waaLwijkse en lAnestRAAtse couRAnt
DVSV bezorgde Waalwijk een
halve eeuw toneelgenot
't Dramatische hoogtepunt
BELANGSTELLING VOOR AMATEURTONEEL IS GERING
OPEN OOG
DE HONGAARSE OPSTAND (III)
Hush Puppies
Talent
WAALWIJK - De vaak gebezigde uitspraak, dat het
amateurtoneel ten dode is opgeschreven, zouden we
niet willen onderschrijven. Zeker niet voor wat het
toneelleven in Waalwijk betreft. De belangstelling
voor uitvoeringen van amateur-toneelgezelschappen
mag dan gering zijn, de verenigingen blijven echt niet
bij de pakken neer zitten. Daarvan getuigt de Waal-
wijkse toneelvereniging D.V.S.V., die in januari 50
jaar bestaat. In deze halve eeuw heeft D.V.S.V. aan-
Oprichter P. Kelder
middelpunt
van feestvreugde
Uitverkocht
Jff'''
getoond ook de „magere" jaren van het moeilijke to
neelleven wel te boven te komen. De oudste toneel
vereniging uit de schoenenstad bruist van energie. Het
„eenakterfestival" dat enige weken geleden werd ge
houden en waaraan alle Waalwijkse toneelverenigin
gen deelnamen, is daar een sprekend voorbeeld van.
Dit festival waarvoor - het wordt eentonig - de be
langstelling niet was was zoals men hoopte, was de
inzet van het gouden toneelseizoen.
HET VALT NIET MEE OM CHEF TE ZIJNWANT
Subsidie
Neutraal
Judasrol
VRIJDAG 11 NOVEMBER 1966 87e JAARGANG No. 89
De fcho van het Zuióen
Uitgever
Waalwij kse Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Abonnement
p. week (0,26 2 ct. inc.k.) 0,28
p. mnd. (1,10-j-10 ct inc.k.) 1,20
Losse nummer» 20 cent.
Advertentieprijs: IS cent per mm.
Contractadvertenties: special tarief
Opgericht 1878 Bureaux Grotestraat 205, Waalwjjk Tel. 04160-2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167 - 2002 Telegram-adresj_^ECH<y
(Van onze verslaggever)
De jubilerende toneelvereniging D.V.S.V., met in het midden de oprichter P. Kelder.
Een commissie, gevormd uit de
twintig leden, zorgt er voor dat
Waalwijk weet dat DVSV vijf de
cennia de Bühne bespeelde. Dat
gaat weer gebeuren in maart van
het volgend jaar, als het jubileum
stuk: „De geboren leugenaar" wordt
opgevoerd. Uiteraard wordt er ook
gefeest en wel op vrijdag 20 en za
terdag 21 januari. Vrijdags is er 'n
feestvergadering met als hoogte
punt de huldiging van de heer P.
Kelder, het gouden lid van DVSV.
De heer Kelder, die jaren voorzit
ter is geweest en vaak de hoofdrol
vertolkte, is de enig nog in leven
zijnde oprichter. Het is te begrijpen
dat men de gouden jubilaris die dag
in de bloemetjes zet. Zaterdag 21
januari is de feestdag met o.m. een
receptie.
Zoals iedere vereniging, heeft
DVSV ook haar „ups en downs" ge
kend. Uit het vergeelde plakboek
van een van de bestuursleden,
haalden we enkele interessante ge
gevens. Waalwijk kende voor de
oprichting van DVSV reeds lang
toneelverenigingen. Een daarvan
was de toneelclub van de toenma
lige St. Paulusvereniging. Vijf leden
van deze vereniging kwamen in ja
nuari 1917 op het idee om in de
Gildenbond een toneelvereniging op
te richten. Een idee dat aansloeg
en de mensen die gepolst werden
om ook toe te treden, waren hier
toe graag bereid. Ook het bestuur
van de Gildenbond verleende toe
stemming. Zo werd de nu gouden
toneelclub DVSV geboren.
Ook in de beginjaren bruiste de
jonge vereniging van energie. Reeds
het zelfde jaar werd het eerste stuk
opgevoerd: „Piet in gala", een blij
spel in drie bedrijven, onder regie
van A. Verhoeven. Vijftien DVSV-
ers zorgden voor de rolbezetting.
Onder de regie van A. Verhoeven
werden verscheidene stukken ten
tonele gevoerd. Een daarvan was
„Het hoogste goed". De opvoering
van dit blijspel betekende een keer
punt in de geschiedenis van DVSV.
De Waalwijkse kapelaan Bijnen -
naar later bleek een groot toneel
kenner - behoorde tot de aanwezi
gen, toen „Het hoogste goed" werd
opgevoerd. Deze geestelijke zag, dat
er met de toneelvereniging meer te
bereiken was. Hij raadde DVSV dan
ook af het „alledaags toneelwerk"
op te voeren. Kap. Bijnen kwam
met „Shylock, de jood van Venetië"
voor de dag. Met de opvoering hier
van oogstte DVSV tot ver buiten
Waalwijk succes. Regisseur Verhoe
ven en zijn mannen hadden aange
toond toneeltalent te bezitten. Een
periode van glorie en bloei trad
dan ook aan voor DVSV.
„Sauls verwerping" van pastoor
Van Delft was in die dagen het ge
sprek van de dag. Dit stuk werd
bekroond met de eerste prijs, een
gouden medaille, en tevens de pu
blieksprijs op het interdiocesaan to
neelconcours in Tilburg. „Hirtacus"
volgde en een hoogtepunt werd be
reikt met „Jeremias". Het kon niet
op, de uitvoeringen van DVSV trok
ken volle zalen. De naam DVSV was
gevestigd niet alleen in Waalwijk,
maar in heel de Langstraat.
Na zeven vette jaren - zo wil de
geschiedenis nu eenmaal volgen
zeven magere jaren. Ook dat was
bij deze roemruchte toneelvereni
ging het geval. Aan een inzinking
was niet te ontkomen. Toen in 1923
werd deelgenomen aan een toneel
concours van „Joost van den Von
del", de bekende toneelclub uit Nij
megen, werd met „De Roovers
Hoofdman" slechts een derde plaats
behaald. Het vertrek van kapelaan
Bijnen naar Eindhoven, onder wiens
stimulerende leiding heel wat tot
stand was gekomen en het verlies
door allerlei omstandigheden van
uitnemende krachten, trof de ver
eniging zwaar. Men hield moed en
regisseur Verhoeven bleef al zijn
krachten aan DVSV geven. Met
„Napoleon" en het „Vierde Gebod"
bewees DVSV opnieuw zijn klasse.
Met weemoed denken de DVSV-
ers aan deze succesvolle jaren te
rug. Denk alleen maar aan de be
langstelling. In het plakboek trof-
„Het Chinese Landhuis" moest con
stateren dat er voor hem geen
plaats was gereserveerd. Hij schrijft
over deze uitvoering: „in alle gan
gen waren stoelen gezet, de brand
trap was geïmproviseerd tot een
tribune, de schotten van de boven
zaal waren weggenomen en op dat
tweede balcon vonden velen nog 'n
zit-, staan- of hangplaats". De ver
slaggever vond het onverantwoor
delijk zoveel mensen in de zaal.
Dat nemen we graag aan, maar het
bestuur van DVSV zou in de han
den klappen als ook nu bij een op
voering de zaal te klein zou zijn.
Daarover wordt niet getreurd,
want bij de pakken neerzitten hoort
niet tot de gewoonte van DVSV.
Ook na de Tweede Wereldoorlog
behaalde de Waalwijkse toneelver
eniging nog enkele successen. Hoog
tepunten vallen er echter uit de na
oorlogse periode niet te vermelden.
Daaraan kon uiteraard ook de voor
treffelijke regisseur, wijlen de heer
Jac. Didden, niets veranderen. De
heer Didden is een van de grote
pioniers geweest van de gouden ver
eniging. Naast regisseur, als opvol
ger van de heer A. Verhoeven, is
hij jaren secretaris geweest. Na de
oorlog mochten ook dames lid wor
den van DVSV. De mannen-hege
monie op het toneel was ook in
Waalwijk gebroken.
DVSV telt momenteel twintig le
den. Twintig toneelliefhebbers die
de vereniging een gouden hart toe
dragen. Dat beaamt het bestuur:
voorzitter M. Sleenhoff, mej. A.
Franken secretaresse, J. Kelder pen
ningmeester, mej. A. Leijtens, de
heer A. Leijtens en regisseur Harry
Swinkels volmondig. Alle leden
fen we onder meer een recensie aan
van de niet met name genoemde
verslaggever van „De Echo van het
Zuiden", die bij de opvoering van
Als hij opgewekt is, noemt men hem te vriendschappelijk;
als hij ernstig is, heet hij een zuurpruim.
Als hij jong is, zegt men dat hij niets weet;
als hij oud is, vindt men hem een oude sok.
Als 'hij naar de kerk gaat, zijn er die hem schijnheilig vinden;
als hij niet gaat, wordt hij door sommigen als heiden veroor
deeld.
Als hij drinkt, wordt hij een zuiplap genoemd;
als hij niet drinkt vindt men hem een „saaie Piet".
Als hij voor iedereen een goed woord heeft, is hij een praatjesma
ker;
als hij het niet doet, lijkt hij verwaand.
Als hij er op staat ,dat de voorschriften worden nageleefd, heet hij
een dienstklopper;
als hij het niet doet, is hij onaohtzaam.
Als hij controleert, noemt men hem bemoeiziek;
als hij het niet doet, laat hij de zaak maar waaien.
Als hij probeert alle klachten te behandelen, moet hij over
de wijsheid van Salomon beschikken;
als hij er over gaat piekeren, is hij in de kortstmogelijke keren
zenuwziek.
Hij moet het geduld hebben van Job,
een huid van een olifant,
de slimheid van een vos,
de moed van een leeuw.
Hij moet stekeblind zijn, en toch alles zien,
oost-indisch doof, en zwijgen als een graf.
WAT EEN MAN Zijn er zulke chefs
Inderdaad En ze liggen nog niet eens allemaal op het kerkhof
Met toestemming van de uitgever overgenomen uit de serie
„De praktijk van het leidinggeven". Uitgeverij N.I.B. - Zeist.
werken mee om de kosten bij een
opvoering zo laag mogelijk te hou
den. Een technische commissie zorgt
voor de opbouw van toneel en de
cors. Ondanks alle besparingen,
komt iedere toneeluitvoering (en
dan nog zonder de kostbare kos
tuums) op duizend gulden. Het is
dan ook begrijpelijk dat een van de
bestuursleden ons vertelt: „als we
geen subsidie zouden krijgen, kun
nen we wel inpakken".
Wat de subsidietoekenning betreft
mag DVSV niet klagen. De Provin
cie kent aan de hand van een waar
deringsrapport een subsidie toe,
die door de gemeente verdubbeld
wordt. Tot 1964 gaf DVSV twee
maal per jaar een uitvoering. De
laatste jaren is dat echter gehal
veerd. In dit gouden toneelseizoen
komt DVSV ook tweemaal op de
planken. Het „eenakter-festival"
was de eerste maal, de jubileum
uitvoering in maart zal de tweede
keer zijn. Het Waalwijkse publiek
zou DVSV geen mooier jubileum
cadeau kunnen aanbieden dan de
uitvoering te bezoeken. Een gevul
de zaal is in 1966 de mooiste belo
ning die een toneelvereniging zich
kan indenken. Gezien de historie,
is DVSV het ten volle waard.
verkrijgbaar bij:
SCHOENEN
Grotestraat 153 Waalwijk
Het dramatische hoogtepunt van de opstand naderde snel. Op 31 ok
tober werd Kardinaal József Mindszenty in vrijheid gesteld. Radio
Boedapest gaf als commentaar: „De aanklachten tegen de in 1949 ver
oordeelde Kardinaal waren van nul en gener waarde. Ze hadden geen
enkele wettelijke grondslag. De Kardinaal is hierbij volledig gereha
biliteerd". De kardinaal werd met gejuich begroet. In een toespraak
juichte hij: „Ik wend mij tot alle kinderen van het Hongaarse vader
land. Ik draag tegen niemand haat met mij mee. Wonderbaarlijke hel
denmoed heeft ons land bevrijd. Onze vrijheidsstrijd is enig in de ge
schiedenis van de wereld. Onze jeugd verdient de erkenning van deze
heldenmoed. Onze met eer beladen soldaten, arbeiders en boeren heb
ben een uniek voorbeeld van diepe vaderlandsliefde gegeven". Minis
ter-président Imre Nagy hield een rede op het Parlementsplein. „Wij
zullen geen inmenging in onze aangelegenheden dulden. Wij hebben
de bende Rakosy-Gerö verdreven. Deze bende heeft geprobeerd mij
verdacht te maken. Zij beweerde, dat ik de Russische interventie heb
gevraagd. Dat is niet waar. Integendeel. Ik was het, die de onmiddel
lijke aftocht van de Russische troepen eiste. Vandaag begint de confe
rentie over de opzegging van het Pact van Warschau en over 't ver
trek van de Russen uit ons land. Stel vertrouwen in de regering! Lang
leve Hongarije!"
Inderdaad verlieten op 31 oktober de Russische tanks Boedapest. Al
leen in een klein deel in het centrum van de stad, bij het Nationale
Theater, bleven nog enkele tanks gestationeerd. Een dag eerder had
de Hongaarse luchtmacht een ultimatum gesteld. „Als de Russische
troepen Boedapest niet binnen twaalf uur verlaten, zal de Hongaarse
luchtmacht naar de wapens grijpen om hen te verdrijven".
i .1 I n .,i
P. Kelder
De Russische regering beloofde
in een verklaring: „Op verzoek van
de Hongaarse volksregering, heeft
de Sovjetregering goedgekeurd, dat
Russische troepeneenheden Boeda
pest binnentrokken om 't Hongaar
se volksleger te helpen bij 't her
stellen van de orde. Omdat een
verder verblijf van de Russische
troepen tot een nog verdere ver
slechtering van de toestand aanlei
ding kan geven, heeft de Sovjet
regering haar militaire commando
opgedragen de troepen uit Boeda
pest terug te trekken zodra de Hon
gaarse regering dit nodig acht.
Tegelijkertijd is de Sovjetregering
bereid onderhandelingen te openen
over het verblijf van Russische troe
pen op Hongaars grondgebied".
Het zou een loze belofte blijken.
Op 31 oktober werd voor 't eerst
niet meer gevochten in Boedapest.
De balans kon worden opgemaakt.
Het aantal Hongaren dat aan beide
zijden om het leven was gekomen
of werd gewond, werd geschat op
vijftienduizend. De Russische ver
liezen werden geraamd op 2500 do
den en vijfduizend gewonden.
Op 1 november bleek al, dat de
Russen niet bereid waren zich aan
hun afspraken te houden. De tank
eenheden, die zich uit Boedapest
hadden teruggetrokken, vormden 'n
stalen ring rond de hoofdstad. De
Hongaarse vliegvelden werden door
Russische eenheden omsingeld. De
Russische ambassade verklaarde, dat
deze maatregelen slechts werden
genomen „om gewonden en familie
leden van de Sovjettroepen te eva
cueren". De Hongaarse regering had
aanvankelijk de opzet niet door. Zij
gaf de Hongaarse luchtmacht bevel
niet op de Russische militairen te
vuren. Later op de dag kwamen
echter verontrustende berichten
binnen. Nieuwe Russische eenheden
hadden de grenzen van Hongarije
overschreden en trokken in de rich
ting van Boedapest.
In de avonduren proclameerde
Imre Nagy, dat Hongarije uit het
Pact van Warschau trad en zich
neutraal verklaarde. Hij deed een
beroep op de Verenigde Naties om
de Hongaarse neutraliteit te ver
dedigen. De Verenigde Naties zou
den niet reageren. Nooit was dui
delijker gebleken dat de V.N. in
feite nog geen enkele zeggenschap
hadden. Op het moment waarop
Russische afgevaardigden in de Vei
ligheidsraad plechtig verzekerden
dat de Russische troepen Hongarije
verlieten, trokken juist nieuwe een
heden het land binnen. Hun op
dracht was duidelijk: Hongarije
moest opnieuw binnen het Oostblok
worden gebracht.
Nog was het dubbele spel van
Rusland niet ten einde. Op 3 nov.
begonnen in het Hongaarse parle
mentsgebouw besprekingen tussen
Russische en Hongaarse delegaties
over het vertrek van de Russen. De
Hongaarse leider was Pal Maleter,
gener aal-majoor, die in de vooraf
gaande dagen een heldhaftige strijd
tegen de Russische tanks had ge
voerd. De Hongaarse delegatie zou
nooit meer terugkeren. Zij werd
verraderlijk gevangen genomen.
Later zouden alle leden, ook Male
ter, worden gefusilleerd.
Op 4 november maakte Imre Na
gy via Radio Boedapest bekend, dat
hij niets meer van de delegatie had
gehoord. Kort daarop zou hij zijn
laatste radio-toespraak houden. Hij
zei: „Hier spreekt Imre Nagy. In de
vroege uren van deze ochtend heb
ben de Russische troepen een aan
val ingezet op de Hongaarse hoofd
stad met het duidelijke doel de de
mocratische regering van de Hon
gaarse volksrepubliek ten val te
brengen. Onze troepen zijn in ge
vecht met de Russische eenheden.
Het Hongaarse leger staat paraat.
Dat is mijn boodschap aan het Hon
gaarse volk en aan de gehele we
reld".
Nagy wist niet dat zijn partijse
cretaris, Janos Kadar, zijn judasrol
al vervulde. In de middaguren richt
te deze in Szolnok, honderd kilo
meter zuid-oostelijk van Boedapest,
een „tegenregering" op. Kadar riep
de hulp in van Russische troepen.
Daarmee was aan het ingrijpen van
Rusland een legaal tintje gegeven.
Immers, Moskou kon zich er op be
roepen dat de Hongaarse „regering"
zelf om hulp had gevraagd.
Op 4 november was de strijd be
slist. Nagy gaf zich over, nadat de
Russische bevelhebber had gedreigd
Boedapest te zullen bombarderen.
Hij zocht een toevlucht in de Joego
slavische ambassade. Hij verliet de
ambassade pas nadat de nieuwe
Hongaarse regering, die slechts een
verlengstuk van Moskou kon wor
den genoemd, plechtig aan Joego
slavië beloofde, dat hem niets zou
gebeuren. Tóch werd hij gevangen
genomen en naar Roemenië ge
voerd. Daar is hij ook terecht ge
steld.
Hongarije heeft de onafhankelijk
heid niet kunnen veroveren. Het
Westen bleef zwijgend toezien hoe
Rusland de opstand neersloeg. Men
durfde geen wereldoorlog te ris
keren. Er zijn Hongaren, die dit
het Westen nooit zullen vergeven.
(SLOT)
