook vroe ger op de torenwand waren aan gebracht zijn niet meer op het dak geplaatst. Onder de dakrand zijn ze nu teruggebracht voor de acht mooie aan elkaar geschakelde go tische muurnissen. Eertijds waren er twee galmga ten met klankborden aan elke zij de. Bij de restauratiewerkzaamhe den is gebleken, dat dit nooit zo is geweest. Zeer mooi zijn de galmga ten nu twee samen in één gothi sche nis hersteld, met in het mid den een kolom weer met go- thische boogjes gesloten, gekop peld dus. Dit alleen geeft een fraaie indruk van de rijkdom van de to ren. Dit was de eerste of bovenste geleding. Een natuurstenen rand sluit elke geleding af en meerdere banden en ingezette blokken na tuursteen verlevendigden he opper vlak. De lisenen zijn ook met na tuursteen versierd. De hoeksteunen welke in elke geleding één en soms twee pinakels hadden zijn helemaal hersteld. De tweede geleding heeft bovenin zes gothische blinde ven sters naast elkaar. Daaronder vier, ook weer twee aan twee, gekop pelde gothische blinde ramen met zandsteen versierd. Aan de zuidzij - de zijn deze laatste vlakken ver vangen door twee gothische dieper gelegen blinde ramen, boven met een mooie gothische kraag over welfd, en met zandsteenlagen ho rizonaal versierd. Deze zijde is dan ook de mooi ste, langs de straatkant. De derde geleding is voorzien van twee langwerpige vlakken met bovenin weer natuursteen-versie ringen. Aan de oostzijde is hier ge constateerd dat er een lager dak is aangebracht geweest, d.w.z. dat de kerkruimte lager en dus klei ner was. Hier is het dak verhoogd, dus het schip groter gemaakt. De onderste geleding met ingangspar tij heeft ook weer grote vlakken. Boven de deur wordt nu een nieu we gothische raam geplaatst met geheel natuurstenen omlijsting en gothische bogen. Dit geeft de toren een waar monumentaal aanzien. Het traptorentje dat tegen de zuid-oosthoek van de grote toren aanleunt ziet er erg speels uit en verfraait het geheel voorbeeldig. Opgemerkt zij, dat op het toren tje een torenfiguur in zandsteen was aangebracht. Dit is een zeer oud gebruik, dat torenbouwers meer deden. Wat het eigenlijk in houdt is niet met zekerheid be kend, maar men vermoedt dat de leden van de torenbouwersgilde „St. Barbara" dit deden ter ere van hun gilde of patrones. Het kleine spitsje is gelukkig be houden, want het is niet denkbaar dat de toren van Loon dit af had moeten geven. Uit de verte ken merkt dit reeds Loon op Zand. Dezer dagen is ook het mecha nische deel van de klokken her steld en nu zullen ieder half uur de oude klokken de tijd verkon digen met om 7 uur 's morgens en 's avonds en om twaalf uur 's mid dags het anglus door de St. Huber- tusklok. Het kleine angelus-klokje is nu niet meer in gebruik. De St. Hubertusklok is een herinnering Detail van de toren. De galmgaten zijn in hun oorspronkelijke trant gerestaureerd. aan pastoor Hubertus Schoenma kers. Zij vervangt de door de be zetters gestolen St. Willibrordus- klok. De andere klokken zijn: H. Maria-klok van 1500, zij weegt 2900 pond, de tweede: de St. Jan Bap tist-klok van 1460 en weegt 1750 pond, de derde: de St. Petrus-klok van 1559 en weegt 196 pond (dit was het vroegere angelus-klokje). Nu het geluid gesynchroniseerd is en geheel aangepast aan het luid- systeem is het weer een lust deze muzikale klanken te horen. Het is toch van belang, dat we nu het be kende gezegde van weleer nog even herhalen, zeker nu de toren in zijn geheel weer hersteld is met inbe grip van zijn geluid: „LoonopZand zo hoog verheven in de stapel van de Meierij heeft een kasteel met mooie dreven en een schoon gelui daarbij" De toren heeft in de ingangspar tij een prachtig kruisgewelf met aanzetsteunen voor dit gewelf. He laas is alles wit gemaakt en be pleisterd, maar het neemt niet weg, dat de historische en kunstwaarde van het gebouw toch gehandhaafd blijft. In de andere geledingen tot boven toe zijn de aanzetsteunen aanwezig maar niet de kruisgewel ven. Hier zijn normale houten zol der aangebracht. Men kan hieruit opmaken, dat de toren nog lang niet klaar was toen hij in gebruik werd genomen. Als de tochtdeuren niet aanwezig waren was de in gangspartij nog fraaier, doch zij zijn onmisbaar. T.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1966 | | pagina 1