wAAlwijkse en lanqstRAAtse couRAnt
EEN GEDENKWAARDIG EEUWFEEST
mmm-
OPEN OOG
van <17lierlo
Qssette
mmwm%
Dit jaar zal heel Kaatsheuvel in dankbaarheid het feit
gaan herdenken, dat 100 jaar geleden, en wel op 5
november 1867, de eerste 4 kloosterzusters per huil-
kar vanuit Oisterwijk naar hier werden gebracht om
hun zegenrijke arbeid ter plaatse aan te vangen. In
verband hiermee is pastoor P.'v. d. Spijker van de pa
rochie St. Jan eens in het memorieboek gedoken om
een brok geschiedenis te verzamelen, die wij onze le
zers niet graag zouden onthouden. Deze eerste zus
ters namen voorlopig hun intrek in een gehuurde wo
ning, waarin zij, zich getroostend de bekrompenheid
van plaats en gebrek aan vele zaken, bewaarschool
hielden en aan de oudere kinderen de katechismus
leerden. Het kerkbestuur van de toenmaals enige
parochie van Kaatsheuvel onder voorzitterschap van
pastoor Nicolaas van Mierlo, had van Z. D. H. Mgr.
Zwijsen, aartsbisschop van Utrecht, tevens aposto
lisch administrator van het bisdom 's Hertogenbosch,
verlof gekregen om scholen en een liefdeshuis te bou
wen. Ten einde aan de Kaatsheuvelse jeugd gewoon
lager onderwijs en onderricht in handwerken en voor
al een godsdienstige opvoeding te verschaffen, kon
men begin februari van 1868 reeds de eerste school
lokalen in gebruik nemen. Nog 4 zusters werden uit
het moederhuis gezonden om mede in de nieuwe scho
len werkzaam te zijn.
Comité „Herdenking
eeuwfeest zusters'
opgezocht
Welvaart
Geen verbeteringen
Moeilijke jaren
11II f f I li
f vC'-"~ï
v
Huize Bethlehem
Feestviering
xcluóieve
cJ-lerenkleding
WAALWIJK
Textielfabriek in
Enschede ontslaat
40 man
Benelux-funnel
geopend
Sigaretten in België
duurder
Ongelukken bij
luchtvaartshow in
Parijs
VRIJDAG 9 JUNI 1967
88e JAARGANG No. 46
De tcho van het Zuióen
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
HoofdredacteurJAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Losse nummers 20 cent
Abonnement
p. week (0,28+ 2 ct. inc.k.) ƒ0,80
p. mnd. (1,20+10 ct. inc.k.) ƒ1,30
p. kwrt. (3,40+10 ct. inc.k.) 3,50
p. kwrt. p. post 4,bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs: 14 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
ECHO"
Telegram-adres
Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167-2002
Tel. 04160-2621
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk
Opgericht 1878
Zusters Franciscanessen vestigden
zich 100 jaar geleden in Kaatsheuvel
(Van onze verslaggever)
Primo januari 1873 betrokken 10
zusters het nieuwe kloosterhuis, dat
door de goede zorg van het kerk
bestuur en de mildadigheid van de
inwoners was tot stand gekomen.
Blijkbaar werd het werk van de
zusters door de Kaatsheuvelse men
sen ter zeerste gewaardeerd, getui-
gen ook de liefdegiften en aalmoezen
waarmee de mensen kwamen aan
dragen om in het levensonderhoud
van de zusters te voorzien, die gra
tis onderwijs gaven zonder enig sa
laris of subsidie van rijk en ge
meente. Alleen uit de kerkekas
ontvingen zij een jaarlijks bedrag
van ongeveer 150 gulden per zus
ter. Voorts zorgden werkzusters in
tuin en boerderij voor de rest van
de meest noodzakelijke levensbe
hoeften.
Reeds in 1885 telde men op school
ruim 500 kinderen. In het memorie
boek van de zusters staat: „De be
hoefte aan opvoeding en onderwijs
is te Kaatsheuvel groter dan elders.
Men denke slechts aan die reizende
mensen, die het grootste deel van
het jaar elders gaan. Er komen
jaarlijks 40 van de 100 communie-
canten, die nagenoeg nooit ter
school of katechismus geweest zijn.
Aan die kinderen moeten wij bet
bidden en de katechismus leren
door woord voor woord voor te
zeggen. Hieruit kan men afleiden
hoe nuttig de zusters alhier voor
het zielenheil en de zedelijke vor
ming en beschaving kunnen arbei
den". Ongeveer de helft van de
schoolgaande kinderen behoorde in
die tijd tot de behoeftige stand. De
anderen betaalden 'n beetje school
geld voor steenkolen en leermidde
len.
In 1885 namen de zusters ook de
bejaardenzorg op zich, die wederom
lin hoofdzaak werd gefinancieerd
door de kerkekas en door giften
van weldoeners en gratis verple
ging door de zusters. Ook deze in
stelling was in die dagen, dat er
van enige wettelijke ouderdoms
voorziening nog lang geen sprake
was, zeer welkom en van het aller
grootste belang. Geen wonder dat
enige beter gesitueerden onder de
inwoners ook ten bate van deze
bejaardenzorg spontaan bepaalde
schenkingen in geld, natura of
grond hebben gedaan. De in 1868
gebouwde schoollokalen werden
omgebouwd tot gasthuis en kapel
en daarvoor in de plaats kwam aan
de andere kant van het klooster 'n
nieuwe zes-klassige Maria-school.
De van ouds bekende Vaartkant
werd omgedoopt in Gasthuisstraat.
In het jaar 1902 werd de alge
mene Leerplichtwet ingevoerd. Dit
werd de oorzaak, dat de scholen
weldra uitpuilden van de leerlin
gen. De zesde klas van de lagere
school (de kleinste) telde 54 leer
lingen en de eerste klas 85 kinde
ren. De bewaarschool (twee klas
sen) herbergde 200 tot 240 kinde
ren, dit laatste nog tot 1935 (Zr.
Zephyrine). Gelukkig dat in 1912
de bouw van de school in de paro
chie Berndijk door de zusters van
Schijndel de hoog nodige verbete
ring bracht. Memorieboek: „Onge
veer in diezelfde tijd nam de wel
vaart toe in Kaatsheuvel door de
schoenindustrie, die van woonwa
genbevolking eerzame schoenma
kers en zelfs fabrikanten maakte.
Men voelde behoefte aan meer ont
wikkeling en de fabrikanten ver
langden dat hun dochters de Franse
taal leerden. Soeur Pacifica werd
hiervoor aangewezen". In 1918 wer
den de bijdragen voor steenkolen,
voor aanschaf van boeken en schrif
ten, afgeschaft in verband met de
ruimere subsidie vooor de onder
wijzeressen.
In 1927 oprichting van de spijs-
kokerij toen ten gevolge van de
slapte in de bedrijven en de werke
loosheid vele gezinnen in armoede
verkeerden en de kinderen niet 't
nodige voedsel konden geven. Het
waren weer de zusters van de Gast
huisstraat, die in de wintertijd
'warm eten verschaften aan de ar
me kinderen en dit 10 jaar lang.
In datzelfde jaar 1927 kwam de
nieuwe Theresiaschool gereed, die
volgens de bepalingen der wet op
bet bijzonder lager onderwijs ge
heel geoutilleerd werd door de ge
meente Loon dp Zand. Wel moes
ten de zusters een deel van hun
tuin daartoe gratis aan de gemeen
te afstaan als bouwterrein voor de
school. In 1928 volgde de opening
van een kookschool onder leiding
van zuster Dornitia.
Al spoedig bleek dat de grote The
resiaschool nog te klein was om de
kinderen van het zich steeds uit
breidende Kaatsheuvel te bergen.
Gelukkig was de afgekeurde Maria-
school blijven staan, die ondertus
sen tot verschillende doeleinden
had gediend. Er werd nu besloten
de kinderen weer voor een gedeel
te in die oude afgekeurde Maria-
school te plaatsen. In hoofdzaak be
trof dit de kinderen, die waarschijn
lijk in de toekomst tot de nieuw op
te richten St. Jozephparochie zou
den behoren, welke oprichting in
de jaren 1935 en 1936 een feit werd
en gevolgd werd door de bouw van
een nieuw Gasthuis ter vervanging
van het oude dat niet meer aan zijn
doel beantwoordde.
De zusters waren gelukkig na 'n
tweejarige periode van bouw-ellen-
de, toen het nieuwe gebouw klaar
was in 1937. Zij hadden echter ge
hoopt en dringend gesmeekt en ge
beden, dat ook aan het klooster de
hoog nodige verbeteringen zouden
worden aangebracht, maar het ge
bed werd niet verhoord. In verge
lijking met vroeger kregen ze, 28
in getal, nog minder woon- en leef
ruimte dan voorheen. Alleen wer
den tot hun gerief een aantal cel
len gebouwd boven de oude Ma-
riaschool en daar zouden ze het
voor een dertigtal jaren mee moe
ten stellen, graag of niet. En, o ja,
ze kregen in datzelfde jaar voor 't
eerst electrisch licht in huis. Heer
lijk licht En waarachtig ook al
centrale verwarming in de refter
Maar ook daar alleen. Op de slaap
cellen moesten ze in de winter on
der de dekens maar kou lijden.
Nieuwjaar 1937. Uit het memorie
boek: „Ons gezin bestaat uit 28
zusters; in het gasthuis zijn 23 man
nen en vrouwen en in het pension
5 gasten. In de lagere scholen ont
vangen ruim 500 kinderen onder
wijs. De bewaarschool telt 240 kleu-
Burgemeester L. van Erp bij de opening van Huize Bethlehem. Een
mijlpaal voor de zusters Franciscanessen.
ters in twee lokalen .In de naai
school ontvangen 80 meisjes onder
richt in naaien, knippen en de kook
school wordt ook gretig bezocht.
De zusters doen de was voor de
kerken van St. Jan, St. Joseph en
ook voor het missiehuis van de pa
ters der H. Familie. In de winter
hebben zij de zorg voor de spijs-
kokerij, waar ongeveer 70 kinderen
op dê werkdagen een warme maal
tijd ontvangen".
27 maart. Negen Spanjaarden,
gepakt en gezakt, door het comité
voor Spaanse vluchtelingen, worden
hier ingekwartierd, o.m. de gebroe
ders Don Diego Gonzola Conda y de
Bourbon en Don Carlo. Deze twee
waren neven van koning Alphonso
van Spanje Deze mannen hadden in
Madrid meer dan een half jaar in
een dompige gevangenis gezeten en
in die tijd weinig licht, lucht en
eten gehad. Allen waren zenuw
achtig en schuw van de doorge
stane ellende. Gedurende bijna een
jaar werden ze door de zusters
liefdevol verzorgd.
Volgden de oorlogsjaren '40-'45.
Het gasthuis vol mensen uit de
buurt, die niet in hun huizen durf
den te blijven. Distributie van bo
ter, vet, rijst, gort, havermout, peul
vruchten, textielgoederen enz. enz.
Schraalhans wordt kok voor kloos
ter en gasthuis Bevel tot ontrui
ming van de Theresiaschool. Toch
voorzetting van het onderwijs zo
goed en zo kwaad als het ging. De
zusters en onderwijzeressen moeten
verklaringen tekenen dat ze niet
van Joodse afkomst zijn en ook
niet met Joden gehuwd zijn enz.
De oorlogstijd was voor de zusters
'x'
atv.'
s«g O 08 -
De afbraak van het oude Franciscanessen-klooster
een moeilijke, gevaarlijke, maar
ook verdienstenvolle tijd. 1954.
„Zorg dat uw zusters een behoor
lijk onderdak krijgen, anders zoudt
ge ze wel eens kwijt kunnen ra
ken en dat zou een groot verlies
zijn voor de parochie", aldus Mgr.
W. Mutsaers tot pastoor P. v. d.
Spijker bij zijn benoeming tot pas
toor van de parochie St. Jan te
Kaatsheuvel.
Goed werk heeft tijd nodig Na
jarenlang wikken en wegen en
plannen maken, na ontruiming van
bepaalde gebouwen door de in '53
opgerichte huishoudschool en de
eveneens aldaar gevestigde kleu
terschool, kwam de mogelijkheid
om met goedkeuring van Rome,
klooster, gasthuis en scholen met
bijbehorende grond over te dragen
aan een actieve „Stichting huize
Bethlehem", die met enorme geld
bedragen onder garantie van de ge
meente Loon op Zand einde 1965
wist tot stand te brengen 'n be
hoorlijk onderdak voor de zusters
en januari 1967 bij het begin van
het eeuwfeest een zeer riant en mo
dern bejaardenhuis „Huize Bethle
hem", waarin het heerlijk is voor
de bejaarden om te wonen en voor
de zusters om daar te werken.
Helaas echter begint het aantal
zusters te slinken. De opengevallen
plaatsen kunnen niet meer worden
aangevuld. De laatste zuster gaat
binnenkort de kleuterschool verla
ten en wellicht gaat hetzelfde ge
beuren binnen niet al te lange tijd
met de laatste zuster van de lagere
school. Hopelijk worden de zusters
nog geruime tijd behouden voor 't
bejaardenhuis „Bethlehem", waar
de parochie ze vooral zeer node zou
missen. Intussen mag niet het ze-
genrijkwerk van onze zusters ge
durende honderd jaren vergeten
worden, het werk van een zuster
Mercedes, die 40 jaren in het gast
huis de oude mannen verzorgde, van
zuster Zephyrine, die 40 jaar hoofd
was van de kleuterschool, van zus
ter Florentia, die ongeveer 40 jaar
hoofd was van de lagere school en
van-zovele andere zusters, aan wie
Kaatsheuvel zo enorm veel te dan
ken heeft. Daarom is er een comité
„herdenking eeuwfeest van de zus
ters" opgericht en daarom gaat dit
comité een collecte houden in heel
Kaatsheuvel, dat vanwege opvoe
ding van de kinderen, vanwege ver
zorging van zieken en bejaarden en
vanwege andere redenen zoveel aan
de zusters verschuldigd is.
Dat comité wil op 1 oktober van
dit jaar een feest bereiden aan alle
COMMUNICITIS
Het is alweer enkele weken geleden dat paus Paulus naar Fatima
ging. Er is toen veel gepraat en geschreven. Het was de vraag of
het publiek wel verstandig was, of het paste in de schema s van het
concilie, of Maria weer niet op een te hoge troon werd geheven.
We wisten niet wat we er van moesten denken. En ondertussen
waren we vergeten, dat de paus daar wilde bidden voor de wereld
vrede We zijn praatjesmakers geworden. Dat hoort bij onze
tijd. Want we zijn toch in-gesprek-met-elkaar! We schuiven de stoel
aan de tafel en we zullen de problemen wel eens doornemen. En
als het even kan, dan moet de zaak rondgepraat zijn, als we er mee
ophouden. We maken rapporten, we bouwen theoriën op, we voeren
excuses aan. We schreeuwen om het hardst; en als we niet oppassen,
geloven we zelf nog wat we verkondigen. En vooral zorgen we er
voor, dat we onszelf niet bloot geven, dat we buiten schot blijven;
we praten over het onpersoonlijke 'men' en we bedoelen iedereen,
behalve onszelf. En we passen op, dat we het allemaal mooi in
kleden en verpakken; want we willen toch behoorlijk zijn en vooral
eigentijds; wat zou men anders wel niet van ons gaan denken!
Om het wat duidelijker te zeggen: we bouwen bunkers en bastions
om ons heen; en door de schietgaten vuren we pijlen af op de
bunker, die weer om een ander heen gebouwd staat. En als dan het
schietspel geëindigd is, reiken we elkaar ook nog de hand. Want
ook dat hoort er bij. Als hobby is dit soort praterij wel een aardige
tijdspassering. Zolang we maar niet denken, dat het ons dichter bij
elkaar brengt! Er dreigt een nieuwe ziekte te groeien. Het virus
zit al in de lucht. De ziekte van „communicitis"die ontstaat uit
een teveel aan communicatie, waardoor er geen communicatie meer
is. En dan vermoorden we elkaar en doden bij voorbaat elk mense
lijk contact. We blazen zeepbellen met woorden, en al dialogerend
bouwen we luchtkastelen. Omdat we onoprecht zijn, onwaarachtig,
oneerlijk. En wat we zeggen, komt niet van binnenuit, en is eigen
lijk niet van ons. Toen Christus voor Pilatus terecht stond, zweeg
hij. Het had geen zin dat hij sprak, want men zou hem vangen op
zijn woorden. Er was geen echt contact, geen begrip, geen waar
dering, geen sfeer, geen bereidheid om te luisteren. Zijn woorden
zouden hol en leeg klinken, ze zouden niet verstaan worden. En
daarom zweeg hij. Misschien praten we wel te vroeg en te veel.
Misschien zouden we ook meer moeien zwijgen. En de vragen en
problemen maar rechtop laten staan en niet toedekken met woorden.
L. VAN BERKEL, aalmoezenier
De N.V. Bandfabriek en vlechterij
Scholten en Van Heek in Enschede
heeft met ingang van half juni 40
werknemers ontslagen. Deze maat
regel was volgens de directie nood
zakelijk door de afzetstagnatie in de
toeleveringsbedrijven van de con-
fectie-industrie, waar reeds eerder
een werktijdverkorting werd inge
voerd. In het betrokken bedrijf
werken 27o personen. Met de vak
bonden is men het eens geworden
over een afvloeiingsregeling.
alles voor Baby's huidje
.STOFVRIJ AFGESLOTEN
zusters, die thans nog hier werk-l
zaam zijn en die de laatste 10 jaar
hier gewerkt hebben, dit in over
leg met het hoofdbestuur van de
congregatie en verder aan alle zus
ters Franciscanessen uit Kaatsheu
vel afkomstig. Op deze dag wordt
een plechtige H. Mis van dankbaar
heid opgedragen in de kerk van de
parochie St. Jan en wordt na een
welvoorziene Brabantse koffietafel
in dé Efteling een receptie gehou
den in de aula van huize Bethlehem
waarbij alle ingezetenen ter plaatse
de gelegenheid krijgen de zusters
te feliciteren en te danken.
Verder is het plan om alle thans
nog hier wonende en werkzame zus
ters een autobusreis door Neder
land en een gezellig uitstapje te
bezorgen terwijl als besluit op 5
november 1967 de eigenlijke
eeuwfeestdag de finale van de
feestviering zal plaatsvinden ten
pleziere van de bejaarden van hui
ze Bethlehem en van de schoolkin
deren. De onkosten van deze feest
viering zullen volgens een voorlo
pige begroting neerkomen op een
bedrag van ongeveer 3000 gulden,
waarvoor heel dankbaar Kaatsheu
vel hopelijk spontaan zijn bijdrage
zal geven.
Koningin Juliana heeft maandag
avond 'in aanwezigheid Van dui
zenden genodigden, onder wie mi
nister drs. J. A. Bakker van Ver
keer en Waterstaat, en vele duizen
den inwoners van Schiedam en
Vlaardingen de nieuwe Benelux-
tunnel voor het verkeer vrijgesteld,
dat er een dankbaar gebruik van
maakte.
In België worden de sigaretten
op 1 juli ruim 20 cent per pakje
duurder. Alleen „technische moei
lijkheden" zouden de prijsverho
ging eventueel nog kunnen ver
tragen, zo meldt „Het Laatste
Nieuws". Een pakje Belgische si
garetten zal 16.50 frank 1,20)
gaan kosten in plaats van 13.50 fr.
De helft van de prijsverhoging komt
.öe fiscus ten goede, de andere helft
de sigarettenfabrikant.
Tijdens de internationale lucht
vaartshow op het vliegveld Le Bour-
get bij Parijs zijn twee vliegtuigen
verongelukt. In één geval kostte
dat de piloot het leven.
Het eerste ongeluk gebeurde met
een prototype van een „Mirage-5",
dat na een verticale landing als
gevolg van een klapband omsloeg
en in brand vloog. Het vuur kon
met koolzuursneeuw onmiddellijk
worden bedwongen. De piloot wist
ongedeerd uit de cabine te krui
pen.
De stuntvlieger, die enkele minu
ten voor het einde van de show,
die de 27ste internationale lucht
vaarttentoonstelling besloot, met
zijn „Fouga-Magister" vlak voor
de officiële tribune neerstortte
werd op slag gedood. Het toestel,
dat na een duikvlucht niet meer
had kunnen optrekken, explodeerde
toen het neerkwam. Onder de toe
schouwers vielen geen slachtoffers.
