wAAlwijkse en UnqstRaatse couRarrt
Dramatische gebeurtenissen in Rood
China hebben) lange voorgeschiedenis
IVOROL
n
KJI
V ijfentwintig
„Slag in
jaar gele d
de Javazee
en
VOORSPEL TOT DRAMA BEGON IN 1911
OPEN OOG
van <~lfYlierio
Br'onchi letten
«■■Éi
Centrale verwarming
LEENAARS
verwarmings - industrie
IN ZEESLAG GINGEN
1115 MARINE-MANNEN TEN ONDER
De dramatische gebeurtenissen in rood-China hebben
een lange voorgeschiedenis, die al in het begin van
deze eeuw begint. In 1911 brak namelijk een revo
lutie uit, die een einde maakte aan het eeuwenlange
keizerlijke bewind. In feite had de keizerin reeds ja
renlang de grootste moeite gehad om haar gezag te
handhaven en toen zij in 1909 stierf, stond er nog
maar weinig een revolutie in de weg. De aanleiding
daartoe vond men in de pogingen om de spoorwegen
te nationaliseren. Hiertegen rees veel verzet van de
zijde der invloedrijke kooplieden en industriëlen, die
de Mandsjoe-dynastie niet gunstig waren gezind en
tamelijk westers waren georiënteerd. Dit wijst er
reeds op, dat de omwenteling van 1911 een burgerlijk
karakter droeg. Aan de politieke revolutie ging, zo
als steeds, een geestelijke crisis vooraf en in de val
van de verouderde maatschappelijke instellingen
sleepte zij ook de staatsvorm mee.
Confucius werd
afgezworen
een luxe...? 't valt mee!
vraag vrijblijvend ons informatieblad
Pakje boter
5 cent duurder
Uitgehold
Jachtterrein
Tanden blank- Adem fris
Onbetwist de beste tandpasta
Wrange vruchten
^xcluóieve
^J-lerenkleclincj
WAALWIJK
Koningin gaf
reddingsboot naam:
Javazee"
Leerplicht-wet
gewijzigd
Auto tegen trein in
Bergen op Zoom:
twee doden
Drama
Een van de zachtste
winters van deze
eeuw
Getroffen
Invloed
IlilP'
BB
VRIJDAG 3 MAART 1967
De teho vAn het Zuiöen
88e JAARGANG No. 18
Uitgever
Waal wij ksche Stoomdrukkerij
Antoon Tieten
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Losse nummers 20 cent
•Abonnement
p. week (0,28+ 2ct. inc.k.) ƒ0,30
p. mnd. (1,20+10 ct. inc.k.) 1,30
p. kwrt. (3,40+10 ct. inc.k.) 3,50
p. kwrt. p. post 4,bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs: 14 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Opgericht 1878
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167-2002
Telegram-adres „ECHO"
Het gehele Chinese leven was tot
het begin van deze eeuw doortrok
ken met de zedenleer van Confu
cius. Deze hield in dat niemand
zich verzetten mocht tegen de wil
van de keizer en dat een vader de
onbeperkte beschikkingsmacht uit
oefende over de levens van zijn
vrouw en kinderen. Wie zich durf
de te verzetten tegen de wil van
zijn vader werd uit de maatschap
pij gestoten. Noch een zoon, noch
een dochter zou het zich ooit in
zijn of haar hoofd halen om zelf
een levensgezellin of echtgenoot te
kiezen. Daar zorgden de ouders en
speciaal de vader voor en er werd
niet verder over gesproken. Ook
werd de lichamelijke arbeid als
minderwaardig beschouwd.
Hoezeer deze leer was verlaten
bleek ongeveer 10 jaar later in 1919
toen een aantal studenten in Peking
een huis binnendrongen en daar een
drietal ministers een pak ransel toe
diende, waarmee men openlijk te ken
nen gaf dat niet alleen de patriar
chale verhoudingen in het gezin had
den afgedaan, maar ook het staats
gezag niet meer blindelings weTd ge
hoorzaamd. Na de proclamatie van
de republiek beschikte China zeker
over figuren die tot regeren in staat
waren. De voornaamste onder hen
was wel Soen Yat Sen, die de be
kende volkspartij en haar socialis
tische programma betekende voor
China veel vooruitgang. Het Chinese
socialisme was niet te vergelijken
met hetgeen er in West-Europa on
der werd verstaan. De leden van de
ze beweging waren geen arbeiders,
maar aristocraten en kooplieden, of
ficieren en industriëlen. Men wilde
een parlement, een centrale regering,
een sociale politiek en vermindering
van de invloed van de buitenlanders.
Kantoor: Tilburg, Koopvaardijstraat 43
Telefoon 04250-24529 na 18 uur 30367
PRIJS KAAS OOK OMHOOG
Behalve het pakje boter (met 5
cent) wordt per 1 april ook de prijs
van de kaas verhoogd met 5 cent
per kilogram. Dit is het gevolg van
de nieuwe richtprijs en verreken-
prijs voor melk. Melk en overige
melkprodukten worlen niet duur
der, ook al is de richtprijs van melk
op 35 cent gebracht.
De kabinetsbeslissing is vrijdag
bekend gemaakt, evenals de oriën
tatieprijzen voor rund- en kalf-
slachtvee. Ook hiermede heeft de
regering een voorzichtig beleid ge
voerd om de kosten van levenson
derhoud zo laag mogelijk te hou
den. Als gevolg van leze maatrege
len bespaart de regering dit jaar
50 miljoen gulden. Deze verdwijnen
echter weer in de exportrestitutie.
Voor de volgende jaren wordt
deze beslissing waarinder de sub
sidie-afbraak op last van de EEG
begrepen is, voor de schatkist voor
delig. Volgens de cijfers zou een
pakje boter 15 cent en de kaas 35
cent duurder moeten worden. De
laatste maanden is de boter- en
kaasprijs echter al voor een belang
rijk deel opgetrokken, zodat nu nog
vijf cent overblijft voor beide pro-
dukten.
Ook de bezitloze boeren stonden er
buiten.
Ondanks de bezielende leiding van
Soen Yat Sen en de bekwaamheid
van een groot aantal der leiders is
deze Kwo Min Tang er niet in ge
slaagd de beoogde eenheid van Chi
na tot stand te brengen. Daarvoor
heeft men te weinig oog gehad voor
de geweldige sociale nood van de
boeren, die geen grond bezaten, waar
door men spoedig vergeefs zocht naar
de noodzakelijke steun onder de mas
sa. Zij werd door dit gebrek aan
sympathie echter niet vernietigd,
maar innerlijk uitgehold door de ma
chinaties van de vreemde mogend
heden.
Geheel West-Europa heeft gedu
rende tientallen jaren in China een
rijk jachtterrein voor haar buiten
landse handel bezeten. Dat was reeds
gedeeltelijk het geval vóór 1911 en
onder Soen Yat Sen is men niet be
reid geweest deze politiek te mati
gen. Men probeerde de verschillen
de stromingen in de Kwo Min Tang
tegen elkaar op et zetten. Overal
vormden zich zogenaamde zelfstan
dige rijkjes onder leiding van gene
raals die door de mogendheden wer
den gesteund. Een zwak China bete
kende vrijhandel en de 400 miljoen
Chinezen waarborgden een ruime
klantenkring
Deze politiek is zeer kortzichtig
geweest. In die eerste jaren na de
val van het keizerlijk bewind waren
bijna alle leidende figuren van de
Kwo Min Tang bereid hun nieuwe
staat naar westers model met Euro
pese hulp in te richten. Men heeft
toen voorzichtige en onbaatzuchtige
staatkunde opgeofferd aan winstbe
jag. Later, in de dertiger jaren heeft
Japan in China het westen verdre
ven en daarmee dit afzetgebied over
genomen. Ook Japan heeft China
geëxploiteerd in plaats van geholpen,
waarmee dit land in zijn onmiddellij-
ke nabijheid een vijand heeft gekre
gen, terwijl daar vriendschap had
kunnen groeien. Gelukkig voor Euro
pa overigens.
De terugblik op de revolutie van
1911 heeft deze zin, dat zij ons de
fouten leert van de Europese politiek
uit die jaren. Men heeft de belan
gen van China zonder meer gene
geerd en daar plukt men nu de wran
ge vruchten van. China greep naar
de dictatuur van het proletariaat om
dat langs deze weg zijn eenheid op
nieuw kon worden verwezenlijkt. De
oktoberrevolutie van 1911 bracht
China de democratische republiek, en
de westelijke invloed. Nog geen 40
jaar later werd de invloed van deze
elementen praktisch uitgewerkt. Waar
en op welke wijze zullen wij China
weer ontmoeten
„HARTENAAS"
We hebben al eens dë aandacht besteed aan de sociale voorzienin
gen, die nodig bleken voor een wereld, waarin ook de zieke, de ge
handicapte en de oudere mens een menswaardige plaats krijgen.
Maar we zijn er niet alleen met sociale voorzieningen. De mens die
onze hulp behoeft, heeft meer nodig dan een goedgevulde hand,
meer dan sociale bijdrage, meer dan een lintje na 40 jaren trouwe
dienst. Zij willen aangesproken worden met het hart en niet met
gespeelde woorden die volgens 't boekje" worden uitgesproken.
Ook zij behoren nog volledig tot onze wereld. Zij verdienen onze
belangstelling. De oude gasfitter in 't volgende fragment uit 'n ge
dicht van Gerrit Achterberg mist hartewarmte, wat dat inhoudt is
het gemis dat de volgende regels uitdrukken.
„Er is tot aan zijn dood voor hem gezorgd,
begrafenis en ziekegeld lonen
de moeite om weldadigheid te tonen
en maken dat de vader hem niet worgt.
Publieke werken gaf hem onderdak.
Hij mag beschikken over pruimtabak"
Namens 't Bedrijfsapostolaat,
Albert Me gens
Ij
I
Op de steiger van de Kon. roei
en zeilvereniging De Maas in Rot
terdam heeft Koningin Juliana de
nieuwe reddingsboot van de Kon.
Zuid-Hollandsche Maatschappij tot
Redding van Schipbreukelingen de
naam Javazee gegeven.
Deze nieuwe reddingsboot, waar
van de bouwkosten voor ongeveer
eenderde bijeen werden gebracht
door 'n aktie onder het huidige en
voormalig marinepersoneel, zal ge
stationeerd worden in Breskens De
naam Javazee werd gekozen ter
herinnering aan de slag in de Java
zee, maandag j.l. precies 25 jaar
geleden, het meest dramatische ge
vecht in de Tweede Wereldoorlog
voor de Marine.
Bij de Tweede Kamer is een ont-
werp-leerplichtwet 1968 ingediend,
dat de mogelijkheid opent om op
een nader te bepalen tijdstip de
leerplicht te verlengen tot 9 jaar.
De nieuwe wet treedt op 1 augus
tus van het volgd jaar in werking,
maar de verlenging van de leer
plicht zal wel wat langer op zich
laten wachten.
Op een onbewaakte overweg na
bij het natuurbad „de Zanderijen"
in Bergen op Zoom zijn maandag
avond om half zeven twee inwoners
uit Bergen op Zoom omgekomen,
toen de auto waarin zij zaten werd
gegrepen door een posttrein uit de
richting Zeeland.
De slachtoffers zijn de 50-jarige
F. van de Kieboom en de 47-jarige
G. van Capelle, de vermoedelijke
bestuurder van de auto.
De brokstukken van de wagen
lagen ver verspreid naast en op
de spoorbaan. Een begin van brand
kon snel worden geblust. Het trein
verkeer tussen Bergen op Zoom en
Roosendaal moest tijdelijk worden
stilgelegd. De reizigers werden met
bussen vervoerd. Tegen half tien
was het treinverkeer weer normaal.
Precies 25 jaar geleden begon in de namiddag de beslissende fase
van de Slag in de Javazee. Zonder ook maar een vijandelijk schip
tot zinken te brengen, werd toen het geallieerde vlooteskader onder
commando van Schout-bij-nacht Karei Doorman door de Japanners
vernietigd. Voor de Koninklijke Marine, die met de kruisers De
Ruyter'en Java en de torpedobootjagers Kortenaer en Witte de With
aan de gevechten deelnam, betekende deze nederlaag een diepte
punt in haar maritieme geschiedenis. Sedert anderhalve eeuw had
Nederland geen zeeslag van enige omvang geleverd. Met hun sche
pen gingen 1115 marinemannen ten onder. De slag begon op 26
februari, toen Doorman vanaf de commandobrug van het vlagge-
schip De Ruyter de Comined Striking Fleet, waarin behalve genoem
de Nederlandse schepen, de Austaliërs met één, de Engelsen met
vier en de Amerikanen met vijf oorlogsbodems deelnamen, leidde in
een poging de grote Japanse vlooteenheid te onderscheppen. De vol
gende dag begonnen de eerste gevechten met het eskader dat de Ja
panners ter bescherming van hun hoofdmacht hadden gegroepeerd.
Zij maakten zeer taktisch gebruik van hun gevaarlijke torpedo's, die
een groot bereik hadden. Ze zorgden voor een wijde spreiding en
keken niet op een wapen meer of minder.
derbaarlijke volharding teweer had
gesteld. Voldoende tijd om gezamen
lijk te oefenen was er niet geweest.
Dat de verschillen in de verbin-
dings- de codedienst van de gealli
eerde schepen tal van moeilijkheden
opleverden, laat zich gemakkelijk ra
den. Het waren factoren die mede
hun trieste rol speelden in het nau
tische drama van de Javazee, die zich
sloot boven mannen die in feite geen
schijn van kans hadden.
De meteorologische winter, is een
van de zachtste winters van deze
eeuw geworden.
Met een gemiddelde etmaaltempe-
ratuur, die in De Bilt bijna twee
graden boven normaal lag, behoor
de deze winter tot de vijf zachtste
van deze eeuw. In De Bilt werden
19 vorst dagen tegen normaal 42
waargenomen. Vanaf 1850 was dit
aantal vorstdagen alleen in de win
ters van 1963 en 1877 kleiner. Al
leen begin januari waren er twee
ijsdagen tegen normaal 11 in De
Bilt. Ook de sneeuwval had verge
leken met de vorige winters weinig
te betekenen. Er was een tekort
van ruim 15 uren zonneschijn. In
het hele land was de winter nat als
gevolg van een regenrijke decem
bermaand. Hierdoor kwam de neer
slag ongeveer 100 millimeter boven
normaal te liggen.
Hoestdrank in tabletvorm.95ct
Deze torpedo's hebben schip voor
schip vernietigd. Het was laat in de
avond toen de De Ruyter en de Java
nog de laatste twee Nederlandse
schepen waren, die aan de slag deel
namen. Toen sloeg ook hun uur.
Eerst werd de Java getroffen. Vanaf
de De Ruyter zag men in een gewel
dige explosie het achterschip van De
Java afbreken. Vrijwel tegelijkertijd
zag men de bellenbanen van andere
torpedo's langs het eigen schip lopen.
De volgende aanval was echter
raak. Het achterschip van de wanho
pig wegdraaiende kruiser werd ge
troffen. „Het was", vertelde een
overlevende, „alsof het schip uit het
water werd gelicht. Alle lichten vielen
uit. We maakten direct zware slagzij
en er brak brand uit op het achter
dek". Binnen de twee minuten waren
zowel de Java als de De Ruyter „do
delijk" getroffen. De De Ruyter zonk
echter niet, zoals de Java, kort na de
treffer. Het vlaggeschip van Door
man bleef nog ongeveer drie uur,
brandend als een fakkel, drijven. Ter
wijl overal munitie explodeerde,
trachtten de opvarenden het schip te
verlaten. Een van de geredden ver
telde later dat hij gezien had hoe de
commandant van de De Ruyter, de
overste Lacomblé, als laatste het
schip heeft verlaten.
Het schip waarop Karei Doorman
een ziekenverpleger en de gewonden,
die zich niet konden verplaatsen,
achterbleven. De Schout-bij-nacht en
zijn staf 'en de overste Lacomblé zijn
nooit teruggezien.
Van enige invloed op het verdere
verloop van de strijd in de Oost is de
Slag in de Javazee niet geweest. De
Japanse overmacht was te groot; 't ge
allieerde verweer was te gebrekkig, 't
Ontbrak Doorman en de zijnen aan
een behoorlijke coördinatie. Zij moes
ten het stellen zonder de zo belang
rijke verkenningen uit de lucht. Aan
hen konden geen vliegtuigen ter be
schikking worden gesteld. En vlieg
tuigen waren toen nog de enige ogen
van de vloot. Onder deze omstandig
heden kon slechts worden gesteld dat
de vloot zich moedig en met een won-
Schout-bij-nacht Karei Doorman